«Ζωήν τήν κυήσασαν ἐκυοφόρησας, Ἁγνήν Θεομήτορα, θεόφρον Ἄννα· διό πρός λῆξιν οὐράνιον, ἔνθα εὐφραινομένων, κατοικία ἐν δόξῃ, χαίρουσα νῦν μετέστης, τοῖς τιμῶσί σε πόθῳ, πταισμάτων αἰτουμένη ἱλασμόν, ἀειμακάριστε.» (Ἀπολυτίκιον τῆς Ἑορτῆς)
Ἡ Ἐκκλησία, ἀγαπητοί ἀδελφοί, κατά παράδοση ἑορτάζει τήν κοίμηση ἑκάστου Ἁγίου μέ τήν τέλεση θείας Λειτουργίας. Ἡ κοίμηση τῶν Ἁγίων θεωρεῖται γι’ αὐτούς ὡς ἡ γενέθλιός τους ἡμέρα στή βασιλεία τῶν οὐρανῶν. Τήν παροῦσα ἡμέρα ἡ Ἐκκλησία τιμᾶ τό γεγονός τῆς κοιμήσεως, δηλαδή τοῦ θανάτου, τῆς Ἁγίας Ἄννας. Ποία ὅμως, ἦταν ἡ Ἁγία Ἄννα; Αὐτή ὑπῆρξε θυγατέρα τοῦ ἱερέα Ματθάν καί τῆς Μαρίας ἀπό τή Βηθλεέμ. Εἶχε δηλαδή καταγωγή λευιτική, καταγόταν ἀπό ἱερατικό γένος.
Τό ζεῦγος τῶν Ματθάν καί Μαρίας ἀπέκτησε τρεῖς θυγατέρες. Τήν Ἄννα, ἡ ὁποία πῆρε τόν Ἰωακείμ καί ἔφεραν στόν κόσμο τήν Παναγία, γνωστή ὡς Μαριάμ, τή Μαρία, ἡ ὁποία εἶχε θυγατέρα τή Σαλώμη τή μαῖα καί τή Σοβῆ, ἡ ὁποία ἔφερε στόν κόσμο τήν Ἐλισάβετ, τή μητέρα τοῦ Προδρόμου και σύζυγο τοῦ ἱερέα Ζαχαρία. Ἡ Ἐκκλησία γιορτάζει καί τιμᾶ κάθε χρόνο τό πρόσωπο τῆς Ἁγίας Ἄννας πολλές φορές. Κατά πρῶτο λόγο σ’ ὅλες τίς ἱερές ἀκολουθίες, στήν ἀπόλυση μνημονεύονται οἱ θεοπάτορες Ἰωακείμ καί Ἄννα. Μέσα δέ στή ροή τοῦ ἐκκλησιαστικοῦ ἔτους ἑορτάζονται ἡ Σύλληψη τῆς Ἁγίας Ἄννας, στίς 9 Δεκεμβρίου, ἡ Σύναξη τῶν Ἰωακείμ καί Ἄννης, στίς 9 Σεπτεμβρίου, δηλαδή τήν ἑπομένη τῆς Γεννήσεως τῆς Παναγίας καί σήμερον 25η Ἰουλίου, ἑορτάζεται ὁ θάνατος τῆς Ἁγίας Ἄννας.
Πληροφορίες γιά τήν Ἁγία Ἄννα δέν ἔχουμε ἀπό τήν Ἁγία Γραφή. Οἱ πληροφορίες μας προέρχονται ἀπό τά ἀπόκρυφα βιβλία, δηλαδή τά μή ἀναγνωρισμένα ἀπό τήν Ἐκκλησία, τά μή ἐπίσημα βιβλία.
Ἡ Ἁγία Ἄννα μέ τό σύζυγό της Ἰωακείμ ἐβίωσαν τήν ἐντροπή τῆς ἀτεκνίας πολύ σκληρά. Μέ τή δυνατή πίστη καί θερμή προσευχή τους ὅμως κίνησαν τό ἔλεος καί ἀπόλαυσαν τήν εὔνοια τοῦ Θεοῦ ἀφοῦ ἀπέκτησαν μέ φυσικό τρόπο τή μέλλουσα Μάνα τοῦ Υἱοῦ τοῦ Θεοῦ καί τή Μάνα τοῦ ἀνθρωπίνου γένους. Στή συνείδηση τῶν πιστῶν ἡ Ἁγία Ἄννα κατέχει ξεχωριστή θέση καί θεωρεῖται ὡς πολύ προνομιοῦχος μητέρα μέσα στό σχέδιο τοῦ Θεοῦ γιά τή σωτηρία τοῦ ἀνθρωπίνου γένους. Ἡ παραδειγματική της πίστη καί ἡ δυνατή προσευχή ἀποτελοῦν πηγή ἐμπνεύσεως τῶν μελῶν τῆς Ἐκκλησίας καί ὁδοδείχτη ἀταλάντευτο, ὁ ὁποῖος φέρνει πιό κοντά στόν Ἅγιο Θεό. Ἀμήν!
Ὅλη ἡ ἀκολουθία τῆς ἡμέρας, ἑσπερινοῦ καὶ ὄρθρου, ὑπέρλαμπρη καὶ φωτοφόρος, εἶναι γεμάτη ἀπὸ ὡραιότατα ἐγκώμια πρὸς τὴν Ἁγία Ἄννα, στὰ ὁποῖα καλεῖται νὰ μετάσχει «ἐν κυμβάλοις ψαλμικοῖς», κατὰ τὸ δοξαστικό των ἀποστίχων τοῦ ἑσπερινοῦ, «πάσα ἡ κτίσις». «Μετ’ ἐγκωμίων ἐκτελεῖται ἡ ἔνδοξος μνήμη σου…Ἄννα θεοκλητέ». Ὁ ἐγκωμιασμὸς ὅμως δὲν εἶναι μόνον γιὰ τὴν ἁγία Ἄννα. Μετέχει σ’ αὐτὸν καὶ ὁ σύζυγός της, ὁ δίκαιος Ἰωακείμ, γιατί αὐτὸς εἶναι, κατὰ κάποιο τρόπο, ὁ ἥλιος, ποὺ ἑνώθηκε μὲ τὴ σελήνη, τὴν ἁγία Ἄννα, γιὰ νὰ προέλθει ἡ ἀκτίνα τῆς Παρθενίας, ἡ Παναγία Μαριάμ, ἡ κόρη τους. «Ἥλιος ὥσπερ τὴ σελήνη τὴ Ἄννη ἐνούμενος, ὁ κλεινὸς Ἰωακείμ, τῆς παρθενίας ἀκτίνα γεννᾶ». «Ώ, μακαρία δυάς, ὑμεῖς πάντων γεννητόρων ὑπερήρθητε…» Μακάρια δυάδα, ποὺ ξεπεράσατε ὅλους τους γονεῖς. Αἰτία βεβαίως γιὰ τὸν πλοῦτο τῶν ἐγκωμίων εἶναι αὐτὸ ποὺ ὁ καθένας κατανοεῖ: ἀπὸ τὸν Ἰωακεὶμ καὶ τὴν Ἄννα, γεννήθηκε ἡ Παναγία, ἡ ὁποία ἔφερε στὸν κόσμο, μέσα στὸ βάθος τοῦ σχεδίου τοῦ Θεοῦ γιὰ τὴ σωτηρία αὐτοῦ, τὸν ἴδιο τὸν Θεὸ ἐν σαρκί, τὸν Κύριο Ἰησοῦ Χριστό. «Διὰ τῆς Παναγίας, τῆς Θεότητος αὐγὴ ἐπέλαμψε». Μὲ τὴν Παναγία ἔλαμψε στὸν κόσμο τὸ φῶς τῆς Θεότητος. Καὶ βεβαίως ἔτσι τιμῶνται ὁ παπποὺς καὶ ἡ γιαγιὰ κατὰ σάρκα τοῦ Κυρίου μας. «Μνήμην τελοῦντες Δικαίων, τῶν Προπατόρων Χριστοῦ…».
Ἡ αἰτιολόγηση αὐτὴ τῆς φωτοφόρου ἑορτῆς τῆς Κοιμήσεως τῆς ἁγίας Ἄννης δὲν συνιστᾶ μία ἁπλὴ ἀναφορὰ τῆς ὅλης ἑορτῆς. Ἀποτελεῖ τὸ κέντρο, τὴν ἀδιάκοπα ἀνακυκλούμενη ἔννοια, τόσο ποὺ θὰ ἔλεγε κανεὶς ὅτι ὅλη ἡ ἀκολουθία δὲν κάνει τίποτε ἄλλο, ἀπὸ τὸ νὰ προβάλλει τὸν ἐρχομὸ τοῦ Χριστοῦ διὰ τῆς Παναγίας Μητέρας Του, καὶ αὐτὸ νὰ τὸ παρουσιάζει μὲ διαφορετικὲς λέξεις καὶ πολλαπλὰ λογοτεχνικὰ σχήματα, μὲ εἰκόνες καὶ μὲ προτυπώσεις ἀκόμη ἀπὸ τὴν Παλαιὰ Διαθήκη. Σὰν νὰ ἔχουμε τὸ πολυτιμότερο διαμάντι στὸν κόσμο, καὶ νὰ τὸ προβάλλουμε μὲ ὅλων των εἰδῶν τὰ φῶτα καὶ τοὺς χρωματισμούς. «Οἱ ἐξ ἀκάρπων λαγόνων, ράβδον ἁγίαν τὴν Θεοτόκον βλαστήσαντες, ἐξ ἧς ἡ σωτηρία τῷ κόσμω ἀνέτειλε, Χριστὸς ὁ Θεός». «Τῆς μητρὸς τοῦ Δεσπότου καὶ Ποιητοῦ, μήτηρ γέγονας Ἄννα πανευκλεής…» Ἔτσι ἡ κοίμηση τῆς ἁγίας Ἄννης, καὶ μαζὶ μὲ αὐτὴν τοῦ ἁγίου Ἰωακείμ, λειτουργεῖ παραπεμπτικὰ καὶ ἀναγωγικά: δὶ’ αὐτῶν τιμᾶται καὶ ἐγκωμιάζεται ὁ Κύριος Ἰησοῦς Χριστός. «Μνήμην Δικαίων τελοῦντες, σὲ ἀνυμνοῦμεν, Χριστέ». Κι εἶναι φυσικό: ἂν ἕνας ἄνθρωπος ἔχει κάποια ἀξία εἶναι γιατί ὁ ἴδιος ὁ Θεὸς τὸν ἔχει χαριτώσει καὶ τὸν ἔχει ὑπερυψώσει. Κι ἂν αὐτὸ ἰσχύει γιὰ ὅλους τους ἁγίους, πόσο μᾶλλον γιὰ τοὺς κατὰ σάρκα προπάτορές Του, τὸν παππού Του καὶ τὴ γιαγιά Του;
Ἡ τιμή ἀσφαλῶς γιὰ τὴν ἁγία Ἄννα καὶ τὸν ἅγιο Ἰωακεὶμ δὲν εἶναι μία εὔνοια τοῦ Θεοῦ χωρὶς λόγο. Γιὰ νὰ χαριτωθοῦν μὲ αὐτὸν τὸν τρόπο – νὰ γεννήσουν τὸ καλύτερο ἄνθος τῆς ἀνθρωπότητας, τὴν Παναγία Θεοτόκο – συνήργησαν καὶ οἱ ἴδιοι, μὲ τὴν ἁγιασμένη ζωή τους, γεγονὸς ποὺ προβάλλει ἐξίσου πολλαπλῶς ἡ ἀκολουθία τῆς ἡμέρας. «…Ἡ νοητὴ χελιδών (ἡ Ἄννα)…ἀμέμπτως ἐν σωφροσύνη βιωσαμένη καλῶς». Μὲ σωφροσύνη καὶ μὲ ἄμεμπτο τρόπο ἔζησε ἡ ἁγία Ἄννα. «Τὰς νόμου ἐντολᾶς, θεαρέστως τηροῦσα, μητέρας Ἰσραήλ, ὑπερήρας ἁπάσας…ἁγιόλεκτε Ἄννα, προμῆτορ Κυρίου». Τήρησες τὶς ἐντολὲς τοῦ νόμου τοῦ Θεοῦ, μὲ θεάρεστο τρόπο, ἁγιόλεκτε Ἄννα, καὶ ξεπέρασες ὅλες τὶς μητέρες τοῦ Ἰσραήλ.
Μὲ τὴν προϋπόθεση αὐτή, νὰ τηρεῖ δηλαδὴ πάντοτε τὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ, ἀναδείχτηκε ἡ Ἄννα σ’ αὐτὸ τὸ ὑψηλὸ σημεῖο, νὰ γίνει Μητέρα τῆς Μητέρας τοῦ Θεοῦ, γι’ αὐτὸ καὶ οἱ ὕμνοι στὴ συνέχεια δὲν παύουν νὰ μιλοῦν γιὰ τὸ τελικὸ ἀποτέλεσμα: νὰ μετατεθεῖ στοὺς κόλπους τοῦ Θεοῦ καὶ νὰ εἶναι συνόμιλος τῶν ἀγγέλων. Ο Χριστὸς «σὲ μεταθέμενος πρὸς τὰ ἐπουράνια, μετὰ δόξης, Ἄννα ἔνδοξε». «Σήμερον ἐκ τῆς προσκαίρου μεταστάσα ζωῆς, ἐν τοῖς ἐπουρανίοις μετὰ χαρᾶς τὴν πορείαν ποιουμένη ἀγάλλεται». Τὸ ἔνδοξο τέλος τῆς ἁγίας Ἄννης, τηρουμένων τῶν ἀναλογιῶν, περιμένει βεβαίως καὶ ἐμᾶς, ἐφόσον ἀγωνιζόμαστε στὴ ζωὴ αὐτὴ νὰ τηροῦμε τὶς ἅγιες ἐντολὲς τοῦ Χριστοῦ.
[Πηγή pentapostagma.gr]
Ἄξιον σημειώσεως εἶναι ὅτι στὸ Ἅγιο Ὅρος, τὸ περιβόλι τῆς Παναγίας, ὅπως λέγεται, ἔχει καὶ ἡ Ἁγία Ἄννα μιὰ ξεχωριστὴ θέση τιμῆς. Ἡ μεγαλύτερη καὶ ἀρχαιότερη ἐκεῖ Σκήτη εἶναι ἀφιερωμένη στὴν Ἁγία Ἄννα. Ἀριθμεῖ 50 περίπου ἀσκητικὲς καλύβες, ἐνῶ τὸ Κυριακό, ποὺ εἶναι μεγαλοπρεπέστατος Ναὸς πυκνὰ ἁγιογραφημένος εἶναι ἀφιερωμένος στὸ ὄνομά της. Στὸ Κυριακό της Σκήτης φυλάσσεται τὸ ἀριστερὸ πόδι τῆς Ἁγίας Ἄννης, ἐνῶ στὴν Ἱερὰ Μονὴ Κουτλουμουσίου φυλάσσεται ὁλόκληρη ἡ κνήμη τοῦ δεξιοῦ ποδιοῦ.
