Βίος Ἁγίου Νεομάρτυρος Μανουήλ τοῦ Κρητός

Ἀνάμεσα στοὺς νεομάρτυρες ποὺ ἀγωνίστηκαν κατὰ τὴν περίοδο τῆς Τουρκοκρατίας γιὰ τὴ στερέωση τοῦ χριστιανικοῦ φρονήματος, ἐπιδεικνύοντας ξεχωριστὴ γενναιότητα καὶ ἀκλόνητη πίστη, εἶναι και ο ἐκ Σφακίων τῆς Κρήτης Ἅγιος νεομάρτυς Μανουήλ, ὁ ὁποῖος σφαγιάσθηκε ὑπὲρ Χριστοῦ στὸ μυροβόλο καὶ ἁγιότοκο νησὶ τῆς Χίου στίς 15 Μαρτίου 1792.

Ο Άγιος Μανουήλ, ὁ ὁποῖος ἀπὸ τὴν πρώτη κιόλας ἡμέρα τοῦ ἐνδόξου μαρτυρίου τοῦ ἔχαιρε τιμῆς καὶ σεβασμοῦ ἀπὸ τοὺς χριστιανούς, γεννήθηκε στὰ ἡρωικὰ Σφακιὰ τῆς Κρήτης στὰ μέσα του 18ου αἰώνα, μεταξύ των ἐτῶν 1758 καὶ 1760. Οι γονεῖς τοῦ ἦταν χριστιανοὶ καὶ διαπαιδαγώγησαν τὸν νεαρὸ Μανουὴλ μὲ τὰ νάματα τῆς ὀρθοδόξου πίστεως. Όταν ὅμως οἱ Τοῦρκοι κατέλαβαν τὰ Σφακιά, συνελήφθη ὁ Μανουήλ, ὁ ὁποῖος ἐξισλαμίσθηκε βίαια καὶ ὑποβλήθηκε σὲ περιτομή. Ὅμως ἡ ψυχὴ τοῦ νεαροῦ Μανουὴλ ποθοῦσε μόνο τὸν Ἰησοῦ Χριστὸ καὶ αἰσθανόμενος ἀπερίγραπτη ντροπὴ καὶ βαθύτατη θλίψη γιὰ τὸν βίαιο ἐξισλαμισμό του, κατόρθωσε νὰ δραπετεύσει ἀπὸ τὴ γενέθλια γῆ τῆς Κρήτης καὶ νὰ φτάσει μ’ ἕνα πλοιάριο στὴ Μύκονο. Φτάνοντας στὸ κυκλαδίτικο νησὶ ἀναζήτησε ἀμέσως ἕναν ἱερέα γιὰ νὰ ἐξομολογηθεῖ τὸ βαρύτατο ἁμάρτημά του. Καὶ πράγματι ὁ Μανουὴλ ἐξομολογήθηκε καὶ ζήτησε μὲ εἰλικρίνεια καὶ συντριβὴ ψυχῆς τὴ συγχώρηση τοῦ Θεοῦ. Ὁ ἱερέας καθοδήγησε πνευματικὰ τὸν Μανουὴλ καὶ τοῦ ἔθεσε τοὺς προβλεπόμενους κανόνες τῆς Ἐκκλησίας, οἱ ὁποῖοι ἰσχύουν γιὰ τοὺς ἐξωμότες. Ἔτσι ἀφοῦ διαβάστηκαν οἱ κατάλληλες εὐχές, ὁ Μανουὴλ δέχθηκε τὸ Ἅγιο Μύρο καὶ μετέλαβε τῶν Ἀχράντων Μυστηρίων. Μετὰ τὴν εἰλικρινῆ μετάνοιά του, ἐπέστρεψε στὴ στρατευόμενη Ἐκκλησία καὶ ἄρχισε ἀναγεννημένος πλέον νὰ διάγει θεοπρεπῆ βίο. Στὴ Μύκονο ὁ Ἅγιος Μανουὴλ ἔζησε τὸ μεγαλύτερο μέρος τῆς ζωῆς του, περίπου τρεῖς δεκαετίες, καὶ ἀφοῦ παντρεύτηκε μία Μυκονιάτισσα, ἀπέκτησε ἀπὸ τὸν γάμο τοῦ ἕξι παιδιά. Ὅμως μετὰ ἀπὸ λίγα χρόνια ὁ γάμος τοῦ διαλύθηκε, διότι πληροφορήθηκε ὅτι ἡ γυναίκα τοῦ πρόδωσε τὴν τιμή της, ἀφοῦ εἶχε διαπράξει μοιχεία μὲ ἄλλον. Τότε ὁ Μανουὴλ φοβούμενος τὸν Πανοικτίρμονα Θεὸ οὔτε τὴν κακοποίησε οὔτε τὴν διακωμώδησε, ἀλλὰ πῆρε τὰ παιδιά του καὶ νοίκιασε ἕνα ἄλλο σπίτι, ὅπου καὶ ἔμειναν ἐκεῖ. Ὅμως ὁ Μανουὴλ εἶχε νὰ ἀντιμετωπίσει καὶ τὸν σύγγαμβρό του, ὁ ὁποῖος ἦταν σὲ ὑπερβολικὸ βαθμὸ κακὸς καὶ ἀνήθικος, ἀφοῦ προσπαθοῦσε, ἐκτοξεύοντας διαρκῶς ἀπειλὲς ἐναντίον του, νὰ βρεῖ τὸν τρόπο γιὰ νὰ τὸν ἐκδικηθεῖ καὶ νὰ τοῦ προξενήσει κακό, ἐπειδὴ πίστευε ὅτι περιφρόνησε καὶ ὑποτίμησε τὴν ἀδελφή της γυναίκας του.

Η ευκαιρία νὰ προκαλέσει κακὸ δόθηκε, ὅταν σὲ κάποιο ταξίδι τοῦ Μανουὴλ ἀπὸ τὴ Σάμο πρὸς τὴ Μύκονο καὶ ἐνῶ βρισκόταν πάνω σ’ ἕνα καΐκι φορτωμένο μὲ ξύλα, συνάντησε στὴ θάλασσα ἕνα τουρκικὸ πλοῖο, τὸ ὁποῖο ἔκανε περιπολία στὸ Αἰγαῖο Πέλαγος. Ὁ Τοῦρκος ἀγὰς ἔδωσε ἀμέσως ἐντολὴ στὸ καΐκι τοῦ Μανουὴλ νὰ πλησιάσει τὸ τουρκικὸ πλοῖο, μέσα στὸ ὁποῖο ἐργαζόταν ὡς ὑπηρέτης τοῦ Τούρκου ἀγὰ ὁ σύγγαμβρος τοῦ Μανουήλ. Μόλις ὁ σύγγαμβρος ἀναγνώρισε μέσα στὸ καΐκι τὸν Μανουήλ, ἐνημέρωσε ἀμέσως τὸν ἀγὰ ὅτι ὁ Μανουὴλ ἦταν κάποτε μουσουλμάνος καὶ ἀφοῦ ἀπαρνήθηκε τὴ θρησκεία του, ἀσπάσθηκε στὴ συνέχεια τὸν χριστιανισμό. Τότε ὁ ἀγὰς ἔδωσε ἐντολὴ νὰ συλλάβουν τὸν Μανουὴλ καὶ ἀφοῦ τὸν συνέλαβαν, τὸν ρώτησε, ἐὰν εἶναι χριστιανός. Ὁ Μανουὴλ ἀπάντησε μὲ παρρησία ὅτι ἀπὸ τὴν πρώτη κιόλας ἡμέρα τῆς γέννησής του εἶναι χριστιανός. Τότε ὁ ἀγὰς ὀργισμένος τοῦ εἶπε ὅτι κάποτε ἦταν χριστιανός, ἀλλὰ μετὰ ἔγινε μουσουλμάνος μὲ τὴ θέλησή του. Γι’ αὐτὸ καὶ πρέπει τώρα νὰ ἐπιστρέψει στὴ μουσουλμανικὴ θρησκεία, διότι σὲ διαφορετικὴ περίπτωση θὰ τὸν βασανίσει ἀνελέητα μέχρι νὰ ξεψυχήσει. Ὁ Μανουὴλ ὅμως δὲν δείλιασε οὔτε γιὰ ἕνα λεπτὸ καὶ λαμβάνοντας ψυχικὴ δύναμη ἀπὸ τὸν ἴδιο τὸν Κύριο, δήλωσε μὲ ξεχωριστὴ γενναιότητα ὅτι γεννήθηκε χριστιανός, ὅτι εἶναι χριστιανὸς καὶ ὅτι θέλει νὰ πεθάνει χριστιανός. Ἡ θαρραλέα αὐτὴ ἀπάντηση τοῦ Μανουὴλ προκάλεσε τόσο πολὺ τὴν ὀργὴ τοῦ ἀγά, ὥστε τὸν παρέδωσε στοὺς βασανιστὲς γιὰ νὰ τὸν τιμωρήσουν παραδειγματικά. Ὁ νεαρὸς ἀθλητὴς τοῦ Χριστοῦ ὑπέστη σκληρὰ βασανιστήρια καὶ συνεχεῖς ἀπειλὲς γιὰ τὴ ζωὴ τοῦ ἐπὶ πολλὲς ἡμέρες μέχρι τὴν ἄφιξη τοῦ πλοίου στὴ Χίο, ὅπου εἶχε τὴν ἕδρα τοῦ ὁ Καπετὰν Κουτσοὺκ Πασὰς μὲ τὴ βασιλικὴ ἁρμάδα τοῦ τουρκικοῦ στόλου.
Όταν ἔφτασε τὸ πλοῖο στὴ Χίο, ὁ Μανουὴλ παρακάλεσε ἕναν χριστιανὸ ἀπὸ τὴν Ὕδρα ποὺ βρισκόταν μαζί του στὸ ἴδιο πλοῖο, νὰ πάει νὰ βρεῖ ἕναν πνευματικὸ γιὰ νὰ ἐξομολογηθεῖ, ἀλλὰ κανεὶς δὲν τόλμησε ἀπὸ φόβο νὰ πάει. Ἕνας ὅμως πνευματικὸς ἔδωσε κρυφὰ στὸν Ὑδραῖο χριστιανὸ συμβουλὲς γιὰ νὰ ἐνισχύσει καὶ νὰ παρηγορήσει τὸν νεαρὸ μάρτυρα τοῦ Χριστοῦ. Μόλις ὁ Μανουὴλ ἄκουσε τὰ πνευματικὰ ἐκεῖνα λόγια ἀπὸ τὸν χριστιανό, ἐνισχύθηκε τόσο πολὺ καὶ αἰσθάνθηκε τόσο μεγάλο ἐνθουσιασμό, ὥστε δήλωσε ὅτι καὶ ἐκεῖνος ἔχει τὴν ἴδια πρόθεση, δηλαδὴ νὰ πεθάνει γιὰ τὸν Χριστὸ σήμερα καὶ ἔτσι νὰ σώσει τὴν ψυχή του καὶ ὄχι νὰ φύγει ἀπὸ τὸν πρόσκαιρο αὐτὸ κόσμο αὔριο καὶ νὰ βρεθεῖ στὴν κόλαση. Τὴν ἴδια κιόλας ἡμέρα καὶ μετὰ τὴ θαρραλέα ὁμολογία πίστεως, παρέδωσε ὁ ἀγὰς τοῦ καραβιοῦ τὸν Μανουὴλ στὸν Τοῦρκο ναύαρχο Καπετὰν Κουτσοὺκ Πασὰ καὶ μάλιστα τοῦ διηγήθηκε ὅ,τι ἀφοροῦσε τὸν νεαρὸ ἀθλητὴ τῆς πίστεως. Στὴ συνέχεια ὁ Τοῦρκος ναύαρχος τὸν ρώτησε, ἐὰν πράγματι ἦταν μουσουλμάνος καὶ μετὰ ἔγινε χριστιανός. Ὁ Μανουὴλ ὅμως μὲ παρρησία ὁμολόγησε ὅτι εἶναι χριστιανὸς καὶ τότε δόθηκε ἡ ἐντολὴ νὰ τὸν γυμνώσουν γιὰ νὰ δοῦν τὰ ἀπόκρυφα μέλη τοῦ σώματός του. Αὐτὸ εἶχε ὡς ἀποτέλεσμα νὰ δοῦν τὴν περιτομή, στὴν ὁποία εἶχε ὑποβληθεῖ. Τότε ὁ Τοῦρκος ναύαρχος τὸν ρώτησε πῶς εἶναι δυνατὸν μετὰ ἀπὸ αὐτὴ τὴν ἀποκάλυψη νὰ ἐπιμένει ὅτι εἶναι χριστιανός. Ὅμως ὁ θαρραλέος Μανουὴλ ἀπάντησε ὅτι γεννήθηκε χριστιανός, ἀλλὰ συνελήφθηκε ἀπὸ τοὺς Τούρκους σὲ πολὺ νεαρὴ ἡλικία καὶ μὲ τὴ βία ἐξισλαμίσθηκε. Τώρα ὅμως εἶναι χριστιανὸς καὶ θὰ παραμείνει πιστὸς στὸν Σωτήρα καὶ Λυτρωτὴ Ἰησοῦ Χριστό. Μόλις ἄκουσε ἔκπληκτος ὁ Τοῦρκος ναύαρχος τὴ θαρραλέα ὁμολογία πίστεως καὶ διαπίστωσε ὅτι ἡ χριστιανικὴ πίστη τοῦ Μανουὴλ εἶναι σταθερὴ καὶ ἀκλόνητη, διέταξε νὰ τὸν ἀποκεφαλίσουν ἀμέσως. Τότε ὁ γενναῖος ἀθλητὴς τοῦ Χριστοῦ σήκωσε τὰ χέρια καὶ τὰ μάτια πρὸς τὸν οὐρανὸ καὶ εἶπε «Δόξα σοὶ ὁ Θεός». Ἀμέσως οἱ ὑπηρέτες τοῦ πασᾶ ἅρπαξαν τὸν Μανουὴλ καὶ τὸν ὁδήγησαν στὴν τοποθεσία Παλαιὰ Βρύση, ἡ ὁποία βρισκόταν λίγο πιὸ μακριὰ ἀπὸ τὸ παλάτι κοντὰ σ’ ἕνα σφαγεῖο. Ὁ Μανουὴλ γονάτισε ἀπὸ μόνος του, ἀναμένοντας μὲ πνευματικὴ ἀγαλλίαση τὸν θάνατο γιὰ τὴν ἀγάπη τοῦ Χριστοῦ. Ἀλλὰ ὁ δήμιος ποὺ θὰ τὸν ἀποκεφάλιζε, δείλιασε καὶ κυριευμένος ἀπὸ φόβο πέταξε τὸ σπαθί του καὶ τράπηκε σὲ φυγή. Τὸ ἀπρόσμενο αὐτὸ γεγονὸς προκάλεσε μεγάλη ἀναστάτωση στοὺς Τούρκους, ἀλλὰ ὁ Μανουὴλ ἔμεινε ἀτάραχος καὶ γονατισμένος, ἀναμένοντας καρτερικὰ καὶ προσευχόμενος στὸν Κύριό το μαρτυρικό του τέλος. Τότε ἕνας ὑπαξιωματικὸς ἅρπαξε ἕνα μαχαίρι καὶ ἄρχισε νὰ τὸν χτυπᾶ λυσσαλέα στὸ λαιμὸ καὶ σὲ πολλὰ μέρη τοῦ σώματός του, χωρὶς ὅμως νὰ κατορθώσει νὰ τοῦ κόψει τὸ κεφάλι. Τὸ γεγονὸς αὐτὸ τὸν ἐξόργισε σὲ τέτοιο βαθμό, ὥστε ἔριξε τὸν Μανουὴλ στὸ χῶμα καὶ ἀφοῦ ἔπεσε πάνω του, ἅρπαξε τὸ κεφάλι του καὶ τὸν ἔσφαξε σὰν ἀληθινὸ πρόβατο τοῦ Χριστοῦ. Τὸ γεγονὸς τῆς μαρτυρικῆς τελειώσεως τοῦ Ἁγίου Μανουὴλ ἔλαβε χώρα τὴ Δευτέρα 15 Μαρτίου τοῦ 1792 καὶ ὥρα τετάρτη πρωινή. Μ’ αὐτὸ τὸν τρόπο ὁ γενναῖος ἀθλητὴς τοῦ Χριστοῦ ἐγκατέλειψε τὸν πρόσκαιρο κόσμο καὶ ἔλαβε τὸν ἀμάραντο στέφανο τῆς δόξας τοῦ Θεοῦ. Μόλις ὁ πασὰς πληροφορήθηκε ὅτι ἤδη ἑκατοντάδες χριστιανοὶ συρρέουν μὲ αἰσθήματα πνευματικῆς ἀγαλλίασης γιὰ νὰ προσκυνήσουν τὸ ἱερὸ καὶ παντιμο λείψανο τοῦ Ἁγίου Μανουήλ, ἔδωσε ἀμέσως τὴν ἐντολὴ νὰ δέσουν μεγάλους λίθους πάνω στὸ σῶμα καὶ τὴν κεφαλὴ τοῦ μάρτυρος καὶ νὰ τὰ ρίξουν μέσα στὴ θάλασσα.
Το μαρτύριο τοῦ Ἁγίου νεομάρτυρος Μανουὴλ τοῦ Κρητὸς συνέγραψε ὁ Ἅγιος Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης, ἐνῶ χειρόγραφο μαρτύριο ἔχει διασωθεῖ στὴ βιβλιοθήκη τῆς Ἱερᾶς Μονῆς Ξενοφῶντος τοῦ Ἁγίου Ὅρους…
Ἡ εὐχή ὅλων μας εἶναι ὁ Ἅγιος ἔνδοξος νεομάρτυς Μανουὴλ ὁ Κρής, ὁ διανύσας θεοπρεπῶς τὸ μέγιστο τοῦ βίου του στὴ Μύκονο καὶ σφαγιασθεὶς ὑπὲρ Χριστοῦ στὴ μυροβόλο Χίο, νὰ πρεσβεύει ἀδιάλειπτα στὸν Πανάγαθο Θεὸ γιὰ νὰ μᾶς στερεώσει καὶ νὰ μᾶς ἐνισχύσει τὸ ὀρθόδοξο φρόνημα, ὥστε νὰ ὁμολογοῦμε μὲ παρρησία τὴ χριστιανικὴ πίστη στοὺς σημερινοὺς χαλεποὺς καιρούς μας.

Ἀριστείδης Γ. Θεοδωρόπουλος Ἐκπαιδευτικός

πηγή