Βίος Μετρίου πᾶσι τοῖς χριστωνύμοις,
Στήλη πρόκειται ἀρετῶν τε καὶ πίναξ.
Εἰς τὴν τοποθεσίαν τῆς ἐν τῇ Γαλατίᾳ Παφλαγονίας ἦτον ἕνας γεωργὸς Μέτριος ὀνομαζόμενος, ζῶν μὲ αὐτάρκειαν τῶν τοῦ σώματος ἀγαθῶν. Οὗτος λοιπὸν βλέπων τὸν γείτονά του, πῶς εἶχε παιδία ἀρσενικά, τὰ ὁποῖα ἐπιμελεῖτο νὰ τὰ εὐνουχίσῃ, καὶ νὰ τὰ ἀποστείλῃ εἰς τὴν Κωνσταντινούπολιν, διὰ νὰ γένουν εὐνοῦχοι καὶ ἀξιωματικοὶ κοντὰ εἰς τοὺς κατὰ καιρὸν βασιλεῖς· τοῦτο, λέγω, βλέπωντας ὁ Ἅγιος οὗτος, ἐτρώθη ἀπὸ τὸν ὅμοιον ἐκείνου ζῆλον. Ὅθεν παρεκάλεσε τὸν Κύριον, λέγων· Κύριε, ἀνίσως καὶ ἐγὼ ὁ δοῦλός σου εἶμαι ἄξιος, χάρισαι καὶ εἰς ἐμένα παιδίον ἀρσενικόν, διὰ νὰ τὸ ἔχω καὶ ἐγὼ στήριγμα καὶ βακτηρίαν τοῦ γηρατείου μου, καὶ διὰ νὰ δοξάσω τὸ ὄνομά σου τὸ Ἅγιον.
Ἀφ’ οὗ δὲ ταῦτα ἐπροσευχήθη, ἔφθασε καὶ ἡ κατ’ ἔτος γινομένη πανήγυρις εἰς τὴν Παφλαγονίαν. Ὅθεν βαλὼν εἰς τὸ ἁμάξι του, ὅσα ἦτον ἀναγκαῖα, ἐπῆγεν εἰς τὸ πανηγύρι, καὶ ἄλλα μέν, πράγματα πωλήσας, ἄλλα δέ, ἀλλάξας, εὐγῆκεν ἀπὸ τὸ πανηγύρι, καὶ ἐπῆγεν εἰς ἕνα λιβάδι, ὅπου ἦτον νερόν, καὶ ἐκεῖ ἀνέπαυσε τὰ βόδιά του. Βλέπωντας δὲ κατὰ γῆς, εὑρίσκει ἕνα πουγκεῖον παλαιὸν ἐρριμμένον, τὸ ὁποῖον εἶχε μέσα χίλια πεντακόσια φλωρία, καὶ πέρνωντας αὐτό, τὸ ἔβαλεν ἔτζι καθὼς ἦτον βουλλωμένον ἐπάνω εἰς τὸ ἁμάξι, καὶ ἐπήγαινεν εἰς τὸν δρόμον του. Φθάσας δὲ εἰς τὸ ὁσπήτιόν του, ἀπόθεσε τὸ πουγκεῖον εἰς τόπον σίγουρον, χωρὶς νὰ ἐμπιστευθῇ νὰ εἰπῇ δι’ αὐτὸ εἰς κᾀνένα, καὶ χωρὶς νὰ τὸ ἀνοίξῃ οὔτε αὐτὸς ὁ ἴδιος, καὶ νὰ ἰδῇ τί, καὶ πόσα ἔχει μέσα. Ὅθεν ἄν τινας ἤθελεν ὀνομάσῃ τὸν γεωργὸν ἐκεῖνον Ἄγγελον καὶ ἀπαθῆ, ἢ ἄλλον τινα ἀπὸ τοὺς Ἁγίους καὶ πλησιάζοντας εἰς τὸν Θεόν, βέβαια δὲν ἤθελε ξεπέσῃ ἀπὸ τὴν ἀλήθειαν.
Ἀφ’ οὗ δὲ ἐπέρασεν ὁλόκληρος χρόνος, καὶ ἔφθασε πάλιν τὸ συνειθισμένον πανηγύρι, ἐπῆρε πάλιν ὁ γεωργὸς τὸ ἁμάξι του φορτωμένον κατὰ τὴν συνήθειαν. Ὁμοίως πέρνωντας καὶ τὸ πουγκεῖον ἔτζι καθὼς ἦτον βουλλωμένον, ἐπῆγεν εἰς τὸ πανηγύρι. Ἐμβαίνωντας δὲ μὲ ὀγλιγωράδα εἰς τὸ πανηγύρι, ἐπώλησε, καὶ ἄλλαξεν ἐκεῖνα, ὁποῦ εἶχε κατὰ τὴν συνήθειαν, καὶ πέρνωντας ὅσα ἦτον ἀναγκαῖα καὶ χρειώδη διὰ τὸ ὁσπήτιόν του, εὐγῆκεν ἔξω ἀπὸ τὸ πανηγύρι προτίτερα ἀπὸ ὅλους, καὶ καθίσας εἰς τὸ ἴδιον λιβάδι, ἐστοχάζετο τοὺς ἀνθρώπους, ὁποῦ ἐκεῖθεν ἐδιάβαινον. Τότε ὁ ἄνθρωπος ὁποῦ ἔχασε τὰ φλωρία, ἦλθεν εἰς τὸν τόπον ἐκεῖνον, ὅπου ἀλησμόνησε τὸ πουγκεῖον, καὶ βλέπωντας τὸν γεωργόν, ἀνεστέναζεν ἐκ βάθους καρδίας. Ὁ δὲ γεωργὸς εἶπε πρὸς αὐτόν· Ποῖος εἶσαι ἐσὺ κύριε ἀδελφέ μου; καὶ τί εἶναι τὸ αἴτιον, διὰ τὸ ὁποῖον πονεῖς καὶ ἀναστενάζεις; Ὁ δὲ ἄνθρωπος ἀπὸ τὸν πόνον τῆς καρδίας του, δὲν ἐδύνετο νὰ λαλήσῃ. Βιάσας δὲ αὐτὸν ὁ γεωργός, μόλις καὶ μετὰ βίας τὸν ἔπεισε νὰ εἰπῇ εἰς αὐτόν. Τί ὄφελος εὐγαίνει, ἀδελφέ μου, ἐὰν σοῦ εἰπῶ τὸν πόνον μου; Ἀπεκρίθη ὁ γεωργός. Εἰπέ, ἴσως γὰρ καὶ ἐγὼ θέλω σὲ ὠφελήσω, κᾂν μὲ ψιλὸν λόγον. Τότε πάλιν ἐκ βάθους ἀναστενάξας ἐκεῖνος ὁποῦ ἔχασε τὰ φλωρία, λέγει πρὸς τὸν γεωργόν. Ἐγώ, ἀδελφέ μου, ἔγινα δόκιμος καὶ ἐπιτήδειος πραγματευτής, καὶ εἶχον χίλια φλωρία, καὶ λαβὼν καὶ ἄσπρα ξένα, ἔκαμα πραγματείαν πολλήν. Πέρισυ δὲ ἦλθον εἰς τὸ πανηγύρι, καὶ πωλήσας ὅ,τι πράγματα εἶχον, ἔβαλον μέσα εἰς ἕνα σίγουρον πουγκεῖον χίλια πεντακόσια φλωρία, καὶ δέσας τὸ πουγκεῖον σίγουρα μὲ σειράδι μεταξωτόν, εὐγῆκα ἀπὸ τὸ πανηγύρι, καὶ ἐλθὼν εἰς τὸ λιβάδι τοῦτο, ἐδῶ ἔχασα τὸ πουγκεῖον μὲ τὰ ἄσπρα. Ὅθεν ἀπὸ τὸν πολὺν πλοῦτον, ὁποῦ εἶχον, κατήντησα τώρα ὁ δυστυχὴς εἰς ἐσχάτην πτωχείαν. Σὺ δέ, ἀδελφέ μου, πτωχὸς ὢν καὶ παλαιόρουχα φορῶν, τί δύνασαι εἰς τοῦτο νὰ μοὶ βοηθήσῃς;
Τότε ὁ γεωργὸς στοχασθεὶς ἀπὸ τὰ λόγιά του, ὅτι αὐτὸς εἶναι ἐν ἀληθείᾳ ἐκεῖνος ὁποῦ ἔχασε τὸ χρυσίον, ἐπῆρε τὸ πουγκεῖον ἀπὸ τὸ ἁμάξι, καὶ ἔδειξεν αὐτὸ εἰς ἐκεῖνον, λέγων· Τοῦτο εἶναι τὸ πουγκεῖον ὁποῦ ἔχασες; Ὁ δὲ πραγματευτὴς βλέπων τὸ πουγκεῖον αἰφνιδίως, καὶ μάλιστα διδόμενον ἀπὸ ἕνα τοιοῦτον πτωχὸν ἄνθρωπον, ὑπὸ τῆς πολλῆς του χαρᾶς, ἔπεσε κάτω καὶ ἔμεινεν ὡς νεκρός. Ὁ δὲ γεωργὸς πέρνωντας νερὸν ἀπὸ τὴν ἐκεῖ βρύσιν, ἔχυσεν αὐτὸ εἰς τὸ πρόσωπόν του, καὶ μετὰ ὀλίγον πιάσας αὐτὸν ἀπὸ τὸ χέρι, τὸν ἐσήκωσεν ἐπάνω καὶ λέγει του· Εἰπὲ ἀδελφέ, ἀνίσως καὶ τὸ πουγκεῖον τοῦτο ἐν ἀληθείᾳ εἶναι ἐδικόν σου. Ὁ δὲ πραγματευτὴς δάκρυα ἔχωντας εἰς τοὺς ὀφθαλμούς, ἔπεσεν εἰς τοὺς πόδας τοῦ γεωργοῦ, λέγων· Ναὶ Ἄγγελε τοῦ Θεοῦ, ἐδικόν μου εἶναι, καὶ ὄχι ἄλλου τινος. Βλέπω δὲ ὅτι δὲν τὸ ἄνοιξες, ἀλλὰ καθὼς τὸ εἶχον ἐγὼ βουλλωμένον, ἔτζι τὸ ἐφύλαξας. Ὁ δὲ γεωργὸς τοῦ λέγει· Ἄνοιξον αὐτὸ ἔμπροσθέν μου κύριέ μου, καὶ ἐὰν ἔχῃ τόσα φλωρία, ὅσα λέγεις, πιστεύω ἀναμφιβόλως ὅτι εἶναι ἐδικόν σου. Τότε καθίσαντες καὶ οἱ δύω, ἄνοιξαν αὐτό, καὶ μετρήσαντες τὰ ἄσπρα, εὑρῆκαν αὐτὰ σωστὰ χίλια πεντακόσια φλωρία. Πολλὰ δὲ ἐβίασεν ὁ πραγματευτὴς τὸν γεωργὸν διὰ νὰ πάρῃ ἀπὸ αὐτά, τὰ πεντακόσια φλωρία, πλὴν δὲν ἐδυνήθη νὰ τὸν καταπείσῃ. Ὕστερον δὲ καὶ μὲ ὅρκους φρικτοὺς ὥρκισεν αὐτὸν ὁ πραγματευτής, κᾂν νὰ πάρῃ ὀλίγον τι, ἐκεῖνος ὅμως ὁ εὐλογημένος δὲν ἐπῆρεν οὔτε ὀβολόν.
Ἐσηκώθησαν λοιπὸν καὶ οἱ δύω ἀπὸ ἐκεῖ, καὶ εὐχαριστήσαντες τῷ Θεῷ, καὶ ἀποχαιρετίσαντες ἕνας τὸν ἄλλον, ἐπῆγαν ὁ καθ’ ἕνας εἰς τὸν οἶκόν του χαίροντες καὶ ἀγαλλιώμενοι. Τὴν νύκτα δὲ ἐκείνην, πεσὼν ὁ γεωργὸς εἰς τὴν μικράν του κλίνην, ἀπεκοιμήθη, καὶ ἰδοὺ ἦλθεν εἰς αὐτὸν ἕνας Ἄγγελος λαμπροφανής, καὶ τοῦ λέγει· Ἐπειδὴ ἐσὺ ἔτζι ἔκαμες, διὰ τοῦτο ἰδοὺ ὁ Θεὸς ἐχάρισέ σοι παιδίον ἀρσενικόν, καὶ θέλεις κάμῃς εἰς αὐτὸ ἐκεῖνο ὁποῦ βούλεσαι. Τὸ ὁποῖον ἀφ’ οὗ ἀπογαλακτισθῇ, καὶ ἔμβῃ μέσα εἰς τὴν Κωνσταντινούπολιν, θέλει δοξασθῆ εἰς τὴν γῆν, καὶ θέλει γεμίσει ὅλον τὸ γένος σου ἀπὸ κάθε ἀγαθόν. Ἐξυπνήσας δὲ ὁ γεωργός, ἐδόξασε τὸν Θεόν. Δὲν ἐπέρασε καιρὸς πολὺς ἐν τῷ μεταξύ, καὶ ἐγέννησεν ἡ γυνὴ τοῦ γεωργοῦ παιδίον ἀρσενικόν. Καὶ τότε πάλιν ἦλθεν εἰς αὐτὸν Ἄγγελος Κυρίου, καὶ λέγει του· Κωνσταντῖνος θέλει ὀνομασθῆ τὸ παιδίον σου. Ἀφ’ οὗ δὲ ὠνομάσθη ἔτζι τὸ παιδίον ἐν τῷ Ἁγίῳ Βαπτίσματι, καὶ ἀπεγαλακτίσθη, καὶ ἀφ’ οὗ ἔμαθεν ὀλίγα τινα ἱερὰ γράμματα, τότε ἐπῆγεν εἰς τὴν Κωνσταντινούπολιν. Ἐπῆρε δὲ τοῦτο ἡ βασίλισσα, καὶ τὸ οἰκειοποίησεν εἰς τὸν βασιλέα Λέοντα τὸν Σοφόν, τὸν υἱὸν τοῦ Βασιλείου Μακεδόνος. Ὁ ὁποῖος τόσον πολλὰ ἐδόξασε καὶ ὕψωσε τὸ παιδίον, ὥστε ὁποῦ ἀπεκατέστησεν αὐτὸ καὶ πατρίκιον, καὶ παρακοιμώμενον. Ὅθεν ἐκ τούτου ἐνεπλήσθησαν ἀπὸ κάθε ἀγαθὸν οἱ γονεῖς του, καὶ ὅλον τὸ γένος του (3).
(3) Τοῦτον τὸν εὐλογημένον καὶ χαριτωμένον Μέτριον πρέπει νὰ μιμῶνται καὶ οἱ τωρινοὶ Χριστιανοί, ἵνα καὶ τῆς ἴσης αὐτοῦ εὐτυχίας τύχωσιν. Ὅθεν ὅταν εὑρίσκουν κᾀνένα πρᾶγμα χαϊμένον, ἂς μὴ τὸ κατακρατοῦν, διατὶ ὡς κλεψία λογίζεται, καὶ μάλιστα ὅταν ἠξεύρουν, τίνος εἶναι τὸ πρᾶγμα ἐκεῖνο. Ἀλλὰ ἂς τὸ διαλαλοῦν, καὶ ὅταν εὑρεθῇ ἐκεῖνος ὁποῦ τὸ ἔχει, ἂς τὸ δίδουν χωρὶς νὰ ζητοῦν εὑρετίκια. Οὕτω γὰρ πρέπει νὰ κάμνουν οἱ Χριστιανοὶ κατὰ τὸν ια΄ Κανόνα τοῦ Ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Νεοκαισαρείας λέγοντος· «Τοὺς τὴν ἐντολὴν πληροῦντας, ἐκτὸς αἰσχροκερδείας πάσης πληροῦν δεῖ, μήτε μήνυτρα, ἢ σῶστρα, ἢ εὕρητρα, ἢ ᾧ ὀνόματι ταῦτα καλοῦσιν, ἀπαιτοῦντας».
Ἀπό τὸ βιβλίο: Ἁγίου Νικοδήμου Ἁγιορείτου, Συναξαριστὴς τῶν δώδεκα μηνῶν τοῦ ἐνιαυτοῦ. Τόμος Γ’. Ἐκδόσεις Δόμος, 2005.
