Ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Διάλογος, ποὺ ἔγραψε τοὺς βίους τῶν ἁγίων τῆς Ἰταλίας σὲ μορφὴ διαλόγου κι ἔγινε πάπας καὶ πατριάρχης τῆς Ρώμης, πρὶν χειροτονηθεῖ ἀρχιερέας ἦταν μοναχὸς καὶ ἡγούμενος τῆς μονῆς τοῦ ἁγίου Ἀνδρέα, ποὺ εἶχε τὴν ἐπωνυμία Κλιοσκαίρη. Μιὰ μέρα λοιπόν, ἐνῶ καθόταν στὸ κελλί του καὶ καλλιγραφοῦσε, ἦρθε ἕνα φτωχός. Ὁ ἅγιος, […]
Μακάριοι οἱ πτωχοὶ τῷ πνεύματι, ὅτι αὐτῶν ἐστιν ἡ βασιλεία τῶν οὐρανῶν, «Ὅταν ὁ Ἰησοῦς εἶδε τὰ πλήθη, ἀνέβηκε στὸ ὄρος, κι ὅταν κάθισε, πλησίασαν οἱ μαθητές Του, κι ἄρχισε νὰ τοὺς διδάσκει, λέγοντας: Μακάριοι εἶναι οἱ ταπεινοί, γιατί σ’ αὐτοὺς ἀνήκει ἡ βασιλεία τῶν οὐρανῶν». Ἐλᾶτε νὰ ἀνεβοῦμε στὸ ὄρος τοῦ Κυρίου 1. Ποιὸς […]
Μακάριοι οἱ πενθοῦντες, ὅτι αὐτοὶ παρακληθήσονται, Συμβιβάζονται τὰ ἀσυμβίβαστα; Ως τώρα δὲν ἔχουμε ἀνεβεῖ στὴν κορυφὴ τοῦ βουνοῦ, ἀλλὰ βρισκόμαστε ἀκόμα στοὺς πρόποδες τῶν νοημάτων. Γιατί μόλις δυὸ λόφους ξεπεράσαμε, ἀφοῦ ἀνεβήκαμε μὲ τοὺς μακαρισμοὺς πρὸς τὴν εὐλογημένη πτωχεία καὶ τὴν πραότητα, ποὺ εἶναι πάνω ἀπ’ αὐτήν. Μετὰ ἀπ’ αὐτοὺς τοὺς δύο μακαρισμοὺς ὁ Κύριος […]
Μακάριοι οἱ πραεῖς, ὅτι αὐτοὶ κληρονομήσουσι τὴν γῆν, Ἡ γῆ τῶν ζώντων Ὄσοι ἀνεβαίνουν πρὸς τὰ ψηλότερα χρησιμοποιώντας κάποια σκάλα, ἀφοῦ ἀνεβοῦν τὸ πρῶτο σκαλοπάτι, πατοῦν σ’ αὐτὸ καὶ ἀνέρχονται στὸ παραπάνω, καὶ πάλι τὸ δεύτερο προωθεῖ τὸν ἀνερχόμενο στὸ τρίτο κι αὐτὸ πάλι στὸ ἑπόμενο κι αὐτὸ στὸ μετὰ ἀπ’ αὐτό. Ἔτσι ὁ ἀνερχόμενος […]
Μακάριοι οἱ πεινῶντες καὶ διψῶντες τὴν δικαιοσύνην, ὅτι αὐτοὶ χορτασθήσονται, Ἀπὸ τὰ ὑλικὰ στὰ πνευματικὰ Οἱ γιατροὶ λένε πὼς ὅσοι ὑποφέρουν ἀπὸ τὸ στομάχι καὶ δὲν τρέφονται καλά, πάντοτε νιώθουν γεμάτοι καὶ χορτάτοι, ὅταν συγκεντρωθοῦν στὴν ἄνω κοιλιακὴ χώρα μερικὰ βλαβερὰ ὑγρὰ καὶ περιττώματα. Γι’ αὐτὸ καὶ δὲ δέχονται τὴν ὠφέλιμη τροφή, ἐπειδὴ τοὺς κόπηκε […]
Μακάριοι οἱ ἐλεήμονες, ὅτι αὐτοὶ ἐλεηθήσονται, Μιὰ ἀκόμη βαθμίδα Ίσως κάτι τέτοιο νὰ ἦταν αὐτὸ ποὺ διδάχθηκε ὁ Ἰακὼβ μὲ ὅραμα παραβολικά, ὅταν εἶδε μιὰ κλίμακα νὰ φτάνει ἀπὸ τὴ γῆ στὸ ὕψος τ’ οὐρανοῦ κι ἀντικρυσε τὸ Θεὸ νὰ πατάει πάνω σ’ αὐτή. Ὅπως ἀκριβῶς κάνει καὶ τώρα γιὰ μᾶς ἡ διδασκαλία μὲ τοὺς […]
Μακάριοι οἱ καθαροὶ τῇ καρδίᾳ, ὅτι αὐτοὶ τὸν Θεὸν ὄψονται. «Ἰλιγγιά μου ἡ ψυχὴ» Ό,τι εἶναι φυσικὸ νὰ παθαίνουν ὅσοι σκύβουν ἀπὸ κάποια ψηλὴ κορυφὴ πρὸς τὸ ἀχανὲς πέλαγος, αὐτὸ ἔπαθε κι ὁ νοῦς μου ἀπὸ τὴν ὑψηλὴ φωνὴ τοῦ Κυρίου, ποὺ βλέπει σὰν ἀπὸ κάποια κορυφὴ βουνοῦ στὸ ἀδιαπέραστο βάθος τῶν νοημάτων.
Μακάριοι οἱ εἰρηνοποιοί, ὅτι αὐτοὶ υἱοὶ Θεοῦ κληθήσονται, Παιδὶ τοῦ Θεοῦ γίνεται ἡ στάχτη καὶ τὸ χορτάρι Ο Μωυσῆς ἦταν γιὰ τοὺς Ἰσραηλίτες ὁ νομοθέτης ποὺ κατασκεύασε τὴν ἱερὴ σκηνὴ τοῦ μαρτυρίου, σύμφωνα μὲ τὸ ὑπόδειγμα ποὺ τοῦ ἔδειξε ὁ Θεὸς στὸ ὅρος. Σ’ αὐτὴν ἦταν ἅγιο κι ἱερό το καθένα στοιχεῖο ἀπὸ ὅσα περικλείονταν […]
Μακάριοι οἱ δεδιωγμένοι ἕνεκεν δικαιοσύνης, ὅτι αὐτῶν ἐστιν ἡ βασιλεία τῶν οὐρανῶν. Τὸ μυστήριο τῆς ὄγδοης ἡμέρας H σειρὰ τῶν μαθημάτων τῆς ὑψηλῆς διδασκαλίας ὁδηγεῖ στὸ ὄγδοο σκαλοπάτι τὴ σημερινὴ ἐξέταση τοῦ ρητοῦ. Κρίνω ὅμως σκόπιμο νὰ μελετήσουμε πρῶτα τί εἶναι ἐκεῖνο τὸ μυστήριο τῆς ὄγδοης ἡμέρας, ποὺ προτάσσει ὁ Προφήτης σὲ δύο ψαλμοὺς (Ψάλμ. […]
Αὐτὸ ἴσως νὰ μὴν τὸ ἀγνοεῖ κανείς. Εἶναι δὲ φυσικὸ μερικοὶ νὰ ἀναζητοῦμε, ἂν εἶναι δυνατόν, κάποια μέθοδο καὶ ἐκπαίδευση, ἡ ὁποία θὰ μᾶς χειραγωγεῖ γιὰ νὰ ἐπιτύχουμε τὴ θέα τοῦ Θεοῦ. Τὰ μὲν ἱερὰ βιβλία εἶναι γεμάτα ἀπὸ αὐτὴ τὴ διδασκαλία, πολλοὶ δὲ ἀπὸ τοὺς ἁγίους προτείνουν τὸν βίο τους σὰν ὁδηγητικὸ φῶς σ’ […]
«Ἐκκλινον ἀπὸ τοῦ κακοῦ καὶ ποίησον ἀγαθὸν» (Ψάλμ. 36, 27) Τῶν φιλαρέτων ἀνθρώπων ποὺ προαιροῦνται νὰ ζοῦν σύμφωνα μὲ τὸν θεῖο Λόγο (πρβλ. Ἰωάν. 1, 1) ὁ βίος τοὺς ἔχει κανονισθεῖ μὲ νόμους ἀγαθοὺς καὶ προστάγματα, στὰ ὁποῖα φαίνεται καθαρὰ ἡ γνώμη τοῦ νομοθέτη, ποὺ ἀποτείνεται γενικῶς σὲ δύο σκοπούς: ὁ ἕνας μὲν ποὺ ἀπαγορεύει αὐτὰ […]
Ἡ ἔννοια τῆς τελειότητας Μοῦ ζήτησες, ἀγαπητέ μου, νὰ σοῦ περιγράψω ποιὸς εἶναι ὁ τέλειος βίος σύμφωνα μὲ ἕνα πρότυπο, γιὰ νὰ προσβλέπεις σ’ αὐτό, ἔτσι ὥστε ἂν βρεθεῖ μὲ τὴν περιγραφὴ αὐτὸ τὸ ὁποῖο ζητᾶς, νὰ ἐφαρμόσεις στὴ ζωή σου τὸ ἀγαθὸ πού σου γνωστοποιήθηκε. Ἀλλὰ ἐγὼ δυσκολεύομαι ἐξίσου καὶ γιὰ τὰ δυό. Ἐπειδὴ […]
Ἀλλὰ γιὰ νὰ μὴν κουράζεται μάταια ὁ νοῦς, μὲ τὸ νὰ ἁπλώνεται στὸ ἄπειρο, θὰ σταματήσουμε νὰ περιεργαζόμαστε τὴ φύση τῶν ὑπερκειμένων ἀγαθῶν, γιατί εἶναι ἀδύνατο νὰ τὴν κατανοήσουμε. Ἀπὸ ὅσα ἐξετάσαμε, σχηματίσαμε κάποια ἔννοια τοῦ μεγέθους τους, καὶ τόσο μόνο κερδίσαμε ὅσο νὰ μὴν μπορέσουμε μ’ αὐτὸ νὰ κατανοήσουμε αὐτὸ πού ζητᾶμε.
ΤΟΜΟΣ Γ´ ΚΕΦΑΛΑΙΟ Ι´ Περὶ διακρίσεως ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΙΑ´ Εἶναι ἀνάγκη πάντοτε νὰ εἴμαστε νηφάλιοι ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΙΒ´ Γιὰ τὴν ἀδιάλειπτη καὶ νηφάλια προσευχή ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΙΓ´ Εἶναι ἀνάγκη νὰ φιλοξενοῦμε καὶ νὰ ἐλεοῦμε μὲ ἱλαρότητα ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΙΔ´ Περὶ ὑπακοῆς
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΤΟΜΟΣ Α´ ΚΕΦΑΛΑΙΟ Α´ Παραίνεση τῶν ἁγίων πατέρων γιὰ προκοπὴ στὴν τελειότητα ΚΕΦΑΛΑΙΟ Β´ Γιὰ τὸ ὅτι πρέπει νὰ ἐπιδιώκουμε τὴν «ἡσυχία» μὲ κάθε δυνατὸ τρόπο ΚΕΦΑΛΑΙΟ Γ´ Γιὰ τὴν κατάνυξη
Ἀρχὴ τοῦ στοιχείου Ζ. Περὶ τοῦ ἀββᾶ Ζήνωνος. αʹ. Εἶπεν ὁ ἀββᾶς Ζήνων ὁ μαθητὴς τοῦ μακαρίου Σιλουανοῦ· Μὴ οἰκήσῃς ἐν τόπῳ ὀνομαστῷ, μηδὲ καθίσῃς μετὰ ἀνθρώπου ἔχοντος μέγα ὄνομα, μηδὲ βάλῃς θεμέλιον τοῦ οἰκοδομῆσαι ἑαυτῷ κελλίον πώποτε. βʹ. Ἔλεγον περὶ τοῦ ἀββᾶ Ζήνωνος, ὅτι ἀπ’ ἀρχῆς οὐκ ἤθελε λαβεῖν παρά τινός τίποτε. Καὶ ἐντεῦθεν […]
Ἀρχὴ τοῦ Α στοιχείου. Περὶ τοῦ ἀββᾶ Ἀντωνίου. αʹ. Ὁ ἅγιος ἀββᾶς Ἀντώνιος, καθεζόμενός ποτε ἐν τῇ ἐρήμῳ, ἐν ἀκηδίᾳ γέγονε καὶ πολλῇ σκοτώσει λογισμῶν· καὶ ἕλεγε πρὸς τὸν Θεόν· Κύριε, θέλω σωθῆναι, καὶ οὐκ ἐῶσί με οἱ λογισμοί· τί ποιήσω ἐν τῇ θλίψει μου; πῶς σωθῶ; Καὶ μικρὸν διαναστὰς ἐπὶ τὰ ἔξω, θεωρεῖ τινα […]
Ἀπὸ τὸ βιβλίο: Χρηστοήθεια τῶν χριστιανῶν Γι’ αὐτό, ἀδελφοί μου Χριστιανοί, μὴ σκανδαλίζεσθε ἀμέσως, μόλις ἀκούσετε κανένα λόγο ποὺ δὲν σᾶς ἀρέσει. Οὔτε καὶ νὰ ταράζεσθε, ὅταν δῆτε κανένα πράγμα, τὸ ὁποῖο ἐκ πρώτης ὄψεως φαίνεται πὼς εἶναι ἄπρεπο. Ὄχι, ἀλλὰ κάνετε ὑπομονὴ καὶ σκεφθῆτε καλά, μήπως ὁ λόγος ἐκεῖνος εἶναι ὠφέλιμος καὶ καλὸς καὶ […]
Μιὰ φοβερὴ ἐξιστόρηση ἀπὸ τὰ βάθη τῆς Περσίας Ἡ διήγηση ποὺ ἀκολουθεῖ, ἂν καὶ θυμίζει ἀρχαῖο παγανιστικὸ παραμύθι, ἀπαντάει ὡστόσο σὲ πολλὰ ἐρωτήματα ποὺ ἐκκρεμοῦν σχετικὰ μὲ τὴν ὕπαρξη καὶ τὴν ὁδοιπορία τῶν Τριῶν Μάγων ἀπὸ τὰ βάθη τῆς Περσίας. Ποιοὶ ἦταν οἱ Μάγοι; Ποιὰ τὰ ὀνόματά τους; Τί τοὺς ἔκανε στ’ ἀλήθεια νὰ ξεκινήσουν […]
Εἶναι παλαιὸς ὁ νόμος νὰ ἐορτάζωνται ἐγκαίνια, καὶ ὁ νόμος αὐτὸς εἶναι σωστός, ἤ, καλύτερα, νὰ τιμῶνται τὰ νέα πράγματα μὲ ἐγκαίνια. Αὐτὸ δὲ γίνεται ὄχι μίαν φορᾶν μόνον ἀλλὰ πολλᾶς, ἐπειδὴ κάθε στροφὴ τοῦ ἔτους ἐπαναφέρει πάλιν τὴν ἰδίαν ἡμέραν, διὰ νὰ μὴν ἐξαφανισθοῦν μὲ τὴν πάροδον τοῦ χρόνου τὰ καλά, οὔτε νὰ παραπέσουν […]
