ΒΙΟΣ, ΜΑΡΤΥΡΙΟΝ ΚΑΙ ΘΑΥΜΑΤΑ ΤΟΥ
ΑΓΙΟΥ ΝΕΟΜΑΡΤΥΡΟΣ ΜΑΡΚΟΥ
Συνεγράφη ὑπὸ τοῦ Διδασκάλου Ἀθανασίου τοῦ Παρίου.
Μέρος α´ τῆς διηγήσεως. (Βίος)
Εἴη δεδοξασμένον καὶ ὑπερύμνητον τὸ ὄνομα τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, ὅτι ὅσον ἡ Εὐρώπη ἀφρίζει καὶ μαίνεται ἐναντίον τῆς θεϊκῆς Του μεγαλειότητος, ἄλλο τόσον τὰ Ἀνατολικὰ ταῦτα μέρη, δὲν λείπουσι νὰ προβάλλουν ἀκατάπαυστα, κατὰ διαφόρους πόλεις καὶ χώρας, κήρυκας, καὶ μὲ λόγους καὶ μὲ χύσεις τῶν ἰδίων των αἱμάτων, τῆς προσκυνητῆς Αὐτοῦ Θεότητος. Ἐκεῖνοι λέγουσι, πῶς ἧτον εἷς πλάνος καὶ ἀθετοῦσι καὶ Εὐαγγέλια, καὶ Ἀποστόλους, καὶ ἀπλῶς ὅλον τὸν χριστιανισμὸν, καὶ τὴν ἐλπίδα τῶν χριστιανῶν. Οὗτοι παῤῥησιαζόμενοι ἐνώπιον τῶν τυράννων, κηρύττουσι μὲ ὅλην τὴν ἐλευθεροστομίαν, πὼς ἧτον, καὶ εἷναι Θεὸς ἀληθινὸς, Βασιλεὺς τῶν αἰώνων, Δημιουργὸς πάσης κτίσεως, Κριτὴς ζώντων καὶ νεκρῶν. Καὶ ὁ οὐρανὸς ἄνωθεν Κριτὴς ἀδέκαστος, δέχεται τὴν ὁμολογίαν, ὡς θυσίαν αἰνέσεως, καὶ σφραγίζει τὴν δι᾿ αἵματος αὐτῶν μαρτυρίαν, μὲ τὰ φρικτὰ καὶ ἐξαίσια θαύματα, τὰ ὁποῖα οἱ μὲν υἱοὶ τῆς ἀπωλείας ἀκόουντες γελοῦσιν, οἰ δὲ χριστιανοὶ κατανυγόμενοι, καὶ ὠφελούμενοι ψυχικῶς ἀπὸ τὰ παράδοξα ἔργα τῆς μαρτυρικῆς χάριτος, δοξάζουσι τὸν φιλάνθρωπον Κύριον, ὁποῦ ἐνισχύει τὴν ἀνθρώπινην ἀσθένειαν, νὰ καταφρονοῦν πᾶσαν βάσανον, καὶ αὐτὸν τὸν ἴδιον θάνατον, διὰ τὸ ὅνομά Του τὸ ἅγιον.
Τὸ ἐκδοθὲν ἱερὸν Μαρτυρολόγιον, ἱστορεῖ καλῶς τὴν πληθὺν τῶν τοιοῦτων λαμπρῶν κηρύκων, ὁποὺ ἐνεφάνησαν εἰς τὴν καθ᾿ ἡμᾶς Ἁγίαν Ἐκκλησίαν, μετὰ τὴν κοινὴν Ἄλωσιν, καὶ μάλιστα τοῦς ἱεροὺς Ἀθλητὰς τοῦ προσεχῶς παρελθόντος δεκάτου ὀγδόου αἰῶνος. Ἄλλὰ, καθὼς εἷπεν εἷς μέγας διδάσκαλος, οὐδέποτε ἐκλείψουσι στρατιῶται τῷ Χριστῷ, διὰ τοῦτο καὶ ὁ παρὼν δέκατος ἔνατος αἰὼν, εὐθὺς εἰς τὰς πρώτας του ἀρχάς, εἰς μὲν τὴν Ῥόδον μᾶς ἀνέδειξεν ἕνα νέον καὶ εὐωδέστατον ῥόδον, τὸν ἐκ τῆς Ὕδρας νήσου καλλιμάρτυρα Κωνσταντῖνον· εἰς δὲ τὴν Νέαν Ἔφεσον, τὸ κοινῶς λεγόμενον Κουσάντασι, ἕτερον παρόμοιον, τὸν νέον Γεώργιον· καὶ νῦν ἐδῶ εἰς τὴν φιλόχριστον Χίον τρίτον, τὸν καλὸν τοῦτον Μάρκον, τοῦ ὁποίου τὴν λαμπρὰν Ἄθλησιν, ἐὰν σιωπήσομεν ἡμεῖς οἱ ταύτην ἰδεῖν ἀξιωθέντες, καὶ ὑπερθαυμάσαντες, θέλομεν ζημιώσει πολὺ τοὺς φιλομάρτυρας. Λοιπὸν πρέπει να γράψωμεν εἰς δόξαν Θεοῦ, καὶ ὅσα εἴδομεν, καὶ ὅσα ὑπὸ τῶν ἀμέσως εἰδόντων, καὶ φιλαλήθως διηγησαμένων, ἡκούσαμεν. Ἐπειδὴ δὲ εἷναι χρεία νὰ ἀρχίσωμεν ἀπὸ τὰ συμβάντα πρὸ τοῦ μαρτυρίου, διὰ τοῦτο γράφομεν ὅσα μᾶς ἐδίδαξεν ἄνθρωπος φιλαληθέστατος, ὁποῦ ἐστάθη ἀπ᾿ ἀρχῆς αὐτόπτης τῆς τοῦ Μάρκου ζωῆς· ἔχει δὲ οὕτως ὁ λόγος.
Οὗτος ὁ λαμπρὸς ἀριστεὺς τοῦ Χριστοῦ Μάρκος, ἐγεννήθη εἰς τὴν μεγαλόπολιν Σμύρνην, ἀπὸ γονεῖς εὐσεβεῖς καὶ θεοφοβουμένους· ὁ πατήρ του ὡνομάζετο Χατζὴ Κωνσταντὴς, ἀπὸ τὴν Θεσαλονίκην καταγόμενος, ἡ μήτηρ του Μαρία, Σμυρναία τὸ γένος, οἱ ὁποῖοι φαίνεται ὅτι μόνον τὰ κοινὰ καλούμενα γράμματα τὸν ἔβαλον καὶ ἔμαθεν. Εἶχε δὲ αὐτὸς καὶ ἀδελφὸς ἱερομόναχον, Παΐσιον καλούμενον, ὅστις καὶ ψάλτης ἐχρημάτισε τῆς Ἐκκλησίας εἰς τὴν Νέαν Ἔφεσον· ὅθεν καὶ ὁ Μάρκος, μέγας τὴν ἡλικίαν γενόμενος, χάριν πραγματείας ἐπήγαινεν ἐκεῖσε καὶ ὑπέστρεφε· καὶ δὴ γυρίζων ἀπὸ τὸ Κουσάντασι εἰς τὴν Χίον εἰς τοὺς χιλίους ἑπτακοσίους ὀγδοήκοντα ὀκτώ, ἔλαβε γυναῖκα νόμιμον. Ἔπειτα, παρακινηθεὶς ἀπὸ τὸν ἀδελφόν του μετέβη εἰς τὸ Κουσάντασι, διὰ να κατοικήσῃ ἐκεῖ· πλὴν ἄμποτε νὰ μὴν ἤθελεν ὑπάγει ἐκεῖ ὁλότελα· ὅτι ἐκεῖ ἔπεσε πτῶμα διπλοῦν καὶ δακρύων ἄξιον.
Ὅτι πρῶτον μεν συνηρπάγη ἀπὸ τὸν ἔρωτα μιᾶς ξένης γυναικὸς χριστιανῆς, καὶ κρυφίως αὐτὴν ἐμοίχευε μέχρι τινός· ἕως ὅτου ἐκ προδοσίας, ὁ Ἀγᾶς τοῦ τόπου, μίαν νύκτα πατήσας τὴν οἰκίαν, ἐπίασε καὶ τοὺς δύω, καὶ τὸ πρωΐ παῤῥησιασθέντες εἰς τὸ κριτήριον, ἐξώμοσαν, φεῦ! καὶ οἱ δύω τὴν τοῦ Χριστοῦ πίστιν· καὶ τὸν μὲν Μάρκον περιέτεμε, τὴν δὲ Μαρίαν [τοῦτο γὰρ ἧν τὸ ὄνομά της] ἔβαλεν εἰς τὸ χαρέμι του· καὶ μετὰ τέσσαρας μῆνας τοῖς ἐχορήγησε καὶ μισθόν, καὶ ἐπῆγεν ἡ γυνὴ εἰς ἐδικήν της οἰκίαν. Ὁ Μάρκος ἐπέρνα εἰς τὸ ἐξῆς ὡς υἱὸς τοῦ Ἀγᾶ, καὶ εἰς τὸ φαινόμενον ἐδείκνυεν εἰς τοὺς χριστιανοὺς μεγάλην αγριότητα καὶ σκληρότητα· πλὴν ἔσωθεν εἶχε μαστίζουσαν δεινῶς τὴν συνείδησιν. Ὅθεν καὶ προσέδραμε κρυφίως εἰς ἕνα πνευματικὸν πατέρα, πολλὰ ἐπιτήδειον πρὸς διόρθωσιν τοιούτων ψυχῶν. Ἐκεῖνος εἰς τὴν ἀρχὴν δὲν τὸν ἐδέχθη, ὑποπτευόμενος μήπως ἐπονηρεύετο, διὰ νὰ τοῦ προξενήσῃ κᾀνὲν κακόν· πλὴν, ἀφ᾿ οὗ εἶδεν ὅτι μετὰ δακρύων καὶ συντριβῆς προσήρχετο, τὸν ἐδέχθη, τὸν ἐπαρηγόρησε, τὸν εἶπε νὰ ἐλπίζῃ εἰς τὴν εὐσπλαγχνίαν τοῦ Θεοῦ, καὶ θέλει δεχθῇ ἐξ ἅπαντος τὴν μετάνοιάν του. Ἐφανέρωσε λοιπὸν ὅλην τὴν καρδία του, πὼς εἷναι ἕτοιμος, ὅταν εὕρῃ τὸν τρόπον, καὶ νὰ φύγῃ ἐκεῖθεν ὁμοῦ μετὰ τῆς γυναικός· μάλιστα καὶ ἐφρόντιζε, πῶς νὰ φυλάξῃ ἀσουνούτευτον ἓν παιδὶ ἀρσενικὸν ὅπερ εἶχεν ἡ γυνὴ ἀπὸ τὸν πρότερον ἄνδρα της, ὡς δέκα ἐννέα, ἢ εἴκοσι μηνῶν, τὸ ὁποῖον εἷχε πλησίον της.
Εἰς τὸν ἴδιον πνευματικὸν πατέρα, ἐπῆγε καὶ ἡ γυνὴ πολλάκις· καὶ ἡ παρακάλεσίς των ἡ πρώτη καὶ κυρία ἧτον, νὰ εὕρῃ τὸν τρόπον νὰ τοὺς φυγαδεύσῃ ἐκεῖθεν. Ἐφώτισε λοιπὸν ἡ Θεία Χάρις τὸν πνευματικὸν καὶ εὗρε τὸν τρόπον πολλὰ ἐπιτήδειον. Ἡ Μαρία ἐσύχναζεν εἰς τὸ χαρέμι τοῦ Ἀγᾶ, καὶ ὁ πνευματικὸς τὴν ἐσυμβούλευσε νὰ παύσῃ εἰς τὸ ἑξῆς, καὶ νὰ προσποιηθῇ πὼς πάσχει και εἶναι ἀσθενής· ὑπήκουσεν ἡ Μαρία εἰς τὴν συμβουλὴν τοῦ πνευματικοῦ της πατρός. Καὶ ὁ Ἀγᾶς μανθάνων πὼς δὲν ἠμπορεῖ, ἔστειλεν ἕνα ἰατρὸν πολλὰ ἔμπειρον, μὲ τὸν Μάρκον ἀντάμα, διὰ νὰ τὴν ἐπισκεφθῇ· ὁ ἰατρὸς ἔλαχε νὰ εἶναι καὶ πολὺ θεοφοβούμενος, καὶ ἄκρος φίλος τοῦ Πνευματικοῦ, ὅθεν καὶ κατεπείσθη εἰς τοὺς λόγους τοῦ πνευματικοῦ του πατρὸς, νὰ εἰπῇ ἅπερ ἀπέβλεπον εἰς τὸ ἐξ ἀρχῆς σκοπόν των. Ἐγύρισεν ὁ ἰατρὸς εἰς τὸν Ἀγᾶ, καὶ τὸν λέγει: Σουλτανούμ, ἡ γυνὴ πάσχει κακὰ ἀπὸ πάθη μητρικὰ, τὰ ὁποῖα οὔτε ἐγὼ ἠμπορῶ νὰ τὰ ἰατρεύσω, οὔτε κᾀνένας ἄλλος ἀπὸ τοὺς ἰατρούς· εἰς τὴν Σμύρνην εὐρίσκεται μία γυναῖκα Ἑβραία, καὶ μοναχὴ ἐκείνη ἔχει τὴν ἐπιστήμην νὰ ἰατρεύῃ τὰ τοιαῦτα πάθη. Ἂν εἶναι ὁρισμός σου εἰς ἐκείνην νὰ τὴν στείλῃς, ἰατρεύεται, εἰ δὲ ἀλλέως, εἶναι ἀδύνατον. Κατεπείσθη ὁ Ἀγᾶς, καὶ προστάζει τὸν Μάρκον, νὰ ἑτοιμασθοῦν καὶ νὰ ὑπάγουν, καὶ πάλιν νὰ ἐπιστρέψουν. Λοιπὸν καὶ ἡτοιμάσθησαν καὶ ἐκίνησαν καὶ οἱ τρεῖς, ὅτε Μάρκος, καὶ ἡ Μαρία, καὶ τὸ παιδίον ὁμοῦ, ὕστερον ἀπὸ ἐννέα μῆνας τῆς ἐξομώσεώς των.
Ἀλλὰ συνεργείᾳ τοῦ μισοκάλου δαίμονος, ἀπὸ κάποια σημεῖα, ὁ Ἀγᾶς περιεργάσθη καὶ ἐβεβαιώθη, πῶς διὰ νὰ φύγουν ὁλότελα προσεποιήθησαν τὴν ἀῤῥώστιαν τῆς γυναικὸς, καὶ κυριευθεὶς ἀπὸ ἄκραν ὄργὴν, εὐθὺς στέλλει κατόπιν των πεζοδρόμον μὲ γράμματα πρὸς τὸν ὀνομαστὸν ἐκεῖνον Μουλανταλὴν Μουσελήμην τῆς Σμύρνης, νὰ τοὺς πιάσῃ, καὶ νὰ τοὺς στείλῃ ὀπίσω σιδηροδέσμιους, κάνων ὅρκον, ὅτι καὶ τοὺς τρεῖς εὐθὺς νὰ κρεμάσῃ, καὶ ἀκόμῃ καὶ τὸν σύμβουλόν των, ἂν ἠμπορέσῃ νὰ τὸν μάθῃ. Ὁ ταχυδρόμος τοὺς ἔφθασεν εἰς τοὺς ἀνεμόμυλους τῆς Σμύρνης, πλὴν μὴ γνωρίζων αὐτοὺς, παρῆλθεν. Ὁ Μάρκος ἀπὸ ὀλίγην ἐξέτασιν, καταλαμβάνων πῶς ὑπάγει διὰ αὐτοὺς, σπεύσας ἐμβῆκεν εἰς τὴν Σμύρνην, καὶ εὐθὺς εὑρίσκων ἐκεῖ καράβι διὰ τὸ Τριέστι, τοῦ ὁποίου τὸν καπετάνιον ἐγνώριζεν ἀπὸ προτήτερα, εἰς ἐκεῖνο τὸ ὀγλιγωρότερον ἐμβαρρκαρίσθηκαν, μὲ σκοπὸν διὰ νὰ ὑπάγουν καὶ αὐτοὶ εὶς τὸ Τριέστι· ἧτον δὲ τότε ἔτος τῆς σωτηρίας ἐννενηκοστὸν δεύτερον. Καὶ λοιπὸν, Θεοῦ βοηθοῦντος, ἐγλύτωσαν ἀπὸ τοὺς τόπους τῆς ἀσεβείας· ἀλλ᾿ ἐπειδὴ καὶ τὸ Τριέστι δὲν εἶναι τόπος διὰ μετάνοιαν, ὁ ψυχοσώστης Κύριος δὲν ἐσυγχώρησε νὰ ὑπάγουν ἐκεῖ, ἀλλὰ ἀπὸ κάποια ἐμπόδια, ἠναγκάσθησαν νὰ εὔγουν εἰς τὰ Νησία τοῦ Βενετζάνου, καὶ ἐκεῖ κατὰ τὴν τάξιν τῆς Ἁγίας Ἐκκλησίας, ἐχρίσθησαν τῷ Ἁγίῳ Μύρῳ, καὶ ἠξιώθησαν τῶν φρικτῶν Μυστηρίων, καὶ ὡσαύτως ἐπηκολούθησε καὶ ἡ τοῦ γάμου εὐλόγησις.
Ἡ θεία Γραφὴ ἔγραψεν τὰς δύω μεγάλας ἁμαρτίας ὁποῦ ἔπραξεν ὁ Βασιλεὺς Δαβίδ, ᾔγουν τὴν μοιχείαν μετὰ τῆς γυναικὸς Οὐρίου τοῦ Χετταῖου, καὶ τὸν φόνον αὐτοῦ ἐκεῖνου τοῦ Οὐρίου, τοῦ ἀθῴου καὶ πιστοτάτου δούλου του. Ἀλλ᾿ ἔγραψε κατόπιν καὶ τὴν μετάνοιαν ὁποῦ ἔκαμε, διὰ τὰς δύω ἐκείνας παρανομίας, ὁποῦ, καθὼς ἠξεύρει καθεὶς, ὁ Δαβὶδ εἶναι τὸ μέγα παράδειγμα τῆς μετανοίας εἰς ὅλους τοὺς αἰῶνας. Καὶ ἡμεῖς λοιπὸν, χωρὶς κᾀμμίαν συστολὴν, ἐγράψαμεν τοῦ Μάρκου τούτου τὰ δύω μεγάλα πτώματα, τὴν μοιχείαν καὶ τὴν ἄρνησιν, εἰς τὴν ὁποίαν ἐπηκολούθησαν ἐξ ἀνάγκης καὶ γυναικοχωρισίαι καὶ ἀνδροχωρισίαι, διότι ἔρχεται κατόπιν ἡ μετάνοια θριαμβεύουσα καὶ τὰ νικητήρια κατὰ πάσης παρανομίας σαλπίζουσα καὶ θαυμασίως ἐξαστράπτουσα μὲ τῶν μαρτυρικῶν αἱμάτων τοὺς ῥύακας. Ὅτι καθὼς εἰς τὸ Ἅγιον Βάπτισμα, κοντὰ εἰς τὸ προπατορικὸν ἁμάρτημα, ἐκπλύνονται καὶ ὅσαι προαιρετικαὶ ἀνομίαι εὑρίσκονται εἰς τὸν ἄνθρωπον, καὶ ἀναβαίνει νέος Ἀδὰμ ἐκ τοῦ ὕδατος ὁ βαπτιζόμενος, οὕτω καὶ μὲ τὴν χύσιν τῶν μαρτυρικῶν αἱμάτων, ὅλα ὅσα ὡς ἄνθρωπος ἥμαρτεν ὁ ὑπὲρ Χριστοῦ ἀθλῶν, ἀποκαθαίρονται, καὶ ὄντως, Υἱὸς Θεοῦ κατὰ χάριν ἀναγεννᾶται ὡσὰν ὁποὺ εἰς τὸ ἑξῆς, κατὰ τὸν Θεολόγον, δὲν ἔχει φόβον νὰ χάσῃ τὴν ἀθῳότητα ἀπὸ δεύτερα μολύσματα.
Ἀφ᾿ οὗ λοιπὸν ἐμβῆκαν ἐν ὁδῷ μετανοίας, κατὰ τὸν τρόπον ὁποῦ ἐδηλώσαμεν, ἀνεχώρησαν ἀπὸ τοὺς τόπους ἐκείνους, καὶ πηγαίνοντας κατὰ τὰ ὑπερβόρεια μέρη, ἐπροχώρησαν διὰ φύλαξίν των, καὶ εἰς τόπους ῥωσσικούς. Πλὴν καὶ μὲ ὅλον ὁποῦ ἐπεριπάτησαν διαφόρους πόλεις καὶ χώρας, ὅμως εἰς κᾀμμίαν δὲν ἔκρινεν εὔλογον νὰ κατοικήσουν· διότι εἰς μὲν τὰς ἀρχὰς ἡ συνείδησις τῆς ἀρνήσεως, τὸν ἠνάγκασε τὸ ὀγλιγορώτερον μόνο νὰ φύγῃ ἐκεῖθεν, διὰ νὰ γυρίσῃ πάλιν εἰς τὴν προτέραν του εὐσέβειαν, ἀφ᾿ οὗ δὲ τοῦτο ἔγινε, καὶ ἤδη ἤτον ἐν ὁδῷ μετανοίας, ἡ Θεία Χάρις ἄνωθεν ἐνέπνευσεν εἰς τὴν καρδίαν του καὶ τὸν λογισμὸν τοῦ μαρτυρίου, καὶ ὡς ἀγαθὴ ἐδέχθη τὸν θεῖον σπόρον, καὶ τοῦ καιροῦ προχωροῦντος, καὶ ἐβλάστησε, καὶ ἐκαρποφόρησε τῆς λαμπρᾶς τὸν ἄσταχυν. Ἀλλ᾿ ἡ Θεία Χάρις δὲν ὁμοιάζει μόνον μὲ σπέρμα, ἀλλὰ καὶ μὲ πῦρ, πῦρ ἐκεῖνο, ὅπερ ὁ Κύριος ἧλθε βαλεῖν εἰς τὴν γῆν· καὶ τοῦτο δὴ τὸ οὐράνιον πῦρ, καὶ ὡς ἔδειξαν τὰ πράγματα, ἤναψε φλόγαν λαμπρὰ εἰς τὴν καρδίαν τοῦ εὐλογημένου Μάρκου, καὶ πλέον εἰς τὸ ἐξῆς ἄλλο δὲν ἐφαντάζετο, ἀλλὰ τὸν ὑπὲρ Χριστοῦ θάνατον. Ὅθεν καὶ τοῦτον τρέφων τὸν πόθον, ἐγύρισε πάλιν εἰς τοὺς Ὀθωμανικοὺς τόπους, καὶ πανταχοῦ ἐξωμολογεῖτο, καὶ ἐφανέρωνε τὸν σκοπὸν τοῦ Μαρτυρίου, εἰς Ἀρχιερεῖς, καὶ Πατριάρχας, καὶ Πνευματικοὺς Πατέρας, καὶ ὅλοι μὲ ἓν στόμα τὸν ἔλεγον νὰ λείψῃ, καὶ νὰ μὴ θελήσῃ νὰ γένῃ ριψοκίνδυνος, ὡς δυνατὸν νὰ σωθῇ μὲ τὴν μετάνοιαν. Ὅτι καὶ τὸν Ἀπόστολον Πέτρον ὁποῦ τὸν ἠρνήθη τρεῖς φοραῖς μὲ ὅρκους καὶ ἀναθετίσματα, μὲ μοναχὴν τὴν μετάνοιάν του, τὸν ἐδέχθη ὁ Ἰησοὺς Χριστὸς, καὶ τοῦ ἐχάρισεν ἀπ᾿ ἀρχῆς τὸ Ἀποστολικὸν ἀξίωμα. Καὶ ἔλεγον μὲν καλὼς ἐκεῖνοι οἱ ἱεροὶ πατέρες, ἀλλὰ τὸ πῦρ τῆς πρὸς Χριστὸν ἀγάπης ἐλάλει ἐνεργητικώτερον καὶ δραστικώτερον εἰς τὴν καρδίαν τοῦ εὐλογημένου Μάρκου· ὅθεν καὶ ἔλεγεν: ὅτι τὴν ἀνομίαν μου ἐγνώρισα, καὶ τὴν ἁμαρτίαν μου οὐκ ἐκάλυψα, καὶ πρέπει νὰ κερδήσω τὸν Ἰησοῦν μὲ τὸ αἷμά μου, ἀπὸ τὸ ὁποίον ὁ κόσμος ὅλος δὲν δύναται νὰ μὲ ἐμποδίσῃ· καὶ διὰ τοῦτο σᾶς παρακαλῶ, λείψετε ἀπὸ τὸ νὰ μοῦ λέγητε τὰ ἐνάντια. Ῥητῶς αὐτὰ ἠκούσαμεν ἐκ τοῦ στόματός του καὶ ἡμεῖς ἐδῶ εἰς τὴν Χίον, ἀφ᾿ οὗ πολλάκις τὰ εἶπεν εἰς ἄλλους. Ὅθεν καὶ πρὸ τοῦ νὰ χωρισθῇ ἐκεῖθεν σωματικῶς, ἐφόρεσε σάββανον ἁγιοταφίτικον, διὰ νὰ στοχάζηται εἰς τὸ ἐξῆς τὸν ἑαυτόν του ὡς νεκρόν· καὶ τρόπον τινὰ ἔλεγε καὶ οὗτος ὁ μακάριος μὲ τὸν Ἀπόστολον Παῦλον: Ἐγὼ πάντοτε τὴν νέκρωσιν τοῦ Κυρίου Ἰησοῦ ἐν τῷ σώματί μου περιφέρω.
Μέρος β´ τῆς διηγήσεως. (Μαρτύριον)
Λοιπὸν ἀφ᾿ οὗ ἔκαμε τὴν τελείαν ἀπόφασιν, ἀνεχώρησεν ἐκεῖθεν μὲ σκοπὸν διὰ νὰ ὑπάγῃ εἰς τὴν Νέαν Ἔφεσσον· ὅτι καθὼς ἔλεγε, κάποιος μέγας διδάσκαλος τὸν εἶπεν, ὅτι ἐκεῖ ὁποῦ ἔκαμε τὴν ἄρνησιν, πρέπει νὰ κάμῃ καὶ τὴν ὁμολογίαν. Μὴ ὄντος δὲ ἀμέσως πλευσίματος, εὐγῆκεν ἐδῶ εἰς τὴν Χίον, ὅπου καὶ μὲ πολλοὺς ἐγνωρίσθη παλαιοὺς φίλους του, καὶ μεθ᾿ ἡμῶν ηὐλίσθη ἡμέρας τινὰς, ἕως νὰ τύχῃ πλοῖον διὰ τὸ Κουσάντασι. Λοιπὸν μαθόντες τὸν σκοπό του, ἐδοκιμάσαμεν καὶ ἡμεῖς νὰ τὸν ἐμποδίσωμεν, καὶ ἠκούσαμεν, ὅσα ἀνωτέρω ἐσημειώσαμεν· ὅθεν εὑρεθέντος πλοίου ἔπλευσεν εἰς τὸ Κουσάντασι, σπουδάζων ἂν ἧτον τρόπος νὰ φθάσῃ μίαν ὥραν προτήτερα. Φθάσας δὲ ἐκεῖ, εὐθὺς ἐπῆγεν ἀμέσως καὶ ἀντάμωσεν ἑκεῖνον τὸν πνευματικόν του πατέρα τὸν πρῶτον. Ἑκεῖνος μανθάνων τὴν βουλήν του, τὸν ἐμπόδισεν, ὅχι ἀπὸ τὸ μαρτύριον, ἀλλὰ ἐκεῖ νὰ μὴ παῤῥησιασθῇ, παρασταῖνον ὅτι τὸ τοιοῦτον ἔργον ἔχει νὰ προξενήσῃ μἐγαν ὄλεθρον, ὡσὰν ὁποῦ οἱ Ἀγαρηνοὶ ἧσαν κατὰ τῶν χριστιανῶν ἐξηγριωμένοι, ἀπὸ τὴν οἰκοδομὴν τῆς νέας Ἐκκλησίας, καὶ ἀπὸ τὸ μαρτύριον τοῦ Νέου Γεωργίου, ὁποῦ ἤδη πρὸ ὀλίγου, ἤτοι τὸν Ἀπρίλιον μῆνα ἔγινε· καὶ ἧσαν ἕτοιμοι, ἐὰν λάβωσι μικρὰν ἀφορμὴν, καὶ τὴν Ἐκκλησίαν νὰ κρεμνίσουν, καὶ ἄλλα πολλὰ κακὰ νὰ κάμουν εἰς τοὺς χριστιανούς. Ἔκαμεν ὑπακοὴν εἰς τοὺς λόγους τοῦ πνευματικοῦ, ἀλλὰ μὲ λύπην του μεγάλην, πὼς δὲν ἐπέτυχε τὸν σκοπόν του, κατὰ τὸν πόθον του· ὅθεν ἐγύρισε πάλιν εἰς τὴν Χίον, μὲ στερεὰν ἀπόφασιν ἐδῶ νὰ λάβῃ τὸ ποθούμενον τέλος.
Ἐδῶ ἐρχόμενος, ἔδειξεν ὁ εὐλογημένος μεγάλην φρόνησιν, ὅτι ἐπειδὴ ἔκαμε ἀπόφασιν νὰ παῤῥησιασθῇ, διὰ νὰ μὴ προξενήσῃ τίποτε κακὸν εἰς κᾀνένα χριστιανὸν, δὲν ἐπῆγεν εἰς ὀσπήτιον κᾀνενὸς ἀπὸ τοὺς πρότερους φίλους του, οὐδὲ φανερὰ συνανεστράφη μὲ κᾀνένα του γνώριμον, ἀλλὰ μόνο εἰς ἕνα ἀπόκρυφον τόπον ἐστάθη, καὶ τὸ πρωΐ , ὁποῦ ἐξημέρωνε Κυριακὴ, ἐπῆγεν εἰς μίαν παράμερον Ἐκκλησίαν, καὶ ἤκουε τὸν ὄρθρον καὶ τὴν Λειτουργίαν, καὶ ἐκοινώνησε τὰ Ἄχραντα Μυστήρια. Τὴν ἀκόλουθον νύκτα, ὁποῦ ἐξημέρωνε ἡ Δευτέρα δύω ἀδελφοὶ ἱερωμένοι, μὲ τοὺς ὁποίους εἶχε λάβῃ τὸ πρότερον στενὴν γνωριμίαν, τὸν ἔκραξαν μυστικὰ εἰς τὸ κελλίον των, καὶ οὗτοι ἐβάλθησαν, ἄν ἧτον τρόπος, νὰ τὸν ἐμποδίσουν ἀπὸ τὸ ἐπιχείρημα τοῦ Μαρτυρίου, λέγοντές του οὕτως: Ἀδελφὲ μὴ λυπῆσαι, πῶς δὲν ἐπέτυχες τὸ ποθούμενόν σου· ὁ Θεὸς ὁποῦ ἐρευνᾷ τὰ βάθη τῶν καρδιῶν, ἠξεύρει τὸν πόθον σου, καὶ σὲ ἀνταμείβει, ὡσὰν καὶ νὰ ἐτελείωσες καὶ μὲ τὸ ἔργον τὸ Μαρτύριον, καὶ τῶρα ἐσὺ βέβαια εἷσαι Μάρτυς τῇ προαιρέσει. Καὶ λοιπὸν, ἄν θελήσῃς νὰ σταθῇς ἔως αὐτοῦ, ἱκανῶς ἐπλήρωσας τὸ χρέος σου· καὶ εἰς τὸ ἐξῆς ἄλλο δὲν σοῦ χρειάζεται, παρὰ νὰ φυλάττῃς ἀκριβῶς τὰς ἐντολὰς τοῦ Θεοῦ· καὶ ἄν θέλῃς, ἠμπορεῖς νὰ ὑπάγῃς εἰς τὸ Ἁγιον Ὅρος, καὶ ἐκεῖ νὰ ζήσῃς μὲ ἡσυχίαν, μίαν ἁγίαν ζωήν. Αὐτὰ καὶ τὰ τοιαῦτα τοῦ εἶπον ἐκεῖνοι οἱ ἀδελφοί· ἀλλ᾿ ἐκεῖνος ὁ μακάριος, μάλιστα ᾐσθάνετο, ὁποῦ ἀπὸ τὴν ἀποτυχίαν ἐκείνην, ἤναψε μέσα εἰς τὴν καρδίαν του περισσότερον ἡ φλόγα τοῦ θεϊκοῦ πόθου, καὶ τοὺς ἀπεκρίθη: Μὴ γένοιτο ἀδελφοὶ, μὴ γένοιτο νὰ σταθῶ ἕως αὐτοῦ· δυστυχία μου εἶναι, καὶ ζημία ἐσχάτη, νὰ σταθῶ ἕως αὐτοῦ. Νὰ ἀποθάνω, νὰ ἀποθάνω διὰ τὸν Ἰησοῦν μου· τὴν ἀνομίαν μου ἐγνώρισα, καὶ τὴν ἀμαρτίαν μου οὐκ ἐκάλυψα, καὶ θέλω νὰ τὴν ἐξαλείψω μὲ τὸ αἷμα μου ἂν ἔχουν νὰ μοῦ κάμουν, καὶ τοῦ Πέρσου Ἰακώβου τὰ κολαστήρια, ὁλα εἶμαι ἔτοιμος νὰ τὰ δεχθῶ, διὰ τὴν ἀγάπην τοῦ Σωτῆρός μου. Λοιπὸν έπέρασαν τὸ πλέον τῆς νυκτὸς, μὲ λόγους ψυχοφελεῖς, μὲ ᾄσματα πνευματικὰ, καὶ μὲ διηγήματα μαρτυρικά· εἶτα εἶπον τὸ ἀπόδειπνον. Μετὰ τὸ ἀπόδειπνον, ἀνέγνωσε μόνος ἐκεῖνος τὴν ἀκολουθίαν τῆς ἱερᾶς Μεταλήψεως, μὲ κατάνυξιν καὶ δάκρυα καὶ μὲ πολλὰς μετανοίας ὕστερον, ἀπὸ τὰς ὁποίας ἐκουράσθη, καὶ ἐκάθισε, καὶ τὸν ἥρπασεν ὀλίγος ὕπνος. Καὶ ἐκεῖ, ἰδοὺ τοῦ ἐφάνη ἕνας ὡραιότατος νεανίας, καὶ τὸν εἶπεν: Ἤγγικεν ἡ τοῦ θείου δαψιλής· καὶ μὲ τὸν λόγον τοῦτον εὐθὺς ἐξύπνησε. Καὶ εἰσελθόντες καὶ οἱ τρεῖς εἰς τὴν Ἐκκλησίαν, ἀνέγνωσαν τὴν ἀκολουθίαν τοῦ Ὄρθρου, εἶτα κοινωνήσας τὰ Ἄχραντα Μυστήρια, καὶ ἐφοδιασθεὶς καλῶς μὲ τὴν θεϊκὴν δύναμιν, εὐξαμένων ἐπ᾿ αὐτῷ καὶ τῶν ἀδελφῶν, καὶ ἀποχαιρετίσας αὐτοὺς, ἐξῆλθε πάλιν μυστικῶς, ὀλίγης ἔτι σκοτίας οὔσης. Εὐρὼν δὲ καθ᾿ ὁδὸν μίαν Ἐκκλησίαν ἀνοικτὴν ἐν ᾗ ἐτελεῖτο λειτουργία, ἐμβῆκε μέσα καὶ μετὰ τὴν ἀπόλυσιν, σταθεὶς ἐνώπιον τῆς Δεσποτικῆς Εἰκόνος προσηύξατο θερμῶς· καὶ μετὰ τὸ τέλος, ἐπέφερε τὰ προφητικὰ ταῦτα: Ὡς πρόβατον ἐπὶ σφαγὴν ἤχθη καὶ ὡς ἄμνὸς ἄκακος, ἐναντίον τοῦ κείροντος αὐτὸν ἄφωνος. Ἔπειτα ἐξελθὼν, ἀπῆλθεν εἰς τὀπον παράμερον, καὶ ἐκεῖ ἐστάθη εὐχόμενος, ἕως νὰ ἀνοίξῃ τὸ κριτήριον, ὁ λεγόμενος Μεχκεμὲς, καὶ τοῦτο μαθὼν ἔδραμε σπουδαστικά. Φθάσας εἰς τὴν πόρταν, ἐστάθη καὶ ἔκαμε πρῶτον τρεῖς μεγάλους Σταυροὺς εἰς τὸν ἑαυτόν του, ὕστερον ἐμβῆκε μέσα· ἐμβαίνων ἡρώτησεν ἕνα τῆς αὐλῆς: Ποῦ εἷναι ὁ Κριτής; Καὶ τὸν ἔφερεν ἐκεῖνος εἰς τὸν Κριτήν.
Ὁ Κριτὴς τὸν ἠρώτησε: Τί θέλεις; Τί ζητεῖς;
Ἀπεκρίθη ὁ Μάρκος: Ἐγὼ, ἤμην χριστιανὸς, Μάρκος τὸ ὄνομά μου· κατάγομαι ἀπὸ τὴν Θεσσαλονίκην· ἐγεννήθηκα εἰς τὴν Σμύρνην ἀπὸ γονεῖς χριστιανούς. Πρὸ χρόνων ἱκανῶν, ἔπαθον τύφλωσιν εἰς τὸν νοῦν, καὶ ἠρνήθην, φεῦ! τὴν πίστιν μου τὴν ἁγίαν, καὶ ἐδέχθην τὴν ἐδικήν σας τὴν βρωμεράν. Ὕστερον μὲ ἠλέησεν ἡ χάρις τοῦ Θεοῦ, καὶ ἤνοιξα τοὺς ὀφθαλμοὺς τῆς ψυχῆς μου, καὶ ἐγνώρισα τὴν πλάνην εἰς τὴν ὁποίαν ἔπεσα. Ὅθεν ἦλθον σήμερον ἐδῶ διὰ νὰ ὁμολογήσω, πῶς ἔσφαλα, ὁποῦ ἄφησα τὸ φῶς, καὶ ἠκολούθησα τὸ σκότος. Καὶ ταῦτα λέγων εὔγαλεν ἀπὸ τὸν κόρφον του ἕνα Σταυρὸν, καὶ τὸν ἠσπάσθη λέγων: Αὕτη εἶναι ἡ πίστις ἡ ἀληθινὴ, καὶ Θε[ον ἀληθινὸν ὁμολογῶ, καὶ Ποιητὴν ὅλου τοῦ κόσμου, τὸν Ἰησοῦν Χριστὸν, ὁποῦ κατεδέχθη, καὶ ἐσταυρώθη ὡς ἄνθρωπος διὰ τὰς ἁμαρτίας μου, καὶ ἀποβάλλω ὡς ψευδῆ καὶ ἀπατηλὴν τὴν ἐδικὴν σας θρησκείαν καθὼς ἀποβάλλω καὶ ῥίπτω τοῦτο, ὁποῦ εἶναι τὸ σημάδι τῆς πλάνης ταύτης. Καὶ ἐν ταυτῷ ἔῤῥιψε κατὰ γῆς τὸ σαρίκι ὁποῦ ἐφόρει εὶς τὴν κεφαλὴν, καὶ ἀντ᾿ ἐκείνου ἐφόρεσεν ἕνα σκοῦφον ἁγιορείτικον.
Ἐξεπλάγησαν ταῦτα ἀκούσαντες, ὅ,τε ὁ Κριτὴς, καὶ ὅσοι εὑρέθησαν παρόντες· καὶ ὡς τόσον ὁ Κριτὴς ἀποκριθεὶς ἠρώτησε τὸν Μάρτυρα: Τί εἶναι αὐτὰ ὁποῦ λέγεις ἄνθρωπε; Εὐγῆκες ἀπὸ τὸν νοῦν σου;
Ἀπεκρίθη ὁ Μάρτυς: Ὄχι, πολλὰ καλὰ ἔχω τὸν νοῦν μου, καὶ διὰ τοῦτο ὁμολογῶ πῶς ἐπλανήθην.
Μήπως εἶσαι μεθυσμένος;
Εἶμαι μάλιστα καὶ ὁλονήστικος.
Στοχάσου καλὰ, διὰ τὶ ἀκολουθεῖ νὰ πάθῃς πολλὰ, καὶ τέλος πάντων καὶ θάνατον.
Καὶ ἄμποτε, ἐγὼ διὰ τοῦτο ἥλθον, καὶ ἕτοιμος εἶμαι νὰ πάθω διὰ τὸν Χριστόν μου, ὅσα κολαστήρια μοῦ κάμετε.
Ὅ,τι θέλεις ζήτησαι ἀπὸ λόγου μου, καὶ εἶμαι ἕτοιμος νὰ σοὶ κάμω ὅ,τι μὲ ζητήσῃς.
Ἐγὼ, μίαν χάριν ζητῶ ἀπὸ λόγου σου, νὰ μὲ στείλῃς εἰς τὸν Ἰησοῦν μου Χριστόν. Τοῦτο ζητῶ, καὶ διψῶ, καὶ ποθὼ, νὰ χύσω τὸ αἷμα μου διὰ τὸν Ἰησοῦν μου τὸν Πλάστην μου, διότι τὸν ἐλύπησα πολὺ μὲ τὴν ἄρνησίν μου. Καὶ αὐτὰ δὲν τὰ ἔλεγε μὲ φωνὴν τρομασμένην, ἀλλὰ μὲ φωνὴν γενναίαν, μὲ τόνον πολὺν, μὲ παῤῥησίαν μεγάλην, μὲ φρόνημα παντελῶς ἄφοβον καὶ ἀκατάπληκτον, ὥστε ὁποῦ ὅλους ἐξέπληξε.
Λοιπὸν ὁ Κριτὴς τὸν παρέδωκεν εἰς τὸν Μουζοὺρ Ἀγᾶν νὰ τὸν φέρῃ εἰς τὴν φυλακήν· οἱ δὲ ὑπηρέται παραλαβόντες αὐτὸν, εἰς τὸν δρόμον ὅλον τὸν ἔλεγον: Ἄνθρωπε, ἔλα εἰς τὸν ἑαυτόν σου, καὶ ὅ,τι χρειάζεται νὰ σοὶ δώσωμεν, καὶ ἄσπρα καὶ φορέματα.
Αὐτὰ ὅλα εἶναι φθαρτὰ καὶ μάταια, καὶ ἂς ἦναι διὰ λόγου σας, ἐγὠ ἄλλο δὲν ζητῶ ἀπὸ λόγου σας, παρὰ νὰ μὲ στείλετε μὶαν ὥραν προτήτερα εἰς τὸν Χριστόν μου.
Λοιπὸν τὸν ἔβαλαν εἰς τὴν φυλακὴν, καὶ τοὺς πόδας του εἰς τὸ τουμπροῦκι. Εἶχεν ὁ μακάριος φωνὴν μελωδικὴν, καὶ πολλὰ ἀρεστήν, καὶ συχνὰ ἐσυνήθιζε νὰ ψάλλῃ εἱρμοὺς καὶ τὰ παρόμοια· ὅθεν καὶ τότε κυριευθεὶς ἀπὸ θείαν κατάνυξιν, καὶ πνευματικὴν χαρὰν, ὁποῦ τὸν ἠξίωσεν ὁ Κύριος νὰ πάσχῃ ὑπὲρ τοῦ θείου του ὀνόματος, ἤρχισεν καὶ ἔψαλλεν ὕμνους τῆς Κυρίας Θεοτόκου, λέγων συχνὰ καὶ τὸ: Δόξα Σοι, ὁ Θεός.. Ὁ Σούμπασις ὁποῦ ἐκάθητο ἔξω ἀπὸ τὴν φυλακὴν μὲ τοὺς κολινζίδες, ἦτον ἄνθρωπος κακόγνωμος καὶ ὑπερήφανος, δὲν ὑπέφερεν ὡς ἄλλη ἀσπὶς, νὰ ἀκούῃ τὴν γλυκύτατην ψαλμωδίαν τοῦ Μάρτυρος, ὥσὰν νὰ μὴν ἦτον εἰς φυλακὴν, ἀλλ᾿ ὡσὰν νὰ εὑρίσκετο εἰς κᾀνὲν χαροποιὸν συμπόσιον, ὅθεν ἀνοίγει μὲ θυμὸν τὴν φυλακὴν, καὶ, μπρὲ μουρτάτη, τὸν λέγει, τραγωδεῖς; Ἔπειτα ἀνοίξας τὸ κούτζουρον, ἤνοιξε καὶ τὰ σκέλη τοῦ Μάρτυρος εἰς τόσον, ὁποῦ παρέκει δὲν ἦτον δυνατὸν, καὶ ἐκεῖ μὲ βίαν πολλὴν ἔκλεισεν ὁ ἀλιτήριος τοὺς ἁγίους του πόδας. Τοῦτο κατὰ τὴν γνώμην ἑνὸς ἰατροῦ, καὶ καθὼς εἶναι δυνατὸν νὰ τὸ καταλάβῃ καθεὶς, ἦτον ἄκρα βάσανος, διότι ἔπασχε μεγάλως τὸ καλούμενον ἱερὸν ὀστοῦν. Ἔπειτα μὲ ὅλην του τὴν μανιώδη δύναμιν ἤρχισε νὰ τὸν κτυπᾷ κλοτζίας ὅπου ἔτυχεν, εἰς τὴν κεφαλὴν, εἰς τὸ στῆθος, εἰς τὴν κοιλίαν, εἰς τὸν λαιμόν. Μερικοὶ χριστιανοὶ ἀπὸ φιλομάρτυρα διάθεσιν κινούμενοι, ἔκαμαν τρόπους καὶ ἐμβῆκαν εἰς τὴν φυλακὴν, καὶ ἐκεῖνοι βλέποντες καὶ ἀκούοντες ἀμέσως, ἐδιηγήθησαν ἡμῖν ἅπαντα. Ἐκεῖνοι ἐμέτρησαν καὶ τὰς κλοτζίας τὰς βαρβαρικὰς ὑπὲρ τὰ τριάκοντα, ἀπὸ τὰς ὁποίας ὕστερον, ἠκολούθησε καὶ νὰ πτύῃ αἷμα. Κλοτζὼν ὁ βάρβαρος, τὸν εἶπε: Ἐγὼ μπρὲ, θὰ σοῦ κόψω τὴν κεφαλήν. Εὐχαριστῶ Σοι Κύριέ μου Ἰησοῦ Χριστέ, ὁποῦ μὲ ἠξίωσας νὰ πάσχω διὰ τὸ ὄνομά Σου τὸ Ἅγιον, ἔλεγε μετά κατανύξεως έκεῖνος ὁ μακάριος. Φεύγων δὲ ὁ κατάρατος ἐκεῖνος, εἶπεν ὁ Μάρτυς εἰς τοὺς παρόντας: Ἠκούσατε ἀδελφοὶ, τί ἐφοβέρισεν οὗτος ὁ ἀσεβής; Αὐτὸς δὲν μοῦ κόπτει τὴν κεφαλὴν, ἀλλὰ αὐτοῦ θὰ κοποῦν τὰ ποδάρια. Τί δὲ ἐννοοῦσεν ὁ Μάρτυς κόψιμον τῶν ποδῶν· ἔτι μένει ἄδηλον. Ἔπειτα πάλιν ἔψαλλεν: Δόξα Σοι ὁ Θεὸς, δόξα Σοι Ποιητὰ τοῦ παντός.
Μετὰ τοῦτο ἐμβῆκεν εἰς τὴν φυλακὴν εἶς ἄνθρωπος τοῦ Κριτοῦ, καὶ ἠρώτησε τὸν Μάρτυρα: Ἐσὺ εἶσαι ὁποῦ ἠρνήθης τὴν πίστιν μας;
Ἐγὼ εἶμαι, καὶ ἀναθεματίζω καὶ ἐσὲ, καὶ τὸν ἀρχηγὸν τῆς πλάνης σας.
Μπρὲ ντελὴ, καὶ ἀχαμνὴ εἶναι ἡ ἐδική μας πίστις;
Κακὰ καὶ ψυχρὰ νὰ γενῇς, καὶ σὺ, καὶ ἡ πίστις σας, καὶ ὁ ἀρχηγὸς τῆς πίστεως σας.
Καὶ οὕτως ἐκεῖνοι μὲν ὑβρίζοντες ἀνεχώρησαν, ὁ δὲ Μάρτυς πάλιν εὐχαρίστει καὶ ἐδόξαζε τὸν Θεὸν, μὲ πολλὴν καὶ μεγάλην κατάνυξιν, δεόμενος καὶ παρακαλῶν ἀκατάπαυστα τὴν ἀγαθότητά Του, νὰ τὸν ἀξιώσῃ νὰ τελειώσῃ τὸν ποθούμενόν του ἀγῶνα τὸ ὀγλιγωρότερον.
Τὴν Δευτέραν πρὸς τὸ ἑσπέρας, ἐφοβέρισεν ὁ Σούμπασις νὰ τοῦ κάμῃ βασάνους δεινὰς καὶ χαλεπάς, τὰς ὁποίας ἀκούσαντες οἱ ἐντὸς χριστιανοί, συμπαθείᾳ κινούμενοι, παρεκάλουν μετὰ δακρύων τὸν Ἅγιον Θεὸν, νὰ τὸν ἐνδυναμώσῃ ἄνωθεν. Τὸ δὲ αἴτιον ὁποῦ τὸν ἐκίνησε νὰ κάμῃ ἐκείνους τοὺς φοβερισμοὺς δὲν ἦτον τόσον ὁ ζῆλος τῆς βδελυρᾶς του θρησκείας, ὅσον διότι ἐρεθίσθη ἀπὸ τὸν ἔλεγχον, ὁποῦ τὸν ἔκαμε ὁ Μάρτυς λέγων εἰς αὐτόν: Ἐμένα λέγεις μουρτάτην, διότι ἠρνήθην τὴν μυσαρὰν θρησκείαν τῶν Ἀγαρηνῶν, καὶ δὲν εἶσαι σὺ μουρτάτης, ὁποῦ ἠρνήθης τὴν ἁγίαν σου πίστιν, καὶ ὅλον ἕνα στέκεις καὶ ὑπερμαχεῖς, διὰ τὴν σκοτεινὴν καὶ βρωμερὰν αὐτὴν, ὁποῦ ἐπροτίμησες, καὶ δὲν ἔρχεσαι εἰς αἴσθησιν ταλαίπωρε; Δὲν ἔλεγον τὸν πατέρα σου Δημήτριον, καὶ τὴν μητέρα σου Ἀγγελοῦν;
Αὐτὴ ὡς τόσον ἡ βουλὴ τοῦ ἀσεβοῦς, δὲν ἐσυγχώρησεν ὁ ἀγωνοθέτης Θεὸς, νὰ βαλθῇ εἰς πρᾶξιν, διότι ἐμποδίσθη ἀπὸ κάποιαν ἄλλην περίστασιν. Ὁ δὲ Μάρτυς, ὅλην τὴν νύκτα τῆς Τρίτης εὑρίσκετο εἰς μεγάλην κατάνυξιν, καὶ ὅλον ἔψαλλεν εἰρμοὺς καὶ τροπάρια. Ἔπειτα λέγει εἰς ἕνα νεανίαν, ὁποῦ ἦτο πλησίον του, (ὅστις ἦτον ἀπὸ ἐκείνους ὁποῦ ἑκουσίως ἐμβῆκαν): Παιδί μου Χαραλάμπη, ἠξεύρεις τὸ τροπάριον, τὸ «χθὲς συνεθαπτόμην Σοι Χριστὲ»; Τὸ ἠξεύρω, ἀπεκρίθη ὁ νέος· λέγε μοι αὐτό, τῷ εἶπεν· ἔλεγεν ὁ Χαραλάμπης, καὶ ἔψαλλεν ὁ Μάρτυς. Εἶτα εἶπε: Ψάλλε το καὶ σύ, καὶ τὸ ἔψαλλε καὶ ἐκεῖνος. Καὶ πάλιν ὁ εὐλογημένος παρεκάλει τὸν Κύριον, καὶ ἔλεγε: Τάχυνον Κύριέ μου, τάχυνον Σὲ παρακαλῶ. Ἄχ, ἄχ, πότε καὶ πότε νὰ τελειώσω τὸν προκείμενον ἀγῶνά μου, καὶ νὰ ἔλθω εὶς τὴν Βασιλείαν Σου.
Πρὸς τὰ ἐξημερώματα τῆς Τρίτης, τὸν ἥρπασεν εἷς λεπτὸς ὕπνος, καὶ ἰδοὺ βλέπει τρῖς νέους ὡραιοτάτους, χρυσοστολοσμένους, καβαλλαραίους ἐπάνω εἰς τρία ἄλογα εὔμορφα καὶ καλοστολισμέν, καὶ οὗτοι ἔσυρον κατόπι των ἄλλο ἓν ἄλογο παρόμοιον κατὰ τὴν ὡραιότητα καὶ τὸν στολισμὸν μὲ τὰ τρία, χωρὶς καβαλλάρην, καὶ τοῦ ἐφάνη, πῶς τὸ ἐκάθισαν ἐπάνω εἰς ἐκεῖνο. Καὶ ἐκεῖνοι μὲν ἐπήγαιναν ἐμπρὸς, αὐτὸς δὲ κατόπιν εἰς ἐκείνους, καὶ τὸν ἐφώναζον ἐκεῖνοι: Γειά σου, ὀγλίγωρα, κάμε νὰ μᾶς φθάσῃς. Καὶ μὲν τοῦτο ἐξύπνησεν ὄλος γεμάτην ἀπὸ χαρὰν, καὶ ἐδιηγήθη εἰς τοῦς παρόντας τὸ ὅραμα· καὶ ὄλοι καλῶς ἔκριναν, ὅ,τι Μάρτυρες ἦσαν οἱ φανέντες, καὶ ἐκάλουν οἱ ὅμοιοι τὸν ὅμοιον. Ἀλλὰ καὶ ποῖοι τάχα νὰ ἦσαν; ἥθελεν ἀπορήσει τις· καὶ λέγομεν εἰκαστικῶς, ὅτι ἴσως νὰ ἦτον ὁ Πολύδωρος ἀπὸ τὸ Κουσάντασι, καὶ ὁ Νικήτας, καὶ ὁ Νικόλαος οἱ ἐν Χίῳ μαρτυρήσαντες. Ὅτι καὶ τῶν τριῶν τούτων τὰς εἰκόνας καὶ τὰ Ἅγια λείψανα αὐτῶν προσεκύνησε, καὶ τοὺς ὁφθαλμούς του ἐπέθηκεν ἐπάνω εἰς αὐτὰ, παρακαλῶν αὐτοὺς θερμῶς νὰ τὸν λάβουν εἰς τὴν συνοδίαν των. Ὅθεν καὶ θαῤῥούντων λέγομεν, ὅτι βέβαια ἐκεῖνοι ἦσαν, καὶ ἦλθον, καὶ ἔβαλον θάῤῥος καὶ ἰσχὺν εὶς τὴν καρδίαν του.
Τῆ ἐξῆς ἡμέρᾳ, ὁποῦ ἦτον ἡ Τρίτη τῆς ἑβδομάδος, ὕστερον ἀπὸ τὸ γεῦμα, ἐφέρθη ἐκ προστάγματος τοῦ Κριτοῦ εἰς δευτέραν ἐξέτασιν· οἱ ὑπηρέται τοῦ σκότους ὁποῦ ἐστάλησαν διὰ νὰ φέρουν, ἔδειξαν τὴν συνηθισμένην των βαρβαρότητα· τὸν ἥρπασαν μὲ ἀγριότητα, τὸν ἔσυρον, τὸν ἔσπρωχνον μὲ πολλὴν ἀπανθρωπίαν. Εἰς τὸ πέρασμα τοῦ δρόμου ἧτον ἡ Ἐκκλησία τοῦ Ἁγίου Εὐστρατίου, καὶ ὁ Μάρτυς δεικνύων εὐλάβειαν, ἔσκυψε καὶ ἡσπάσθη τὸν τοῖχον τοῦ Ναοῦ· καὶ εὐθὺς ὁ ἀπάνθρωπος Σούμπασις, τὸν ἔσπρωξε δυνατὰ, καὶ ἔπεσε μπρούμητα καὶ ἐτραυματίσθη· ἔπειτα μὲ ἓν χοντρόξυλον τὸν ἐκτύπα ἀνηλεῶς μὲ ὅλην του τὴν δύναμιν, ὅπου ἔφθανεν ὁ βάρβαρος, εὀς ὅλον τὸ διάστημα τοῦ δρόμου, ὁποῦ δὲν ἧτον ὀλίγον, καὶ κακῶς ἔπασχε τὸ ἀρνίον τοῦ Χριστοῦ, χωρὶς νὰ ἐκβάλῃ οὐδὲ παραμικρὸν λόγον ἀπὸ τὸ στόμα του.
Ἀφ οὗ τὸν παρέστησαν εἰς τὸ κριτήριον, τὸν ἠρώτησεν ὁ Κριτὴς τῆς ἀδικίας: Ἐσυλλογίσθης καλά; Ἧλθες εἰς τὰ λογικά σου; Στοχάσου ὅτι ὕστερον ἀπὸ τὴν τρίτην φορὰν, ἔχει νὰ ἀκολουθήσῃ θάνατος.
Μὲ τὴν χάριν τοῦ Χριστοῦ μου, ἤμην, καὶ εἷμι καλὰ εἰς τὰ λογικά μου, καὶ ἐδῶ ἧλθον διὰ τὸν θάνατον· αὐτὸν ζητῶ, αὐτὸν διψῶ.
Τί ἐννόησας ἀπὸ τὴν ματαίαν αὐτὴν πίστιν;
Ματαία καὶ ψευδὴς εἷναι ἡ ἐδική σας πίστις. Τὸν Χριστόν μου, τὸν Ἰησοῦν μου τὸν γλυκύτατον ποθῶ καὶ ζητῶ.
Ἔχω νἀ σὲ βασανίσω κακά.
Χιλίας βασάνους νὰ μὲ κάμῃς, ἀπὸ τὸν Ἰησοῦν μου δὲν δύναται νὰ μέ χωρίσῃ, μήτε πῦρ, μήτε μάχαιρα, μήτε κᾀμμία ἄλλη βάσανος.
Παιδί μου, μήπως ἔχεις στέρησιν ἀπὸ ῥοῦχα, ἤ ἀπὸ ἄσπρα; Στάσου εἰς τὴν ἐδικήν μας πίστιν, ὁποῦ εἷναι καλή. Δὲν βλέπεις τόσους ἀγάδες, τόσους ἀξιωματικοὺς ἀνθρώπους. Μὲ τὸ νὰ εἶναι ἡ πίστις μὰς καλή, καὶ ἐδῶ εἴμεθα καλά, καὶ ἔχομεν τὸ βασίλειον, καὶ εἰς τὸν παράδεισον καλλίτερα.
Ὁδηγὲ τοῦ σκότους καὶ πάσης ἀνομίας διδάσκαλε, δὲν αἰσχύνεσαι ταλαίπωρε, νά λέγῃς τοιαύτας φλυαρίας; Μία εἶναι ἡ πίστις, τῶν εὐσεβῶν καὶ ὀρθοδόξων χριστιανῶν· τὸν Ἰησοῦν μου Χριστὸν ἐγὼ κῃρύττω Θεὸν ἀληθινὸν καὶ ἐκεῖνον ποθῶ.
Τοιαύτας καὶ ἔτι τοιαύτας ἀποκρίσεις, ἀκούσαντες οἱ παρόντες ἀσεβεῖς ἀπὸ τοῦ καταδίκου τὸ στόμα, ὥρμησαν εὐθὺς κατεπάνω του μὲ ὅλην τὴν μανίαν, καὶ κτυπῶντες καὶ σπρόχνωντες, τὸν ἐγκρέμνισαν ἀπὸ τὴν σκάλα. Καὶ ὁ κατάρατος Σούμπασις, εἰς ὅλον τὸν δρόμον τὸν ἐπήγαινε μὲ πολλοὺς ῥαβδισμοὺς καὶ κολαφισμοὺς εἰς τὴν φυλακὴν. Ἔπειτα τόσον ἤνοιξε τὰ σκέλη τοῦ Μάρτυρος, ὥστε ὁποῦ, μὴν ἠμπορῶν νὰ προσαρμόσῃ μέσα εἰς τὰ χαράκια τοὺς πόδας του, τοὺς ἔκλεισε μὲ πολλὴν βίαν, εἰς τρόπον ὁποῦ κατεπληγώθησαν καὶ κακῶς διεφθάρησαν ἀπὸ τὴν βίαν, καὶ πολλὴν βάσανον καὶ πολλοὺς πόνους μεγάλως ᾐσθάνετο ἐκ τούτου ὁ ἀοίδιμος. Τότε εἶπεν εἰς τὸν Σούμπασιν: Νὰ ἤξευρες ταλαίπωρε ποῦ ὑπάγω, ἤθελες νὰ σηκώσῃς τὸ ξύλον τοῦτο, καὶ νὰ μὲ ἀκολουθῇς. Καὶ τότε πάλιν τὸν ἐκτύπησε πολλὰς κλοτζίας μὲ ὅλην τὴν ἀπανθρωπίαν, εἰς κάθε μέρος τοῦ σώματος, καὶ μὲ πλαγίαν τὴν σπάθην, τὸν κατεσπάθιζε ἀλύπητα. Καὶ ὁ Μάρτυς ἔλεγε: Κτυπᾶτε ὅσον δύνασθε· διὰ τὴν ἀγάπην τοῦ Ἰησοῦν μου, ἔτοιμος εἶμαι νὰ πάθω, ὅσα μὲ κάμετε. Καὶ ὅλον ἕνα, ἐδόξαζε τὸν Θεὸν ὁ μακάριος, λέγων: Δόξα Σοι Βασιλεῦ τοῦ Οὐρανοῦ καὶ τῆς γῆς, ὁποῦ μὲ ἠξίωσας νἀ λάβω διὰ τὸ ὄνομά Σου τὸ Ἅγιον τοιαύτας τρυφάς. Καὶ πάλιν εἰς τόσην κάκωσιν ὁποῦ εὑρίσκετο ἔψαλλε χαρούμενος τοὺς ὕμνους τῆς Κυρίας Θεοτόκου, καὶ τὸ, Παῖδας εὐαγεῖς ἐν τῇ καμίνῳ· καὶ συχνὰ ἔλεγε, δέξαι με Κύριε τὸν ἀρνητήν Σου.
Τὴν Τρίτην πρὸς τὸ ἐσπέρας, ἐμβῆκεν εἰς τὴν φυλακὴν εἷς πολλὰ φιλομάρτυς, (Φραγκούλης τὸ ὄνομά του) ὁ ὁποῖος ἦτο καὶ ὡς οἰκειακὸς τοῦ Μουσελὴν Ἀγᾶ, καὶ οὗτος ὁ χριστιανὸς ἔφερεν ἀσπασμοὺς πρὸς τὸν Ἀθλητὴ τοῦ Χριστοῦ ἐκ μέρους τινῶν φίλων του ἐξαιρέτων, καὶ ὅτι ἐκτενῶς παρακαλοῦν τὸν Θεὸν, νὰ τὸν ἐνδυναμώσῃ νὰ ὑπομείνῃ μέχρι τέλους.
Ὁ Μάρτυς ἀπεκρίθη: Προσκύνησόν μοι ὅλους αὐτοὺς καὶ τοὺς εὐχαριστῶ διὰ τὴν φροντίδα, ὁποῦ ἔχουν διὰ τὴν σωτηρίαν μου, εἰπὲ αὐτοῖς νὰ στέκωνται κακλόκαρδοι, καὶ νὰ μὴ φοβῶνται παντελῶς, ὅτι τὸ μπαϊράκι τοῦ Χριστοῦ τὸ κρατῶ δυνατὰ. Ἀδελφοί, χαίρετε, αὔριον γίνεται ὁ γάμος μου. Καὶ ἐπειδὴ ἐξ αὐτῶν ἔκλαιον, τοὺς ἐπέπληξε καὶ τοὺς ὠνείδισε λέγων πὼς δὲν κάμνουν καλὰ νὰ λυπῶνται καὶ νὰ κλαίουν εἰς τὴν ἐδικήν του χαράν. Ὅτι τότε εἶχον τόπον τὰ δάκρυα, ὅταν ἔτρεχεν εἰς τὴν ὁδὸν τῆς ἀπωλείας, ἀλλὰ τώρα, λέγει, ὁποῦ ὑπάγω νὰ ἀπολαύσω τὸν γλυκύτατόν μουν Ἰησοῦν ποῦ ἀρμόζουν λύπαι καὶ δάκρυα; Αὐτὰ τὰ ἴδια εἷπε καὶ εἰς ἄλλοτε εἰς ἄλλους, καὶ πρὸ τοῦ ἀκόμη νὰ παρασταθῇ εἰς τὸ κριτήριον. Αὐτὰ καὶ τὰ τοιαῦτα εἰπὼν, πάλιν ἠκολούθει νὰ ψάλλῃ τοὺς συνηθισμένους ὕμνους τῆς Θεοτόκου, καὶ τὰ παρόμοια, καὶ ὅλον μόνον ἀπέδιδεν εὐχαριστίας ὁλοψύχως εἰς τὸν Κύριον, ὁποῦ τὸν ἠξίωσε νὰ πάθῃ διὰ τὸ ὄνομά του, παρακαλῶν τὴν ἀγαθότητά Του, νὰ τὸν ἀξιώσῃ νὰ λάβῃ καὶ τὸ ποθούμενον τέλος.
Οὕτω προχωρούσης τῆς νυκτὸς, ἀπεκοιμήθη μικρὸν, καὶ ἰδοὺ τοῦ ἐφάνη, ὡσὰν νὰ εὑρέθησαν ἀντάμα, εἰς κάποιον γνωστὸν μέρος, αὐτὸς καὶ ἡ πνευματική του ἀδελφὴ καὶ τὸ παιδίον. Καὶ ἰδοὺ βλέπει ἕνα ὡραιότατον καὶ λαμπροφόρον νεανίαν, ὅτι ἦλθε καὶ τοὺς ἐσκέπασε καὶ τοὺς τρεῖς μὲ μίαν χρυσῆν σκέπην, καὶ μὲ τοῦτο ἐξύπνησε, καὶ ἐδιηγήθη εἰς τοὺς παρόντας τὸ ὅραμα. Τί δὲ ἐφανέρωνεν ἐκείνη ἡ σκέπη; Νομίζω, ὅτι καθεὶς ἐννοεῖ, πὼς καὶ οἱ τρεῖς ὑποκάτω εἰς τὴν θείαν σκέπην εὑρίσκονται. Ἡμέρας δὲ γενομένης, εὐξάμενος ἐν κατανύξει, καὶ εἰπὼν ὅσα ἤξευρεν, ἔλαβε τὸ ἐφόδιον τοῦ οὐρανίου δρόμου, ἤγουν τὴν θείαν κοινωνίαν τῶν Ἄχράντων Μυστηρίων, διὰ χειρὸς ἑνὸς ἱερέως, ὁποῦ κατὰ τύχην εὑρέθη εἱς τὴν φυλακὴν. Ὅτι εἷς ἀδελφὸς ἱερομόναχος ἔξωθεν ἐφρόντιζε περὶ ταύτης, καὶ τὴν Τρίτην, καὶ τὴν Τετράδην· ὥστε κατὰ σειρὰν ὁ μακάριος καὶ τὴν Κυριακὴν, καὶ τὰ ἑξῆς ἡμέρας, ἐκοινώνει τοῦ θείου Δώρου, ἐνισχυόμενος εἰς τὸν προκείμενον ἀγῶναν ἐντελέστατα. Κοινωνήσας λοιπὸν καὶ εὐχαριστήσας διέμενε προσδοκῶν τὸ κάλεσμα. Οἱ ἀπεσταλμένοι ἀκόμη δὲν εἶχον φθάσει, καὶ αὐτὸς εἶπεν: Ἰδού, ἤγγικεν ἡ ὥρα, ἀδελφοὶ, συγχωρεῖτέ μοι, καὶ εὔχεσθε ὑπὲρ ἐμοῦ· προσκυνήσατέ μοι τὸν δεῖνα, καὶ τὸν δεῖνα ἐξ ὀνόματός μου, τοὺς ὁποίους ἐγνώρισα κατὰ ἀλήθειαν ἀδελφοὺς καὶ πατέρας, καὶ ζητῶ τὰς ἱεράς των εὐχάς.
Ταῦτα ἔτι λέγοντος, οἱ ὑπηρέται τῆς πλάνης φθάσαντες ἤνοιξαν τὴ θύραν, καὶ μὲν τὴν συνηθισμένην των βαρβαρότητα, καὶ θηριώδη ὁρμὴν, τὸν ἐξέβαλον ἀπὸ τὸ κούτσουρον, καὶ πάλιν δέρνοντες, σπρώχνοντες, ὑβρίζοντες, καὶ πᾶν εἶδος θυμοῦ δεικνύοντες, τὸν παρέστησαν ἤδη τρίτον εἰς τὸ κριτήριον. Ἧτον ἡ ὥρα μία, καὶ ἔτι ἄλλην μίαν ὥραν ἐστάθη μέσα εἰς τὸ κριτήριον, ἐπειδὴ περιέμενον καὶ ἄλλους ἀγάδες, καὶ ἐξαιρέτως τὸν Μουφτὴν Ἐφένδην. Ἐδῶ στοχάζομαι διὰ πρᾶγμα χρειῶδες, νὰ παραστήσω τοῦ χριστωνύμου λαοῦ τὴν κλίσιν, τὴν ἀγάπην, τὴν ἐγκάρδιον ζέσιν, ὁποῦ ἔδειξαν εἰς τοῦτον τὸν εὐλογημένον τοῦ Χριστοῦ Μάρτυρα. Ἡ εἴδησις αὕτη, ἤγουν τῆς ὑπὲρ Χριστοῦ τοῦ Μάρκου ἀθλήσεως, κατεκοινολογήθη εἰς ὅλην τὴν πόλιν· ὅθεν πολλοὶ χριστιανοὶ φιλομάρτυρες, εὐθὺς ἀπὸ τὴν πρώ την ἡμέραν, ἤρχισαν νὰ νηστεύουν καὶ νὰ ξηροφαγοῦν, δεόμενοι τοῦ Ἁγίου Θεοῦ, νὰ ἐνισχύσῃ τὸν Ἀθλητήν Του νὰ τελειώσῃ καλῶς τὸν ἀγῶνά του· πολλαὶ Ἐκκλησίαι ἐλειτούργουν ἕνεκα τούτο, καὶ Παρακλήσεις ἔψαλλον πολλοὶ εὐλαβεῖς ἱερεῖς, ὑπὲρ ἐνισχύσεως τοῦ Νέου Ἀθλητοῦ· ὅλοι ἀπλῶς οἱ χριστιανοὶ εὑρίσκοντο μὲ αὐτὴν τὴ φροντίδα, καὶ ὅλων αἱ καρδίαι ἔτρεμον, ἕως νὰ ἰδοῦν τὸ ἐπιθυμητὸν καὶ εὐκταῖον τέλος, τὸ ὁποῖον ἧτον, νὰ νικήσῃ ἡ δύναμις τοῦ Ἐαταυρωμένου, ἐν τῇ ἀσθενείᾳ τῆς σαρκός. Καὶ τοῦτο ἐγένετο τῇ χάριτι τοῦ Χριστοῦ· ὅτι ἀφ᾿ οὗ τέλος πάντων, καὶ τὴν τρίτην ταύτην φορὰν, ὁ Μάρτυς εὐρέθη σταθερὸς καὶ ἁμετάθετος ἀπὸ τὴν καλὴν του ὁμολογίαν, καὶ μὲ τὴν λαμπρὰν καὶ παῤῥησιαστικὴν ἀπόκρισιν τῶν θεοσόφων λόγων του, κατῄσχυν ε τοὺς προστάτας τῆς πλάνης· ἀπελπισθέντες ὁλοτελῶς οἱ δυσσεβεῖς, κοινῇ γνώμῃ τὸν ἔκριναν ἔνοχον θανάτου· ὅθεν ὁ Κριτὴς ἀπεφάσισε νὰ λάβῃ τὸν διὰ ξίφους θάνατον.
Ἐξῆλθε λοιπὸν ὁ ἀριστεὺς ἀπὸ τὸ κριτήριον, θαῦμα ἐξαίσιον, ὅτι ὄχι μόνον δὲν ἐδείκνυε κᾀνὲν σημεῖον σκυνθρωπότητος καὶ φόβου θανάτου εἰς τὸ πρόσωπον, ἀλλὰ μάλιστα καὶ τὸ ἐνάντιον, ὅλος φαιδρὸς, ὅλος χαρούμενος ἐφαίνετο· καὶ ταύτην τὴν κατάστασιν, ὄχι μόνον οὁ ὁμόπιστοι χριστιανοὶ τὴν διηγοῦνται, ἀλλὰ τὴν ἐμαρτύρησαν καὶ αὐτοὶ οἱ ἐχθροὶ τῆς πίστεως, καὶ Φράγκοι καὶ Ἀγαρηνοί. Ἤσαν ὀπίσω δεδεμέναι αἱ χεῖρες του· ἐκρατεῖτο καὶ ἐκ δεξιῶν καὶ ἐξ ἀριστερῶν ἀπὸ τοὺς Τούρκους· ἧσαν καταχαλασμένοι οἱ πόδες του, καὶ ὅλον του τὸ σώμα κατεφθαρμένον καὶ τετραυματισμένον, καὶ ὅμως τόσον ἔσπευδε, καὶ τόσον ἔτρεχε εἰς τὴν σφαγὴν, ὁποῦ τρόπον τινά, ὡσὰν νὰ μὴν ἐπάτει εἰς τὴν γῆν. Ἀληθινὰ, οἷδε καὶ πολέμιος ἀνδρὸς ἀρετὴν θαυμάζειν, κατὰ τὸν Θεολόγον Γρηγόριον· οἱ δήμιοι ὁποῦ τὸν ἐκράτουν ἐμαρτύρησαν τοῦτο τὸ παράδοξον, πλὴν διαστρέψαντες τὴν ἀλήθειαν, εἶπον γὰρ, ὅτι οἱ διάβολοι τὸν ἐπήγαιναν σηκωτὸν εἰς τὸν ἀέρα, τόσον ἔτρεχεν.
Οἱ Χριστιανοὶ, καὶ μὲ ὅλον ὁποῦ κατὰ τὴν συνήθειαν, εἰς τοιοῦτον καιρὸν, εὑρίσκοντο εἰς τὰ ἔξω μέρη, ὅμως καὶ οὕτω πλῆθος πάμπολυ συνήχθησαν εἰς τὴν Ἁγίαν ταύτην θεωρίαν, καὶ ὅλοι ὁμοῦ ηὔχοντο, οἱ περισσότεροι μετὰ δακρύων, ἄλλοι, Κύριε ἐλέησον, λέγοντες· ἄλλοι, Κύριε ἐνδυνάμωσον τὸν δοῦλόν Σου· ἄλλοι, Κατάπεμψον Κύριε, τὴν βοήθειάν Σου εἰς τὸν Μάρτυρά Σου.
Ἡ συνδρομὴ καὶ ἡ ὁρμὴ τοῦ χριστωνύμου τούτου λαοῦ ἐστάθη ἀξιοσημείωτος. Οὔτε ὁ Σούμπασις, οὔτε οἱ κολιντζίδες, οὔτε καὶ αὐτὸς ὁ ἴδιος Μουσελὴμ Ἀγᾶς, ὁποῦ ἔτρεχον κατεπάνω των με ξύλα καὶ μὲ πέτρες, ἠμπόρεσαν νὰ τοὺς διώξουν μακρὰν, ἀλλὰ φεύγοντες ἀπὸ τὸ ἓν μέρος, ἔτρεχον καὶ ἐπλησίαζον ἀπὸ τὸ ἄλλο, καὶ μὲ κάθε τρόπον ἐπήγαιν ον πλησίον διὰ νὰ ἰδοῦν τὴν νίκην, τοῦ ἀοιδίμου Ἀθλητοῦ. Ἀληθινὰ καὶ τυπτόμενοι πολλοὶ, δὲν ἐμακρύνθησαν, ἕως ὁποῦ εἷδον οἱ ὁφθαλμοὶ αὐτῶν τὸν σωτήριον τοῦ Θεοῦ, καὶ ἐδόξασαν ἀπὸ ψυχῆς τὸν ἀγωνοθέτην Χριστόν. Ἀφήνω τὸ πλῆθος ὁποῦ ἧτον ἐπάνω εἰς τὰ πλησίον δώματα, καὶ ἐπάνων εἰς τὰ τειχεῖα τοῦ κάστρου Τοῦρκοι καὶ Ἑβραῖοι, ἀπὸ τὰ ὁποῖα ἔβλεπον ἀκριβῶς ἅπαντα.
Φθάσαντες λοιπὸν εἰς τὸ διωρισμένον τόπον, μακρὰν ἀπὸ τὸ κριτήριον ὡσεὶ λίθου βολήν, έστάθησαν· καὶ ὁ Μάρτυς, ὅλος γεμάτος ἀπὸ φαιδρότητα, καὶ θεοχαρίτωτος, μόνος του, χωρὶς προσταγήν, ἐγονάτισε, καὶ μόνος του ἔσκυψε τὴν κεφαλὴν, καὶ εἷπεν εἰς τὸν τζελάτην: Βοὺρ, καλὰ κτύπα. Ὢ τὴς θαυμασίας σου γενναιότητος λαμπρότατε τοῦ Χριστοῦ Ἀθλητὰ Μάρκε! ὁ τζελάτης κατεβάζει μίαν, καὶ μὲ τὴν μίαν δὲν ἀπετμήθη ἡ κεφαλή, ἀλλὰ, ἢ ἀπὸ ἀγυμνασίαν (διότι σεγίζης ἧτον τοῦ Ἀγᾶ, καὶ ὄχι τζελάτης τὴν τέχνην) ἢ ἀπὸ δειλίαν, πίπτει τὸ σπαθὶ ἀπὸ τὰς χείρας του εἰς τὴν γῆν, καὶ ὁ Μάρτυς πίπτει δίπλα εἰς τὴν γῆν, καὶ μένει ζαρωμένος καὶ ἀκίνητος ἐκεῖ, χωρὶς νὰ ταραχθῇ, χωρὶς νὰ σπαράξῃ καὶ νὰ κινήσῃ ἤ πόδα, ἢ κᾀνὲν ἄλλο μέρος τοῦ σώματος· ὃ καὶ κατὰ ἀλήθειαν παράδοξον. Ὁ τζελάτης ἀρπάζει ἀπ᾿ ἀρχῆς εὐθὺς τὸ σπαθὶ, καὶ ἔτι ἐμπνέοντος τοῦ Μάρτυρος, κατεβάζει ἄλλας ἕξ μὲ πολλὴν ὁγλιγωράδα καὶ μανίαν· καὶ οὕτως ὁ γενναίος καὶ ἀήττητος καὶ πανεύφημος Μάρκος, ἔτυχε τοὺ ποθουμένου του καὶ μακαρίου τέλους, τῇ πέμπτῃ τοῦ Ἰουνίου μνὸς, ἡμέρᾳ Τετάρτῃ τῆς ἑβδομάδος, ὥρᾳ δευτέρᾳ τῆς ἡμέρας, καὶ ἔλαβε παρὰ τοῦ ἀγωνοθέτου Χριστοῦ, τὸν στέφανον τῆς ἀθλήσεως, καὶ συνηριθμήθη μετὰ Ἰακώβου τοῦ Πέρσου, μετὰ Μείρακος τοῦ Αἰγυπτίου, μετὰ Παγχάρεως τοῦ Ῥωμαίου, καὶ πάντων τῶν ὁμοιοπαθῶν, καὶ τὴν ἧτταν λαμπρῶς ἀναπαλαισάντων, καὶ δοξασθέντων, ὡς ὄντως Ἀθλητῶν τῆς ἀληθείας, παρὰ Θεοῦ τοῦ ἀδεκάστου Κριτοῦ τῶν ἁπάντων.
Τίς δὲ ἠμπορεῖ νὰ διηγηθῇ ἱκανῶς τοῦ φιλοχρίστου λαοῦ τὴν χαρὰν καὶ τὴν εὐφροσύνην, ὅταν εἷδον πῶς ἐσάλπισεν ὁ Ἀθλητὴς τὰ νικητήρια; Ὅλοι ὁμοφώνως ἐδόξαζον τὸν Θεόν· ὅλων καὶ ἀνδρῶν καὶ γυναικῶν ἐσκίρτησαν αἱ καρδίαι· πολλοὶ καὶ ἱερεῖς καὶ λαϊκοὶ εἰς ναοὺς ἁγίους εἰσελθόντες, ἔψαλλον ᾄσματα μαρτυρικὰ, καὶ ἀπέδιδον ἐν κατανύξει ψυχῆς εὐχαριστίας εἰς τὸν Θεὸν, ὁποῦ ὕψωσε καὶ ἐμεγάλυνε τὴν ἁγίαν του πίστιν, ἐνώπιον τῶν ἀθέων τυράννων, διὰ τῆς καλῆς καὶ λαμπρᾶς μαρτυρίας τοῦ ἰδίου θεράποντος· καὶ τὸ ἑξῆς τῆς ἡμέρας διεπέρασαν ἀργοὶ, ἑορτὴν τελείαν τελέσαντες, καὶ ἄνδρες καὶ γυναῖκες, διηγούμενοι ἀλλήλοις τὰ τοῦ θείου Μάρτυρος ἀγωνίσματα καὶ κατορθώματα. Ἀλλὰ τάχα ταῦτα μόνον; Ὄχι, ἀλλ᾿ ὑπὸ τοῦ θεῖου πόθου καὶ τῆς εὐλαβείας κινούμενοι, ἐδόθησαν μὲ ἀκράτητον ὁρμήν, εἰς τὴν καλὴν καὶ σωτήριον πραγματείαν· διότι ἡ φιλαργυρία ἡμέρωσε τὴν ἀγριότητα τῶν δημίων, καὶ οἱ χριστιανοὶ διὰ νὰ ἀποκτήσουν τί των μαρτυρικῶν καλῶν, ἄλλοι αἷμα ἐλάμβανον, ἄλλοι τμήματα ἀπὸ τὰ φορέματά του, ἄλλοι μέρη τοῦ μαρτυρικοῦ σώματος, ἀπὸ τὰ σπαθοκομμένα, δίδοντες ἀλύπητα, ὅσα οἱ βάρβαροι ἐζήτουν εἰς κάθε τι, χρήματα· καὶ σχεδὸν σπῆτι χριστιανικὸν δὲν ἔμεινεν, ὁποῦ νὰ μὴν ἔχει μέσα τὸν θεῖον Μάρκον φύλακα, καὶ προστάτην, καὶ ἀντιλήπτορα διὰ τῆς μαρτυρικῆς του χάριτος· τούτου δὲ τὸ ἱερὸν σῶμα, χρήμασι καὶ πάνυ πολλοῖς ἐκέρδησαν οἱ χριστιανοὶ, καὶ εἰς ἱερὸν τόπον αὐτὸ μυστικῶς ἐναπέθεντο. Μαρτυρεῖται δὲ ὑπὸ πάντων, καὶ μηδεὶς ἀναγινώσκων ἀμφιβαλλέτω, ὅτι ὁποῦ ἂν εὑρίσκεται, ἢ μέρος τοῦ τιμίου αἷματος, ἢ μέλος τῶν ἁγίων του σαρκῶν, ἢ τμῆμα τοῦ σαβάνου του, ἢ ἄλλου τινὸς ἱματίου του, ὅλα ἐκπέμπουσιν εὐωδίαν ἄῤῥητον, καὶ ἀσύγκριτον πρὸς πᾶσαν ἄλλην εὐωδίαν κοσμικήν.
Μέρος γ´ τῆς διηγήσεως. (Θαύματα)
Ἀλλα καὶ ἐνέργειαι ἰαμάτων παρὰ πολλοῖς ἀκούονται γινόμεναι, τὰ ὁποῖα εἷναι μὲν ὡς ἀληθῶς θαύματα, λέγονται δὲ ὑπὸ τῶν διδασκάλων τῆς Ἐκκλησίας, θαύματα δευτέρου βαθμοῦ· πρώτου γὰρ βαθμοῦ εἷναι ἐκεῖνα ὁποῦ λέγονται θαύματα κατ᾿ οὐσίαν, ὅ,τι εἷδος εἷναι ἡ ὀμμάτωσις τῶν ἐκ γενετῆς τυφλῶν, ἡ ἀνάστασις τῶν νεκρῶν, καὶ τὰ τοιαῦτα, ὅσα φυσικῶς εἷναι ἀδύνατα νὰ γίνου. Δευτέρου δὲ βαθμοῦ εἷναι ἐκεῖνα τὰ ὁποῖα λέγονται θαύματα κατὰ τὸν τρόπον ὡσὰν φερ᾿ εἰπεῖν εἷς πυρετὸς δύναται καὶ κατὰ φύσιν, ἤ κατὰ τέχνην νὰ παύσῃ, ἀλλὰ μὲ καιρὸν, μὲ ὥρας· τὸ δὲ εὐθὺς καὶ μὲ ἕνα λόγον, καὶ νὰ λάβῃ ἀκόμη καὶ δύναμιν, ὥστε καὶ νὰ ὑπηρετῇ, καθὼς ἡ πενθερὰ τοῦ Πέτρου, τοῦτο μόνο ἡ θεία δύναμις, ἀλλ᾿ ὄχι καμμία ἄλλη νὰ κάμῃ δύναται. Τοιαῦτα λοιπὸν θαύματα ἐνεργεῖ ὁ Θεὸς, διὰ τοῦ θεράποντος αὐτοῦ Μάρκου, ὄχι ὁλίγα, ἀλλὰ πάμπολλα καὶ ἀκατάπαυστα, ἴσως διὰ νὰ ἐμφράξῃ μερικῶν κακοφρόνων τὰ ἀπύλωτα στόματα τὰ ὁποῖα τολμοῦν νὰ λαλοῦν ἄδικα, ἐναντίον τῆς ὑπὲρ φύσιν καρτερίας του καὶ ἐνστάσεως. Λοιπὸν μερικὰ ἐκ τούτων τῶν τοῦ Μάρτυρος θαυμάτων τὰ πλέον ἐξηκριβωμένα καὶ ἄξια πίστεως, θέλομεν γράψει ἐνταῦθα εἰς δόξαν Θεοῦ, καὶ ὠφέλειαν τῶν φιλομαρτύρων Χριστιανῶν.
Α. Κάποιος Χριστιανὸς Χίος, Νικοροζὴς τὸ ὄνομα, ζωγράφος τὴν τέχνην, ἀπὸ τὴν ἐνορίαν τοῦ Ἁγίου Γεωργίου τῆς Ἁπλοταρίας, εἴχε τοὺς πόδας κακῶς πάσχοντας ἀπὸ φλέγμα ἁλμυρόν, καὶ κάποια ὕλη βρωμερὰ ἔτρεχεν ἀπ᾿ αὐτούς. Ἠναγκάσθη πρὸς θεραπείαν τοῦ δεινοῦ πάθους του, καὶ λαβὼν ἰατρικὸν ἀπὸ μίαν γυναῖκα, ἤλειψε μὲ ἐκεῖνο τοὺς πληγωμένους του πόδας· ἀλλὰ τί ἀκολουθεῖ; ἐξηράνθησαν μὲν αἱ πληγαὶ τῶν ποδῶν, ἀλλ᾿ ἡ πονηρὰ ἐκείνη ὕλη ἐμποδισθεῖσα, διεδόθη εἰς ὅλον τὸ σῶμα, καὶ τόσον ἐπρίσθη, ὥστε ὁποῦ ἔπεσεν εἰς τὸ κρεββάτι ἀκίνητος, μὲ πόνους ὑπερβολικούς· ἔπειτα πάλιν τὸ πρίσμα ἐκεῖνο τοῦ σώματος κατέβη καὶ συνήχθη ὅλον κάτω εὶς τοὺς πόδας του, καὶ ἐξωγκώθησαν, καὶ ἔγιναν ὡς ἀσκοὶ καὶ οἱ δύω του πόδες, καὶ οὔτε νὰ κινηθῇ ἠδύνατο, οὔτε νὰ πατήσῃ ἀπὸ τοὺς πόνους ὁποῦ ἔπασχε. Λοιπὸν εἰς καιρὸν ὁποῦ ὁ δυστυχὴς οὗτος ἔπασχεν οὕτω κακῶς, συνέβη νὰ ἀποκεφαλισθῇ ὁ θεῖος Μάρκος, καὶ κάποιος συγγενὴς τοῦ πάσχοντος ἔδραμε, καὶ ἔλαβεν ὁλίγον ἀπὸ τὸ μαρτυρικὸν αἷμα καὶ -ὢ τοῦ θαύματος!- εὐθὺς ὁποῦ ἤλειψε σταυροειδῶς μὲ τὸ αἷμα ἐκεῖνο τοὺς πόδας του, εὐθὺς λέγω, τὴν ὥραν ἐκείνην, ἔπαυσαν οἱ πόνοι, ἐξεπρίσθησαν οἱ πόδες, καὶ περιεπάτησε, καὶ μετ᾿ ὁλίγον ἐξῆλθεν ἕξω, ἔκαμε ἐπίδειξιν τῆς παραδόξου ὑγείας του, δοξάζων τὸν Θεὸν, καὶ τὸν θεῖόν του Μάρτυρα.
Β. Τὴν αὐτὴν ἡμέρα καὶ μία κόρη ἀπὸ τὸ Παλαιόκαστρον, Ἀργενοῦ ὀνομαζομένη, ἐθεραπεύθη ἐντελῶς μὲ τὸ αἷμα τούτου τοῦ Μάρτυρος. Αὐτὴ, πρὸ πολλοῦ ἐπόνεσε τὴν δεξιάν της χεῖρα, καὶ ἀπὸ τοὺς πόνους, ἐστράβωσε καὶ ὁ μικρός της δάκτυλος, καὶ ἐγύρισε μέσα εἰς τὴν παλάμην της, καὶ ἔπασχε λοιπὸν δύω κακὰ, δηλαδὴ καὶ πόνους μεγάλους, καὶ ἐμπόδιον εἰς τὸ ἐργόχειρον. Καὶ ὅμως, εὐθὺς ἅμα ἤλειψε τὴν πάσχουσαν χεῖρά της μὲ τὸ μαρτυρικὸν αἷμα, ἰατρεύθη ἐντελῶς, καὶ κάμνει ἀνεμποδίστως τὰ ἔργα της.
Γ. Ἔξω εἰς ἓν χωρίον, Βροντάδον λεγόμενον, εἰς τὴν ἐνορίαν τοῦ Ἁγίου Πέτρου, ἦτον μία κόρη ὀρφανὴ ἀπὸ πατέρα, τὴν ἠλικίαν μεγάλη. Εἰς αὐτὴν συνέβη κάποια ἀσθένεια, ἀπὸ τὴν ὁποῖαν ἔπασχε τρεῖς χρόνους ὁλόκληρους, ἀπὸ ἕνα ἀδιάκοπο βῆχα, διὰ τὸν ὁποῖον, πολλοὶ τὴν ἀπεφάσιζαν, πῶς πάσχει ἀπὸ ἐκτικὸν πάθος. Ἔπασχε λοιπὸν ἡ ἀθλία δύω μεγάλα κακὰ, καὶ τὴν μακρὰν ἐκείνην ἀσθένειαν, καὶ πτωχείαν ἐσχάτην· ὅθεν ἐπειδὴ ἐργόχειρον νὰ κάμῃ δὲν ἠδύνατο, ἀλλ᾿ οὔτε κὰν νὰ περιπατήτῃ, ἠναγκάζετο νὰ ζητῇ ἐλεημοσύνην διὰ νὰ ζῇ. Λοιπὸν εἰς καιρὸν ὁποῦ οὕτω κακῶς ἔπασχεν ἡ ταλαίπωρος, ἡ μήτηρ αὐτῆς ἧλθε καὶ τῇ ἔφερεν αἱματωμένον χῶμα, ἀπὸ τὴν σφαγὴ τοῦ νέου Μάρτυρος Μάρκου, τὸ ὁποίον ἀνέλυσε μὲ νερὸν, καὶ τὴν ἐπότισε, καὶ ἀπὸ τὸ ἴδιον ἤλειψε καὶ τὰς ἀκοὰς ἑνὸς μικροτέρου της υἱοῦ, ὁποῦ ἧτο κωφὸς ἐκ γεννήσεως· καὶ κατὰ ἀλήθειαν θαυμαστὸς ὁ Θεὸς ἐν τοῖς Ἁγίοις Αὐτοῦ, ἡ μὲν ἀσθενὴς ἰατρεύθη, καὶ ἐδυναμώθη τόσον, ὤστε ὁποῦ τὴν ἄλλην ἡμέραν, ἐπῆγε καὶ ἔπλυνε ξένα ῥοῦχα (διότι τοῦτο εἶχεν ἐργόχειρον, καὶ ἀπελάμβανε τὴν ζωοτροφίαν της) καὶ οὕτω ὑγρὰ τὰ ἐσήκωσε, καὶ τὰ ἔφερεν εἰς τὸ σπῆτι της, ὁποῦ ἧτον καὶ τὸ διάστημα μακρινόν. Τοῦ δὲ κωφοῦ παιδίου ἠνεῴχθη ἡ ἀκοὴ, καὶ ἤδη ἀκούει καλῶς.
Δ. Μία χριστιανὴ ἀπὸ τὴν Χίον, Καταιρινὴ τὸ ὄνομά της, ὑπανδρευμένη καὶ κατοικημένη εἰς τὴν Σμύρνην, συνέβη νὰ πάθῃ παραφροσύνην καὶ μανίαν δεινήν· ὅθεν καὶ ἠναγκάσθησαν νὰ τὴν στείλουν ἐδῶ εἰς τὴν πατρίδα της, μήπως τὴν ἐλεήσῃ ἡ Ἁγία Ματρῶνα, καὶ τὴν ἀποκαταστήσῃ εἰς τὰς φρένας της. Ἐστάθη ἐκεῖ πολὺν καιρόν· εὐρέθη μάλιστα καὶ εἰς τὴν ἱερὰν μνήμη της, εἰς τὴν ὁποίαν ἡ Ἁγία συνηθίζει νὰ θαυματουργῇ, καὶ πολλοὺς θεραπεύει ἀπὸ διάφορα πάθη· πλὴν αὐτὴ μεταβολὴν δὲν ἐλάμβανεν εἰς τὸ πάθος της, μάλιστα ἐπήγαινε καὶ εἰς τὸ χειρότερον· ὅθεν μὴ δυνάμενοι νὰ ὑποφέρουν τὰς ἀταξίας τῆς μανίας της, τὴν ἐξέβαλον ἐκεῖθεν, καὶ τὴν ἔκλεισαν εἰς τὰ σπητάλια, ἔνθα ἔχουσι τόπον ἐπιτήδειον, νὰ κλείουν τοὺς τρελλούς. Ἐκεῖ τὴν ἐφύλαττον μὲ σίδηρα εἰς τὰς χεῖρας, διὰ νὰ μὴ φονεύσῃ τοὺς ἄλλους τρελλούς· τόσον δεινὴ καὶ ἀγρία ἦτον ἡ μανία της, καὶ τοιαύτη, λέγουσι, νὰ μὴν ἐφάνη εἰς ἄλλον τινά. Ἐνίοτε ἐμετρίαζε τὸ πάθος καὶ ἐφαίνετο καλλίτερα· ἡ καλλιτερωσύνη της ἦττον, ὁποῦ ἡμέρωνεν ὀλίγον, ὁποῦ δὲν ἔδερνεν, οὔτε ἐξέσχιζε, καὶ τότε τὴν εὔγαινον ἀπὸ τὰ σίδηρα· ἀλλὰ πάλιν τὰ λόγιά της ἦσαν μωρὰ, καὶ τὰ καμώματά της τρελά, ὁποῦ καὶ αἰσχύνεταί τις καὶ νὰ τὰ λέγῃ καὶ νὰ τὰ γράφῃ· ἔπειτα πάλιν ἔξαφνα τὴν ἐκυρίευεν ἐκείνη ἡ κακὴ μανία, ὡσὰν φοβερὰ τρικυμία, καὶ ἐκτύπα, ἐξέσχιζε μὲ τὰ ὀνύχιά της, ὅποιον εὕρισκε, καὶ μὲ πολὺν κόπον, καὶ μεγάλην δυσκολίαν, τὴν ἔβανον ἀπ᾿ ἀρχῆς εἰς τὰ σίδηρα· οὕτω ἐπέρνα, ἀπὸ τὸν Ὀκτώβριον, ἕως εἰς τὰς ἑπτὰ τοῦ Ἰουνίου μηνός. Τότε ἔδωκαν φαγητὸν εἰς τοὺς τρελλοὺς, καὶ ἔπειτα ἐπῆγε νὰ πάρῃ τὰ τζανάκια εἷς κάποιος ξένος μοναχὸς, Μητροφάνης τὸ ὄνομα, ὁ ὁποῖος εὑρίσκετο ἑκεῖ διὰ θεραπείαν τινὸς ἐδικοῦ του πάθους. Ἐκεῖ ὁποῦ οὗτος ὁ μοναχὸς ἔσκυψε διὰ νὰ τὰ πάρῃ, ἔπεσεν ἀπὸ τὸν κόρφο του ἓν χαρτίον διπλωμένον· εἷδε τοῦτο ἡ Κατερινὴ, περὶ τῆς ὁποίας εἶναι ὁ λόγος, καὶ λέγει: Γέροντα τί εἶναι αὐτὸ ὁποῦ σοῦ ἔπεσε; Μήπως εἶναι κᾀνὲν φλωρί;
Ὄχι, δὲν εἶναι φλωρί, μόνον εἶναι ἀπὸ τὸ φόρεμα τοῦ νέου Ἁγίου, ὁποῦ ἐμαρτύρησεν.
Καὶ δός μοι το, νὰ τὸ πιάσω, καὶ νὰ τὸ ἀσπασθῶ.
Δὲν τῆς τὸ ἔδωκεν ὁ Μητροφάνης νὰ τὸ πιάσῃ, διότι αἱ χεῖρες της ἦσαν γεμάται ἀπὸ ἀκαθαρσίας, ἀλλὰ τὸ ἐκράτει αὐτὸ εἰς τὰς χεῖρας του, καὶ ἐκείνη, ὡσὰν νὰ μὴν ἦτον ἡ μανιακὴ, ἀλλὰ ὡς καλὴ καί φρόνιμη ἔκαμε τρεῖς στρωτὰς μετανοίας, καὶ τὸ ἠσπάσθη, ὄχι μίαν φορὰν, ἀλλὰ πολλάκις, μὲ πολύν πόθον καὶ εὐλάβειαν· καὶ οὕτως ὁ μὲν Μητροφάνης ἔφυγεν, ἡ δὲ ἐκάθησε σωφρονισμένη καὶ εὔτακτος. Μετ᾿ ὀλίγον ἐπέρασεν ἐκεῖθεν ὁ ἐπιστάτης τῶν σπιταλίων καὶ τὸν φωνάζει: Παρακαλῶ σε, εὔγαλέ με ἀπ᾿ ἐδῶ.
Δὲν σ᾿ εὐγάνω, κάθου αὐτοῦ, ὁποῦ εἶσαι, καὶ καλὰ εἶσαι, τῆς ἀπεκρίθη ἐκεῖνος ἐνθυμούμενος τὰ ὅσα ἔπαθεν ἀπό ἐκείνην πρὸ ὀλίγων ἡμερῶν· καὶ ταῦτα εἰπὼν ἔφυγε καὶ τὴν ἄφησε. Μετὰ ταῦτα, πάλιν ἰδοῦσα αὐτὸν, τὸν παρεκάλει λέγουσα: Εὔγαλέ με, καὶ νὰ χαρῶ τὰ παιδία μου, καλὰ εἶμαι. Ἀκούσας δὲ ἐκεῖνος λόγια συνέσεως, ὁποῦ ἄλλην φορὰ τοιαῦτα δὲν ἤκουσεν, οὐδὲ παιδίων ἐνθύμησιν πώποτε, ἐπείσθη καὶ τὴν εὔγαλεν. Ἐξελθοῦσα ἐνίφθη, καὶ ἐζήτησε τὰ φορέματά της, μὲ τὰ ὁποῖα ἦλθεν εἰς τὴν Σμύρνην, καὶ ἐκάθισεν ἱματισμένη καὶ σωφρονοῦσα, μὲ πολὺν θαυμασμὸν, καὶ ἔκπληξιν τῶν ὁρώντων. Ἀπεκρίνετο λοιπὸν εἰς τοὺς ἐρωτῶντας, μὲ ποίους τρόπους ἐσωφρονίσθη, ὅτι εὐθὺς, λέγει, ὁποῦ ἠσπάσθην ἐκεῖνο ὁποῦ ἐβάστα ὁ Μητροφάνης, ἠσθάνθην ὡσὰν πήδημα μὲσα εἰς τὴν καρδίαν μου, καὶ ἦλθον εἰς τὸν ἑαυτόν μου, καὶ ὅλον ἕνα εἶμαι καλά· δοξασμένος ὁ νέος Ἅγιος. Μετὰ ταῦτα ἐπῆγεν εἰς τὴν Λειτουργίαν, ἐκοινώνησε τῶν Ἀχράντων Μυστηρίων, μὲ ὀρθὴν γνῶσιν, ἐκήρυξε εἰς πολλοὺς τὸ θαῦμα, καὶ μετὰ παρέλευσιν ἡμερῶν εἴκοσι ἕξ, ἀφ᾿ οὗ δὲν τῆς ἔμεινε πλέον κᾀμμία ἀμφιβολία διὰ τὴν ὑγείαν της, ὑπέστρεψεν εἰς τὴν Σμύρνην, εἰς τὸ σπῆτί της, δοξάζουσα τὸν Θεὸν, καὶ εὐχαριστοῦσα τὸν Μάρτυρα Μάρκο τὸν εὐεργέτην της. Κατὰ ἀλήθειαν τοῦτο δὲν ἔχει ἄμφιβολίαν, πῶς εἶναι ἀπὸ τὰ μεγάλα θαύματα, καθῶς εἶναι καὶ τοῦτο τὸ ἑξῆς.
Ε. Ἠκούσθη, πῶς ἰάτρευσεν ὁ Ἅγιος μίαν γυναῖκα, ἥτις ἔπασχεν ἀπὸ αἱμοῤῥαγίαν ἄνωθεν, καὶ ἐκάμαμεν νὰ ἔλθῃ εἰς ἡμᾶς ἡ ἰδία γυνὴ καὶ ἀμέσως ἐκ τοῦ στόματος αὐτῆς ἠκούσαμεν καὶ τὸ πάθος καὶ τὴν θεραπείαν της· ἔχει δὲ οὕτως. Αὐτὴ εἶναι ἔξωθεν ἀπὸ χωρίον τὸ καλούμενον Βροντάδο, ἀπὸ τὴν ἐνορίαν τοῦ Ἁγίου Γεωργίου· νέα τὴν ἡλικίαν, ἀνδρὶ νομίμῳ συνεζευγμένη, μήτηρ δύω παιδίων γενομένη. Αὐτὴ ἀπὸ κάποιαν αἰτίαν ἤρχισε νὰ ξερνᾷ αἷμα ἀπὸ τὸ στόμα· δύων ἡμέρας ἐπέρνα καλὰ, τὴν τρίτην ἐξερνοῦσε τὸ αἷμα, καὶ αἷμα ὄχι ὀλίγον, ἀλλὰ πολύ· ἔπασχε τοῦτο τὸ κακὸν ἡ ἀθλία δύω χρόνους ὁλοκλήρους. Ἐδοκίμασε νὰ εὕρῃ θεραπείαν ἀπὸ κᾀνέναν ἰατρόν, ἀλλὰ δὲν ἐδυνήθη· ἐξώδευσε μὲ ὅλην της τὴν ταπεινὴν κατάστασιν ὑπὲρ τὰ διακόσια γρόσια, ἀλλ᾿ εἰς μάτην. Μάλιστα εἶπεν, ὅτι μίαν ἡμέραν, ὁποῦ ἔστεκεν ἐμπρὸς εἰς ἕνα ἰατρὸν, καὶ τὸν παρεκάλει, διὰ νὰ κάμῃ ὅ,τι δυνηθῇ εἰς τὸ πάθος της, τὴν ὥραν ἐκείνην τῆς ἦλθε, καὶ ἐξέρασε τὸ αἷμα ἔμπροσθέν του, καὶ ἐκεῖνος βλέπων ἀνετριχίασε καὶ τὴν ἀπέβαλεν, ἀπελπίσας αὐτὴν ὡς ἀνίατον. Συνέβη νὰ βάλουν τὸν Μάρτυρα εἰς τὴν φυλακὴν, καὶ κάποιος τὴν ἐσυμβούλευσε, νὰ ὑπάγῃ νὰ πάρῃ ἀπὸ πάνω του τίποτε, καὶ ἴσως ἀπὸ ἐκεῖνο εὕρῃ βοήθειαν· ἐπῆγεν, ἔκαμε κάθε τρόπον, διὰ νὰ τοῦ ἐγγίξῃ, ἀλλὰ δὲν ἐδυνήθη. Εὑρέθη ἐκεῖ ὅταν τὸν εὔγαλαν διὰ θάνατον, καὶ ἡ πτωχὴ ἐσπούδαζε, κατὰ τὴν Εὐαγγελικὴν αἱμοῤῥοοῦσαν, νὰ πλησιάσῃ κοντὰ, καὶ νὰ τὸν ἐγγίσῃ, ἀλλὰ δὲν ἠμπόρεσε· μάλιστα τὴν ἐκτύπησε εἷς Τοῦρκος ἐπάνω εἰς τὸν ὧμον μὲ τὴν σκούλην, τόσον δυνατὰ, ὁποῦ διὰ πολλὰς ἡμέρας ᾐσθάνετο τὸν πόνον· ἦτον λοιπὸν ἡ δυστυχὴς εἰς τοιαύτην κατάστασιν, ὥστε ὁποῦ ἀπὸ τὴν ἐσχάτην ἀδυναμίαν ἐκινδύνευε καὶ εἰς θάνατον. Ὕστερον ἀπὸ τὴν ἀποτομὴν τοῦ Μάρτυρος, μετά τινας ἡμέρας ἀκούσασα πῶς ἐνεργεῖ θαυμάσια ἐξαίσια εἰς πολλούς, ἐζήτησε καὶ αὐτὴ καὶ τῆς ἔδωκαν ὀλίγον ἀπὸ τὸ μαρτυρικὸ αἷμα, τὸ ὁποῖον ἔβαλε μέσα εἰς νερὸν διὰ νὰ τὸ πίῃ, καὶ ἦτον ἡ ἡμέρα καὶ ἡ ὥρα, ὁποῦ ἔμελλε νὰ ξεράσῃ τὸ αἷμα, διότι εἶχεν δεδοκιμασμένον ἐκ τῆς μακρὰς πείρας, ὁποῦ ὅταν ἤρχιζε νὰ κινῆται τὸ αἷμα, ἐκόπτοντο τὰ ἐντόσθιά της ὡσὰν ξυράφια, καὶ ᾐσθάνετο δριμυτάτους πόνους. Ἐπάνω λοιπὸν εἰς τοιαύτην ὥραν, ἔπιε τὸ ἡγιασμένο ἐκεῖνο νερὸν, καὶ, ὢ τῆς ἐξαισίου δυνάμεως! ᾐσθάνθη ἡ γυνὴ πῶς ἐστράφη ὁποίσω ἡ ὁρμὴ τοῦ αἷματος, καὶ ἡσύχασεν, ὡσὰν νὰ τὴν ἐμάστιζε κᾀμμία δύναμις εἰσελθοῦσα ἔξωθεν· καὶ ὄχι μόνον τὸ αἷμα δὲν ἐξέρασεν, ἀλλὰ καὶ δύναμίν τινα ἠσθάνθη ὁποῦ ἐμβῆκεν εἰς αὐτὴν καὶ διεπέρασε τὸ σῶμά της, εἰς τρόπον ὅτι, ἐγέμισε καὶ μίαν μεγάλην στάμναν νερὸν, καὶ ἐπῆγεν εἰς τὸ σπῆτί της, ἡ ὁποία μετὰ βίας ἐκινεῖτο πρότερον· καὶ εἰς τὸ ἑξῆς ἔμεινεν ὑγιαίνουσα, καὶ καλῶς ἔχουσα.
Οὖσα δὲ νέα εὑρίσκετο εἰς λύπην, πῶς εἰς τὸ ἑξῆς ἔχει νὰ μείνῃ ἄγονος, καθὼς τῆς ἔλεγον αἱ γυναῖκες τοῦ χωρίου της. Ὅθεν ὁ καλὸς Μάρκος τὴς ἐφάνη μίαν νύκτα εἰς τὸν ὕπνον, ὕστερον ἀπὸ δύω μήνας τῆς θεραπείας της, καὶ τῆς λέγει: Μὴ λυπῆσαι γυνὴ ἀλλὰ μάλλον χαῖρε, διότι εἶσαι ἔγκυος. Ἐξύπνησε ἡ γυνὴ καὶ ἀμφιβάλλουσα, μήπως ἦτον ἀπλῶς ὄνειρον, ἦλθεν εἰς τὴν χώραν ἐπίτηδες, διὰ νὰ ἐρωτήσῃ τὰς ἐκεῖ μαίας, καὶ νὰ μάθῃ ἀν ἀληθῶς ᾗναι ἔγκυος, καὶ ἐγύρισεν πεπληροφορημένη, ὅτι βέβαια οὕτως ἔχει, καθὼς τῆς εἷπεν ὁ φανεὶς Ἅγιος, καὶ δοξάζουσα ἀπὸ ψυχῆς τὸν Θεὸν, καὶ τὸν καλλιμάρτυρα θεῖον Μάρκον , ὁποῦ τὴν εὐηγέρτησε διπλῶς, καὶ μὲ τὴν ἴασιν τῆς αἱμοῤῥαγίας, καὶ μὲ τὴν χάριν τῆς συλλήψεως· ἥτις καὶ σκοπὸν ἔβαλεν, ἐὰν γεννήσῃ παιδίον ἀρσενικόν, νὰ τὸ ὀνομάσῃ Μάρκον, εἰς δόξαν τοῦ θείου εὐεργέτου της. Αὕτη δὲ ἡ μαρτυρικὴ ἰατρεία, ἐχει καὶ μαρτυρικὴν ἀστειότητα ἐπειδὴ ὅταν ἡ γυνὴ ἐπεκαλέσθη τὸν Μάρτυρα νὰ τὴν ἐλεήσῃ ἔταξε νὰ τοῦ προσφέρῃ δέκα γρόσια. Λοιπὸν, ὅταν ὁ Μάρτυς τῆς ἐφάνη τὴν νύκτα, καὶ τὴν εἶπεν πὼς εἷναι ἐγγαστρωμένη, τῆς ἐζήτησε καὶ ἐκεῖνο ὁποῦ τὸν ἔταξεν, ὡσὰν νὰ εἰπῇς, ἐζήτησε τὰ ἰατρικά του· ὅμως ὄχι ἁπλῶς, ἐπειδὴ οὔτε ὁ Θεὸς, οὔτε οἱ Ἅγιοι δὲν ζητοῦσιν, οὔτε ἀναγκάζουσιν κᾀνένα νὰ τοῖς προσφέρῃ τίποτε· ἀλλ᾿ ὅταν τις ἀπὸ λόγου του τὸ τάξῃ τὸ ζητοῦσιν ἀπαραιτήτως, ὅτι τὸ τάξιμον γίνεται χρέος, καὶ τὸ χρέος ἀπαραιτήτως πρέπει νὰ πληρώνηται ὡς δίκαιον· εὔξασθε, λέγει, καὶ ἀπόδοτε· καὶ πάλιν, ἀποδώσω τῷ Κυρίῳ τὰς εὐχάς μου· ἐζήτησε δὲ ὁ Μάρτυς τὸ τάξιμον, καὶ πρὸς βεβαίωσιν τοῦ θαύματος.
Στ. Ἀναρίθμητα εἶναι ἀδελφοὶ τὰ τελούμενα παράδοξα ἀπὸ τὴν μαρτυρικὴν χάριν τοῦ καλλινίκου Μάρκου. Εἰς τὸ καρτέρι τῆς πόλεως, ὁποῦ ὀνομάζεται Ἐγκρεμὸς, εἰς τὴν ἐνορίαν ὁποῦ λέγεται Θερμουγιότισσα, κατοικεῖ μία πτωχὴ γυνὴ, αὕτη εἶχε (καὶ τὸ ἔχει) παιδίον μικρὸν ἀρσενικὸν δύω χρόνων. Αὐτὸ συνέβη νὰ πέσῃ ἀπὸ τὸν σοφᾶν κάτω· ἔπεσε δὲ ἀνάσκελα, καὶ ἔπεσεν ἐπάνω εἰς ἓν πήλινον ἀγγεῖον, καὶ ὃν τρυφερὸν ἐκόπη εἰς τὴν μέσην, καὶ πλέον εἰς τὸ ἑξῆς, οὔτε νὰ σηκωθῇ ἐδύνατο, οὔτε νὰ σταθῇ ὄρθιον, ἀλλὰ μηδὲ νὰ καθήσῃ ἐδύνατο· καὶ ἐκεῖνο ὁποῦ ἕως τότε ἐπεριπάτει καὶ ἔτρεχε μὲ γέλια καὶ χαρὰν, τότε ἔμενεν πάντα κατάκοιτον, μὲ πόνους καὶ δάκρυα, καὶ ἐδικά του καὶ τῶν γονέων του· καὶ κάθε φορὰν ὁποῦ ἤθελε νὰ τὸ σηκώσῃ ἡ μήτηρ του, νὰ τὸ μεταθέσῃ, ἐφώναζε κλαῖον, ὁποῦ ἐπροξένει μεγαλώτατην λύπην εἰς τοὺς ὁρῶντας καὶ ἀκούοντας. Ἐπέρασεν εἰς ταύτην τὴν ἐλεεινὴν κατάστασιν δύω χρόνους· ὥστε ὁποῦ ἔγινε τεσσάρων χρόνων, ἀλλὰ πάντῃ ἄχρηστον καὶ πανάθλιον. Λοιπὸν, ἡ δυστυχὴς αὐτοῦ μήτηρ, ἀκούουσα τὰ θαύματα καὶ τὰς εὐεργεσίας, ὁποῦ κοινῶς εἰς ὅλους κάνει ὁ θεῖος Μάρκος, ἔκαμε καὶ τῆς ἔφερον ὀλίγον αἷμα, τὸ ἔβαλεν εἰς τὸ νερὸν, καὶ μέρος τὸ ἐπότισε μὲ τὸ ἐπίλοιπον ἤλειψε τὸ σωμάτιον, καὶ μάλιστα τὰ νῶτα τοῦ παιδίου, ἐπικαλουμένη θερμῶς τὴν ταχεῖάν του ἀντίληψιν, καὶ ὑποσχομένη νὰ τὸ νηστεύσῃ δέκα ἡμέρας κάθε χρόνον πρὸ τῆς μνήμης του, διότι πτωχὴ οὗσα δὲν τῷ ἔταξε χρήματα. Ταῦτα ποιήσασα, τὸ μὲν παιδίον ἄφησε κείμενον εἰς ἓν μέρος, αὐτὴ δὲ ἐκάθησεν εἰς τὸ ἔργοχειρόν της· καὶ ὁ νοῦς της καὶ ἡ πίστις της ἐδούλευεν εἰς τὴν τοῦ Ἁγίου ἐνέργειαν. Ὀλίγον ἐπέρασε, καὶ λέγει: Μπρὲ Νικολὴ, σήκω καὶ ἔλα νὰ σοῦ δώσω ἕνα παρὰν. Καὶ (ὦ τοῦ θαύματος!) τὸ πρῴην, καὶ μέχρι τότε, παντάπασιν ἀκίνητον, ἐν τῷ ἅμα ὁποῦ ἔκραξεν, ἐσηκώθη, ὠρθώθη, ἐπῆγε μόνον του εἰς τὴν μητέραν, καὶ ἐκείνη ἐναγκαλισμένη καὶ καταφιλήσασα μετὰ δακρύων αὐτὸ, τῷ ἔδωκε τὸν παράν· καὶ ἔκτοτε ἔμεινεν ὑγιαῖνον καὶ ἁλλόμενον, τὸ πρῴην παράλυτον. Ἡ ταπεινὴ χεὶρ ἡ ταῦτα γράφουσα, ἐψηλάφησεν αὐτὸ περιεργότερον, καὶ τοῦ εὗρεν ἕνα ζόμπον μικρὸν, ὡσὰν ἕνα μικρὸν γρόνθον, πρὸς δήλωσιν ἴσως τοῦ προτέρου του πάθους, καὶ τῆς παρὰ τοῦ Μάρτυρος ἰάσεως.
Ζ. Ἀπὸ τὰ ἀναρίθμητα ὁποῦ καθ᾿ ἐκὰστην ἐπιτελεῖ, ὡς εἴπομεν, ὁ θεῖος Μάρκος, τοῦτο μόνον τὸ ἀκόλουθον βούλομαι ἀκόμη νὰ διηγηθῶ, διότι κατὰ τὴν ἐμὴν γνώμην, καὶ μέγιστον εἶναι καὶ τερπνότατον, καὶ οὕτω νὰ κάμω τέλος τῆς διηγήσεως. Σαββάτῳ ἡμέρᾳ, ἦτον ἡ εἰκοστὴ ὀγδόη τοῦ Δεκεμβρίου, καὶ τὴν ἐρχομένην νύκτα, ὁποῦ ἐξημέρωνεν ἡ Κυριακὴ, ἐξερχόμενοι οἱ Τοῦρκοι ἀπὸ τὸ τζαμί, τὸ γιατζί, κατὰ τὴν συνήθείαν των, ἐπειδὴ ἧτον ῥαμαζάνι, ἐπῆγον εἰς τὰ καφενεῖα, ἄλλοι εἰς τὰ ἄλλα. Κάποιοι ὁποῦ ἐπῆγαν εἰς ἕν καφενεῖον, ὅπερ ἧτον καὶ ἀντίκρυ καὶ πλησίον, ὡσεὶ λίθου βολὴν εἰς τὸν τόπον, ὅπου ἔκοψαν τὸν Μάρτυρα, ἀνέφερον περὶ τούτου, καὶ εἶπον, πῶς τὸν ἔχουν οἱ χριστιανοὶ διὰ Ἅγιον, καὶ ὅτι παίρνουν ἀπὸ τὸ χῶμα, ὁποῦ ἐχύθησαν τὰ αἵματά του, καὶ τοὺς κάμνει θαύματα.
Ἧτον ἐν μέσῳ τῶν ἄλλων καὶ εἷς κάποιος Χατζὴ Κάρτος τὸ ἐπώνυμον, χασάπης τὴν τέχνην, ξένος μὲν, ὑπανδρευμένος δὲ μὲ γυναῖκα χριστιανήν, τὴν οἴκησιν ἔχων εἰς τὴν ἐνορία τῆς Ἁγίας Ματρώνης. Αὐτὸς ζηλωτὴς τῆς ἀσεβείας δὲν ὑπέφερε νὰ ἀκούῃ τοιαῦτα διηγήματα, καὶ τοὺς λέγει: Δὲν ἐντρέπεσθε, εσεῖς Τοῦρκοι νὰ λέγητε τοιαύτας φλυαρίας; Καὶ ἐκεῖνοι βλέποντες αὐτὸν πῶς θυμώνη, ἐπρόσθετον καὶ ἄλλα παρόμοια, πειράζοντες αὐτὸν διὰ νὰ γελοῦν· τέλος πάντων ἐξαγριωθεὶς ἀπὸ τὰ τοιαῦτα, σηκώνεται μὲ μανίαν, καὶ, τώρα, λέγει, θὰ ὑπάγω ἐγὼ νὰ κοπρίσω ἐπάνω εἰς ἐκεῖνον τὸν ……· λέγων τὰ πλέον δύσφημα ὀνόματα· καὶ ἐξῆλθε μὲ ὅλον τὸν θυμόν. Ὁ τόπος εἰς τὸν ὁποῖον ἐσφάγη ὁ Μάρτυς, λέγεται βουνάκι, εἶναι μακρὸν ἐπὶ πολύ· τὸ πλάτος του, εἶναι ἀλλοῦ περισσότερον, ἀλλοῦ ὀλιγώτερον. Οὗτος ὁ τόπος τοῦ βουνακίου, χωρίζεται μὲ ἕνα τοῖχον, ἀπὸ τὴν λεγόμενη Σοῦδαν· εἰς τοῦτον τὸν τοῖχον πολὺ πλησίον ἀπεκεφάλισαν τὸν Ἅγιο· ὁ τοῖχος ἀπὸ τὸ μέρος τοῦτο, ὁποῦ εἶναι τὸ βουνάκι, εἶναι μόνον, ὡς δύω σπιθαμὰς τὸ ὕψος, ἀπὸ τὸ ὁποίσω μέρος, ἤγουν τῆς Σούδας, εἶναι ὑψηλὸς ὡς δύω ὀργυιάς, καὶ περισσότερον. Λοιπὸν ἐπάνω εἰς τὸν τοῖχον τοῦτον, ἀκούμβισε τὸ τσιμποῦκί του, ἐπέθηκεν ἔτι καὶ τὸ καπότον του· ἀκόμη δὲν εἶχεν κολοκαθίσῃ, καὶ ἰδοὺ δύω λευκοφόροι, (καθὼς ὁ ἴδιος ἐμαρτύρησε) τὸν ἥρπασαν, καὶ τὸν ἐσήκωσαν ὑψηλὰ, τὸν ἐτίναξαν ὁπίσω εἰς τὴν Σούδαν. Καὶ ἐκεῖ πίπτων ὁ ὑβριστὴς Κάρτος, ἔμεινεν ἄλαλος καὶ ἀναίσθητος, καὶ ὅλην τὴν νύκτα ἐκεῖ ἐμούσκευσεν ἀπὸ τὴν βροχήν. Μόλις τὰ ξημερώματα, ἦλθεν εἰς αἴσθησιν, ἀλλὰ νὰ σηκωθῇ ὄρθιος δὲν ἠδύνατο, καὶ ἠναγκάσθη νὰ συρθῇ ὡσὰν τετράποδον ἐπὶ τέσσαρα, ᾀφίνων καὶ τσιμποῦκι καὶ καπότον καὶ ἕνα του παποῦτσι, καὶ μὲ τέτοιον τρόπον, ἐξῆλθεν ἀπὸ ἓν χάλασμα τοῦ τοίχου, ἐπῆγε κακῶς καὶ πάγκακως ἔχων, εἰς τὸ ἐρημόσπιτόν του, μὴ δυνάμενος νὰ διηγηθῇ τὸ κακὸν ὅπερ τὸν ηὗρε, πάρεξ μετὰ ἡμέρας. Οἱ γιολδάσιδές του μανθάνοντες τὴν συμφοράν του, μὴ θέλοντες νὰ ὁμολογήσουν πῶς ἦτον μαρτυρικῆς ὀργῆς ἀποτέλεσμα, ἐθαύμαζον, πόθεν νὰ τοῦ ἧλθεν, ὁποῦ εἰς τὸ ῥαμαζάνι, τὰ ντζίνια, ἤγουν τὰ δαιμόνια δὲν ἐνεργοῦν. Ἔμεινε κλεισμένος εἰς τὸ σπῆτί του ἡμέρας πολλάς· ὀκτὼ ἡμέρας ἔκαμεν, ὁποῦ δὲν ἠδύνατο νὰ ὀμιλήσῃ καθαρά· ἤρχισε νὰ ἐξέρχηται ἔξω, πλὴν κακὰ γενόμενος. Ἡ γυνή του μανθάνουσα τὰ συμβάντα, πόθεν καὶ πῶς, ἐπῆγεν καὶ ἔκραξεν ἕνα ἱερέα νὰ τοῦ ψάλῃ ἀγιασμόν· ὁ ἱερεὺς τῇ ἀπεκρίθῃ, πῶς δὲν ἠμπορεῖ νὰ τὸ κάμῃ· λοιπὸν λέγει, δός μοι ὀλίγον ἁγίασμα· τῆς ἔδωκεν ὁ ἱερεὺς νερὸν κοινὸν μέσα εἰς ἓν ἀγγεῖον· ἐκείνη λαβοῦσα αὐτὸ ὡς ἀγίασμα, πρῶτον μὲν ἐκεῖνον ἐπότισε μέρος, ἔπειτα ἐπῆγε καὶ ἐσκούπισε τὸν τόπον ἐκεῖνον, καὶ ἔχυσεν ἐκεῖ τὸ ἐπίλοιπον νερόν. Εἰς τὸ πέσιμον ἐκεῖνο ἐσυνθλάσθη ἡ δεξιά του χεὶρ, καὶ πολὺν καιρὸν ἐπεριπάτει ἔχων αὐτὴν μὲ τὸ μανδήλιον κρεμαμένην· δὲν ἠδυνήθη ὅμως νὰ τὴν ἰατρεύσῃ, καὶ τοῦ ἔμεινε σακατευμένη, καὶ παρ᾿ ὀλίγον ἄχρηστος· ἀλλὰ καὶ ὅλος ἐκεῖνος ὁ Χατζὴ Κάρτος, ὁ ἀνδρειωμένος καὶ φοβερός, κατεστάθη ὅλον τὸ ἐναντίον, μὲ σημεῖα ἱκανὰ, ὡσὰν ὁ Κάϊν, τῆς θεϊκῆς ὀργῆς. Τοῦτο τὸ θαῦμα, πόσον ηὔφρανε τοὺς εὐσεβεῖς, εἶναι ἀδύνατον μὲ λόγον νὰ παραστήσῃ τίς. Ἴσως θέλει ἀπορήσει τίς, ποῖος νὰ ἧτον ὁ ἄλλος λευκοφόρος, ὁποῦ τὸν ἥρπασαν ὁμοῦ· καὶ ἐβεβαιώθη πῶς ἦτον ὁ Μάρτυς Νικόλαος ὁ Χίος, τὸν ὁποῖον πρὸ πολλῶν χρόνων, ἐκεῖ πλησίον ἀπεκεφάλισαν, καὶ ὡς, φαίνεται, βοηθοῦνται ὡς φίλοι οἱ θεῖοι Μάρτυρες, ἐναντίον τῶν κοινῶν τῆς πίστεως ἐχθρῶν.
Μὲ τὴν τελείωσιν τοῦ ἐξαισίου καὶ χαριεστάτου τούτου θαύματος, κάμω καὶ ἐγὼ τέλος ὅλης τῆς διηγήσεως, δεόμενος τοῦ Ἁγίου Θεοῦ, νὰ ἀξιώσῃ καὶ ἡμᾶς τοὺς ἁμαρτωλοὺς νὰ ζήσωμεν ἀξίως τῆς ἁγίας του πίστεως, μιμούμενοι τὸν ζῆλον τῶν Ἁγίων του Μαρτύρων, ἐναντίον τοῦ κοινοῦ ἐχθροῦ τοῦ διαβόλου, διὰ τῆς χάριτος τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ· ᾧ ἡ δόξα καὶ τὸ κράτος, σὺν τῷ Πατρὶ, καὶ τῷ Ἁγίῳ Πνεύματι, εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων. Ἀμήν.
Σημείωσις: Εκ του Λειμωναρίου, των Μακαρίου Νοταρά, Αθανασίου Παρίου καί Νκηφόρου Χίου, εν Αθήναις, 1873, τυπογραφείον Ρουσόπουλου Νικολάου, έκδοση Β`.
Πηγή: voutsinasilias.blogspot.com
