Ὑπῆρξε ἄξιος μαθητὴς τοῦ μεγάλου διδασκάλου τῆς Ἐκκλθησίας μας, Ἰωάννου τοῦ Χρυσοστόμου.
α) Ἡ μεγαλύτερη προσφορὰ τῆς Ἐκκλησίας στὸν κόσμο εἶναι οἱ ἅγιοι. Ὅταν ἡ Ἐκκλησία ἀναδεικνύει ἁγίους, εἶναι ζωντανὴ καὶ ἀκμάζουσα. Οἱ ἅγιοι αἰσθητοποιοῦν τὸ μυστήριο τῆς πίστεως φανερώνουν μὲ τὴν ἁγία βιοτὴ τοὺς τὴν ὁδὸ τῆς σωτηρίας. Μπορεῖ νὰ εἶναι διαφορετικοὶ μεταξύ τους, ἀλλὰ τοὺς ἑνώνει ἡ χάρη τοῦ Θεοῦ. Οἱ ἅγιοι παρουσιάζουν σὲ συγκεκριμένο χρόνο καὶ τόπο βιωμένο τὸ Εὐαγγέλιο τοῦ Χριστοῦ. Κι ἐνῶ ζοῦν στὴ γῆ, πολιτεύονται στὸν οὐρανό, ἀφοῦ ἐμπνευστῆς, ὁδηγός, συμπαραστάτης καὶ βοηθὸς τοὺς εἶναι ὁ Ζωοδότης Χριστός. Read more
Ὁ καλλίνικος Μάρτυς Ἀναστάσιος καταγόταν ἀπὸ τὴν Παραμυθιὰ τῆς Ἠπείρου. Ἦταν ἀγρότης καὶ πιστὸς χριστιανός. Μιὰ μέρα βγῆκε μὲ ἄλλους Χριστιανοὺς ἔξω στὰ χωράφια, γιὰ νὰ θερίσουν. Ὁ Ἀναστάσιος εἶχε πάρει μαζί του καὶ τὴν ἀδελφή του. Ἐκείνη τὴν ἡμέρα συνέπεσε νὰ περάσει ἀπὸ ἐκεῖ, ὁ υἱὸς τοῦ ἡγεμόνος τοῦ τόπου, ποὺ λεγόταν Μούσας, μαζὶ μὲ ἄλλους Ἀγαρηνοὺς γιὰ ὑπηρεσία. Μόλις οἱ ἄπιστοι εἶδαν τὴν ὡραιοτάτη ἀδελφή του Ἀναστασίου, ἔτρεξαν ἀμέσως κατὰ πάνω της, μὲ ἀνήθικους σκοπούς. Προφθάσε ὅμως ὁ Ἀναστάσιος καὶ ὅρμησε ἐναντίον τῶν Τούρκων. Ἔδωσε ἔτσι καιρὸ στὴν ἀδελφή του καὶ ἔφυγε. Οἱ Ἀγαρηνοὶ προσβλήθηκαν, γιατί μαζὶ μὲ τὸν Ἀναστάσιο ἔτρεξαν καὶ ἄλλοι Χριστιανοὶ ἐναντίον τους καὶ τοὺς ἔβρισαν.
ΠΡΟΛΟΓΟΣ
Ἑορτάζει στὶς 14 Νοεμβρίου
Ὁ θείος τοῦ πατριάρχης Ἀλεξανδρείας Θεόφιλος εἶχε ἐχθρὸν τὸν ἅγιο Χρυσόστομο…
ΣΤΟ ΝΟΤΙΟ ἄκρο τῆς χερσονήσου τοῦ Ἄθω, σὲ ἀπόσταση μίας ὥρας περίπου ἀπὸ τὰ Καυσοκαλύβια, πρὸς τὴ Μεγίστη Λαύρα, μέσα σ᾿ ἕνα ἐπιβλητικὰ ἄγριο τοπίο θαυμαστῆς φυσικῆς ὀμορφιᾶς καὶ στὴν κορφὴ ἑνὸς ἀπότομου βράχου, διακόσια πενήντα περίπου μέτρα πάνω ἀπὸ τὴ θάλασσα, κυριολεκτικὰ μεταξὺ οὐρανοῦ καὶ γῆς», βρίσκεται τὸ σπήλαιο τοῦ ὁσίου Νείλου τοῦ μυροβλύτου. 
῾Ο ὅσιος Νεῖλος καταγόταν ἀπὸ τὴν ῎Αγκυρα τῆς μικρασιατικῆς Γαλατίας. ῾Υπῆρξε μαθητὴς τοῦ ἁγίου ᾽Ιωάννου τοῦ Χρυσοστόμου, ὅταν αὐτὸς ἐδίδασκε στὴν ᾽Αντιόχεια, καὶ ἔγινε ἔπαρχος Κωνσταντινουποαεως ἐπὶ Θεοδοσίου (379-395). ῏Ηταν νυμφευμένος μὲ μιὰ εὐσεβῆ καὶ εὐγενικῆς καταγωγῆς γυναίκα, μὲ τὴν ὁποία ἀπέκτησε δύο παιδιά. Μετὰ ἀπὸ λίγα χρόνια ὅμως, φλεγόμενος ἀπὸ ἔρωτα γιὰ τὸν Θεὸ καὶ τὸν ἐρημικὸ βίο, κατόρθωσε νὰ πείσει τὴ σύζυγό του νὰ χωρίσουν καὶ νὰ ἀναχωρήσουν γιὰ νὰ ζήσουν ὡς μοναχοὶ στὴν Αἴγυπτο, παίρνοντας μαζί τους ἀντιστοίχως τὸν γιό τους καὶ τὴ θυγατέρα τους. ῾Ο ὅσιος Νεῖλος καὶ ὁ γιός του Θεόδουλος ἀποσύρθηκαν στὸ ὄρος Σινᾶ, στὶς ἀπόκρημνες πλαγιὲς ὅπου φανερώθηκε ὁ Θεὸς στὸν Μωυσῆ καὶ ὅπου πλῆθος μοναχῶν ζοῦσαν ἀσκούμενοι στὴν ἡσυχία καὶ συγκεντρώνονταν μονάχα γιὰ τὴν εὐχαριστιακὴ Σύναξη καὶ τὸ ἀδελφικὸ γεῦμα τὴν Κυριακὴ καὶ τὶς ἡμέρες τῶν μεγάλων ἑορτῶν. ῎Ετσι ἔζησαν οἱ δυό τους ἐπὶ μακρὸν στὴν ἡσυχία, ἀγωνιζόμενοι κατὰ τῶν ἐπιθέσων τῶν δαιμόνων μὲ τὴ νηστεία, τὴν ἀγρυπνία καὶ τὴν ἐν καρτερίᾳ ἐπίκληση τοῦ ὀνόματος τοῦ Χριστοῦ. Μία ἡμέρα ποὺ εἶχαν κατέβει, στὸν τόπο τῆς Φλεγομένης Βάτου (῎Εξ. 3) γιὰ νὰ προσευχηθοῦν και νὰ συνομιλήσουν γιὰ θέματα πνευματικὰ μὲ τοὺς μοναχοὺς ποὺ διέμεναν ἐκεῖ, ἐμφανίσθηκε μία συμμορία Σαρακηνῶν, κατέσφαξε πολλοὺς ἀπὸ τοὺς ἅγιους Πατέρες, ἄλλους ἐγύμνωσε καὶ ἔτρεψε σὲ φυγὴ πρὸς τὸ βουνό, τοὺς δὲ νεώτερους στὴν ἡλικία συνεααβε γιὰ νὰ τοὺς πουλήσει σκλάβους. ῾Ο ὅσιος Νεῖλος βρισκόταν μεταξὺ αὐτῶν ποὺ ἔπρεπε νὰ φύγουν ἀμέσως γιὰ νὰ μὴ φονευθοῦν, ἀλλὰ δὲν μποροῦσε νὰ ἀποφασίσει νὰ ἀποχωρισθεῖ τὸν Θεόδουλο, ὁ ὁποῖος ἦταν μεταξὺ τῶν αἰχμαλώτων· ἔτσι ὁ ἴδιος ὁ νέος ἔδωσε ἐντολὴ στὸν πατέρα του νὰ φύγει. ῾Ο Νεῖλος καὶ οἱ συναθλητές του ἑφθασαν ψηλὰ στὸ Σινᾶ, ὅπου οἱ βάρβαροι δὲν ἀποτολμησαν νὰ τοὺς καταδιώξουν, ἀπὸ φόβο μήπως τοὺς κάψει τὸ πῦρ τῆς Δόξης τοῦ Θεοῦ. ῎Εκτοτε ὁ ἅγιος, ξεπερνώντας τὸν πόνο του, ἀποδύθηκε μὲ ἀκόμη μεγαλύτερη φλόγα στὴν ἄσκηση. ᾽Απέκτησε μεγάλη φήμη γιὰ τὴν πνευματική του γνώση, τὴ διάκρισή του καὶ γιὰ τὸ χάρισμα τῆς προφητείας. ᾽Απὸ κάθε γωνιά, τοῦ ἀπευθύνονταν ἐρωτήματα στὰ ὁποῖα ἀπαντοῦσε μὲ πλῆθος ἐπιστολῶν ἐπὶ παντὸς θέματος. Διέπρεπε ἰδιαιτέρως στὸ νὰ ξεσκεπάζει τοὺς δόλους τῶν δαιμόνων καὶ νὰ ἐνδυναμώνει τοὺς καταβεβλημένους καὶ ἀποκαρδιωμένους πρὸς τὴν ὁδὸ τοῦ Κυρίου. ᾽Απαντοῦσε ὅμως καὶ σὲ πολλὰ αἰνίγματα τῆς Γραφῆς, ὑπεράσπιζε τὴν ὀρθόδοξη πίστη ἐναντίον τῶν ἀρειανῶν καὶ ἄλλων αἱρετικῶν ἢ ἔπαιρνε πάλι μὲ σθένος τὸ μέρος τοῦ ἁγίου ᾽Ιωάννου τοῦ Χριστοστόμου ποὺ εἶχε ἀδίκως ἐξορισθεῖ. Συνέγραψε ἐξάλλου ἀσκητικὲς πραγματεῖες, ὅπου ἐγκωμιάζει τὴ μοναχικὴ πολιτεία ὡς τὴ μόνη «ἀληθινὴ φιλοσοφία», «τὴ φιλοσοφία τοῦ ῾Αγίου Πνεύματος», ἡ ὁποία μὲ τὴ διόρθωση τῶν ἠθῶν μας καὶ τὴν ἀδιάλειπτη προσευχὴ μᾶς προσφέρει τὴν ἀληθινὴ γνώση. Μετὰ ἀπὸ πολλὰ χρόνια κατάφερε νὰ ξαναβρεῖ τὸν Θεόδουλο καὶ χειροτονήθηκαν καὶ οἱ δύο πρεσβύτεροι ἀπὸ τὸν ἐπίσκοπο ῾Ελούσης, ποὺ εἶχε διασώσει καὶ περιθάλψει τὸν Θεόδουλο. ῾Ο ὅσιος Νεῖλος ἐκοιμήθη ἐν εἰρήνῃ περὶ τὸ 430. Τὸ λείψανό του μεταφέρθηκε στὴν Κωνσταντινούπολη κατὰ τὴ βασιλεία τοῦ αὐτοκράτορος ᾽Ιουστίνου (518-527) καὶ τιμοῦνταν στὴν ᾽Εκκλησία τοῦ ᾽Ορφανοτροφείου, τὴν ἀφιερωμένη στὸν ᾽Απόστολο Παῦλο. 
Ὁ ὅσιος Νεῖλος ὁ Ἀσκητὴς εἶναι μία ἀπὸ τὶς πλέον γνωστὲς μορφὲς στὴ σειρὰ τῶν ἀσκητικῶν συγγραφέων. Σ’ αὐτὸ πολὺ συνετέλεσε ἡ εὐγενὴς καταγωγή του καὶ ἡ πρώην ὑψηλὴ διοικητικὴ θέση του ὡς ἔπαρχου Κωνσταντινουπόλεως. Ἦταν κάτοχος μεγάλης θύραθεν παιδείας… Ὁ ὅσιος Νεῖλος συνέγραψε πολλὰ ἀσκητικὰ ἔργα, ἀπὸ τὰ ὁποῖα οἱ ἀνθολόγοι τῆς Φιλοκαλίας ἐνσωμάτωσαν δύο μόνο: τὸν «λόγο περὶ προσευχῆς» καὶ τὸν «ἀσκητικὸ λόγο». Ὅπως ὅμως ἤδη σημειώσαμε στὸ σχόλιο γιὰ τὸν Εὐάγριο, ὁ περὶ προσευχῆς λόγος μὲ τὰ 153 κεφάλαια ἀνήκει σ’ αὐτὸν μᾶλλον παρὰ στὸν ὅσιο Νεῖλο, ὅπως μέχρι τώρα ἀπαιτεῖ ἡ κριτικὴ βάσανος τοῦ κειμένου αὐτοῦ. Εἶναι πολὺ πιθανὸ νὰ ἀντικαταστάθηκε τὸ ὄνομα τοῦ Εὐαγρίου μὲ τὸ τοῦ ὁσίου Νείλου πρὶν ἀπὸ τὸν 9ο αἰώνα, ἐπειδὴ τὸ ὄνομα τοῦ πρώτου δὲν ἠχοῦσε εὐάρεστα στοὺς Βυζαντινοὺς ὕστερα ἀπὸ τὴν καταδίκη του ὡς ὠριγενιστῆ.
«Μακάριοι οἱ ἐλεήμονες, ὅτι αὐτοὶ ἐλεηθήσονται», λέγει ὁ Κύριος στὴν «ἐπὶ τοῦ Ὅρους» ὁμιλία. Καὶ τὰ λόγια του αὐτὰ βρίσκουν πλήρη τὴν ἐφαρμογή τους στὸ ὑπεράξιο τέκνο τῆς Κύπρου μας, τὸν ἅγιο Ἰωάννη τὸν Ἐλεήμονα, τὸν Ἀρχιεπίσκοπο τῆς μεγάλης πόλεως Ἀλεξανδρείας.
Άγιος Νεκτάριος Πενταπόλεως ο θαυματουργός (9 Νοεμβρίου)