Περί ἱερωσύνης. Συμεών Θεσσαλονίκης

Ἐπιστολή πρός τόν μοναχό κληρικό

Ἀξιώθηκες νά γίνεις διάκονος Χριστοῦ καί λειτουργός καί θεωρός τῶν μυστηρίων καί κοινωνός καί κῆρυξ τοῦ Εὐαγγελίου. Τώρα ἀνεμπόδιστα καί ἄμεσα βλέπεις τό θεῖο φῶς καί μεταλαμβάνεις, ὄχι διά μέσου Σεραφείμ, δηλ. ἱερέως, ἀλλά σύ ὁ ἴδιος εἶσαι Σεραφείμ διά τῆς ἱερωσύνης, καί εἶσαι ὁδός καί ὁδηγός τῶν ἄλλων πρός τό φῶς. Εἶσαι Χερουβείμ καί βλέπεις διά τῶν μυστηρίων Αὐτόν πού βλέπει τά πάντα. Εἶσαι Σεραφείμ πυρφόρος κρατώντας τόν ζωντανό ἄνθρακα (Βλ. Ἠσ. 6, 6). Εἶσαι θρόνος, γιατί ἀναπαύεται σέ σένα ὁ πανταχοῦ παρών. Εἶσαι ἄγγελος, ὡς ὑπηρέτης τοῦ Θεοῦ καί λειτουργός. Καί ὅ,τι κάνουν οἱ ἄγγελοι στόν οὐρανό, τοῦτο τελεῖς καί σύ κάτω στήν γῆ, γιατί ἔτσι θέλησε ὁ τεχνίτης τῶν ὅλων· νά τελεῖται μία καί ἡ αὐτή λειτουργία ἄνω καί κάτω.

Αὐτό πού ἔκανε ὁ Κύριος διά τῆς ἐνανθρωπήσεώς Του ἅπαξ, γίνεται συνεχῶς διά τῆς ἱερωσύνης. «Ὡράθη οὖν, καὶ πάλιν ὡς εὐδόκησε, καθορᾶται. Καὶ ἑαυτὸν δέδωκεν ἡμῖν, καὶ ὑπὲρ ἡμῶν καὶ τὰ νῦν αὖθις δίδωσι. Καί τοῦ ἔργου αὐτοῦ λειτουργοί καί ὑπηρέται καί μύσται εἶναι οἱ ἱερεῖς. Τί ἀνώτερο καί ὑψηλότερο ἀπ᾿ αὐτό; Ὡς ὑπηρέται τῶν μυστηρίων οἱ ἱερεῖς ἔλαβαν ἀξία ὑψηλότερη καί ἀπό τούς ἀγγέλους. Ὢ τῆς χρηστότητος τοῦ Δεσπότου! ὃς πάντα περιέχει, καὶ ἀπερίληπτος, ἐν τόπῳ δι᾿ ἡμᾶς· ὁ ἀναφής, κατεχόμενος· ὁ ἀόρατος, ἐν αἰσθήσει· ὁ νοῒ ἀκατάληπτος τοῖς θνητοῖς, μετεχόμενος δι᾿ ἡμῶν τε τῶν τῆς ταπεινῆς καὶ παραπεπτωκυίας φύσεως, διὰ τῆς δεδομένης ἡμῖν ἱερωσύνης. Ὢ τοῦ θαύματος! τοῖς μυστηρίοις γινόμενος καὶ φαινόμενος καὶ διδόμενος καὶ φερόμενος καὶ χορηγούμενος καὶ οἰκιζόμενος καὶ ἐνδυόμενος καὶ ὀργιζόμενος καὶ καταλλαττόμενος καὶ ἱλεούμενος καὶ μεταλαμβανόμενος. Τί καινότερον τῶν τοιούτων; Τί μεῖζον ἀγαθὸν πρὸς ἀνθρώπους; Τίς δύναμις ὑπερτέρα; Τίς ἐξουσία μείζους πλουτοῦσα χάριτας; Ἰδοὺ ὁ χοῦς ἡμεῖς καὶ πηλός τε καὶ σκώληξ, ἐξουσίαι καὶ δυνάμεις ὁρώμεθα· μᾶλλον δὲ καὶ πλείω τούτων δυνάμενοι τῇ τῆς ἱερωσύνης δυνάμει. Καὶ πλάσται γὰρ τῆς κρείττονος πλάσεως τῷ βαπτίσματι καὶ τοῖς λοιποῖς μυστηρίοις· καὶ Θεοῦ υἱῶν πατέρες, καὶ θέσει θεῶν ἐνεργοί, καὶ ἁμαρτίας ἀναιρέται, καὶ ἐλευθερωταὶ ψυχῶν, καὶ λύται δεσμῶν αἰωνίων, καὶ παραδείσου κλειδοῦχοι, καὶ τὰ Θεοῦ δυνάμενοι· καὶ Αὐτοῦ δεικνύμεθα συνεργοὶ πρὸς σωτηρίαν ἀνθρώποις».

«Ἡ χειροτονία δὲ τὴν ἐξουσίαν παρέχει καὶ δύναμιν τοῦ ποιήσαντος… Διὰ τῆς ἱερωσύνης πᾶσαι ἡμῖν αἱ τελεταὶ ἐνεργοῦνται, καὶ οὐδὲν ἅγιον χωρὶς ἱερέως ἐστίν. Ἔτι δὲ καὶ ἐξ ἀρχῆς ἄρχοντας ἡμᾶς τῶν ὁρωμένων καταστησάμενος, πάλιν ἐν τῷ παρόντι κρειττόνως, ἄρχοντας ἡμᾶς διὰ τῆς ἱερωσύνης καθιστᾷ… Τοῦ οὐρανοῦ γὰρ τὰς κλεῖς ἡμῖν παραδέδωκεν». «Τὴν δέ γε ἱερουργίαν τοῦ παναγίου σώματος αὐτοῦ τε καὶ αἵματος δῆλον ὡς αὐτὸς ἱερούργησε, καὶ ἱερουργεῖν ἡμῖν παραδέδωκε. ῾῾Τοῦτο γάρ, φησί, ποιεῖτε εἰς τὴν ἐμὴν ἀνάμνησιν᾿᾿ ὅτι καὶ αὐτὸς ἱερεὺς εἰς τὸν αἰῶνα κατὰ τὴν τάξιν Μελχισεδέκ (ἐν ἄρτῳ δηλονότι καὶ οἴνῳ) μηδαμῶς παυόμενος· καὶ αἰώνιος μᾶλλον ἱερεύς, ὅτι καὶ τέθυκεν ἑαυτὸν ἑκουσίως διὰ σταυροῦ, καὶ θύει, καὶ προσήνεγκε τῷ Πατρί, καὶ προσάγει».

Ἀλλά ὁποῖοι πρέπει νά εἴμαστε ἐμεῖς πού ἀξιωθήκαμε τόσων μεγάλων χαρισμάτων; Πόσο ὀφειλέται εἴμαστε στόν Θεό γι᾿ αὐτά τά τόσο μεγάλα δῶρα; Καί ἄν ἀκόμα εἴμαστε κατά τήν θεωρία ὅπως τά πολυόμματα, δέν θά εἴμαστε ἱκανοί νά φανοῦμε στόν Θεό. Ποιά κτιστή φύση εἶναι ἄξια τῶν Χαρίτων τοῦ Θεοῦ; Οἱ πρῶτες τῶν ἄνω τάξεις τρέμουν, συστέλλονται, φρίττουν, ὅταν βλέπουν αὐτά πού ἐνεργοῦνται ἀπό ἐμᾶς. Γιατί, περισσότερο θαυμάζουν, καθώς μαθαίνουν διά μέσου τῆς Ἐκκλησίας τό πολυποίκιλο τῆς σοφίας τοῦ Θεοῦ, ὅπως ὁ Παῦλος λέγει. Καί αὐτές μέν αἱ οὐράνιες δυνάμεις, πού γνωρίζουν τό κτιστό τῆς φύσεώς των καί τό ὑπέρμετρο τῆς τοῦ Θεοῦ ἀγαθότητος, φοβοῦνται καί μέ ἔκπληξη βοοῦν καί θαυμάζουν αὐτά πού γίνονται διά τῆς ἱερωσύνης. Ἡμεῖς δέ, πού ἀξιωθήκαμε νά εἴμαστε ὑπουργοί καί ὑπηρέται αὐτῶν τῶν θειοτάτων καί μεγίστων ἔργων πῶς διακείμεθα; Αὐτήν τήν φοβερή ἐξουσία καί φρικτότατη ἐγχείρηση πολλές φορές (ἀλίμονο) τήν ἀπεργαζόμαστε σέ ἀρχή παθῶν καί σέ ὕλη ἁμαρτίας _αὐτή πού ἀναιρεῖ τά πάθη καί τήν ἁμαρτία_ καί μερικοί πονηρά τήν φέρουν σέ ἐξουσία ἀρχική καί κοσμική καί μέ μανία ἐπιπηδοῦν σ᾿ αὐτήν καί ἐκτελοῦν ἐκεῖνα τά ἀνόσια ἔργα, γιά τήν ἀναίρεση τῶν ὁποίων αὐτή κατέστη, «ἵνα ταύτης φεῦ! ἐπιδράξωνται».

Ἐκεῖνοι οἱ παλαιοί ἅγιοι, οἱ μετερχόμενοι πράγματι μέ σῶμα τόν ἀγγελικό βίο καί τήν καθαρότητα, ἐπειδή ἐννοοῦσαν τό μεγαλεῖο καί ὕψος τῆς ἱερωσύνης καί ἔφριτταν καί συστέλλονταν κατά μίμηση τῶν Σεραφείμ, ὅπως εἴπαμε, γι᾿ αὐτό τήν ἀπέφευγαν, ὅσο τό δυνατόν. Ὅταν ὅμως ἀξιώνονταν νά λάβουν τήν ἱερωσύνη, εἶναι φανερό ἀπό τά ἔργα των μέ ποιό τρόπο ζοῦσαν καί πολιτεύονταν.

Ἐπειδή καί ἐμεῖς ἀξιωθήκαμε νά γίνουμε, θείᾳ χάριτι, κοινωνοί τῆς ἀξίας αὐτῶν τῶν ἁγίων, ἄς φροντίσουμε κατά δύναμιν νά ἐξακριβώσουμε τή ζωή μας καί ἄς τή διευθύνουμε κατά τό παράδειγμά των. Τοῦτο τό ἔργο τῆς ἱερωσύνης δέν εἶναι ὄχι μόνο τῆς δικῆς μας ἀξίας, τῶν χαμερπῶν καί ἐλαχίστων, ἀλλά οὔτε ἐκείνων τῶν κεκαθαρμένων, πού ζοῦν σάν ἄγγελοι, ἀλλά οὔτε καί αὐτῶν τῶν Ἀγγέλων· αὐτό εἶναι ἔργο μόνο τῆς θείας φύσεως.

Γι᾿ αὐτό καί οἱ μύσται (οἱ μοναχοί) πού εἶχαν τήν γνώση τούτου τοῦ σχήματος (τοῦ μοναχικοῦ) ἔφευγαν τότε τό ὕψος τῆς ἱερᾶς δόξης. Ὄχι ὅτι εἶναι πρᾶγμα φευκτό ἡ ἱερωσύνη, ἀλλά χρειάζεται ψυχή μεγάλη καί ἱκανή νά δυνηθεῖ νά οἰκονομήσει αὐτά τά ἱερά ἔργα· ψυχή καθαρή, ὅσο τό δυνατόν στόν ἄνθρωπο, καί πρόθυμη καί ἄοκνη γιά τήν ὠφέλεια τῶν ἀδελφῶν, γιατί εἶναι ἔργο Θεοῦ ἡ ἱερωσύνη καί ἀγαπητό σ᾿ Αὐτόν καί ἀπό ἀγάπη δοσμένη, ὅπως δίδαξε καί τόν Πέτρο ὁ Χριστός. Παραιτοῦνταν λοιπόν τῆς ἱερωσύνης οἱ ταπεινόφρονες ἐκεῖνοι Πατέρες, γιατί ἐνόμιζαν τήν ἱερωσύνη ὑψηλότερη ἀπό τήν δύναμή των.

Σήμερα ὅμως ἐκεῖνοι πού εἶναι ντυμένοι τό σχῆμα τοῦ μοναχοῦ τήν ἐπιδιώκουν, παρά τήν ἀποφεύγουν τήν ἱερωσύνη. Καί βέβαια στούς μοναχούς ἐγχειρίζεται σχεδόν ὅλης τῆς Ἐκκλησίας ἡ προστασία, καί εἶναι ἀπαραίτητο ἐκεῖνος πού θά προαχθεῖ στήν ἀρχιερωσύνη νά ἐνδύεται προηγουμένως τό ἔνδυμα τῶν μοναχῶν. Ἀλλ᾿ ὅμως ἀποκτοῦντες μερικοί τήν ἱερωσύνη, δέν τήν οἰκονομοῦν καθώς πρέπει. Μέχρι νά ἐπιτύχουν αὐτήν τήν θειότατη ἐξουσία, κινοῦνται μέ ὅλες τους τίς δυνάμεις καί θυσιάζουν τό πᾶν γιά νά τήν ἀποκτήσουν. Καί ἀφοῦ τήν ἐπιτύχουν, δέν ἐνεργοῦν τίποτε ἄξιο, μάλιστα κατά τό πλεῖστον ὅλα τά ἐνάντια, ἄν καί ὅλα αὐτά ἀποβαίνουν περισσότερο ἐναντίον της καί πρός βλάβην τους.

Λοιπόν χρεωστοῦμε νά ἐξετάζουμε τίνος εἴμαστε ὑπηρέται καί ποίου ἔργου διάκονοι καί τίνος φέρομε τήν εἰκόνα. Τοῦ Θεοῦ εἴμαστε ὑπηρέται. Αὐτός θέλει, εὐδοκεῖ καί ἐνεργεῖ διά τῶν ἱερέων νά ἀποκαταστήσει πάλι στό «εὖ εἶναι» ἐκείνους πού μεταβλήθηκαν ἀπό τήν ἴδια τους προαίρεση στό «κακῶς εἶναι» καί ἐξέπεσαν. Διάκονοι εἴμαστε ἑνός ἔργου θείου καί μεγάλου, ἐκείνου τοῦ ἔργου δηλαδή διά τοῦ ὁποίου ἑνώθηκαν τά γήινα καί τά οὐράνια καί ἡ ἔχθρα ἐλύθη καί ὁ Θεός μέ τούς ἀνθρώπους εἰρήνευσε καί ἔπαυσε κάθε πλάνη καί ἀφανίσθηκε τό κράτος τῶν δαιμόνων καί οἱ ἄνθρωποι γίναμε ἰσάγγελοι καί υἱοί Θεοῦ καί θεοί κατά Χάριν. Τούτου τοῦ ἔργου εἴμαστε ἀπορρήτως ἐνεργοί καί λειτουργοί, οἰκονόμοι καί μύσται. Φέρομε δέ εἰκόνα πράγματι θεία καί μεγάλη καθένας, ἀνάλογα μέ τήν ἀξία του.

Τί μποροῦμε ἐμεῖς νά ἀνταποδώσουμε; Τουλάχιστον ὅταν παριστάμεθα σ᾿ αὐτόν καί λέμε καί πράττομε τούς λόγους καί τά ἔργα τῆς ταπεινώσεως, τουλάχιστον τότε ἄς ταπεινωνόμαστε βλέποντες τόν Θεό μας ταπεινωθέντα καί ταπεινούμενο. Μπροστά μας εἶναι ὁ Χριστός ἀόρατα καί ὁρατά διά τοῦ θείου Ἄρτου τοῦ Σώματος καί τοῦ σεπτοῦ Ποτηρίου τοῦ Αἵματος, δείχνοντας τά πάθη Του, τήν σφαγή, τήν καρδιά, τό αἷμα, τόν θάνατο. Ἄς παριστάμεθα μέ τρόμο, καθώς ἀγγίζομε αὐτόν καί ἄμεσα τόν βλέπομε καί τόν μελίζομε καί τόν ἐσθίομε καί πίνομε ἀπό τό αἷμα του καί μεταδίδουμε καί στούς ἄλλους κατά τήν Χάρι πού μᾶς δόθηκε.

Τότε θαυμάζουν τά Χερουβείμ καί τά Σεραφείμ, πού στέκονται γύρω ἀπό τό θυσιαστήριο «συστελλόμενα φόβῳ» καί ἐπιθυμοῦν νά ἀτενίζουν στό θυσιαστήριο. Καί δέν παρίστανται ἄπρακτα, ἀλλά ἀπό ἐκεῖ δέχονται τήν ἀκτίνα τοῦ φωτός των. Ἐδῶ στό θυσιαστήριο εἶναι ἡ πηγή τοῦ φωτός των, ἡ ζωή, ἡ σοφία, ἡ μύηση. Καί αὐτά πού εἶναι ἔξω ἀπό κάθε πάθος ἔτσι παρίστανται· ἐμεῖς τό χῶμα, ἡ λάσπη, τό σκουλήκι πῶς ὀφείλουμε νά παριστάμεθα; Πῶς νά ἑτοιμάζουμε τούς ἑαυτούς μας γιά ἕνα τέτοιο ἔργο τοῦ Θεοῦ; Ἐπειδή δέ αὐτό τό ἔκαμε ὄχι ἄλλο τίποτε, παρά ἡ ἀγάπη, ἄς ἀγαπήσουμε Αὐτόν πού πρῶτος μᾶς ἀγάπησε, καί στήν διακονία τῆς ἀγάπης ἄς προσερχόμαστε μέ ὅλη τήν δύναμη τῆς ψυχῆς.

Ὁ Χριστός ἔδωκε τόν ἑαυτό του γιά μᾶς. Καί ἐμεῖς νά δώσουμε τόν ἑαυτό μας σ᾿ αὐτόν. Πῶς; Νά διακονήσουμε στό ἔργο του πρόθυμα καί, ἄν εἶναι δυνατόν, νά προσφέρουμε σ᾿ Αὐτόν κάθε ἡμέρα τήν φρικτή θυσία. Εἶναι κάτι πού τό ἐπιθυμεῖ ὁ Χριστός. Καί μέ τήν εὐχέρεια πού ἔχει ὁ Ἅγιος Συμεών νά βρίσκει τά κατάλληλα χωρία ἀπ᾿ τήν Ἁγία Γραφή συνεχίζει. «Ἐπιθυμία, φησίν, ἐπεθύμησα τοῦτο τὸ Πάσχα φαγεῖν μεθ᾿ ὑμῶν» (Λουκ. 22, 15). Καὶ αὐτὸ τὸ ζητεῖ συνεχῶς ὁ Χριστός· «Οὐ, ποιήσατε, γὰρ ἔφη, ἀλλὰ τοῦτο ποιεῖτε εἰς τὴν ἐμὴν ἀνάμνησιν» (Λουκ. 22, 20), δηλαδή συνεχῶς… «Οὐδὲν ἄρα ταύτης τῆς θυσίας ἐπωφελέστερον ἡμῖν καὶ Θεῷ προσφιλέστερον». «Ὑπέρ πᾶσαν τοίνυν προσευχήν τε καὶ αἴνεσιν τούτου ἐπιμελητέον τοῦ ἔργου, ὅτι καὶ διὰ τοῦτο πᾶσα προσευχή. Καὶ τὸ πλέον τῶν ἡμερῶν τῆς ἡμετέρας ζωῆς τοῦτο ποιῶμεν». Ὅλα τά κτίσματα, λέγει ὁ Ἅγιος Πατήρ, εἶναι συνεχῶς ἐνεργά. «Πολλῷ μᾶλλον ἐνεργὸς ὀφείλει τυγχάνειν ὁ πρὸς τὸ ἔργον τοῦτο τὸ θειότατον καὶ μέγιστον καταστάς. Καὶ εἰ τὰ αἰσθητὰ πάντα ἀκαμάτως ἐνεργεῖ… Πῶς ἄρα τὸ μέγιστον ἔργον τῆς μεγάλης ταύτης διακονίας τοῦ Θεοῦ, τό ὑπὲρ πάσης κτίσεως, δι᾿ οὗ εἰς τὸ εὖ εἶναι τὰ ὄντα χειραγωγεῖται, Θεῷ ἑνούμενα καὶ θεῖα γινόμενα, καὶ μᾶλλον τὰ λογικά, καὶ ἄνθρωποι πρὸ πάντων τεθνηκότες καὶ ζῶντες, ἀργὸν ἔσται ποτὲ διὰ τῆς ραθυμίας ἢ καὶ δοκούσης εὐλαβείας τῶν ἱερέων; Οὐκ ἔστι τῆς τῶν μυστηρίων ἱερουργίας ἡ ἀργία εὐλάβεια, οὐκ ἔστι· κώλυμα δὲ μᾶλλον τῆς σωτηρίου θυσίας καὶ τῆς ἐντεῦθεν ὠφελείας. Εἰ οὖν μὴ τὸ κωλῦον πρὸς τὸ ἱερουργεῖν ἐστιν, ἡ σωτήριος θυσία διηνεκῶς ἐνεργείσθω. Ὄργανον ἱερὸν ὁ ἱερεὺς ἀπεδείχθη· μὴ ἀργὸν μενέτω. Δώσει γὰρ λόγον, ὡς λογίζομαι, τῆς ἀργίας».

«Ἀργείτω πᾶς ὁ ἐνεχόμενος, οἷς ἀργεῖν τοὺς ἐνεχομένους παραδεδώκασιν οἱ Πατέρες. Ὁ μὴ κατὰ τοὺς Πατέρας ἐνεργῶν, καθ᾿ ἑαυτοῦ ἐνεργεῖ, καὶ ἔνοχός ἐστι τῶν τοῦ Χριστοῦ μυστηρίων. Εἰ γὰρ ὁ μετέχων ἀναξίως, ἐνέχεται, ὁ καὶ ἐνεργῶν πόσῳ μᾶλλον;» «Εἰ δ᾿ οὐ δυνατὸν τὸ καθ᾿ ἡμέραν ἱερουργεῖν, κἂν τετράκις τῆς ἑβδομάδος κατὰ τὸν μέγαν Βασίλειον… Τὸ δέ καθ᾿ ἡμέραν ἱερουργεῖν οὐκ ἐγὼ ἀπ᾿ ἐμαυτοῦ θαρρῶ λέγειν, ἀλλ᾿ ἀπὸ τοῦ Σωτῆρος μαθών, ῾῾Τοῦτο ποιεῖτε, λέγοντος, εἰς τὴν ἐμὴν ἀνάμνησιν᾿᾿ (Λουκ. 22, 19) καί ῾῾ἐγὼ ζῶ, καὶ ὁ τρώγων με ζήσεται δι᾿ ἐμέ᾿᾿ (Ἰω. 6, 57). Καὶ οἱ ἀπόστολοι δὲ οὕτω ποιοῦντες ἐδείκνυντο, σχολάζοντες τῇ προσευχῇ καὶ τῇ κλάσει τοῦ ἄρτου (Πράξ. 2, 42, ὡς γέγραπται· τῇ ἱερουργίᾳ τῶν μυστηρίων δηλαδὴ καὶ τῇ κοινωνίᾳ».

Κανένας ἱερεύς δέν μπορεῖ νά ἱερουργεῖ ἐν πνεύματι ἤ νά ἐνεργεῖ κάτι ἄλλο, ἐάν δέν ἔχει χειροτονία. Τήν χειροτονία ὅμως τήν λαμβάνει ἀπό τόν Ἀρχιερέα. Ἄρα ἡ ἀρχιερωσύνη εἶναι ἐκείνη πού ἐνεργεῖ διά τοῦ ἱερέως. Ἐπίσης ὁ ἱερεύς δέν μπορεῖ νά τελέσει τήν θεία λειτουργία χωρίς θυσιαστήριο. Ἀλλά τό θυσιαστήριο ἁγιάζεται μέ τό Ἅγιο μύρο. Καί τό Ἅγιο μύρο τελεῖται μόνο διά τοῦ Ἀρχιερέως. Ἄρα χωρίς Ἀρχιερέα οὔτε θυσία οὔτε ἱερεύς οὔτε θυσιαστήριο ὑπάρχει. Ἐπίσης κανείς δέν μπορεῖ νά βαπτίζει χωρίς χειροτονία καί χωρίς Ἅγιο μύρο. Ἄρα ὅλα τά θεῖα μυστήρια καί σ᾿ ὅλους τούς ἱερωμένους ἡ ἀρχιερωσύνη εἶναι ἐκείνη πού ἐνεργεῖ. Χωρίς αὐτή οὔτε θυσιαστήριο ὑπάρχει οὔτε χειροτονία οὔτε μύρο Ἅγιο οὔτε βάπτισμα οὔτε, ἄρα, καί Χριστιανοί ὑπάρχουν. «Δι᾿ αὐτῆς οὖν ὁ ἀληθὴς Χριστιανισμός, καὶ τὰ τοῦ Χριστοῦ δι᾿ αὐτῆς πάντα μυστήρια».

«Ὁ δέ γε ἱεράρχης φωτιστικός ἐστιν, ὅτι μιμεῖται τὸν Πατέρα τῶν φώτων, καὶ τὴν αὐτοῦ πλουτεῖ δύναμιν· καὶ πᾶσα τάξις καὶ πᾶν μυστήριον καὶ πᾶσα τελετὴ δι᾿ αὐτοῦ. Αὐτὸς γὰρ καὶ βαπτίζειν ἅμα, καὶ μύρον ἐνεργεῖν, καὶ λειτουργικὸν καὶ τελεστικὸν ἀποτελεῖν καὶ φωτιστικόν τῇ χειροτονίᾳ ἰσχύει· καί ἀναγινώσκειν, καί ψάλλειν, καί μονάζοντας καθιστᾶν, καὶ καθιεροῦν οἴκους, καὶ βαθμοὺς χορηγεῖν, καὶ πρὸς γάμον συνάπτειν, καὶ παρθενεύοντας συνιστᾶν, καὶ πάντα ποιεῖν χάριτι Χριστοῦ δύναται. Ὡς γὰρ ἀπὸ πηγῆς φωτός, πάντα δι᾿ αὐτοῦ τὰ τῆς Ἐκκλησίας τελεῖται· διὸ καὶ φωτιστικὸς ὀνομάζεται ὁ ἐπίσκοπος».

Τό τῆς πνευματικῆς πατρότητος λειτούργημα δέν πρέπει νά δίνεται στούς ἁπλούς μοναχούς, πού δέν ἔχουν χειροτονία. Γιατί τό λειτούργημα αὐτό εἶναι τόσο πολύ ἱερό, ὥστε μόνο οἱ ἐπίσκοποι καί ὄχι οἱ πρεσβύτεροι τό ἐνεργοῦν. «Τὸ πρεσβυτέρους δὲ ἐνεργεῖν τὸ τοιοῦτον κατ᾿ ἀνάγκην γίνεται, καὶ μετὰ προτροπῆς ἐπισκόπου, καὶ ἀπόντος αὐτοῦ, οὐ παρόντος. Καὶ τὰ μείζω δὲ τῶν ἐγκλημάτων, ἤτοι ἄρνησιν πίστεως, καὶ φονικὴν ἁμαρτίαν, καὶ τὰ τῶν ἱερατικῶν πτώματα, εἰς τὸν ἐπίσκοπον ἀναφέρεσθαι χρή… καὶ πάντα πράττειν μετὰ τῆς τοῦ ἐπισκόπου βουλῆς· ὅτι τοῦ ἐπισκόπου τὸ ἔργον ἴδιον». «Ἐπεὶ καὶ τῶν Ἀποστόλων, φασὶν οἱ Πατέρες, ἡ Χάρις αὕτη ἐστί· τῶν Ἀποστόλων δὲ τὴν Χάριν ἔχουσιν οἱ ἐπίσκοποι, καὶ οὐχὶ οἱ πρεσβύτεροι· οἱ πρεσβύτεροι δὲ τὴν τῶν ἑβδομήκοντα κέκτηνται».

Σύγκρισις ἱερέως καί μοναχοῦ

Ἀπάντηση σέ ἐρώτηση («Τί ἄρα μεῖζον, ἡ ἱερωσύνη ἢ τὸ σχῆμα τοῦ μοναχοῦ;»)·

«Κατὰ μὲν τὴν τάξιν μείζων ἡ ἱερωσύνη τοῦ μοναχικοῦ σχήματος ὑπὲρ λόγον· τὰ γὰρ ἔργα ταύτης, ἔργα Θεοῦ καὶ χωρὶς τῆς ἱερωσύνης οὐ Χριστιανός τις, οὐδὲ ἁγιασμὸν ἔχων οὐδὲ Θεοῦ κοινωνῶν. Μείζων δὲ πάλιν ἡ μοναχικὴ τάξις τοῦ κατὰ κόσμον ἱερέως, ὥς φησιν Διονύσιος, οὐ κατὰ τὴν ἱερωσύνην, ἀλλὰ κατὰ τὸν βίον. Διὸ καὶ ὁ μοναχὸς ἱερεὺς ὤν, ὑπέρτερος τοῦ κατὰ κόσμον ἐστί, καὶ μοναχὸς δὲ ἁπλῶς, ὑπέρτερος τοῦ κατὰ κόσμον ἱερέως, οὐ κατὰ τὴν ἱερωσύνην, ὡς ἔφημεν _αὕτη γὰρ Θεοῦ ἔργον_ ἀλλὰ κατὰ τὸν βίον. Τῇ ἱερωσύνῃ δὲ πάντοτε εὐλογεῖ καὶ ἁγιάζει καὶ τὸν ὑψηλότερον τῷ βίῳ μοναχὸν ὁ ἱερεύς. Διὸ καὶ Ἀντώνιος ὑπέκυπτε, καὶ τὴν κεφαλὴν ὑπέκλινεν οὐ μόνον ἐπισκόποις, ἀλλὰ καὶ παντὶ κληρικῷ. Καὶ πᾶς οὖν ἱερεύς, ὡς τὴν μεγάλην ἔχων ἀξίαν, ἁγίως πολιτευέσθω, καὶ μᾶλλον ἀγωνιζέσθω κατὰ μοναχοὺς ζῆν ἢ καὶ μοναχὸς γενέσθαι κατὰ καιρὸν σπευδέτω».

«Τὸ σχῆμα τοῦ μοναχοῦ τῆς μετανοίας ἐστὶν ἴδιον… Οὐ τελειοῖ δὲ εἰς ἱερέα. Διὸ καὶ χωρὶς τοῦ σχήματος ἐπίσκοποι καθιστῶνται. Μοναχοὶ δὲ μὴ τὸν βίον ἁρμόδιον ἔχοντες, οὐ πρὸς ἱερωσύνην ἐλθεῖν ἰσχύουσιν».

πηγή