27 Ἰουλίου
Γέννηση καὶ παιδικὴ ἡλικία
Γονεῖς του ἦταν ὁ Εὐστόργιος καὶ ἡ Εὐβούλη, ἕνα ἀπὸ τὰ πλούσια ἀντρόγυνα τῆς Νικομήδειας, καθόσον ὁ ἄντρας ἦταν μέλος τῆς Συγκλήτου. Ἦταν ὅμως ὁ Εὐστόργιος εἰδωλολάτρης. Ἀντίθετα ἡ γυναίκα του Εὐβούλη ἄνηκε στὴ χριστιανικὴ κοινότητα τῆς Νικομήδειας. Ἀπὸ αὐτὸ λοιπὸν τὸ ἀντρόγυνο τοῦ εἰδωλολάτρη Εὐστόργιου καὶ τῆς πιστής χριστιανῆς Εὐβούλης γεννήθηκε ὁ Παντολέων. Ὅπως ἦταν φυσικό, ἡ μὲν μητέρα του ἀπὸ πολὺ ἐνωρὶς ἔσπειρε στὴν εὔπλαστη ψυχὴ καὶ στὸ νοῦ τοῦ παιδιοῦ της τὰ σπέρματα τῆς χριστιανικῆς πίστης καὶ ζωῆς, ὁ δὲ πατέρας προσπάθησε νὰ τοῦ ἐμφυσήσει τὴ λατρεία τῶν εἰδώλων. Ἡ μητέρα του τὸν ἄφησε ὀρφανό, ἀφοῦ ἔφυγε ἐνωρὶς ἀπὸ τὴν παρούσα ζωή.
Ἐγκύκλια καὶ ἰατρικὰ μόρφωση
Ὁ Παντολέων μαθήτευσε κοντὰ στὸν Εὐφρόσυνο, πού ἦταν ὁ πιὸ διακεκριμένος γιατρὸς τῆς Νικομήδειας καὶ προσωπικὸς γιατρὸς τοῦ αὐτοκράτορα. Ὁ αὐτοκράτορας βλέποντας τὰ σπάνια προσόντα τοῦ νεαροῦ Παντολέοντα, ὑπέδειξε στὸν Εὐφρόσυνο νὰ τοῦ διδάξει τὴν ἰατρικὴν πάσαν, προκειμένου ἀργότερα νὰ τὸν προσλάβει ὡς γιατρὸ εἰς τὰ βασίλεια.
Οἱ διωγμοὶ – Ἡ γνωριμία μὲ τὸν Ἐρμόλαο
Στὴν αὐγὴ τοῦ 4ου αἰώνα ὁ Διοκλητιανὸς ἐξαπέλυσε τὸν σφοδρότερο ἴσως διωγμὸ ἐναντίον τοῦ Χριστιανισμοῦ. Μέσα σ’ αὐτὸ τὸ φοβερὸ ἀπὸ κάθε ἄποψη κλίμα ἄσκησε τὴν ἰατρικὴ του τέχνη ὁ νεαρὸς ἀκόμα ἰατρὸς Παντολέων. Θλιβόταν πραγματικὰ ἡ ψυχὴ του καθὼς ἔβλεπε νὰ διώκονται τόσο ἀνελέητα οἱ χριστιανοί. Καὶ ἡ χάρη τοῦ Θεοῦ ὁδήγησε τὰ βήματά του στὴ γνωριμία μὲ τρία πρόσωπα, πού ἐπρόκειτο νὰ ἀσκήσουν σημαντικὴ ἐπίδραση ἐπάνω του.
Παρόλον ὅτι ὁ Παντολέων δὲν ἐγνώριζε τὴν ὕπαρξη τοῦ Ἐρμόλαου, δὲν συνέβαινε τὸ ἴδιο καὶ μὲ τὸν ἱερέα τοῦ Ὑψίστου. Διότι ὁ ἱερέας εἶχε ὑπόψη του τὰ σχετικὰ μὲ τὸν ταλαντοῦχο νέο γιατρό, πού προοριζόταν καὶ γιὰ γιατρὸς τῶν ἀνακτόρων. Τοῦ εἶχε κάνει ἐντύπωση ἡ σεμνότητά του καὶ ἡ ἀγάπη πρὸς τοὺς ἔχοντας ἀνάγκη συνανθρώπους του. Ἔτσι, ὅταν μία μέρα ἔτυχε ἐκεῖνον νὰ περνάει ἔξω ἀπὸ τὸ σπίτι στὸ ὁποῖο κρυβόταν, χωρὶς νὰ διστάσει, κινούμενος ἀπὸ θεία ἔμπνευση, ἔστειλε καὶ προσκάλεσε τὸν Παντολέοντα νὰ ἐπισκεφθεὶ ὅσους κρύβονταν μαζὶ μὲ τὸν ἴδιο στὴν οἰκία ἐκείνη.
Τὰ γεμάτα ἀγάπη καὶ χριστιανικὴ σοφία λόγια τοῦ Ἐρμόλαου δὲν ἄργησαν νὰ ἠχήσουν λυτρωτικὰ στὴν καρδιὰ τοῦ Παντολέοντα. Τόσο τὴν πρώτη αὐτὴ φορᾶ ὅσο καὶ κατὰ τίς ἐπισκέψεις πού ἀκολούθησαν, ὁ Ἐρμόλαος κατήχησε τὸν Παντολέοντα στὴ χριστιανικὴ πίστη.
Βαπτίζεται χριστιανός. Ἀργότερα καὶ ὁ πατέρας του
Ἕνα ἐντυπωσιακὸ γεγονὸς κάνει τὸν Παντολέοντα νὰ πάρει τὴ σοβαρὴ καὶ γενναία ἀπόφαση νὰ δεχθεῖ τὸ Ἅγιο Βάπτισμα, νὰ γίνει Χριστιανός. Ἐνῶ περπατοῦσε στὸ δρόμο συνάντησε ἕνα παιδὶ ποὺ τὸ δάγκωσε μιὰ ὀχιὰ καὶ πέθανε. Λέει λοιπὸν στὸν ἑαυτό του: Θὰ προσευχηθῶ στὸ Χριστὸ νὰ ἀναστήσει αὐτὸ τὸ παιδὶ καὶ ἂν πράγματι τὸ παιδὶ ἀναστηθεῖ, ἐγὼ πιὰ δὲν ὑπάρχει λόγος νὰ καθυστερῶ τὴ βάπτισή μου, θὰ γίνω Χριστιανός, θὰ πιστέψω ὅτι ὁ Χριστὸς εἶναι ὁ Θεὸς ὁ ἀληθινός, ὁ Σωτήρας τοῦ κόσμου. Αὐτὰ σκέφτηκε καὶ προσευχήθηκε θερμὰ στὸν Κύριο. Ἀμέσως τὸ παιδὶ ζωντάνεψε καὶ τὸ φίδι ἀπέθανε.
Γεμάτος χαρὰ ὁ Παντολέον τρέχει στὸ γέροντα Ἐρμόλαο, τοῦ διηγεῖται τὸ θαῦμα καὶ τοῦ ζητᾶ νὰ τὸν βαπτίσει. Καὶ ὁ Ἐρμόλαος, ἐπειδὴ γνώριζε ποιὸς ὁδηγεῖται στὴν τελειότητα, γεμάτος συγκίνηση ὁδήγησε στὸ φωτισμὸ τοῦ θείου βαπτίσματος τὸν Παντολέοντα. Μὴ θέλοντας μάλιστα νὰ τὸν συνδέει τίποτα μὲ τὰ παλαιά, ἄλλαξε καὶ τὸ ὄνομά του καὶ ἀντὶ Παντολέων ὀνομάστηκε ἔκτοτε Παντελεήμων. Κοντὰ στοὺς τρεῖς ἱερεῖς, πού παρέμεναν κρυμμένοι, ἔμεινε μετὰ τὴ βάπτισή του ὁ Παντελεήμων γιὰ ἑπτὰ ἡμέρες. Τὴν ὄγδοη ἐπέστρεψε στὸ πατρικὸ σπίτι, νέος πλέον ἄνθρωπος κατὰ τὴν ψυχή.
Καὶ ἐνῶ ἡ βάπτισή του κρατήθηκε γιὰ ἕνα διάστημα μυστικὴ ἀπὸ τοὺς ἐθνικούς, ἀκόμα καὶ ἀπὸ τὸν ἴδιο τὸν πατέρα του, ὁ Παντελεήμων φλεγόταν ἀπὸ τὸν ἱερὸ πόθο νὰ γίνει καὶ τοῖς ἄλλοις τοῦ μυστηρίου διδάσκαλος. Φυσικά, πρώτιστα ἐνδιαφέρθηκε γιὰ τὸν πατέρα του Εὐστόργιο. Ὁ Παντελεήμων προσευχόταν καὶ δόξαζε τὸν Θεό, καθὼς διαπίστωνε ὄτι διορθωνόταν σταδιακὰ «ἡ πατρικὴ πλάνη», ψυχραινόταν ἡ πίστη τοῦ Εὐστόργιου πρὸς τὰ εἴδωλα, ἀραίωναν οἱ θυσίες στοὺς ψεύτικους θεούς. Ὁ πατέρας τοῦ Παντελεήμονα δέχεται τὸ χριστιανικὸ βάπτισμα, χάρη στὴν προσπάθεια τοῦ γιοῦ του. Καὶ πολὺ σύντομα κλήθηκε νὰ συναντήσει τὴ γυναίκα του στὸν οὐρανό.
Παντελεήμων, ὁ ἀνάργυρος ἰατρὸς
Μετὰ τὸ θάνατο τοῦ πατέρα του ὁ Παντελεήμων ἔμεινε κληρονόμος μεγάλης κινητῆς καὶ ἀκίνητης περιουσίας. Ἀπελευθέρωσε τοὺς δούλους πού εἶχε ὁ πατέρας του, ἀφοῦ τούς χάρισε ἕνα μέρος τῆς περιουσίας του ἡ ὁποία εἶχε ἀποκτηθεῖ χάρη καὶ στὴ δική τους ἐργασία, προκειμένου νὰ ζήσουν μὲ ἀξιοπρέπεια. Τὰ δὲ ὑπόλοιπα «χεῖρες εἶχον πενήτων», τὰ μοίρασε στὰ χέρια τῶν φτωχῶν τῆς Νικομήδειας, δηλαδὴ σὲ γέροντες, χῆρες, ὀρφανά, ἀρρώστους, ἐγκαταλειμμένους.
Ὁ Παντελεήμων πρόσφερε τὶς ἰατρικὲς του γνώσεις καὶ ὑπηρεσίες κυρίως στοὺς φτωχοὺς καὶ τοὺς ἀνήμπορους, χωρὶς καμία ἀμοιβή. Τὸ μόνο πού ζητοῦσε ἀπὸ τούς θεραπευόμενους ἦταν νὰ πιστέψουν στὸν Ἰησοῦ Χριστὸ γιὰ νὰ σωθοῦν αἰώνια. Ὅταν μάλιστα συνέβαινε νὰ κάνει καλὰ καὶ κάποιους πλουσίους κι ἐκεῖνοι τοῦ πρόσφεραν μεγάλες ἀμοιβές, τοὺς ἔλεγε· «αὐτὰ πού ὑποσχεθήκατε νὰ δώσετε σ’ ἐμένα, πηγαίνετε νὰ τὰ δώσετε στοὺς φτωχούς».
Ἐπιβραβεύοντας ὁ Θεὸς τὴν ὅλη βιοτή, τὴ φιλάνθρωπη καὶ ἀνάργυρη δράση τοῦ Παντελεήμονα, τὸν προίκισε μὲ τὴ χάρη νὰ ἐνεργεῖ διάφορα θαύματα, πού ἔγιναν σταδιακὰ γνωστὰ στὴ Νικομήδεια, προκαλώντας τὸ θαυμασμὸ τῶν ἁπλῶν ἀνθρώπων καὶ τὴν ὀργὴ τῶν εἰδωλολατρῶν. Ἀνάμεσα στὰ θαύματα περιλαμβάνονται ἡ ἀνάσταση ἑνὸς παιδιοῦ πού εἶχε πεθάνει μετὰ ἀπὸ τσίμπημα ἔχιδνας, ἡ θεραπεία ἑνὸς τυφλοῦ καὶ ἑνὸς ἄλλου πού ἦταν παράλυτος.
Ἀρχίζουν οἱ συκοφαντίες καὶ οἱ δοκιμασίες του
Ἡ χωρὶς ἀμοιβὴ ἄσκηση τῆς ἰατρικῆς ἐκ μέρους τοῦ Ἀναργύρου Παντελεήμονος κίνησε τὸ φθόνο τῶν ἄλλων γιατρῶν τῆς Νικομήδειας. Ἰδιαίτερα τούς ἐνοχλοῦσε τὸ γεγονὸς ὄτι ἐκεῖνος μὲ τὴ χάρη τοῦ «ἰατροῦ τῶν ψυχῶν καὶ τῶν σωμάτων» Χριστοῦ θαυματουργοῦσε σὲ δύσκολες περιπτώσεις, ἐνῶ οἱ ἴδιοι παρὰ τὴν ἐπίκληση τῶν θεῶν τους τίποτα δέν κατάφερναν. Ὁ φθόνος τοὺς λοιπὸν τοὺς ὤθησε στὸ νὰ καταγγείλουν στὸν αὐτοκράτορα ὅτι ὁ εὐνοούμενός του καὶ μελλοντικὸς μετὰ τὸν Εὐφρόσυνο γιατρὸς τῶν ἀνακτόρων, εἶναι χριστιανός.
Ἔτσι ἔδωσε διαταγὴ ὁ Διοκλητιανὸς νὰ συλλάβουν τὸν Παντελεήμονα. Μὲ ὑποσχέσεις καὶ καλοπιάσματα θέλησε νὰ δελεάσει τὸν Παντελεήμονα, ὥστε νὰ ἀπαρνηθεῖ τὴ χριστιανικὴ του πίστη καὶ νὰ θυσιάσει στὰ εἴδωλα. Φυσικὰ τὸν ρώτησε γιὰ νὰ μάθει ἀπὸ ποιὸν κατηχήθηκε στὴ χριστιανικὴ πίστη. Ὁ Παντελεήμων, «μὴ εἰδῶς ψεύσασθαι» ἀπάντησε λέγοντας «ἀπὸ τὸν Ἐρμόλαο». Οἱ στρατιῶτες τοῦ αὐτοκράτορα ἔλαβαν ἐπείγουσα ἐντολή, συνέλαβαν τὸν Ἐρμόλαο μαζὶ μὲ τοὺς Ἔρμιππο καὶ Ἐρμοκράτη, καὶ ὅταν καὶ οἱ τρεῖς «παρρησία τον Χριστὸν ἐκήρυξαν», δέχτηκαν τὸν διὰ τοῦ ξίφους θάνατο. (Ἡ μνήμη τους ἑορτάζεται στὶς 26 Ἰουλίου).
Ἡ γεμάτη παρρησία ἀπάντηση τοῦ γενναίου ὁμολογητή τοῦ Χριστοῦ στὶς ὑποσχέσεις εἶχε ὡς περιεχόμενο καὶ στόχο νὰ πείσει τὸν αὐτοκράτορα ὅτι ἐνῶ οἱ δικοί του θεοὶ ὡς ψεύτικοι εἶναι ἐντελῶς ἀδύνατοι, ὁ δικός του Θεὸς εἶναι παντοδύναμος. Ἂν μάλιστα ἤθελε νὰ τὸ διαπιστώσει καὶ στὴν πράξη θὰ μποροῦσε κάνει μία δοκιμή, πρόκληση τὴν ὁποία ὁ αὐτοκράτορας ἀποδέχτηκε.
Ἡ θεραπεία τοῦ παραλυτικοῦ καὶ ἡ καταδίκη του σὲ θάνατο
Ὁ αὐτοκράτορας διέταξε νὰ φέρουν ἐνώπιόν του ἕναν παράλυτο ἄνθρωπο καὶ πρόσταξε στοὺς ἱερεῖς τῶν εἰδώλων νὰ τὸν θεραπεύσουν, ἐπικαλούμενοι τοὺς θεούς τους. Ἐκείνοι προσπάθησαν, ἱκέτευσαν, ἐπικαλέστηκαν. Πλὴν ματαίως, ἀφοῦ τὰ εἴδωλα τῶν ἐθνικῶν ἦταν ἄφωνα καὶ κουφά! Στὴ συνέχεια ὁ Διοκλητιανὸς ζήτησε ἀπὸ τὸν Παντελεήμονα νὰ ἐπικαλεστεῖ τὸ Θεὸ στὸν ὁποῖο πίστευε καὶ νὰ θεραπεύσει τὸν παραλυτικό. Ὁ Ἰησοῦς Χριστός, διὰ τῶν πρεσβειῶν τοῦ Παντελεήμονα, θεράπευσε τὸν παράλυτο, πρὸς μεγάλη ἱκανοποίηση καὶ θαυμασμὸ πολλῶν παρισταμένων, φθόνο τῶν ἄλλων εἰδωλολατρῶν γιατρῶν καὶ προβληματισμὸ τοῦ αὐτοκράτορα. Ὅμως ὁ αὐτοκράτορας μὲ κολακεῖες καὶ καλοπιάσματα προσπάθησε νὰ μεταπείσει τὸν Παντελεήμονα, ἀλλὰ ὅταν εἶδε πὼς ὁμολογεῖ τὴν χριστιανική του πίστη ἔδωσε ἐντολὴ γιὰ τὰ μαρτύρια του.
Ἀφόρητα μαρτύρια ἀλλὰ καὶ θεία προστασία
Κατὰ πρώτον τὸν κρέμασαν σ’ ἕνα ξύλο καὶ ἐνῶ μὲ σιδερένια νύχια καταξέσχισαν τὸ σῶμα του, μὲ ἀναμμένες λαμπάδες τοῦ ἔκαιγαν τὰ πλευρά, προκαλώντας ἀβάσταχτους πόνους.
Ὅμως ἐκεῖνος ὑπέμενε μὲ καρτερία διότι προσευχόταν μὲ ὑψωμένα τὰ μάτια του στὸν οὐρανό, ἀπ’ ὅπου ἀντλοῦσε τὴ δύναμη γιὰ νὰ βαστάσει μὲ θάρρος τὸ μαρτύριο.
Στὴ συνέχεια ὁ Διοκλητιανὸς διέταξε νὰ λειώσουν σ’ ἕνα μεγάλο καζάνι μόλυβδο κι ἐνῶ οἱ δήμιοι θὰ τροφοδοτοῦσαν ἀδιάκοπα μὲ ξύλα τὴ φωτιά, νὰ ρίξουν μέσα στὸ λειωμένο μέταλλο τὸν Παντελεήμονα. Καθὼς ὁδηγοῦσαν τὸ μεγαλομάρτυρα στὴ νέα αὐτὴ δοκιμασία, ἐκεῖνος εὕρισκε καταφυγὴ στὴν προσευχή, πού ἦταν ἱκανὴ «νὰ σβήσει τὸ καζάνι καὶ νὰ προκαλέσει θαυμαστὴ ἀναψυχή».
Ὁ μεγαλομάρτυς Παντελεήμων εἶχε ὁλοφάνερη σὲ ὅλους τὴ θεία προστασία, ἀλλὰ καὶ ὁ ἀδίστακτος τύραννος διέθετε τόση μανία καὶ μίσος κατὰ τοῦ γενναίου ἀθλητῆ, πού ἔδωσε ἀμέσως ἐντολὴ νὰ ριχτεῖ στὴ θάλασσα. Οἱ δήμιοι κρέμασαν ἀπὸ τὸν τράχηλο τοῦ μεγαλομάρτυρα μιὰ βαριὰ πέτρα καὶ τὸν πέταξαν στὴ θάλασσα τῆς Νικομήδειας. Ὁ Θεὸς μὲ θαυμαστὸ τρόπο τὸν ἐλευθέρωσε ἀπὸ τὴ βαριὰ πέτρα, πρὸς ἔκπληξη δὲ καὶ θαυμασμὸ τῶν παρισταμένων τὸν εἶδαν νὰ βγαίνει στὴν ἐπιφάνεια καὶ σὲ λίγο νὰ περπατάει στην παραλία! Πολλοὶ βλέπουντας αὐτὸ πίστεψαν στὸν Χριστό.
Ἔτσι λοιπὸν ἔδωσε νέα ἐντολή: Νὰ ριχτεῖ ὁ ἄκαμπτος χριστιανὸς στὰ ἄγρια θηρία. Τὰ πεινασμένα ζῶα ἀντὶ νὰ ὁρμήσουν καὶ νὰ τὸν κατασπαράξουν, στάθηκαν σὲ μικρὴ ἀποσταση ἀπ’ αὐτὸν καὶ τὸν κοίταξαν ἤρεμα.
Ὁ Διοκλητιανὸς δίνει ἐντολὴ νὰ ὁδηγηθεῖ ὁ μεγαλομάρτυς στὴ φυλακή, ὅπου οἱ δήμιοι τὸν ὑπέβαλαν στὸ μαρτύριο τοῦ τροχοῦ, χωρὶς ὅμως ἀποτέλεσμα, ἀφοῦ αὐτὸς ἀποδεικνυόταν «καὶ πάσης πέτρας στερρότερος». Τέλος ὁ αὐτοκράτορας ἔδωσε τὴν τελικὴ ἀπόφαση: Νὰ ἀποκεφαλίσουν τὸν Παντελεήμονα μὲ ξίφος.
Τὸ μακάριο τέλος
Ἔτσι οἱ δήμιοι ὁδήγησαν τὸ γενναῖο ὁμολογητὴ καὶ μάρτυρα τοῦ Χριστοῦ ἔξω ἀπὸ τὴν πόλη τῆς Νικομήδειας. Στὴ διαδρομὴ αὐτὴ ἐκεῖνος δὲν ἔπαψε νὰ προσεύχεται, ν’ ἀπαγγέλει στίχους ψαλμικούς. Ὅταν ἔφτασαν στὸ σημεῖο τοῦ μαρτυρίου, ὁ Παντελεήμων ἔσκυψε τὸν αὐχένα γιὰ νὰ δεχθεῖ τὸν διὰ ξίφους θάνατο.
«Τοῦ ἔκοψαν τὸ ἱερὸ κεφάλι, λένε ὅμως ὅτι ἔτρεξε γάλα ἀντὶ γιὰ αἷμα. Νομίζω δὲ πώς αὐτὸ εἶναι ἀπόδειξη τῆς καθαρότητας καὶ τῆς φωτεινότητας τῆς ψυχῆς του» (Νικήτας ὁ Παφλαγῶν).
Οἱ διωκόμενοι χριστιανοὶ τῆς Νικομήδειας παρέλαβαν τὴ σορὸ τοῦ μεγαλομάρτυρα καὶ τὴν ἐνταφίασαν μὲ κάθε τιμὴ στὸ σημεῖο ἐκεῖνο, ὅπου ἀργότερα ἱδρύθηκε ἐπ’ ὀνόματί του μοναστήρι.
http://xristianos.gr/
