(Ἐπιλεγμένα ἀποσπάσματα γιὰ τὴν Α´ Οἰκουμενικὴ Σύνοδο,
ἀπὸ τὸ βιβλίο τοῦ Ἁγίου Νεκταρίου
«Αἱ οἰκουμενικαὶ σύνοδοι τῆς τοῦ Χριστοῦ Ἐκκλησίας, ἐκδοθὲν τὸ πρῶτον τὸ 1892)
Ὁ Ἄρειος
Ὁ Ἄρειος ἐγεννήθη ἐν Λιβύῃ περὶ τὰ μέσα τῆς γ´ μ.Χ. ἑκατονταετηρίδος, ἐσπούδασε δὲ ἐν Ἀλεξανδρείᾳ καὶ ἐγένετο ὀπαδὸς τοῦ Ὠριγένους, τοῦ Μελετίου καὶ τοῦ προϊσταμένου τῆς Ἀντιοχειανῆς Σχολῆς Λουκιανοῦ τοῦ πρεσβυτέρου. Ἡ εὐρεία αὐτοῦ παιδεία, ἡ φιλοσοφικὴ αὐτοῦ μόρφωσις, καὶ ἡ περὶ τὴν ἐπιστήμην τῶν θείων Γραφῶν δεινότης, κατέστησαν αὐτὸν γνωστότατον, τὸ δὲ ἐμβριθὲς αὐτοῦ σχῆμα, οἱ ὁπωσοῦν ἀγέρωχοι τρόποι, τὸ μεγαλοπρεπὲς ἀνάστημα, καὶ ἡ εὐειδὴς αὐτοῦ ὄψις, ἐνέπνεον πᾶσι τὸν σεβασμὸν καὶ συμπάθειαν. Καὶ κατ᾿ ἀρχὰς μὲν καταλιπὼν τὸν Μελέτιον προεχειρίσθη διάκονος τῆς Ἐκκλησίας Ἀλεξανδρείας ὑπὸ τοῦ Ἐπισκόπου αὐτῆς Πέτρου. Ἀπὸ τῆς ἐποχῆς δ᾿ αὐτῆς παρουσιάζεται ἡ τοῦ χαρακτῆρος αὐτοῦ ἰσχὺς καὶ ἡ ἐμμονὴ εἰς τὰς πεποιθήσεις του. Εἶτα δέ, ὅταν ὁ Πέτρος Ἀλεξανδρείας ἀπεκήρυξε τοὺς συμμετόχους τοῦ Μελετίου, καὶ δὲν ἀπεδέχετο τὸ βάπτισμα αὐτῶν, ὁ Ἄρειος ἐξανέστη τὸ πρῶτον, μεμφόμενος τὰ γενόμενα καὶ διεμαρτύρετο κατὰ τοῦ μέτρου τούτου τοῦ Ἐπισκόπου του. Καὶ κατ᾿ ἀκολουθίαν τούτου ἀπεπέμφθη ἀπὸ τῆς Ἀλεξανδρείας. Ὅτε δὲ μετὰ ταῦτα τὸν Πέτρον ἀποβιώσαντα διεδέξατο ὁ πραῢς τοὺς τρόπους Ἀχιλλᾶς, ὁ Ἄρειος αἰτήσας συγγνώμην ἐγένετο δεκτὸς ἐν τῇ Ἐκκλησίᾳ καὶ τῷ 312ῳ ἐχειροτονήθη Πρεσβύτερος. Τὸ περὶ τριαδικοῦ Θεοῦ δόγμα τοῦ Χριστιανισμοῦ, ὅπερ ἀπὸ τῆς αὐτοῦ ἐμφανίσεως ἐσκανδάλισεν Ἰουδαίους καὶ Ἕλληνας, ἀπὸ δὲ τῶν μέσων τοῦ β´ αἰῶνος παρουσίασε τὴν αἵρεσιν τῶν Μοναρχιανῶν καὶ προεκάλεσε πολλὰς ἔριδας, παρέσυρε καὶ τὸ ἀκάθεκτον πνεῦμα τοῦ Ἀρείου, τὸ ὁποῖον δυσφόρως ἔχον πρὸς τὸν ἀνυπέρβλητον τοῦ δόγματος φραγμόν, καὶ ζητοῦν τὴν τοῦ πνεύματος φίλην ἐλευθερίαν τὴν ὑπερπηδώσαν τὰ πάντα καὶ τὰ πάντα ὑποτάσσουσαν τῇ ἰδίᾳ ἐξουσίᾳ, διέσπασε τοῦ δόγματος τὰ δεσμά, ἵνα ἐν τῇ ἐλευθερίᾳ αὐτοῦ εἰσδύσῃ εἰς τὰ βασίλεια τῶν μυστηρίων καὶ ἐρευνήσῃ αὐτὰ καί, εἰ δυνατόν, ψηλαφήσῃ καὶ ὑπαγάγῃ αὐτὰ ὑπὸ τὴν ἰδίαν ἀντίληψιν. Ὁ Ἄρειος μελετήσας καλῶς τὰς θεωρίας τῆς Ἀλεξανδρινῆς καὶ τῆς Ἀντιοχειανῆς Σχολῆς προσέλαβεν ἐξ αὐτῶν τὰ προσφυῆ ταῖς ἀρχαῖς αὐτοῦ καὶ διεμόρφωσεν ἰδίαν θεωρίαν, λαβὼν παρὰ μὲν τοῦ Ὠριγένους τὴν ὑπόταξιν τοῦ λόγου, παρὰ δὲ τοῦ Λουκιανοῦ τὴν ἄρνησιν τῆς Ὁμοουσιότητος. Πρὸς διάδοσιν δὲ τῆς διδασκαλίας αὐτοῦ καὶ ἐπικράτησιν συνέταξε διάφορα ᾄσματα καὶ ποιήματα καὶ διεμοίρασεν αὐτὰ εἰς τὸν λαόν. Καὶ ἡ διδασκαλία αὐτοῦ εὗρε πολλοὺς ὀπαδοὺς παρά τε τῷ Κλήρῳ καὶ τῷ λαῷ, ἐξ ὧν οἱ μὲν ἠσπάζοντο αὐτὴν ὡς ὀρθήν, οἱ δὲ ἐθεώρουν αὐτὴν ὡς ἀκίνδυνον.
(Κείμενο τοῦ Ἁγίου Νεκταρίου περὶ Ἱερῶν Μνημοσύνων ἀπὸ τὸ βιβλίο του «Μελέτη περὶ ἀθανασίας τῆς ψυχῆς καὶ ἱερῶν μνημοσύνων»)
Ἡ Ἐκκλησία τελεῖ ἐτήσια μνημόσυνα ὑπὲρ τῶν τέκνων αὐτῆς τῶν μὴ τυχόντων τῶν νενομισμένων, καὶ στερηθέντων τῆς ἐκ τούτων ὠφελείας διὰ τὸ ἀποθανεῖν αὐτὰ εἴτε ἐν ξένῃ γῇ, ἐν θαλάσσῃ, εἴτ᾿ ἐν ἐρήμῳ. Ὧδε ἐκτίθενται οἱ λόγοι οἱ ἐν τῷ Τριῳδίῳ, δι᾿ οὓς ἡ Ἐκκλησία τελεῖ τὸ ὑπὲρ τῶν κεκοιμημένων μνημόσυνον τῷ Σαββάτῳ τῷ πρὸ τῆς ἀπόκρεω, ὅπερ καὶ πρῶτον λέγεται, (κοινῶς ψυχοσάββατον). Read more
“Περὶ κενοδοξίας”
Ἡ κενοδοξία λέει ὁ Μέγας Βασίλειος εἶναι ὁ γλυκὸς κλέφτης τοῦ πνευματικοῦ πλούτου. Αὐτὸς ποὺ πολεμάει μὲ γλυκὸ τρόπο τὶς ψυχές μας. Ὁ σκόρος τῶν ἀρετῶν, ποὺ μὲ ἡδονὴ λεηλατεῖ καθετὶ δικό μας, ποὺ περιβάλλει μὲ μέλι τὸ δηλητήριο τῆς οἰκείας ἀπάτης, ποτίζοντας μ’αὐτὸ τὸ ὀλέθριο ποτήρι τὶς διάνοιες τῶν ἀνθρώπων. Read more
Ἐπιστολὴ 31η
Ἐν Ἀθήναις τῇ 15 Νοεμβρίου 1907
Θυγάτηρ ἐν Κυρίῳ ἀγαπητὴ Ξένη, εὔχομαί σοι πατρικῶς.
Χθὲς λειτουργήσας εἰς τὸν ἅγιον Νικόλαον τοῦ Πειραιῶς, ὡμίλησα περὶ ἀρετῆς, λαβὼν τὸ θέμα ἐκ τοῦ Ἀποστόλου, ἐν ᾧ ὁ Παῦλος νουθετῶν τὸν Τιμόθεον γράφει: «Σὺ οὖν, τέκνον μου, ἐνδυναμοὺ ἐν τῇ χάριτι τῇ ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ κλπ.» (Β´ Τιμοθ. β´ 1-10) καὶ ἀνέπτυξα μὲν ἐν ὀλίγοις ὅλον τὸ νόημα τοῦ Ἀποστόλου, ἐνδιέτριψα ὅμως, ὁμιλήσας ἐπὶ ἡμίσειαν ὥραν, ἀναπτύσσων τὴν πρότασιν ἢ μᾶλλον εἰπεῖν τὸ θεῖον ἀπόφθεγμα, «ἐὰν δὲ καὶ ἀθλῇ τις οὐ στεφανοῦται, ἐὰν μὴ νομίμως ἀθλήσῃ». Read more
«Ἐμοὶ δὲ λίαν ἐτιμήθησαν οἱ φίλοι σου ὁ Θεός…»
(Ψαλμ. ρλη´ 17)
ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Α’
Περὶ τῆς δόξης τῶν δικαίων ἐν τῇ γῇ ὑπὸ τοῦ Θεοῦ καὶ περὶ τῆς τιμῆς τῆς ἀποδιδομένης αὐτοῖς ὑπὸ τῆς Ἐκκλησίας.
ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Β´
Περὶ τῆς πρὸς τὸν Θεὸν πρεσβείας τῶν ἁγίων.
Νεοελληνικὴ Ἀπόδοση
Βλασφημία! Λέξη φοβερὴ, λέξη ποὺ προκαλεῖ ἀποτροπιασμό, λέξη ποὺ φανερώνει ἀσέβεια πρὸς τὸ Θεό.
Ἡ βλασφημία εἶναι ἔκφραση μίσους κατὰ τοῦ Θεοῦ, εἶναι ἀποτέλεσμα βρώμικης καρδιᾶς καὶ χαρακτηρίζει πονηρὴ ψυχή. Read more
Ἡ ὀρθόδοξος Ἐκκλησία ὁμολογεῖ ὅτι ἡ Ὑπεραγία Θεοτόκος ἦν πρὸ τόκου παρθένος, καὶ ἐν τόκῳ παρθένος, καὶ μετὰ τόκον πάλιν παρθένος διέμεινε, φυλάξασα ἀλώβητον τὴν ἑαυτῆς παρθενίαν. (Ὁμολογία Ὀρθοδόξου πίστεως ἐν ἐρωταποκρίσει λθ´). Read more
Περὶ τοῦ σεβασμοῦ τῶν πιστῶν πρὸς τὴν Ὑπεραγίαν Δέσποιναν Θεοτόκον καὶ Ἀειπάρθενον Μαρίαν
καὶ περὶ τῶν ἁγίων αὐτῆς εἰκόνων καὶ περὶ τῶν ἱερῶν ναῶν τῶν τιμωμένων ἐπ᾿ ὀνόματι αὐτῆς Read more
Περιεχόμενα
1. Ὅτι τὸ ὄνομα «Υἱὸς ἀνθρώπου» ἐστὶ τὸ ὄνομα δι᾿ οὗ εὐηγγελίσθη ἡ ἀνθρωπότης τὸν μέλλοντα Σωτῆρα καὶ Λυτρωτήν
2. Προφητεῖαι περὶ τῆς φυλῆς, γένους, οἴκου, πατριὰς καὶ τοῦ τόπου τῆς γεννήσεως τοῦ Μεσσίου
3. Προφητεῖαι πληρωθεῖσαι εἰς τὸ πρόσωπον τοῦ Ἰησοῦ
1. Ὅτι τὸ ὄνομα «Υἱὸς ἀνθρώπου» ἐστὶ τὸ ὄνομα δι᾿ οὗ εὐηγγελίσθη ἡ ἀνθρωπότης τὸν μέλλοντα Σωτῆρα καὶ Λυτρωτήν
Ἡ ἔκφρασις Υἱὸς ἀνθρώπου, ἦν ὁ Κύριος ὡς περιφραστικὸν προσδιορισμὸν τοῦ Ἰδίου Προσώπου μετεχειρίζετο ὁσάκις ἂν ὡμίλει περὶ Ἑαυτοῦ, εἶναι τὸ ὄνομα, δι᾿ οὗ εὐηγγελίσθη ἡ ἀνθρωπότης τὸν μέλλοντα Σωτῆρα καὶ Λυτρωτὴν αὐτῆς. Ἡ Παλαιὰ Γραφὴ φαίνεται συνηγοροῦσα ὑπὲρ τῆς γνώμης ταύτης.Ἐν τῇ Γενέσει ἀναφέρεται ὅτι ὁ Θεὸς καταρώμενος τὸν ὄφιν τὸν αἴτιον τῆς πτώσεως τοῦ ἀνθρώπου προανήγγειλεν αὐτῷ ὅτι τὸ σπέρμα τῆς γυναικὸς θέλει συντρίψει τὴν κεφαλὴν αὐτοῦ, εἰπών: «ἔχθραν θήσω ἀνάμεσόν σου καὶ ἀνάμεσον τῆς γυναικός, καὶ ἀνάμεσον τοῦ σπέρματός σου, καὶ ἀνάμεσον τοῦ σπέρματος αὐτῆς· αὐτός σου τηρήσει κεφαλήν, καὶ σὺ τηρήσεις αὐτοῦ πτέρναν»(1) (Γεν. γ´ 15). Τὴν κατὰ τοῦ ὄφεως ταύτην κατάραν ἐθεώρησαν πάντες οἱ ἐξ Ἀδὰμ ὣς εὐαγγέλιον πρὸς τὴν ἀνθρωπότητα. Τὸ ἀνθρώπινον γένος λαβὸν τὴν ἐπαγγελίαν ταύτην, ἐξεδέχετο τὸ σπέρμα τῆς γυναικός, τὸν Υἱὸν τῆς γυναικός, δηλονότι τὸν Υἱὸν τοῦ ἀνθρώπου. Ἡ ἑβραϊκὴ λέξις Ζαρά, ἣν οἱ Ἑβδομήκοντα μετέφρασαν κυριολεκτικῶς σπέρμα, λαμβάνεται ἐν τῇ Ἁγίᾳ Γραφῇ, ὁσάκις ἂν ἀπαντᾷ, ἀντὶ τοῦ Υἱός· Ἡ Ἄννα ἡ μήτηρ τοῦ προφήτου Σαμουήλ, ζητοῦσα παρὰ τοῦ Θεοῦ υἱόν, μετεχειρίσθη τὴν λέξιν Ζαρά· ἀλλ᾿ ὡς γυνὴ ἔχουσα σύζυγον, προσέθετο τὴν λέξιν ἀνασὶμ (Ζαρά ἀνασίμ)= σπέρμα ἀνδρός, ἤτοι υἱὸν ἀνδρός. Read more
1. Περὶ θείου ἔρωτος
Ὁ θεῖος ἔρως εἶναι ἀγάπη τοῦ θείου τελεία, ἐκδηλουμένη ὡς πόθος τοῦ θείου ἄπαυστος. Ὁ θεῖος ἔρως γεννᾶται ἐν τῇ κεκαθαρμένῃ καρδίᾳ διότι ἐν αὐτῇ ἐπιφοιτᾷ ἡ θεία χάρις. Ὁ ἔρως τοῦ Θείου εἶναι θεῖον δώρημα, δωρηθὲν τῇ ἀγνευούσῃ ψυχῇ ὑπὸ τῆς ἐπιφοιτησάσης καὶ ἀποκαλυφθείσης τῇ ψυχῇ θείας χάριτος. Ὁ θεῖος ἔρως οὐδενὶ ἐγγίγνεται ἄνευ θείας ἀποκαλύψεως· διότι ἡ ψυχὴ ἡ μὴ δεχθεῖσα ἀποκάλυψιν, δὲν ἔσχε τὴν ἐπ᾿ αὐτῆς ἐπίδρασιν τῆς χάριτος καὶ μένει ἀπαθὴς πρὸς τὸν θεῖον ἔρωτα· ἀδύνατον δὲ νὰ γεννηθῇ θεῖος ἔρως ἄνευ ἐπενεργούσης θείας δυνάμεως ἐπὶ τῆς καρδίας. Ὁ θεῖος ἔρως εἶναι ἐνέργεια τῆς ἐνοικούσης ἐν τῇ καρδίᾳ θείας χάριτος. Read more
Ἐπισκεψιμότητα
