Ὁ Θεός κρίνει τίς πράξεις μας ὄχι ἀπό τά ἐξωτερικά τους στοιχεῖα, ἀλλ’ ἀπό τήν προαίρεσή μας. Μεγάλο δῶρο τοῦ Θεοῦ εἶναι ἡ συνείδηση καί βοηθάει πολύ ἐκεῖνον πού τήν ἀκούει…(Ὑπόθεση ζ’, τόμος γ΄). Εὐεργετινός

Τοῦ ἀββᾶ Μάρκου
ΥΠΑΡΧΕΙ πράξη ποὺ φαίνεται καλή, ἀλλὰ ὁ σκοπὸς ἐκείνου ποὺ τὴν κάνει δὲν εἶναι καλός. Ὑπάρχει καὶ ἄλλη πράξη ποὺ φαίνεται κακή, ἀλλὰ ὁ σκοπὸς ἐκείνου ποὺ τὴν κάνει εἶναι καλός. καὶ αὐτὸ συμβαίνει ὄχι μόνο σὲ ἔργα, ἀλλὰ καὶ σὲ λόγια. Αὐτὴ ἡ ἀντίθεση ἄλλοτε ὀφείλεται σὲ ἀπειρία ἢ ἄγνοια, ἄλλοτε σὲ πονηρὴ πρόθεση καὶ ἄλλοτε σὲ εὐσεβῆ σκοπό.
Ἐκεῖνος ποὺ κάτω ἀπὸ τοὺς ἐπαίνους κρύβει συκοφαντία, δὲν γίνεται ἀντιληπτὸς εὔκολα στοὺς πιὸ ἁπλοὺς ἀνθρώπους. Ὅμοιος μὲ αὐτὸν εἶναι ἐκεῖνος ποὺ κενοδοξεῖ μὲ ταπεινὸ σχῆμα. Αὐτοί, κρύβοντας γιὰ πολὺ καιρὸ τὴν ἀλήθεια μέσα στὸ ψευδός, ὑστέρα φανερώνονται ἀπὸ τὰ πράγματα.

Ὅταν ἁμαρτάνεις κρυφά, μὴ νομίζεις ὅτι ξεφεύγεις (τὴν προσοχὴ τοῦ Θεοῦ)• γιατί ὅλα εἶναι γυμνὰ καὶ ξεσκεπασμένα στὰ μάτια τοῦ Κυρίου (Ἔβρ. 4:13), στὸν Ὅποιο θὰ δώσουμε λόγο.
Ὁ Θεὸς τὶς πράξεις μας τὶς κρίνει ἀνάλογα μὲ τὶς προθέσεις μας. Γιατί λέει ἡ Γραφή: “Δώη σοὶ Κύριος κατὰ τὴν καρδίαν σόν” (Ψαλμ. 19:5).
Ὑπάρχει ἄνθρωπος ὁ ὅποιος φανερὰ ἐκτελεῖ θεϊκὴ ἐντολή, ἐνῶ δουλεύει σὲ πάθος, καὶ μὲ τοὺς πονηροὺς λογισμοὺς καταστρέφει τὴν ἀγαθὴ πράξη.

Ἄλλο εἶναι ἐκτέλεση ἐντολῆς καὶ ἄλλο ἀρετή, ἂν καὶ ἡ μία ἀπὸ τὴν ἄλλη παίρνει τὴν ἀφορμή. Ἐκτέλεση ἐντολῆς εἶναι τὸ νὰ κάνει κάποιος αὐτὸ ποὺ προστάζει ὁ θεῖος νόμος• καὶ ἀρετή, τὸ νὰ ἀρέσκεται πραγματικὰ στὴν ἐκτέλεση τῆς θείας ἐντολῆς.
Ὅπως ἕνας εἶναι ὁ ὑλικὸς πλοῦτος, ἀλλὰ κερδίζεται μὲ διάφορους τρόπους, ἔτσι μία εἶναι καὶ ἡ ἀρετή, ἀλλὰ πολλῶν εἰδῶν οἱ ἐργασίες της. .
Ἐκεῖνος ποὺ θέλει νὰ κάνει κάτι καὶ δὲν μπορεῖ, κρίνεται σὰν νὰ τὸ ἔκανε ἀπὸ τὸν καρδιογνώστη Θεό. Αὐτὸ ἰσχύει καὶ γιὰ τὰ καλὰ καὶ γιὰ τὰ κακά.
Ὁ νοῦς χωρὶς τὸ σῶμα πολλὰ κάνει, καὶ καλὰ καὶ κακά. Τὸ σῶμα ὅμως χωρὶς τὸ νοῦ τίποτε ἀπ’ αὐτὰ δὲν μπορεῖ νὰ κάνει, γιατί πρὶν ἀπὸ τὴν πράξη ἐνεργεῖ ὁ νόμος τῆς ἐλευθερίας.
Ἂν ζητᾶς νὰ θεραπευθεῖς, φρόντισε τὴ συνείδησή σου καὶ κάνε ὅτι σου λέει, καὶ πολὺ θὰ ὠφεληθεῖς.
Πολλὲς συμβουλὲς τῶν ἄλλων μας προσφέρονται γιὰ τὸ συμφέρον μας. Γιὰ τὸν καθένα ὅμως τίποτα δὲν εἶναι καταλληλότερο ἀπὸ τὴ δική του γνώμη, ἂν βέβαια ἔχει καθαρὴ συνείδηση.
Τὰ κρυφὰ κάθε ἄνθρωπου τὰ γνωρίζουν ὁ Θεὸς καὶ ἡ συνείδηση, καὶ ἀπ’ αὐτὰ τὰ δυὸ ἂς διορθώνεται ὁ καθένας.
Ἐκεῖνος ποὺ δὲν ἐπιμένει καρτερικὰ στὴ μελέτη καὶ τὴν ἐξέταση τῆς συνειδήσεως, οὔτε τοὺς σωματικοὺς κόπους γιὰ τὴν εὐσέβεια δέχεται εὐχάριστα.
Ἡ συνείδηση εἶναι ἕνα βιβλίο, ποὺ τὸ ἔχουμε ἀπὸ τὴ φύση μας. Ἐκεῖνος ποὺ τὸ μελετᾶ στὴν πράξη, ἀποκτᾶ πείρα τῆς θείας βοήθειας.
Ἡ ἀγαθὴ συνείδηση βρίσκεται μὲ τὴν προσευχή• καὶ ἡ καθαρὴ προσευχή, μὲ τὴ συνείδηση. Γιατί τὸ ἕνα ἔχει ἀνάγκη ἀπὸ τὸ ἄλλο ἐκ φύσεως.

Τοῦ ἀββᾶ Ἰσαὰκ
Ἀρετὴ δὲν εἶναι ἡ ἐξωτερικὴ ἐκτέλεση τῶν πολλῶν καὶ ποικίλων πράξεων ποὺ γίνονται μὲ τὸ σῶμα, ἀλλὰ τὸ περιεχόμενο ποὺ ἔχει μία καρδιὰ γεμάτη σοφία καὶ ἐλπίδα στὸ Θεό• γιατί τὴν καρδιὰ αὐτὴ συνδέει μὲ τὰ κατὰ Θεὸ ἔργα ὁ καλὸς σκοπός.
Ἡ διάνοια μπορεῖ νὰ ἐπιτελέσει τὸ ἀγαθὸ καὶ χωρὶς σωματικὴ ἐνέργεια. Τὸ σῶμα ὅμως, ἂν δὲν κατευθύνεται ἀπὸ τὴ σοφία τῆς καρδιᾶς, καὶ ὅταν ἀκόμα κάνει καλὰ ἔργα, δὲν μπορεῖ νὰ ὠφεληθεῖ.

Τοῦ ἁγίου Μαξίμου
Γιὰ ὅλα ὅσα κάνουμε, ὁ Θεὸς ἐξετάζει τὸ σκοπό, ἂν δηλαδὴ τὰ κάνουμε γι’ Αὐτὸν ἢ ἀπὸ ἄλλη αἰτία.
Ὅταν ἀκοῦς τὴ Γραφὴ νὰ λέει, “σὺ ἀποδώσεις ἔκαστω κατὰ τὰ ἔργα αὐτόν” (Ψαλμ. 61:13), μὴν ἐννοήσεις ὅτι ὁ Θεὸς ἀνταμείβει τὰ ἔργα πού, ἂν καὶ φαίνονται καλά, γίνονται χωρὶς καλὸ σκοπό, ἀλλὰ μόνο ἐκεῖνα ποὺ γίνονται μὲ καλὸ σκοπό. Γιατί ἡ κρίση τοῦ Θεοῦ δὲν ἀποβλέπει στὰ ἔργα, ἀλλὰ στὸ σκοπὸ γιὰ τὸν ὅποιο γίνονται τὰ ἔργα.
Ὑπάρχουν πολλὲς πράξεις ποὺ κάνουν οἱ ἄνθρωποι, φύσει καλές, οἱ ὅποιες ὅμως, γιὰ κάποιο λόγο, δὲν εἶναι καλές, ὅπως γιὰ παράδειγμα ἡ νηστεία, ἡ ἀγρυπνία, ἡ προσευχή, ἡ ψαλμωδία, ἡ ἐλεημοσύνη, ἡ φιλοξενία. Αὐτὰ εἶναι ἀπὸ τὴ φύση τοὺς καλὰ ἔργα, ἀλλὰ δὲν εἶναι καλὰ ὅταν γίνονται ἀπὸ κενοδοξία.
Ὁ μισθὸς τῶν κόπων τῆς ἀρετῆς εἶναι ἡ ἀπάθεια καὶ ἡ γνώση. Αὐτὲς γίνονται πρόξενοι τῆς βασιλείας τῶν οὐρανῶν, ὅπως, ἀντίθετα, τὰ πάθη καὶ ἡ ἄγνοια προξενοῦν τὴν αἰώνια κόλαση. Ἐκεῖνος λοιπὸν ποὺ κοπιάζει γιὰ ἀνθρώπινη δόξα καὶ ὄχι γιὰ τὸ ἴδιο τὸ καλό, θ’ ἀκούσει ἀπὸ τὴ Γραφή: “Αἰτεῖτε καὶ οὐ λαμβάνετε, διότι κακῶς αἰτεῖσθε” (Ἴακ. 4:3).
Μὴν περιφρονήσεις τὴ συνείδησή σου, ποὺ σὲ συμβουλεύει πάντοτε τὰ ἄριστα. Γιατί σου κάνει ὑποδείξεις θεϊκὲς καὶ ἀγγελικές, σὲ ἐλευθερώνει ἀπὸ τοὺς κρυφοὺς μολυσμοὺς τῆς καρδιᾶς καὶ σοῦ χαρίζει παρρησία στὸ Θεὸ τὴν ὥρα τοῦ θανάτου σου.

Ἀπὸ τὸ Γεροντικὸ
Ὁ ἀββᾶς Ἀγαθῶν εἶπε:
Ὁ μοναχὸς δὲν πρέπει ν’ ἀφήσει τὴ συνείδησή του νὰ τὸν κατηγορήσει σὲ κανένα πράγμα.
Οἱ γέροντες ἔλεγαν, πὼς ἡ ψυχῆ εἶναι ὅπως ἡ πηγή. Ἂν τὴ σκάψεις, καθαρίζεται• κι ἂν τὴν παραχώσεις, ἀφανίζεται. καὶ λέγοντας ψυχῆ, ἐννοοῦσαν, νομίζω, τὴ συνείδηση. Ὅποιος ὑπακούει σ’ αὐτή, τὴν κάνει πιὸ καθαρή• καὶ ὁποῖος τὴν παρακούει καὶ τὴν καταπατεῖ, τὴ σκοτίζει.

Τοῦ ἀββᾶ Ἠσαΐα
Ἀδελφοί, ἂς μιμηθοῦμε μὲ ζῆλο τοὺς ἁγίους, ποὺ ἀντιστάθηκαν μέχρι θανάτου στὴν ἁμαρτία, ὑπακούοντας στὴ συνείδησή τους, κι ἔτσι κληρονόμησαν τὴν οὐράνια βασιλεία. Ἂς προσέχουμε λοιπὸν κι ἐμεῖς μὲ φόβο Θεοῦ τὴ συνείδησή μας, μέχρις ὅτου ἀπελευθερωθεῖ κι αὔτη μαζὶ μ’ ἐμᾶς (ἀπὸ τὶς ἐπιδράσεις τῆς ἁμαρτίας καὶ τὰ πάθη) καὶ ἔτσι ἐναρμονιστοῦν τὰ ἔργα μας μὲ τὶς δικές της ὑποδείξεις.
Ἀπὸ τότε καὶ στὸ ἕξης ἡ συνείδηση θὰ γίνει ὁ φύλακάς μας, ὑποδεικνύοντάς μας κάθε τί ποὺ πρέπει ν’ ἀποφεύγουμε. καὶ ἂν δὲν τὴν ἀκούσουμε, θὰ φύγει μακριά μας καὶ θὰ μᾶς ἐγκαταλείψει. καὶ θὰ πέσουμε τότε στὰ χέρια τῶν ἐχθρῶν μας, ποὺ δὲν θὰ μᾶς σπλαχνιστοῦν καθόλου. “Ἔτσι μας δίδαξε ὁ Κύριός μας, λέγοντας: “”Ἰσθι εὐνόων τῷ ἀντιδικῬ σου ταχὺ ἕως ὅτου εἰ ἐν τῇ ὄδῳ μετ’ αὐτοῦ, μήποτε σὲ παραδῶ ὁ ἀντίδικος τῷ κριτῇ καὶ ὁ κριτὴς σὲ παραδῶ τῷ ὑπηρέτῃ, καὶ εἰς φυλακὴν βληθήση- ἀμὴν λέγω σοί, οὐ μὴ ἐξέλθης ἐκεῖθεν ἕως οὐ ἄποδως τὸν ἔσχατον κοδράντην” (Ματθ. 5: 25-26). Ἀντίδικος, λένε, εἶναι ἡ συνείδηση, γιατί ἀντιστέκεται στὸν ἄνθρωπο ποὺ θέλει νὰ κάνει τὰ σαρκικὰ τοῦ θελήματα. καὶ ἂν δὲν τὴν ἀκούσει ὁ ἄνθρωπος, τότε τὸν παραδίνει στοὺς ἐχθρούς του.

πηγή