Βίος Ἁγίου Ἱερομάρτυρος Κλήμεντος Πάπα Ρώμης

(24 Νοεμβρίου)

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ: Ὁ ἅγιος Κλήμης [Α΄], ἦταν ὁ τρίτος ἐπίσκοπος Ρώμης [92-101] καὶ μία ἀπὸ σημαντικότερες προσωπικότητες τῆς πρωτοχριστιανικῆς ἐκκλησίας.
Θεωρεῖται Ἀποστολικὸς Πατέρας, διότι μαθήτευσε δίπλα σε Ἀποστόλους καὶ χειροτονήθηκε ἀπὸ αὐτούς. Ὑπῆρξε ἐκκλησιαστικὸς ἡγέτης κύρους, ἐνῶ ἡ γραμματεία τοῦ εἶναι ἰσαποστολικῆς ἀξίας. Μάλιστα ἔργα του ἀπὸ μερικὲς ἐκκλησίες τοποθετήθηκαν ἀκόμη καὶ στὸν Καινοδιαθηκικὸ Κανόνα. Ἐκκλησιαστικοὶ συγγραφεῖς, ὅπως οἱ Ὠριγένης καὶ Εὐσέβιος Καισαρείας ταυτίζουν τὸν Κλήμη, μὲ τὸ συνεργάτη τοῦ Ἀποστόλου Παύλου ποὺ ἀποκαλεῖται μὲ τὸ ἴδιο ὄνομα στὴν “Πρὸς Φιλιππησσίους ἐπιστολή”.

ΒΙΟΓΡΑΦΙΑ: Γιὰ τὸ βίο τοῦ Ἁγίου Κλήμεντος ὑπάρχουν λίγες καὶ ἀβέβαιες πληροφορίες. Τὸ ποῦ καὶ πότε γεννήθηκε δὲν εἶναι γνωστό. Μὲ βάση τὴ μαρτυρία τῶν “Κλημεντείων”[recognitiones 7,8], ταυτίζεται μὲ τὸ γόνο της τότε βασιλικῆς οἰκογένειας τῆς Ρώμης, ὕπατο Φλάβιο Κλήμεντα, ὁ ὁποῖος φονεύτηκε ἀπὸ τὸν ἐξάδελφό του Δομιτιανὸ ἐπειδὴ ἦταν Χριστιανός. Κάτι τέτοιο ὅμως φαίνεται ἀπίθανο διότι “ἂν συνέβαινε τοῦτο, αἳ σοβαραὶ χριστιανικαὶ πηγαὶ δὲ θὰ τὸ ἠγνόουν, ἐνῶ ὁ ἐπίσκοπος ἐπέζησε τοῦ διωγμοῦ τοῦ Δομιτιανοὺ” Ἄλλοι μελετητὲς εἰκάζουν, λόγω τῆς ἐπιμελοῦς χρήσεως χωρίων τῆς Π. Διαθήκης στὰ κείμενά του πὼς ἦταν Ἰουδαϊκῆς καταγωγῆς, ἂν καὶ δὲν μπορεῖ νὰ ἐπιβεβαιωθεῖ. Τὸ ὅτι σχετίστηκε μὲ τοὺς Ἀποστόλους προκύπτει ἀπὸ τὰ γραφόμενά του στὴν “Πρὸς Κορινθίους” ἐπιστολή του: “ὁ ἐορακῶς τοὺς μακαρίους ἀποστόλους… καὶ τὴν παράδοσιν πρὸ ὀφθαλμῶν ἔχων”. Ὁ ἅγιος Εἰρηναῖος Λουγδούνου [Λυὼν] τὸν κατατάσσει μεταξύ των συγχρόνων των Ἀποστόλων καὶ αὐτόπτη μάρτυρα τοῦ κηρύγματός τους. Ἀκόμη ὁ ἴδιος ἀναφέρει πὼς ὑπῆρξε τρίτος Ἐπίσκοπος Ρώμης, διάδοχός του Ἀνάκλητου. Ὑποστηρίζεται ἐπίσης πὼς ὑπῆρξε μαθητὴς τοῦ Λίνου, πρώτου ἐπισκόπου Ρώμης, καὶ ἐπίσης μαθητὴ τοῦ Ἀπ. Παύλου. Ὁ Τερυλλιανὸς προσθέτει πὼς χειροτονήθηκε ἀπὸ τὸν Ἄπ. Πέτρο.

ΕΠΙΣΚΟΠΗ ΚΑΙ ΜΑΡΤΥΡΙΟ: Ὁ Κλήμης Ρώμης ὑπῆρξε ἀδιαμφισβήτητα ἡ πλέον σημαντικὴ φυσιογνωμία στὴν ἐκκλησία τῆς Ρώμης κατὰ τὴν μεταποστολικὴ περίοδο. Διετέλεσε ἐπίσκοπος ἀπὸ τὸ 12ο ἔτος τῆς βασιλείας τοῦ Δομιτιανοῦ μέχρι καὶ τὸ τρίτο ἔτος βασιλείας τοῦ Τραϊανοῦ, δηλαδὴ μεταξύ των ἐτῶν 92 καὶ 101. Ἡ μαρτυρία μάλιστα κρίνεται ἀξιόπιστη ἀφοῦ μαρτυρεῖται καὶ ἀπὸ τὸν Ἑρμά. Σύμφωνα μὲ πηγὲς τοῦ 4ου αἰώνα, ὁ Κλήμης εἶχε ἐξορισθεῖ, τὴν περίοδο τῶν διωγμῶν, στὴ Χερσώνα, ὅπου μαρτυρικῶς παρέδωσε τὴ ζωή του, ἀφοῦ ρίφθηκε στὴ θάλασσα μὲ κρεμασμένη ἄγκυρα στὸν τράχηλό του. Ἡ μνήμη τοῦ τιμᾶται ἀπὸ τὴν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία τὴν 24η Νοεμβρίου.

Η ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΟΥ: Ὁ Κλήμης τονίζει πὼς οἱ ἐκκλησιαστικοὶ θεσμοὶ δὲν ἀντλοῦν τὴν δύναμή τους ἀπὸ τὸ λαό, ἀλλὰ ἀπὸ τὸ Θεό. Πηγὴ τῆς ἀληθείας εἶναι Αὐτός, ὁ ὁποῖος διαμέσου τοῦ Ἰησοῦ καὶ τῶν Ἀποστόλων κατέστησε τοὺς κληρικοὺς στὴν ἐκκλησία του. Ἔτσι προτάσσει τὸ θεῖο χαρακτήρα τῶν ἐκκλησιαστικῶν ἀξιωμάτων, ἀλλὰ καὶ τὴν ἀποστολικὴ διαδοχή. Ὁ Κλήμης καταδεικνύει τὴν φυσικὴ τάξη καὶ ἁρμονία ποὺ ὑπάρχει στὴν πλάση, μιὰ ἁρμονία ποὺ ὅλα γίνονται μὲ μέτρο ἀπὸ τὸ Δημιουργό, ἐνῶ ταυτόχρονα τὴν ἀντιπαραβάλει πρὸς τὴν κοινωνία τῶν ἀνθρώπων, ἡ ὁποία θὰ πρέπει νὰ διέπεται ἀπὸ τὶς ἴδιες ἀρχές. Ὁ Κλήμης μέσω τῆς ἐπιστολῆς τοῦ κρίνει πὼς ἀρχὴ καὶ ρίζα καὶ τοῦ κακοῦ στὸν ἄνθρωπο εἶναι ἡ ζήλεια, ἀφοῦ λόγω τῆς ζήλειας καὶ τοῦ ἐπακόλουθου φθόνου διαπράχθησαν ὅλα τα ἐγκλήματα τῆς ἱστορίας. Γι’αὐτὸ θέτει ὡς φάρμακο τῆς θεραπείας τῶν ψυχῶν τὴν ἀγάπη, παραθέτοντας καὶ ἕναν ὕμνο, παράλληλα πρὸς αὐτὸν τοῦ Ἄπ. Παύλου.
Τονίζει ἀκόμη ὁ ἅγιος Κλήμης τὴν ἀνάγκη τῆς μετανοίας, ἔτσι ὥστε μέσω τῆς πίστεως νὰ ἐπέλθει ἡ “ἀθάνατη γνώσις”, ποὺ εἶναι καρπὸς τῆς πίστης. Τὸ σωτηριῶδες μήμυμα γιὰ τὸν ἄνθρωπο προκύπτει ὡς ἑνότητα στὴ ροὴ τῆς ἱστορίας ἀπὸ τὴν ἐποχὴ τοῦ Ἀδάμ, μέσα στὴν ὁποία ὁ ἱστορικὸς χῶρος δράσης τοῦ ἄσαρκου Λόγου δὲν εἶναι μόνο ὁ Ἰσραὴλ ἀλλὰ καὶ οἱ ἐθνικοί. Ὁ Χριστὸς περιγράφεται μὲ χριστολογικὴ ὁρολογία παρόμοια μὲ τὸ πνεῦμα τοῦ Ἀποστόλου Παύλου στὴν “Πρὸς Ἑβραίους Ἐπιστολή”, ἐνῶ ἰδιαίτερο βάρος ἀποδίδει στὸ γεγονὸς τῆς Ἀναστάσεως τοῦ Υἱοῦ τοῦ Θεοῦ καὶ Θείου Λόγου. Τὸ ἔργο τοῦ Κλήμεντος, ποὺ παρέχει πληροφορίες γιὰ τὴ διδασκαλία του, εἶναι ἡ “Πρὸς Κορινθίους” ἐπιστολή του, ποὺ στάλθηκε στὴν ἐκκλησία τῆς Κορίνθου γύρω στὸ 95, λόγω τῆς προσπάθειας κάποιων χριστιανῶν νὰ ἀντικαταστήσουν τοὺς χειροτονημένους κληρικοὺς μὲ ἄλλους τῆς ἀρεσκείας τους. Στὸ ἐπίκεντρο αὐτοῦ του συγγράμματος βρίσκεται ἡ ἀντίληψη περὶ ἀποστολικῆς διαδοχῆς, καθὼς ὁ Κλήμης ἀναλαμβάνει νὰ ξεκαθαρίσει πὼς ἡ ἰδιότητα τῶν κληρικῶν πηγάζει ἀπὸ τὸ Θεὸ καὶ ὄχι ἀπὸ τὴν ἀνθρώπινη θέληση, διότι ἄλλωστε αὐτοὺς τοὺς κληρικοὺς τοὺς κατέστησαν ἄξιους οἱ ἴδιοι οἱ χαρισματοῦχοι φορεῖς τῆς ἱεροσύνης. Ὁ ἴδιος ἔτσι προτάσσει ὑπακοή, ταπεινοφροσύνη, ὑποταγή, δικαιοσύνη καὶ ἁγνότητα, διότι ὁ σκοπὸς τῆς ἐκκλησίας εἶναι ἡ εἰρήνη καὶ ἡ ὁμόνοια.
Στὴν ἐπιστολὴ χρησιμοποιεῖ ἐπιχειρήματα ποὺ ἀντλεῖ ἀπὸ τὴν ἑλληνικὴ φιλοσοφία καὶ τὴν κοσμολογία τῶν Στωικῶν. Περιγράφει, ἔτσι, τὴν ἁρμονία καὶ τὴν τάξη ποὺ ἐπικρατοῦν στὴ φύση καὶ οὐσιαστικὰ καταλήγει στὸ συμπέρασμα ὅτι, ὅπως οἱ θεῖες ἀρχὲς καθιστοῦν τὴ δημιουργία «κόσμο», δηλαδὴ τάξη καὶ ἁρμονία, κάνουν καὶ τὴν ἀνθρώπινη κοινωνία ὀργανωμένο σύνολο. Ἀπὸ αὐτὰ συνάγεται ὅτι ὁ Κλήμης ἦταν κοινωνὸς τῆς ἑλληνικῆς παιδείας καὶ δὲ δίσταζε νὰ χρησιμοποιήσει τὴν ἑλληνικὴ φιλοσοφία στὴ θεολογία του.

ΠΑΡΑΘΕΜΑ: Ὁ ἅγιος Κλήμης γιὰ τὴ ζήλεια: “ὁρᾶτε, ἀδελφοί, ζῆλος καὶ φθόνος ἀδελφοκτονίαν κατειργάσατο. διὰ ζῆλος ὁ πατὴρ ἠμῶν Ἰακὼβ ἀπέδρα ἀπὸ προσώπου Ἠσαὺ τοῦ ἀδελφοῦ αὐτοῦ. ζῆλος ἐποίησεν Ἰωσὴφ μέχρι θανάτου διωχθῆναι καὶ μέχρι δουλείας εἰσελθεῖν. ζῆλος φυγεῖν ἠνάγκασεν Μωϋσὴν ἀπὸ προσώπου Φαραὼ βασιλέως Αἰγύπτου ἐν τῷ ἀκοῦσαι αὐτὸν ἀπὸ τοῦ ὁμοφύλου. Τὶς σὲ κατέστησεν κριτὴν ἢ δικαστὴν ἐφ’ ἠμῶν; μὴ ἀνελεῖν μὲ σὺ θέλεις, ὃν τρόπον ἀνεῖλεσ ἐχθὲς τὸν Αἰγύπτιον; διὰ ζῆλος Ἀαρῶν καὶ Μαριὰμ ἔξω της παρεμβολῆς ηὐλίσθησαν. […] διὰ ζῆλος Δαυὶδ φθόνον ἔσχεν οὐ μόνον ὑπὸ τῶν ἀλλοφύλων, ἀλλὰ καὶ ὑπὸ Σαοὺλ βασιλέως Ἰσραὴλ ἐδιώχθη.” [Κορινθίους 4. 7-13].

ἀπὸ τὸν Κωνσταντῖνο Ἀθ. Οἰκονόμου δάσκαλο

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ: Θ.Η.Ἐγκυκλ., ὁμώνυμο λῆμμα. Στυλιανὸς Παπαδόπουλος, «Πατρολογία», Τόμος Α΄, Ἀθήνα 2000.

Παναγιώτης Χρήστου, «Ἑλληνικὴ Πατρολογία», Τόμος Β΄, Ἐκδόσεις Κυρομάνος, Θεσσαλονίκη 2005.

Ἱστορία τοῦ Ἑλληνικοῦ Ἔθνους, Ἐκδοτικὴ Ἀθηνῶν, 1976, τόμος ΣΤ, σέλ. 554-555.
πηγή: http://aktines.blogspot.gr/