Ὅποιος θέλει νά σωθεῖ, πρέπει νά ἐπιδιώκει τίς συναναστροφές μέ ἐναρέτους ἀνθρώπους…  (Ὑπόθεση ιη’, τόμος α΄) . Εὐεργετινός

Ο ΑΒΒΑΣ Παλλάδιος εἶπε.
Ἡ ψυχὴ ποὺ ἀγωνίζεται σύμφωνα μὲ τὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ, πρέπει ἢ νὰ μαθαίνει σωστὰ ὅσα δὲν ξέρει ἢ νὰ δι¬δάσκει μὲ σαφήνεια ὅσα ἔμαθε. ” Ἂν δὲν θέλει νὰ κάνει τίποτε ἀπὸ τὰ δυό, τότε δὲν εἶναι καλά. Γιατί ἢ ἀρχὴ τῆς ἀποστασίας βρίσκε¬ται στὴν ἔλλειψη τῆς διδαχῆς καὶ στὴν ἀνορεξία τοῦ θείου λόγου, ποὺ τὸν πεινάει πάντα ἢ φιλόθεη ψυχῆ.
Εἶπε πάλι ὁ ἀββᾶς Παλλάδιος:
Περισσότερο κι ἀπὸ παράθυρο φωτεινό, πρέπει νὰ κυνηγάει κανεὶς τὶς συναναστροφὲς ἐνάρετων ἀνθρώπων, γιατί μὲ τὴ βοήθειά τους θὰ μπορέσει νὰ δεῖ τὴν καρδιά του σὰν ἕνα καθαρογραμμένο βιβλίο καί, συγκρίνοντας τὴ ζωή του μὲ τὴ ζωὴ ἐκείνων, νὰ διαπι¬στώσει τὴ δική του ραθυμία ἢ ἐπιμέλεια. Γιατί στοὺς ἐνάρετους ὑπάρχουν πολλά, καὶ ἐξωτερικὰ ἀκόμα στοιχεῖα, ποὺ φανερώνουν τὴν καθαρότητα τῆς ψυχῆς τους: τὸ χρῶμα, ποὺ ἁπλώνεται αὐτοπρόσωπο μὲ τὴ θεάρεστη πολιτεία, ὁ τρόπος τῆς ἐνδυμασίας, ἢ ἁπλότητα τοῦ ἤθους, ἢ σεμνότητα ἀτὰ λόγια, τὸ ἀπέριττο στὶς λέ¬ξεις, ἢ σύνεση στὶς σκέψεις, ἢ προσοχὴ στὶς ἐκδηλώσεις. Ὅλα τοῦτα τὰ ὠφελοῦν ὑπερβολικὰ ὅσους τὰ παρατηροῦν καὶ ἀποτυπώνουν στὶς ψυχὲς τοὺς ἀναλλοίωτα πρότυπα ἀρετῆς.

Ἕνας γέροντας – διηγήθηκε ὁ ἀββᾶς Κασσιανὸς – ποὺ ἀσκή¬τευε στὴν ἔρημο, παρακάλεσε τὸ Θεὸ νὰ τοῦ δώσει τοῦτο τὸ χάρι¬σμα: Ὅταν γίνεται πνευματικὴ συζήτηση, νὰ μὴ νυστάζει ποτέ. ὅταν ὅμως κανεὶς ἀργολογεῖ ἢ κατακρίνει, τότε νὰ τὸν παίρνει ὁ ὕπνος, γιὰ νὰ μὴ μολύνονται τ’ αὐτιά του μὲ τέτοιο δηλητήριο. καὶ πραγματικά, τοῦ ἔδωσε ὁ Θεὸς αὐτὸ ποὺ ζητοῦσε.
‘Ἔλεγε λοιπὸν αὐτὸς ὁ γέροντας, πὼς ὁ διάβολος εἶναι θιασώ¬της τῆς ἀργολογίας καὶ ἀντίπαλος κάθε πνευματικῆς διδαχῆς. Ἐπιβεβαίωνε μάλιστα τὸ λόγο του μὲ τοῦτο τὸ παράδειγμα:
Μία φορᾶ, καθὼς μιλοῦσα γιὰ ψυχωφελῆ ζητήματα σὲ κάποι¬ους ἀδελφούς, τόσο πολὺ νύσταξαν, ποὺ δὲν μποροῦσαν οὔτε τὰ βλέφαρά τους νὰ κουνήσουν. Κι ἐγὼ τότε, θέλοντας νὰ φανερώσω πὼς αὐτὸ συμβαίνει ἀπὸ δαιμονικὴ ἐνέργεια, ἄρχισα ν’ ἀργολογῶ. Στὴ στιγμὴ ξενύσταξαν κι ἔγιναν ὁλόχαροι! ‘Αναστέναξα καὶ τοὺς εἶπα: “Δέστε, ἀδελφοί μου! Ὅσο μιλούσαμε γιὰ οὐράνια πράγμα¬τα, τὰ μάτια ‘όλων σας τὰ ἔκλεινε ὁ ὕπνος. Μόλις ‘όμως ἀκούστηκαν λόγια μάταια, ὅλοι ξενυστάξατε καὶ ἀκούγατε πρόθυμα. Σᾶς πα¬ρακαλῶ λοιπόν, ἀδελφοί, νὰ συναισθανθεῖτε τὴν ἐνέργεια τοῦ πο¬νηροῦ δαίμονα, κι ἔτσι νὰ εἶστε προσεκτικοὶ καὶ νὰ φυλάγεστε ἀπὸ τὸ νυσταγμό, κάθε φορὰ ποὺ κάνετε ἢ ἀκοῦτε κάτι πνευματικό”.

Τρεῖς πατέρες εἶχαν τὴ συνήθεια νὰ πηγαίνουν κάθε χρόνο στὸν μακάριο Ἀντώνιο. Ἂπ’ αὐτοὺς οἱ δυό του ἔκαναν διάφορες ἐρωτήσεις γιὰ τοὺς λογισμοὺς καὶ τὴ σωτηρία τῆς ψυχῆς. Ὃ τρίτος ὅμως σώπαινε καὶ δὲν ρωτοῦσε τίποτα. ‘Ἀφοῦ λοιπὸν ἦρθαν πολλὲς φορὲς καὶ ὁ ἀδελφὸς ἐκεῖνος ἔτσι πάντα σώπαινε, μὴ ρωτώντας τὸ παραμικρό, τοῦ λέει κάποτε ὁ ἀββᾶς , Ἀντώνιος:
Μὰ τόσον καιρὸ ἔχεις ποὺ ἔρχεσαι ἐδῶ, καὶ δὲν μὲ Ρῶτας τί¬ποτα.
‘Ἐκεῖνος τότε ἀποκρίθηκε:
Μοῦ φτάνει μόνο ποὺ σὲ βλέπω, πάτερ.
‘Ἔλεγε ὁ ἀββᾶς Παφνούτιος, ὅτι ὅσο ζοῦσαν οἱ γέροντες, ποὺ ἔμεναν δώδεκα μίλια μακριὰ ἀπὸ τὸ κελί του, πήγαινε καὶ τοὺς συναντοῦσε δυὸ φορὲς τὸ μήνα. Τοὺς φανέρωνε κάθε λογισμό του. Κι ἐκεῖνοι δὲν τοῦ ἔλεγαν τίποτε ἄλλο, παρὰ μόνο τοῦτο: “Ὅπου κι ἂν βρεθεῖς, μὴ λογαριάζεις τὸν ἑαυτό σου, καὶ θὰ ἔχεις ἀνάπαυση”.

Διηγήθηκαν γιὰ ἕνα γέροντα, ὅτι νήστεψε ἑβδομήντα ἐβδομάδες, τρώγοντας μόνο μία φορᾶ τὴν ἑβδομάδα, καὶ παρακαλώντας στὸ διάστημα αὐτὸ τὸ Θεὸ νὰ τοῦ φανερώσει τὴ σημασία ἑνὸς χωρίου τῆς Γραφῆς. ‘Ἀλλὰ ὁ Θεὸς δὲν τοῦ τὴν ἀποκάλυψε. Λέει τότε μέσά του: “Νά, τόσους κόπους ἔκανα, καὶ τίποτα δὲν κατόρθωσα. “Ἂς πάω λοιπὸν στὸν ἀδελφό μου καὶ ἂς τὸν ρωτήσω”. Φεύγοντας ὅμως, καθὼς ἔκλεινε πίσω τοῦ τὴν πόρτα, ἔστειλε ὁ Κύριος ἕναν ἄγγελο, ποὺ τοῦ εἶπε:
οἱ ἑβδομήντα ἑβδομάδες τῆς νηστείας σου δὲν ἔφτασαν στὸ Θεό. Ὅταν ὅμως ταπεινώθηκες καὶ κίνησες νὰ πᾶς στὸν ἀδελφό σου, ἐκεῖνος μ’ ἔστειλε γιὰ νὰ σοῦ ἐξηγήσω τὸ ρητό. Καὶ ἀφοῦ τὸν πληροφόρησε γιὰ τὴ σημασία τοῦ χωρίου ποὺ ζητοῦσε, ἀναχώρησε.
Εἶπε κάποιος γέροντας:
Αὐτὸς ποὺ μπαίνει σὲ ἀρωματοπωλεῖο, κι ἂν ἀκόμα δὲν ἀγοράσει τίποτα, παίρνει πάντως ἐπάνω τοῦ κάποια εὐωδία. ‘Ἔτσι συμβαίνει καὶ μ’ αὐτὸν ποὺ ἐπισκέπτεται τοὺς πατέρες. “Ἂν θελήσει νὰ ἐργαστεῖ πνευματικά, τοῦ δείχνουν τὸ δρόμο τῆς ταπεινώσεως, ποὺ τὸν προστατεύει σὰν τεῖχος ἀπὸ τὶς ἐπιδρομὲς τῶν δαιμό¬νων.

Πῆγε κάποτε στὸν ἀββᾶ Φήλικα ἕνας ἀδελφός, ἔχοντας μαζί του καὶ μερικοὺς κοσμικούς. Παρακάλεσε λοιπὸν τὸν ἀββᾶ νὰ τοὺς πεῖ ὠφέλιμο λόγο. .0 γέροντας ὅμως σώπαινε. .0 ἀδελφὸς συνέχι¬σε νὰ τὸν παρακαλεῖ ὤρα πολλή, ὅποτε ἐκεῖνος τοὺς εἶπε:
Θέλετε ν’ ἀκούσετε ψυχωφελῆ λόγο; – Ναί, ἀββᾶ, ἀποκρίθηκαν.
Δὲν ὑπάρχει πιὰ λόγος, εἶπε ὁ γέροντας. Γιατί ὅταν οἱ ἀδελ¬φοὶ ρωτοῦσαν τοὺς γέροντες καὶ ἔκαναν ὅσα ἐκεῖνοι τοὺς συμβούλευαν, ὁ Θεὸς ἔδινε λόγο, γιὰ νὰ ὠφεληθοῦν ἐκεῖνοι ποὺ ρωτοῦσαν. Τώρα ὅμως, ἐπειδὴ ρωτᾶνε ἀλλὰ δὲν ἐφαρμόζουν ὅσα ἀκοῦνε, πῆρε ὁ Θεὸς τὴ χάρη τοῦ λόγου ἀπὸ τοὺς γέροντες. δὲν βρίσκουν πιὰ τί νὰ ποῦν, γιατί δὲν ὑπάρχει ἐργάτης τῆς ἀρετῆς.
Ὅταν τὸν ἄκουσαν οἱ ἐπισκέπτες, ἀναστέναξαν καὶ εἶπαν: – Προσευχήσου γιά μας, ἀββᾶ.
Τοῦ ἀββᾶ Μάρκου
Ὁ ἄνθρωπος συμβουλεύει τὸν πλησίον τοῦ καθὼς γνωρίζει. Ὁ Θεὸς πάλι ἐνεργεῖ σ’ αὐτὸν ποὺ ἀκούει ἀνάλογα μὲ τὴν πίστη του.
0 ἄνθρωπος ποὺ μακροθυμεῖ, ἔχει πολλὴ φρόνηση (Παροιμ. 14:29). τὸ ἴδιο κι ἐκεῖνος ποὺ τεντώνει τὸ αὐτί του γιὰ ν’ ἀκούει λόγους πνευματικῆς σοφίας.
Μὴν ἀρνεῖσαι νὰ μαθαίνεις, κι ἂς τυχαίνει νὰ ξέρεις πάρα πολλά. Γιατί αὐτὸ ποὺ μπορεῖ νὰ οἰκονομήσει ὁ Θεός, εἶναι πολὺ πιὸ ὠφέλιμο ἀπὸ τὴ δική μας φρόνηση.
Αὐτὸς ποὺ θέλει νὰ σηκώσει τὸ σταυρό του καὶ ν’ ἀκολουθήσει τὸ Χριστό, πρέπει πρῶτα-πρῶτα νὰ ἐπιδιώξει τὴν ἀληθινὴ γνώση καὶ μάθηση, ἐξετάζοντας ἀκατάπαυστα τοὺς λογισμούς του καὶ μεριμνώντας συνεχῶς γιὰ τὴ σωτηρία του καὶ ρωτώντας τοὺς δούλους τοῦ Θεοῦ, ποὺ ἔχουν τὸ ἴδιο φρόνημα καὶ ἀγωνίζονται τὸν ἴδιο ἀγώνα μ’ αὐτόν, ἔτσι ὥστε νὰ μὴν ἀγνοεῖ ποὺ καὶ πὼς βαδίζει καὶ νὰ μὴν προχωράει μέσα στὸ σκοτάδι χωρὶς λύχνο νὰ τοῦ φέγγει. Γιατί ἐκεῖνος ποὺ βαδίζει ἰδιόρρυθμα, χωρὶς εὐαγγελικὴ γνώση, χωρὶς διάκριση καὶ χωρὶς τὴν καθοδήγηση κάποιου, σκοντάφτει συχνὰ καὶ πέφτει σὲ πολλοὺς λάκκους καὶ παγίδες τοῦ πονηροῦ καὶ πλανιέται πολὺ καὶ κοπιάζει πολὺ καὶ μπαίνει σὲ πολλοὺς κινδύνους καὶ δὲν γνωρίζει τί τέλος θὰ ἔχει. Γιατί δὲν εἶναι λίγοι ἐκείνοι ποὺ πέρασαν ἀπὸ πολλοὺς κόπους καὶ ἀσκήσεις καὶ κακοπάθειες καὶ ποὺ ὑπέφεραν πολλοὺς μόχθους γιὰ τὸ Θεό, ἀλλὰ ἢ ἰδιορρυθ¬μία, ἢ ἀδιακρισία καὶ ἢ ἔλλειψη πνευματικῆς βοήθειας ἀπὸ τὸν πλησίον ἔκαναν τοὺς τόσους καὶ τόσους κόπους τοὺς ἀνίσχυρους καὶ μάταιους
Γι’ αὐτό, ἂν εἶναι δυνατόν, πρέπει κανεὶς νὰ φροντίζει καὶ ν’ ἀγωνίζεται νὰ εἶναι συνεχῶς μαζὶ μὲ ἀνθρώπους ποὺ ἔχουν πνευματικὴ γνώση, μὲ σκοπό, ἂν ὁ ἴδιος δὲν ἔχει φωτισμὸ ἀληθινῆς γνώσεως, βαδίζοντας μαζὶ μ’ ἐκεῖνον ποὺ ἔχει, νὰ Μὴν περπατάει στὸ σκοτάδι, νὰ Μὴν κινδυνεύει ἀπὸ βρόχια καὶ παγίδες καὶ νὰ Μὴν πέ¬φτει πάνω στὰ νοητὰ θηρία, ποὺ ζοῦν στὸ σκοτάδι καὶ ποὺ ἁρπάζουν καὶ ἀφανίζουν ὅσους περπατοῦν μέσα σ’ αὐτὸ χωρὶς τὸν νοητὸ λύχνο τοῦ θείου λόγου.
Τοῦ ἅγιου Μαξίμου
Ὅπως οἱ κατὰ σάρκα γονεῖς ἔχουν ἰδιαίτερη φυσικὴ ἀγάπη στὰ παιδιά τους, ἔτσι καὶ ὁ νοῦς ἔχει φυσικὸ σύνδεσμο μὲ τοὺς λό¬γούς του. καὶ ὅπως ὅσοι γονεῖς ἀγαποῦν παθολογικὰ τὰ παιδιά τους, τὰ θεωροῦν πὼς εἶναι τὰ πιὸ ἱκανὰ καὶ τὰ πιὸ ὡραία, ἀκόμα κι ἂν εἶναι σὲ ‘όλα τὰ πιὸ καταγέλαστα, ἔτσι καὶ στὸν ἄφρονα νοῦ οἱ λόγοι του, ἀκόμα κι ἂν εἶναι οἱ χειρότεροι ἀπ’ ‘ὅλους, τοῦ φαίνονται φρονιμότατοι. στὸν σοφὸ ὅμως νοῦ δὲν φαίνονται ἔτσι οἱ λόγοι του. ἀπεναντίας, ὅταν νομίσει ‘ότι εἶναι ἀντικειμενικοὶ καὶ καλοί, τότε προπαντὸς δὲν πιστεύει στὴν κρίση του, ἀλλὰ βάζει ἄλλους σο¬φοὺς νὰ κρίνουν τοὺς λόγους καὶ τοὺς λογισμούς του, «μήπως εἰς κενὸν τρέχn ἡ ἔδραμε» (ΓΑΛ. 2:2), καὶ ἀπ’ αὐτοὺς βεβαιώνεται.
Τοῦ ἅγιου Ἔφραιμ
Μὴν ἀρνεῖσαι τὴ συμβουλὴ ἁγίων ἀνθρώπων, ἔστω κι ἂν ἔχεις πνευματικὴ γνώση. Γιατί κι αὐτὸ εἶναι καρπὸς γνώσεως.
Τοῦ ἀββᾶ ‘Ἰσαὰκ
Μὴ ζητήσεις νὰ πάρεις συμβουλὴ ἀπὸ κάποιον ποὺ δὲν ἀκο¬λουθεῖ τὸν δικό σου τρόπο ζωῆς, ἔστω κι ἂν εἶναι πολὺ σοφός. Εἴναι προτιμότερο ν’ ἀναθέσεις τὰ προβλήματά σου σ’ ἕναν ἁπλοϊκὸ ἄνθρωπο μὲ πείρα ἀπὸ τὰ πράγματα, παρὰ σ’ ἕναν φιλόσοφο, ποὺ μιλάει μὲ λογικὴ στηριγμένη στὴ θεωρητικὴ ἐξέταση τῶν πραγμάτων, χωρὶς ὅμως νὰ ἔχει καὶ τὴ σχετικὴ πείρα. καὶ ἢ πείρα εἶναι ὄχι τὸ νὰ μπεῖ κανεὶς στὰ πράγματα ἃ καὶ νὰ ἐρευνήσει μερικὲς μονόπλευρές τους, χωρὶς νὰ ἔχει ἀκόμη ἀποκτήσει ὁ ἴδιος τη γνώση ἀπὸ τὴν ἐργασία, ἀλλὰ τὸ νὰ αἰσθανθεῖ ἔμπρακτα τὴν ὠφέλεια ἡ τὴ ζημιὰ τῶν πραγμάτων αὐτῶν, ἔχοντας τὰ δοκιμάσει γιὰ πολὺ και¬ρὸ γιατί πολλὲς φορὲς ἕνα πράγμα φαίνεται ἐπιζήμιο, ἐνῶ κρύβει μέσα τοῦ μεγάλη ὠφέλεια. Ἄλλοτε πάλι, ἀντίθετα, φαίνεται ἀπό¬λυτα ὠφέλιμο, ἐνῶ ἐσωτερικὰ εἶναι ὅλο βλάβη. Γι’ αὐτὸ καὶ πολλοὶ ἄνθρωποι ζημιώθηκαν ὄχι λίγο ἀπὸ πράγματα φαινομενικὰ κερ¬δοφόρα. Νὰ χρησιμοποιεῖς λοιπὸν ὡς σύμβουλό σου ἐκεῖνον, ποὺ ἀπὸ πείρα γνωρίζει καλὰ τὴ φύση καὶ τὴ δύναμη τῶν διαφόρων πραγμάτων, καὶ ‘πού μπορεῖ νὰ τὰ διακρίνει ἀλάθητα.
‘Ὅποιος ἔκανε σωστὴ χρήση τῆς ἐλευθερίας πρῶτα στὸν ἑαυτό του, εἶναι μετὰ ἄξιος ἐμπιστοσύνης γιὰ νὰ τὴν παραδώσει καὶ στοὺς ἄλλους μὲ ἐπιστημοσύνη.

πηγή