1.. ΜΑΡΤΥΡΙΟΝ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΕΝΔΟΞΟΥ ΜΕΓΑΛΟΜΑΡΤΥΡΟΣ
ΜΗΝΑ ΤΟΥ ΑΙΓΥΠΤΙΟΥ καὶ ΜΕΡΙΚΗ ΘΑΥΜΑΤΩΝ ΔΙΗΓΗΣΙΣ
Ἔκδοσις Ἱ. Ν. Ἁγίου Μηνᾶ Ἀμφιάλης, ἐν Πειραιεῖ, 1982
Πολλῆς ὠφελείας καὶ σωτηρίας εἶναι πρόξενον, εὐλογημένοι Χριστιανοί, νὰ διηγῆταί τινας τῶν ἁγίων Μαρτύρων τοὺς ἀγῶνας καὶ τὰ κατορθώματα, καὶ οὐ μόνον ἐκεῖνος ὁποῦ τὰ διηγεῖται ὠφελεῖται, ἀλλὰ καὶ οἱ ἀκούοντες ἔχουσι μέγα διάφορον εἰς τὴν ψυχήν τους. Διότι, ὅταν ἀκούῃ τις, πῶς ἐπολιτεύθη ὁ δεῖνα Ἅγιος, πῶς ἐμαρτύρησε, πῶς ἔχυσε τὸ αἷμα του ὑπὲρ τῆς ἀγάπης τοῦ Χριστοῦ, παρακινεῖται καὶ ἐκεῖνος πρὸς μίμησιν καὶ πάντοτε προθυμεῖται ὁ τοιοῦτος, ἐὰν ἔλθῃ καιρὸς νὰ ὑπομείνῃ καὶ αὐτὸς τὰ ὅμοια. Πάντων μὲν οὖν τῶν ἐνδόξων Μαρτύρων, ὡς εἶπον, αἱ διηγήσεις δίδουσι μέγα διάφορον εἰς τὴν τοῦ διηγουμένου ψυχὴν καὶ εἰς τὴν τῶν ἀκουόντων, ἐξόχως δὲ τοῦ ἁγίου Μεγαλομάρτυρος Μηνᾶ, τοῦ σήμερον ἑορταζομένου, ἡ διήγησις πολλὴν ὠφέλειαν ψυχικὴν δύνεται νὰ δώσῃ καὶ εἰς τὸν λέγοντα καὶ εἰς τοὺς ἀκούοντας. Διὰ τοῦτο, εὐσεβέστατοι Ἄρχοντες, γενῆτε πρόθυμοι εἰς τὴν ἀκρόασιν τῆς διηγήσεως, καὶ δεήθητε καὶ ἐσεῖς τοῦ Ἁγίου, νὰ μὲ δώσῃ λόγον ἱκανὸν νὰ διηγηθῶ τὸ Μαρτύριόν του καὶ τὰ θαύματά του. Διότι ἐγὼ ἔπαθα ὥσπερ εἷς πτωχὸς ἄνθρωπος, ὁ ὁποῖος ἀποτολμήσας νὰ φιλεύσῃ τὸν Βασιλέα μὲ ὅλον του τὸ στράτευμα, πῶς εἰς τὰ ὕστερα ἀνάγκη νὰ ἐντραπῇ, ὅτι δὲν δύνεται νὰ ἔχῃ τόσην ὑπηρεσίαν, οὐδὲ φαγητὰ ἄξια διὰ βασιλέα καὶ τόσον λαόν. Τὸ αὐτὸ συνέβη καὶ εἰς ἐμέ ἐπειδὴ ἐγὼ μὲν εἶμαι πτωχὸς εἰς τὸν λέγειν καὶ ἀδύνατος νὰ διηγοῦμαι τοιούτου μεγάλου Ἁγίου μαρτύριον. ἡ δὲ αὐθεντία σας ὡς βλέπω, ἔχετε μεγάλην προθυμίαν νὰ ἀκούετε, καὶ ἀναμένετε ὅλοι σας νὰ φιλευθῆτε πνευματικῶς ἀπὸ ἑνὸς πτωχοῦ στόμα. Διὰ τοῦτο γοῦν, παρακαλῶ τὴν ἀντίληψίν σας, δεηθῆτε τοῦ θεοῦ, ἵνα διὰ πρεσβειῶν τοῦ ἑορταζομένου Ἁγίου, δώσης μοι λόγον πρέποντα ἐν ἀνοίξει τοῦ στόματος, διότι βούλομαι νὰ ἀρχίσωι τὴν περὶ τοῦ Ἁγίου διήγησιν, καὶ ἀκούσατε τὴν προθύμως, ἵνα λάβητε καὶ τὸν ἄξιον μισθὸν παρ᾿ αὐτοῦ.
Μετὰ τὴν ἔνσαρκον οἰκονομίαν τοῦ Χριστοῦ, ὡς τριακοσίους χρόνους, ἦσαν δύο τινὲς βασιλεῖς κατὰ πολλὰ ἀσεβεῖς καὶ Χριστιανομάχοι, ὁ Διοκλητιανός, λέγω, καὶ ὁ Μαξιμιανός, τὸ ζεῦγος τοῦ διαβόλου, καὶ ὁ μὲν Διοκλητιανὸς ἐβασίλευεν εἰς τὴν Ἀνατολὴν πᾶσαν, ὁ δὲ Μαξιμιανός, ὁ ὁποῖος εἶχε γυναῖκα τὴν θυγατέρα τοῦ Διοκλητιανοῦ τούτου, ἐβασίλευεν εἰς τὴν Δύσιν. Τοιαύτην γοῦν βουλὴν ἐβάλασιν οἱ ἀσεβέστατοι, καὶ τοῦτο ἦτο τὸ ἔργον τους, ὅτι παντελῶς νὰ σβήσουν τὸ ὄνομα τοῦ Χριστοῦ, καὶ νὰ ἀφανίσουσι τὸ γένος τῶν Χριστιανῶν, διότι οὐδὲ πόλεις εἶχαν εἰς τὸν νοῦν τοὺς νὰ αὐγατίσουν εἰς τὴν ἐξουσίαν τούς, οὐδὲ ἔθνη ἤθελαν νὰ ὑποτάξουν εἰς τὴν βασιλείαν τους, μόνον ἕνα σκοπὸν ἀσεβέστατον καὶ ἕνα; ἔργον παρανομώτατον, εἶχον νὰ τυραννοῦσι τοὺς Χριστιανούς. Τότε τί κακὸν δὲν ἐγίνετο εἰς τοὺς ἀγαπῶντας τὸν Χριστόν; ἐστενοχωροῦντο αἱ φυλακὲς ἀπὸ τὸ πλῆθος τῶν καθ᾿ ἑκάστην τιμωρουμένων Χριστιανῶν, τὰ σπίτια ὁποῦ εἶχον οἰκοκυροὺς Χριστιανούς, ἐρημώνοντο, αἱ ἐρημίαι καὶ τὰ ὄρη ἐγίνοντο ὡσὰν κάστρη ἀπὸ τὸ πλῆθος τῶν Χριστιανῶν ὁποῦ ἔφευγαν ἐκεῖ. Οἱ πτωχοὶ Χριστιανοί, καὶ φίλοι τῆς ἀληθείας, ὡσὰν νὰ ἠθελαν κάμῃ μέγα τίποτες πταίσιμον, ἔτσι ἐπαιδεύοντο, τὰ χρήματα τῶν Χριστιανῶν ἐδιαρπάζοντο ἐκ τῶν Ἑλλήνων, οἱ νόμοι τῆς ἀνθρωπίνης φύσεως διελύοντο. Διότι οἱ πατέρες οἱ Ἕλληνες ἐπρόδιδαν τοὺς υἱοὺς τοὺς ὁποῦ ἐπιστευαν τὸν Χριστόν, εἰς θάνατον, οἱ παῖδες ὁμοίως ἐγκαλοῦσαν τοὺς πατέρας ὡς Χριστιανούς, καὶ σχεδὸν εἰπεῖν, σκότος καὶ σύγχυσις μεγάλη ἦτον εἰς ὅλον τὸν κόσμον. Διότι οἱ μὲν ἐχθροὶ τοῦ Χριστοῦ ἐπαῤῥησιάζοντο, καὶ οἱ δαίμονες ὡς θεοὶ ἐπροσκυνοῦντο, οἱ δὲ φίλοι τῆς ἀληθείας Χριστιανοὶ ἐδιώκοντο, καὶ ὁ ἀληθὴς Θεὰς ὁ Χριστὸς ὡς πλάνος ἐνυβρίζετο. Τότε τινὲς ὑπήγαιναν φανερὰ καὶ ὁμολογοῦσαν τὸν Χριστὸν Θεὸν ἀληθῆ, καὶ μὲ πολλὰ βάσανα ἀπέθνησκαν, ἄλλοι δὲ πάλιν διὰ τὸν φόβον τῶν βασάνων ὑπήγαιναν καὶ ἀρνοῦντο τὸν Χριστόν, καὶ ἐθυσίαζον τοῖς εἰδώλοις, ὅσοι δὲ μήτε νὰ μαρτυρήσουν ἐδύναντο, μήτε νὰ γένουν Ἕλληνες ἤθελον, ἔφευγαν εἰς τὰ ὄρη καὶ εἰς τὰ σπήλαια, καὶ ἐκρύβοντο ἐκεῖ, ἀναμένοντες τὸν καιρόν, ὅσον νὰ γνωρίσουν ὅτι εἶναι τὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ νὰ παῤῥησιασθοῦσι.
Τότε δὴ τότε καὶ ὁ θαυμαστὸς οὗτος Μηνᾶς, ὁ τὴν ἀρετὴν περιβόητος, ἔλαμπε ὥσπερ ἥλιος, πατρίδα μὲν εἶχε τὴν Αἴγυπτον, ἥτις τανῦν ὀνομάζεται Μυσύριον, προγόνους δὲ καὶ πατέρα εἶχεν ἀσεβεῖς κατὰ τὴν θρησκείαν καὶ ὅλως διόλου τετυφλωμένους εἰς τὴν Ἑλληνικὴν πλάνην. καὶ ὅμως, ἀπὸ τοιούτους γονεῖς γεννηθεὶς ὁ Ἅγιος, ἐχρημάτισε δοῦλος τοῦ Χριστοῦ ἐκλεκτός, καὶ ἦτον ὡσὰν τὸ τριαντάφυλλον, ὁποῦ γίνεται μὲν ἀπὸ τὴν ἀκανθώδη τριανταφυλλέαν, πάντες δὲ τὸ ὀρέγονται. Ἀφόντις γοῦν ἀνετράφη ὁ ἅγιος καὶ ἦλθεν εἰς τὴν ἡλικίαν τῶν ἀνδρῶν, ἀπεγράφη εἰς τὴν τάξιν τῶν στρατιωτῶν καὶ ἦτον καὶ αὐτὸς εἷς στρατιώτης τοῦ Μαξιμιανοῦ, μὲ ἄλλους πολλοὺς στρατιώτας, οἱ ὁποῖοι ἦτον μὲν εἰς τὸ τάγμα, ὅπερ ὠνομάζετο Ῥουταλιακόν, εἶχον δὲ πρῶτον ἀπάνω του ταξίαρχον ἄνθρωπόν τινα Φιρμιλιανὸν ὀνόματι, ἀπὸ ὅλους δὲ τοὺς στρατιώτας τοῦ τάγματος ἐκείνου ἐνδιάφερεν ὁ Ἅγιος καὶ εἰς τὴν ἡλικίαν τοῦ κορμίου, καὶ εἰς τὴν εὐμορφίαν καὶ εἰς τὴν ἀνδρείαν τῶν χειρῶν, ἀλλὰ καὶ δὴ εἰς τὴν φρόνησιν· ἀπ᾿ αὐτὸ ἦτον καὶ γνώριμος εἰς τοὺς πολλοὺς καὶ εἶχεν ὄνομα ἐπαινετόν.
Ἀλλὰ ταῦτα μὲν ἀρκοῦσιν εἰς τοσοῦτον, ἂς ἐλθοῦμεν δὲ εἰς τὸν τρόπον τῆς μαρτυρίας του. Κατ᾿ ἐκεῖνον τὸν καιρὸν ὁ ταξίαρχος Φιρμιλιανὸς συνάξας τοὺς στρατιώτας του ὑπῆγεν εἰς ἕνα κάστρον τῆς Μπαρμπαρίας γιὰ τὸ φυλάττῃ, Κοτυάειον λεγόμενον, τὸ ὁποῖον εἶναι εἰς τὰ σύνορα τῆς Φρυγίας Σαλουταρίας. Ἀνάμεσα δὲ εἰς ἐκείνους τοὺς στρατιώτας ἦτον, ὡς εἶπον καὶ ὁ Ἅγιος οὗτος Μηνᾶς. Μίαν δὲ τῶν ἡμερῶν, ὡς ἤκουσε τοὺς ὁρισμοὺς τοῦ βασιλέως ὁποῦ τοὺς ἐδιαλαλούσαν, πῶς οἱ τοιοῦτοι στρατιῶται νὰ πιάνουσι τοὺς Χριστιανοὺς νὰ τοὺς τυραννούσιν ἐμίσησε τὸ τοιοῦτον ἀσεβέστατον πρόσταγμα καὶ ἔῤῥιψε μὲν τὴν ζώνην τὴν στρατιωτικήν, ἡ ὁποία; ἦτον σημεῖον κατ᾿ ἐκεῖνον τὸν καιρὸν εἰς τοὺς στρατιώτας, ἐπῆγε δὲ εἰς τὸ ὄρος, ὁποῦ ἦτον ἀπάνωθεν τοῦ Κοτυαείου, καὶ ἐκεῖ ἀσκήτευε. Διότι καλλία προέκρινε νὰ κατοικῇ μὲ τὰ θηρία παρὰ νὰ εὑρίσκεται μὲ τοὺς ἐχθροὺς τοῦ Χριστοῦ εἰδωλολάτρας. Ἐκεῖ γοῦν διατρίψας ὁ Ἅγιος ἱκανὸν καιρόν, καὶ νηστείαις καὶ ἀγρυπνίαις εὐαρεοτήσας τῷ Θεῷ, εἶδε καὶ ἀπσκάλυψιν, ὅτι καιρὸς εἶναι νὰ μαρτυρήσῃ, διὰ τοῦτο ἐφύλαξε μίαν ἡμέραν, εἰς τὴν ὁποίαν ἐκάμνασι πανήγυροιν μεγάλην οἱ ἄνθρωποι τοῦ Κοτυαείου, μὲ θυσίας, μὲ χοροὺς μὲ παιγνίδια καὶ πηλαλήματα ἀλόγων καὶ μὲ ἀλλες θεραπεῖες τῶν δαιμόνων. Εἰς αὐτὴν γοῦν γνωρίσας ὁ Ἅγιος ὅτι εἶναι κόσμος πολὺς συναγμένος, καὶ πάντες ὠφεληθῇ θέλουσι, καὶ μάλιστα πολλοὶ κρύφοι χριστιανοὶ ἀπὸ τὴν μαρτυρίαν του, ὑπῆγεν εἰς τὸ μέσον τῆς ἑορτῆς καὶ ἐκάθισεν εἰς ἕνα τόπον ὑψηλόν, εἰς τὸν ὁποῖον ἔμελλον νὰ ἰδοῦσι, πολλοί, καὶ μετὰ μεγάλης φωνῆς ἔκραξε λέγοντας. Ἰδοὺ ἐγώ, δίχως νὰ μὲ ζητῆτε, ἦλθον· καὶ δίχως νὰ μὲ γυρεύετε, εὑρέθην, ἀσεβέστατοι. Γνωρίσετε καλά, ὅτι εἷς εἶναι ἀληθὴς Θεός, ὁ Χριστός, αὐτὰ δὲ ὁποῦ προσκυνεῖτε ἐσεῖς καὶ λατρεύετε εἶναι ξύλα κωφὰ καὶ ἀναίσθητα.
Ὅσοι γοῦν ἤκουσαν τὴν τοιαύτην φωνὴν τοῦ Ἁγίου, ὅλοι ἐσύνδραμαν πρὸς αὐτὸν νὰ ἰδοῦσι τίς εἶναι, καὶ πλέον τόσον δὲν τοὺς ἔκαμε χρεία νὰ ἀκούουσι τὰ παιγνίδια ἢ νὰ βλέπουσι τοὺς χορούς, ὅσον ἐθαύμαζαν τὸν Ἅγιον, πῶς ἀπετόλμησεν εἰς τόσον πλῆθος Ἑλλήνων νὰ παῤῥησιασθῇ μὲ τοιούτους λόγους. Ὅσοι μὲν γοῦν ἦσαν ἐκεῖ κρύφοι Χριστιανοὶ ἐχάρηκαν εἰς τὴν παῤῥησίαν τοῦ Ἁγίου, οἱ δὲ ἀσεβέστατοι Ἕλληνες ἔτριζαν τοὺς ὀδόντας ἕνας τὸν ἄλλον, ἐσυνερίζοντο, ποῖος νὰ πιάσῃ πρῶτος τὸν Ἅγιον διότι ἐθαῤῥοῦσαν, ὅτι θέλει φύγῃ ὁ Ἅγιος, δὲν ἐκαταλάμβαναν οἱ πεπλανημένοι, ὅτι ἑκουσίως ἦλθεν εἰς τὸ μαρτύριον, ὥσπερ καὶ ὁ Χριστός μου ποτε εἰς τὸν Σταυρόν. Τί τὸ ἐντεῦθεν; σύροντες, δέρνοντες, ἔφεραν τὸν Ἅγιον ἔμπροσθεν τοῦ ἡγεμόνος τῆς πόλεως, ὁ ὁποῖος ἐκαλεῖτο μὲν Πύῤῥος, ἔτυχε δὲ τότε καθήμενος ἐφ᾿ ὑψηλοῦ θρόνου, διὰ νὰ βλέπῃ τὸ θέατρον. Ὡς δὲ εἶδε τὸν Ἅγιον ἀπὸ κοντά, εὐλαβήθη τὰ σχῆμα του καὶ τὴν ἡλικίαν του, διότι ἦτον τότε ὁ Ἅγιος ὡς πεντήκοντα ἐτῶν καὶ εἶχε πρόσωπον καὶ σχῆμα ἄξιον εὐλαβείας, διὰ τοῦτο δὲν ἐπίασε μετὰ κακίας νὰ τὸν ἐξετάζῃ, ἀλλὰ ἐσχηματίσθη μὲ ἡμερότητα καὶ μετὰ γλυκολογίας ἀρχισε νὰ ἐρωτᾷ τὸν Ἅγιον πόθεν εἶναι καὶ τίς εἶναι καὶ ἀπὸ ποίαν θρησκείαν. Πρὸς ταῦτα ὁ Ἅγιος πατρίδα μέν, εἶπεν, ἔχω τὴν Αἴγυπτον, καλοῦμαι δὲ Μηνᾶς, ἤμουν δὲ καί ποτε στρατιώτης, ἀλλ᾿ ὅμως μὲ τὸ νὰ εἶστε ἀσεβεῖς καὶ εἰδωλολάτραι ἄφησα τὴν τιμήν σας καὶ ἤμουν εἰς τὸ ὄρος κεκρυμμένος Χριστιανός, τώρα δὲ ἦλθα νὰ παῤῥησιασθῶ ἐνώπιον πάντων, νὰ ὁμολογήσω τὸν Χριστόν μου, ὡς Θεὸν ἀληθινόν, ἵνα καὶ αὐτὸς ὁμολογήσῃ με ὡς δοῦλον αὐτοῦ ἐν τῇ βασιλείᾳ τῶν οὐρανῶν, καθὼς τὸ ὥρισε καὶ μόνος του, ὅστις μὲ ὁμολογήσει ἐμποσθεν τῶν ἀνθρώπων, ὁμολογήσω κἀγὼ ἐν αὐτῷ ἔμπροσθεν τοῦ πατρός μου τοῦ ἐν τοῖς οὐρανοῖς». Ταῦτα ὡς ἤκουσεν ὁ ἡγεμὼν πλέον δὲν ἐδυνήθη νὰ στέκεται εἰς τὰ πλαστὸν σχῆμα τῆς ἡμερότητος. ἀλλὰ μετὰ μεγάλης μανίας καὶ ὀργῆς ἐπρόσταξε νὰ βάλουσι τὸν Ἅγιον εἰς τὴν φυλακήν, ἕως οὗ τὸ ταχὺ νὰ συλλογισθῇ μὲ τί βάσανα νὰ τὸν θανατώσῃ, καὶ τὴν μὲν ἡμέραν ἐκείνην ἐπέρασεν ἡ μιαρὰ πανήγυρις τῶν Ἑλλήνων, τὸ δὲ ταχὺ ὁ ἄρχων ἐκεῖνος Πύῤῥος, θυμωμένος ὢν περισσὰ κατὰ τοῦ Ἁγίου, ὥρισε νὰ τὸν ἐβγάλουσιν ἀπὸ τὴν φυλακήν. Καὶ πρῶτον μὲν ἔλεγεν, ὡς μέγα ἔγκλημα κατὰ τοῦ Ἁγίου, πῶς ἀπετόλμησεν εἰς τόσον πλῆθος νὰ εἴπῃ τοιαῦτα λόγια, διότι καταφρόνησιν εἰδικήν του εἶχε τὴν παῤῥησίαν τοῦ Ἁγίου, πῶς δὲν τὸν ἐφοβήθη, ἀλλὰ ἐσύντυχεν ἐχθὲς τοιούτους λόγους, ἔπειτα δὲ τὸν ὠνείδιζε, καὶ πῶς ἄφησε τὴν ὑπηρεσίαν τοῦ βασιλέως· ὁ δὲ Ἅγιος εἰς αὐτὸ μάλιστα χαίρων, καὶ συλλογιζόμενος πῶς δὲν τὸν ἐδειλίασε, ἀπεκρίθη. Ναὶ ἡγεμών, ἔτσι πρέπει τὸν Χριστόν μου νὰ ὁμολογοῦμεν φανερὰ καὶ παῤῥησιασμένα, ὅτι εἶναι φῶς. Νὰ μὴν φοβούμεστε, καθὼς ἐκεῖνος εἶπεν, ἀπὸ τῶν ἀποκτεινόντων τὸ σῶμα, τὴν δὲ ψυχὴν μὴ δυναμένων ζημιῶσαι, ἀλλὰ νὰ τὸν κηρύττωμεν καὶ στόματι καὶ καρδίᾳ, διότι καὶ ὁ Ἀπόστολος Παῦλος ἔτσι μᾶς ἐδίδαξε λέγοντας. Καρδία μὲν πιστεύεται εἰς δικαιοσύνην, στόματι δὲ ὁμολογεῖται εἰς σωτηρίαν.
Ταῦτα ὡς ἤκουσεν ὁ ἡγεμὼν εἰς πολλοὺς σκοποὺς ἐμεταγύρισεν, ποτὲ μὲν ἐφοβέριζε, ποτὲ δὲ ἐκαλοπίανε τὸν Ἅγιον, ἤθελε μὲν νὰ τὸν παιδεύσῃ, ἀλλ᾿ ὅμως ἐσυλλογίζετο, ὅτι αὐτὸς ὁποῦ θεληματικῶς ἐπαῤῥησιάσθη, οὐδὲ θέλει πονέσει. Τέλος πολλὰ συλλογιζόμενος, ἔβαλεν εἰς τὸν νοῦν του, ὅτι πρῶτον νὰ τὸν καλοπιάσῃ μὲ λόγους εἰρηνικούς, ἴσως νὰ τὸν καταπείση, καὶ λέγειν του· βλέπω σε, ὦ Μηνᾶ, ὅτι δὲν εἶσαι νέος ἄτακτος καὶ μωρός, νὰ μὴ ἠξεύρῃς τὸ συμφέρον σου, ἀλλὰ ἰδοὺ ἔχεις ἡλικίαν γεροντικήν, μὴ γοῦν κάμῃς ὡς μωρὸς καὶ καταφρονήσῃς ἐτούτην τὴν γλυκυτάτην ζωήν, καὶ διαλέξεις τὸν θάνατον, τὸ μισητὸν πρᾶγμα καὶ ὄνομα, ἀλλ᾿ ὡς φρόνιμος συλλογίσου τὸ καλλίτερον, καὶ ἔλα γενοῦ συγκοινωνὸς μετ᾿ ἐμᾶς, καὶ ἔχε τὴν πρώτην σου τάξιν· καὶ ἐὰν μᾶς ἀκούσῃς, καὶ ὁ βασιλεὺς ὁ πολυχρονεμένος θέλει σε τιμήσει πλέον περισσότερον καὶ θέλεις μένει τιμιώτερος καὶ φημισμένος εἰς τὸ γένος σου, καὶ πᾶς ἕνας θέλει σε ἐπαινέσει, μάλιστα δὲ καὶ οἱ εὔσπλαχνοι θεοὶ θέλουν σε συγχωρήσῃ, ἐὰν καὶ τοὺς ὕβρισες χθές. Ταῦτα ὡς ἤκουσεν ὁ Ἅγιος, πρῶτον μὲν ἐγέλασεν εἰς τοὺς λόγους τοῦ ἡγεμόνος, ἔπειτα δὲ ἀπεκρίθη καὶ εἶπε, δὲν εἶναι κανένα πρᾶγμα, ὦ ἡγεμών, μηδὲ καμμία βάσανος, ὁποῦ νὰ μὲ χωρίσῃ ἐμένα ἀπὸ τὴν ἀγάπην τοῦ Χριστοῦ μου, καὶ ἐὰν θέλῃς νὰ τὸ εἰδῂς καὶ μὲ ἔργον, κάμε εἴτι παίδευσιν θέλεις, νὰ σὲ ἔχω καὶ χάριτας.
Ἀφόντις ἤκουσεν ὁ Πύῤῥος τοὺς τοιούτους λόγους, πλέον κρατημὸν δὲν εἶχεν, ἀλλὰ παρευθὺς μὲ κακίαν πολλὴν εἶπε πρὸς τοὺς στρατιώτας, πιάσατε τὸ μιαρὸν τοῦτον, καὶ τανύσετε τὸν κατὰ γῆς εἰς τέσσαρα, ἔπειτα ἐπάρτε νεῦρα ὠμὰ βοῶν, καὶ δέρνετέ τον ἀσυμπάθητα, ἕως οὗ νὰ ἀπολαύσῃ ἐκεῖνο ὁποῦ ζητεῖ. Δὲν ἐπρόφθασεν ὁ Πύῤῥος νὰ εἴπῃ τὸν λόγον, καὶ παρευθὺς ἐγίνετο τὰ πρόσταγμα. Τί γοῦν ὁ Ἅγιος; ἐκεῖ ἔδειξε τὴν ὑπομονήν του, ἐκεῖ ἔδειξε τὴν καρτερίαν του, εἶπες ὅτι ἄλλος ἐπαιδεύετο. Ἔτσι ἐφαίνετο ὁ Ἅγιος ὅλος χαρούμενος, ὅλος εὐφραινόμενος, δύο καὶ τρεῖς φορὲς ἀλλάχθησαν οἱ στρατιῶται, καὶ ὅμως ὁ Ἅγιος ὁ αὐτὸς ἦτον, τόσην δὲ ἀνδρείαν ἔδειξεν ὁ Ἅγιος, ὅτι ὅλοι ἐθαύμαζαν, ὄχι τόσον εἰς τὴν πρώτην ἀποκοτίαν του, ὅσον εἰς τὴν τοιαύτην ὑπομονήν. Ἕνας δὲ φίλος παλαιὸς τοῦ Ἁγίου, στρατιώτης καὶ αὐτὸς ὀνόματι Πηγάσιος, βλέποντας τὸ κορμὶ τοῦ Ἁγίου πῶς μέλλει νὰ σκορπίσῃ ἀπὸ τὰς πληγάς, ὑπῆγεν ὡς λυπούμενος πρὸς τὸν Ἅγιον, καὶ λέγει τόν, δὲν βλέπεις ὦ ἄνθρωπε, ὅτι ὅλος ἐδιελύθης; πῶς τὰ κρέατά σου κολλοῦσιν εἰς τὰ λουριά; πῶς εἰς ὀλίγην ὥραν μέλλει ἀδίκως νὰ θανατωθῇς, εἰπὲ ὅτι θυσιάζεις, καὶ ὁ Θεὸς θέλει βοηθήσῃ, ὅτι δὲν τὸ κάμνεις μὲ τὸ θέλημά σου, ἀλλὰ μὲ τὸ στανέος σου διὰ τὰς ἀφορήτους πληγάς. Ταῦτα ὡς ἤκουσεν ὁ Ἅγιος ἐγύρισε μὲ βλέμμα φοβερόν, καὶ λέγει τον, ἀποστῆτε ἀπ᾿ ἐμοῦ πάντες οἱ ἐργαζόμενοι τὴν ἀνομίαν, λεῖψε ἀπὸ ἐμένα, ἐχθρὲ τῆς ἀληθείας, καὶ ὄχι φίλε μου. Διότι ἐγὼ τὸν Χριστόν μου ἐθυσίασα καὶ θέλω θυσιάσει, ὁ ὁποῖος εἶναι καὶ βοηθός μου, καὶ τὲς πληγὲς ἐτοῦτες μὲ δυναμώνει νὰ τὲς ὑπολαμβάνω διὰ τρυφὴν καὶ χαράν.
Ταῦτα βλέπωντας ὁ δικαστής, καὶ πλέον ἀνάπτων εἰς τὸν θυμὸν πάλιν ἐπενόησεν ἄλλην μεγαλυτέραν βάσανον κατὰ τοῦ Ἁγίου, καὶ παρευθὺς ἐπρόσταξε νὰ τὸν δέσουν ὑψηλὰ τανυοτὸν εἰς ἕνα ὀρθὸν ξύλον, καὶ πάρουν σιδερένια ὀνύχια, τὰ ὁποῖα τὰ εἶχαν ἐπὶ τὸ αὐτό, νὰ τυραννοῦσι τοὺς Χριστιανούς, καὶ μετ᾿ ἐκεῖνα νὰ ξέουσι δυνατὰ τὸ κορμὶ τοῦ Ἁγίου, ἕως οὗ νὰ φανοῦσι καὶ τὰ ἐντόσθιά του. Ταύτης γοῦν τῆς βασάνου γενομένης, ὁ δικαστὴς ἐκεῖνος, ὁ θὴρ μᾶλλον ἢ ἄνθρωπος, ὥσπερ ἀναγελῶντας τὸν Ἅγιον εἶπεν· ἐγνώρισες εἰς τὸ κορμί σου, ὦ Μηνᾶ, ὀλίγην παίδευσιν, νὰ φρονιμεύσῃς, ἢ ἀκόμη θέλεις νὰ σὲ αὐγατίσωμεν καὶ ἄλλην τιμωρίαν, εἰς χαράν σου καὶ ἀγαλλίασιν; Ὁ Μάρτυς εἶπεν, ὤ! τί βάνεις εἰς τὸν νοῦν σου, ὦ ἀνόητε δικαστά, μὲ τέτοια παιγνίδια νὰ μεταγυρίσῃς ἐμένα ἀπὸ τὴν πίστιν μου, ἢ μὲ τοιαύτας βασάνους, νὰ διασείσῃς τὸν στερεὸν πύργον τῆς ὁμολογίας μου; Ταῦτα ὡς ἤκουσεν ὁ ἡγεμών, ὥρισε τοὺς στρατιώτας του, πλέον περισσότερον νὰ ξοῦσι τὸν Ἅγιον, καὶ πρὸς αὐτὸν εἶπεν· ἄφες τὴν κακὴν ἀποκοτίαν, ὦ Μηνᾶ, καὶ ὑπόταξον τῷ μεγάλῳ βασιλεῖ Μαξιμιανῷ. Ὁ Ἅγιος ἀπεκρίθη, διὰ νὰ μὴν ἠξεύρῃς ποῖος εἶναι ὁ βασιλεὺς ὁποῦ ὁμολογῶ ἐγώ, διὰ τοῦτο λέγεις νὰ τὸν ἀρνηθῶ, νὰ ὑποταχθῶ τῷ φθαρτῷ καὶ γηίνῳ βασιλεῖ. Ἀλλὰ ἐγὼ δὲν ἀρνοῦμαι τὸν ἀληθινὸν Βασιλέα, ὅστις δίδει πνοὴν καὶ ζωὴν πᾶσι τοῖς ἐν τῇ γῇ, καὶ ἔδωκε καὶ τὴν ἐξουσίαν τοῖς βασιλεῦσι. Ὁ δὲ δικαστὴς οὐχὶ θέλων μαθεῖν ἀλλὰ προσποιούμενος, ὅτι δὲν γνωρίζει, τίνα λέγει ὁ Ἅγιος, εἶπε καὶ ποῖος εἶναι αὐτός, ὦ Μηνᾶ, ὁποῦ δίδει τὴν ἐξουσίαν τοῖς βασιλεῦσι καὶ εἶναι καὶ βασιλεὺς πάσης τῆς κτίσεως;
Ὁ Ἅγιος ἀπεκρίθη, ὁ Ἰησοῦς Χριστὸς εἶναι, ὁ τοῦ Θεοῦ Υἱός, ὁ πάντοτε ζῶν καὶ διαμένων, εἰς τὸν ὁποῖον ὑποτάσσονται πάντα τὰ ἐν τῷ οὐρανῷ καὶ ἐν τῇ γῇ. Ὁ δικαστὴς εἶπε, καὶ δὲν ἠξεύρεις, ὦ Μηνᾶ, ὅτι διὰ αὐτὸ τὸ ὄνομα ὁποῦ λέγεις, κακιώνουσιν οἱ πολυχρονημένοι βασιλεῖς, καὶ προστάζουσι νὰ σὰς παιδεύωμεν ἀνηλεῶς; Ὁ Ἅγιος ἀπεκρίθη, ἂς κακίζουσιν οἱ βασιλεῖς, ὦ δικαστά, ἐμένα δὲν μὲ μέλει, οὐδὲ τοὺς βάνω εἰς τὸν νοῦν μου, ἐγὼ ἕνα σκοπὸν ἔχω, νὰ ἀποθάνω εἰς τὴν καλὴν ταύτην ὁμολογίαν, τὰς δὲ βασάνους σου καὶ τοὺς φοβερισμοὺς τῶν βασιλέων τοὺς βάνω εἰς τὸν νοῦν μου ὡσὰν μικροῦ παιδίου λόγια. Διότι, ὡς λέγει καὶ ὁ ἅγιος Ἀπόστολος Παῦλος. Τίς μᾶς χωρίσει ἀπὸ τῆς ἀγάπης τοῦ Χριστοῦ ; θλίφις, ἡ στενοχώρια, ἡ λιμός, ἡ διωγμός, ἡ μάχαιρα ;»
Ταῦτα ὁ μὲν Ἅγιος ἔλεγεν, ὁ δὲ μιαρὸς δικαστὴς ἀκούοντας ταῦτα πλέον περισσότερον ἐθυμώθη, καὶ προστάζει τοὺς στρατιώτας νὰ πάρουν τρίχενα σακκία, νὰ τρίβουν δυνατὰ τὸ κρέας τοῦ Ἁγίου τὸ ἐξυσμένον. Τούτου δὲ γενομένου, ὁ Ἅγιος ἔλεγε, σήμερον ἀποδύομαι τοὺς δερματίνους τῆς ἁμαρτίας χιτῶνας καὶ ἐνδύομαι τὸ φωτεινὸν φόρεμα τῆς βασιλείας τοῦ Θεοῦ. Πάλιν ὁ δικαστὴς βλέπων ὅτι καὶ ταύτην τὴν βάσανον ὁ Ἅγιος ὡς παίγνιον τὴν ὑπολαμβάνει ἐπρόσταξε νὰ πάρουν λαμπάδας ἀναμμένας, νὰ κατακαίουν ὁλόγυρα τὸ κορμὶ τοῦ Ἁγίου, ἀλλὰ καὶ εἰς αὐτὴν τὴν βάσανον ὁ Ἅγιος ἔλεγεν, ἔχω τὸν Χριστόν μου βοηθόν, ὁποῦ ὥρισε νὰ μὴ φοβούμεστεν ἀπὸ τῶν ἀποκτεινόντων τὸ σῶμα, τὴν δὲ ψυχὴν μὴ δυναμένων ἀποκτείναι. Ταῦτα ἀκούων ὁ δικαστὴς καὶ βλέπων ὅτι πλέον δὲν δύνεται μὲ ἄλλην βάσανον νὰ ἐπιστρέψῃ τὸν Ἅγιον ἐπρόσταξε νὰ τὸν κατεβάσουν ἀπὸ τὸ ξύλον καὶ νὰ τὸν ὑπάγωσιν ἔμπροσθέν του. ἔπειτα τὸν λέγει, εἰπὲ μέ, ὦ Μηνᾶ, πόθεν σὲ ἦλθεν ἡ τοσαύτη σοφία τῶν γραμμάτων, νὰ ἀποκρίνεσαι οὕτως, σὺ ὁποῦ χθὲς καὶ προχθὲς ἤσουν στρατιώτης, εἰς πολέμους καὶ φόνους μαθημένος; Ὁ ἅγιος ἀπεκρίθη· ὁ Θεός μου, ἡ ἀληθὴς σοφία τοῦ Πατρός, αὐτὸς μὲ ἐσόφισεν, ὢ δικαστά, νὰ ἐλέγξω τὴν ἀθεότητά σου. Διότι αὐτὸς ἔτσι ὥρισεν, ὅταν ὑπάγετε ἔμπροσθεν βασιλέων καὶ τυράννων διὰ τὸ ὄνομά μου, μὴ μεριμνήσητε πῶς ἢ τί λαλήσητε, δοθήσεται γὰρ ὑμῖν ἐν ἐκείνῃ τῇ ὥρᾳ σοφία, ᾗ οὐ δυνήσονται ἀντιστῆναι πάντες οἱ ἀντικείμενοι αὐτῆς». Ὁ ἡγεμὼν εἶπε, καὶ τάχατες ἤξευρεν ὁ Χριστός σας, πῶς μέλλετε οἱ Χριστιανοὶ νὰ πεθαίνετε ἀπὸ ἡμᾶς; Ὁ ἅγιος ἀπεκρίθη· ἐπειδὴ Θεὸς Θεὸς ἀληθὴς εἶναι, ἀνάγκη νὰ τὸ ἤξευρε. Διότι αὐτὸς εἶναι καὶ καρδιογνώστης τῶν ἀνθρώπων καὶ προγνώστης τῶν μελλόντων, ἐξ οὗ καὶ ἡ κτίσις πᾶσα ἐγένετο, καὶ εἶναι φανερὴ ἐνώπιόν του. Πρὸς ταῦτα ὁ δικαστὴς μὴ δυνάμενος ἀποκριθῆναι εἶπεν, ἄφες τὰς ματαιολογίας καὶ περισσολογίας, ὦ Μηνᾶ καὶ διάλεξε ἕνα ἀπὸ τὸ ἄλλο, ἢ τὴν τοῦ Χριστοῦ σοῦ ὁμολογίαν, ἢ τὴν μετ᾿ ἐμᾶς διαγωγήν. Ὁ ἅγιος ἀπεκρίθη, μὲ τὸν Χριστόν μου καὶ ἤμουν καὶ εἶμαι καὶ θέλω εἶσθαι. Ὁ δικαστὴς εἶπε. λυποῦμαί σε, ὦ Μηνᾶ, νὰ σὲ θανατώσω τοιοῦτον ἄνθρωπον ὄντα· ὅμως ἔχε ἄδειαν εἰς μίαν ὥραν, νὰ συλλογισθῇς τὸ καλλίτερόν σου. Ὁ ἅγιος ἀπεκρίθη, κἂν δέκα χρόνους μὲ ἀφήσῃς, ὦ δικαστά, ἐγὼ ἄλλην βουλὴν δὲν μεταβουλεύομαι, μόνον τοῦτο ἠξεύρω, νὰ κηρύττω τὸν Χριστόν μου Θεὸν ἀληθινόν, τοὺς δὲ θεοὺς τῶν Ἑλλήνων νὰ τοὺς ὀνομάζω ξύλα κωφὰ καὶ ἀναίσθητα, καὶ δαίμονας μᾶλλον εἰπεῖν ἀκαθάρτους ἢ θεούς.
Ἐπὶ τούτοις ὁ δικαστὴς μεγάλως θυμωθεὶς ἐπρόσταξε νὰ σκορπίσουν εἰς τὴν γῆν τριβόλια σιδηρένια, τὰ ὁποῖα τὰ εἶχεν ἐπὶ τὸ αὐτό, νὰ τυραννοῦσι τοὺς Χριστιανούς, καὶ εἰς ἐκεῖνα νὰ σέρνουσι τὸν Ἅγιον γυμνὸν ἐπὶ ὥραν ἱκανήν. Ἀλλὰ ὁ Ἅγιος νομίζων, ὅτι ἐπάνω εἰς τριαντάφυλλα τὸν σέρνουσιν, ἔτσι ἐχαίρετο, καὶ μὲ ἐλευθέραν γλῶσσαν ὕβριζε τοὺς θεοὺς τῶν Ἑλλήνων. Ὁ δὲ ἡγεμὼν ἔτι πλέον ὀργιζόμενος, καὶ μὴ θέλων ἀκούειν τοῦ Ἁγίου πῶς ὑβρίζει τούτους, πάλιν ἐπρόσταξε μὲ ῥάβδους ἀκανθώδεις νὰ τὸν κρούουσιν ἐπάνω εἰς τὸν αὐχένα, καὶ ἄλλοι νὰ τὸν δίδουσι ῥάπισμα εἰς τὸ πρόσωπον λέγοντες, τίμα τοὺς θεοὺς καὶ τοὺς βασιλεῖς. Ταῦτα πάντα ὁ Ἅγιος ἀντ᾿ οὐδενὸς λογιζόμενος ἔχαιρε ψάλλοντας· παρανόμους ἐμίσησα, τὸν δὲ νόμον σου ἠγάπησας. Εἷς δὲ τῶν τοῦ ἡγεμόνος ἐκείνου στρατιωτῶν, Ἡλιοδωρος ὀνόματι, παρεστὼς ἐκεῖ, καὶ βλέπων τὴν τοσαύτην καρτερίαν τοῦ Ἁγίου, θέλωντας νὰ φανῇ πρὸς τὸν ἡγεμόνα ὡς σύμβουλος καλὸς λέγει τὸν αὐθέντα, ἡγεμών, νομίζω ὅτι καὶ ἡ αὐθεντία σου νὰ τὸ ἠξεύρης, πὼς αὐτὸ τὸ μιαρὸν γένος τῶν Χριστιανῶν εἶναι πολλὰ φιλονεικον καὶ πεισματάρικον, καὶ ἔτσι εὔκολα δὲν κατεπείθεται νὰ μεταγυρίσω ἀπὸ τὸ θέλημά του, ὅμως διὰ νὰ ἀναπαυθῇς καὶ ἡ αὐθεντία σου ἀπὸ πολλὲς ἔννοιες, καὶ αὐτὸς ὁ μιαρὸς νὰ λάβῃ τὰ πρεπούμενον τοῦ τέλος προσταξε νὰ τὸν ἀποκεφαλίσουν. Ταῦτα ὡς ἤκουσεν ὁ δικαστὴς βλέπων δὲ καὶ τὸ ἀμετάθετον τοῦ σκοποῦ ἔγραψε τὴν ἀπόφασιν οὕτως. Μηνᾶν τὸν Αἰγύπτιον, ὁποῦ ὑβρίζῃ τοὺς μεγάλους θεούς, προστάσσω νὰ τὸν ἀποκεφαλίσετε. Ταύτης τῆς ἀποφάσεως ἐξενεχθείσης, πολλοὶ φίλοι τοῦ Ἁγίου προσελθόντες, ἐκολάκευάν τον, ἐφιλίασάν τον, ἀγκαλίαζάν τον λέγοντες: μὴ μᾶς καταφρονήσῃς, ὦ Μηνᾶ, μηδὲ μᾶς παραβλέψῃς, ἐνθυμήσου τοὺς φίλους σου τοὺς ἰδικούς σου, τὴν τιμήν σου, ἐνθυμήσου πῶς ἤσουν τιμημένος εἰς τὴν μέσην μας, καὶ φημισμένος εἰς τὸ τάγμα μας, τώρα μὴ θελήσῃς νὰ θανατωθῇς μοναχός σου, μὴ προκρίνῃς τὸν θάνατον, τὸ μισητὸν πρᾶγμα, καὶ καταφρονῇς τὴν ζωὴν ἐτούτην τὴν ἐπιθυμητήν, μόνον μετανόησον, μεταγνώμησον, νὰ σὲ ἔχωμεν πάλιν καύχημά μας εἰς τὴν μέσην μας.
Τοιαῦτα καὶ ἀλλὰ πλείοντα ἔλεγον οἱ στρατιῶται, νομίζοντες μεταβαλεῖν τοῦ Ἁγίου τὸν σκοπόν. Ἀλλὰ ὁ Μάρτυς ὡσὰν φαρμάκι ἐχίδνης ὑπολαμβάνων τοὺς τοιούτους λόγους τῶν στρατιωτῶν, εἶπε: λείψετε ἀπὸ ἐμένα, θεομάχοι, καὶ μάλιστα τοῦ λόγου σας καθοδηγήσατε, νὰ ἐπιστραφῆτε ἀπὸ τὴν πλάνην τῶν εἰδώλων, διότι εἰς ὀλίγον καιρὸν παρέρχεται ἐτούτη ἡ πρόσκαιρος ζωὴ καὶ σᾶς θέλει κληρονομήσει ἀτελεύτητος κόλασις καὶ ἐσᾶς, καὶ τοὺς βασιλεῖς σας, καὶ τοὺς ἄρχοντάς σας. Τότε ἰδόντες οἱ στρατιῶται ὅτι πλέον δὲν εἶναι δυνατὸν νὰ μεταγυρίσουν τὴν γνώμην τοῦ Ἁγίου ἐπῆραν τον νὰ τὸν ὑπᾶσιν ἔξω τῆς πόλεως νὰ τὸν ἀποκεφαλίσουν. Πηγαινάμενος δὲ ὁ Ἅγιος εἰς τὸν τόπον τῆς καταδίκης εἶδέ τινας φίλους του, κεκρυμμένους Χριστιανούς, καὶ λέγει τους μυστικά, παρακαλῶ σας μετὰ τὸν θάνατόν μου νὰ πάρετε τὸ κορμί μου νὰ τὸ ὑπάγετε εἰς τὴν πατρίδα μου τὴν Αἴγυπτον. Ὅτε δὲ ἔφθασεν εἰς τὸν τόπον, ἐσήκωσε τὰς χεῖρας του εἰς τὸν Οὐρανόν· καὶ δεόμενος ἔλεγεν: εὐχαριστῶ σοι Δέσποτα καὶ Θεέ, ὁποῦ μὲ καταξίωσες νὰ γένω κοινωνὸς τῶν παθημάτων σου, ὁποῦ δὲν μὲ μὲ παρέδωκες εἰς τὰ θηρία τὰ ἀνήμερα νὰ μὲ κερδίσουν, ὁποῦ μὲ ἐφύλαξες ἕως τοῦ νῦν καθαρὸν εἰς τὴν ὁμολογίαν σου, ἀλλὰ καὶ νῦν δέομαί σου καὶ ἱκετεύω σε, παράλαβε τὴν ψυχήν μου εἰς τὴν βασιλείαν σου, καὶ δὸς τὴν χάριν σου καὶ τὴν βοήθειά σου εἰς ἐκείνους ὁποῦ μὲ θέλουν ἐπικαλεῖσθαι. Ταῦτα εἰπὼν ὁ Ἅγιος, καὶ κλίνας τὸ γόνυ, ἀπετμήθη τὴν κεφαλήν, κατὰ τὴν σημερινὴν ἡμέραν, ἑνδεκάτην οὖσαν τοῦ Νοεμβρίου. Ἀλλὰ ἴδετε τὴν μανίαν τῶν ἀθέων Ἑλλήνων, οὐδὲ γὰρ εἰς τοῦτο ἱκανώθησαν, πῶς τὸν ἀπεκεφάλισαν, ἀλλὰ καὶ μετὰ τὴν ἀποτομὴν τῆς κεφαλῆς, λαβόντες ταύτην καὶ τὸ ἄλλο κορμί, παρέδωκαν τῷ πυρί, καὶ ἡ μὲν ψυχὴ τοῦ Ἁγίου ἐπορεύθη εἰς τόπους φωτεινούς, εἰς τόπους ἀναπαύσεως, εἰς χεῖρας Θεοῦ ζῶντος, τὸ δὲ τίμιον καὶ ἅγιον αὐτοῦ σῶμα, τῷ πυρὶ παρεδοθέν, μέρος μὲν κατεκάη, μέρος δὲ ἔμεινεν ὑγιές, τὸ ὁποῖόν τινες τῶν κεκρυμμένων Χριστιανῶν καὶ φίλων τοῦ Ἁγίου, λαβόντες τὴν παραγγελίαν του, μύροις καὶ ὀθονίοις ἐντυλίξαντες, ἀπεκόμισαν εἰς τὴν Αἴγυπτον. Διότι ἔτσι ἔπρεπε, ὅτι ἡ πόλις ὁποῦ τὸν ἀνέθρεψεν, αὐτὴ νὰ τὸν ἀπολαύσῃ καὶ μετὰ τὸν θάνατον, ὡς πλοῦτον ἀδαπάνητον. Αὐτὸ εἶναι τὸ μαρτύριον τοῦ ἁγίου Μηνᾶ, εὐλογημένοι χριστιανοί, οὕτως ἠγωνίσθη μέχρι θανάτου ὑπὲρ τῆς ἀγάπης τοῦ Χριστοῦ.
Θαύματα τοῦ Ἁγίου Μεγαλομάρτυρος Μηνᾶ
Ἀλλὰ καὶ ὁ Χριστὸς τοιουτοτρόπως τὸν ἐτίμησε καὶ εἰς τὴν βασιλείαν τοῦ καὶ εἰς ἐτοῦτον τὸν κόσμον, ὅτι μετὰ τὸν θάνατον τοῦ ἄπειρα θαύματα ἔκαμεν, ἀπὸ τὰ ὁποῖα βούλομαι νὰ διηγηθῶ μερικὰ εὐσεβέστατοι χριστιανοί, ἀλλὰ πρὸ τοῦ νὰ ἀρχίσω τὴν διήγησιν, τοῦτο δέομαι τὴν αὐθεντία σας, νὰ μὴν ἀπιστῆτε εἰς αὐτά, ἐὰν εἶναι καὶ παράδοξα, διότι ἡ δύναμις τοῦ Χριστοῦ οὐ μόνον τοιαῦτα δύνεται νὰ τελειώσῃ, ἀλλὰ καὶ ἀλλὰ μεγαλήτερα, θαῤῥῶ δὲ ὅτι καθ᾿ ἑκάστην ἡμέραν τοιαῦτα καὶ ἀλλὰ παραδοξότερα ἀκούομεν ἀπὸ τὸς γραφάς, ὁποῦ ἐγίνοντο ἀπὸ τοὺς Ἁγίους Μάρτυρας καὶ ὁσίους εἰς τοὺς παλαιοὺς καιρούς. Μὴ γοῦν ἀπιστοῦμε καὶ εἰς ταῦτα, ἀλλὰ μετὰ πίστεως καὶ καθαροῦ συνειδότος ἂς ἀκούσωμεν καὶ τὴν περὶ τούτων διήγησιν, ἵνα λάβωμεν καὶ τέλειον τὸν μισθὸν τοῦ κόπου μας παρὰ τοῦ Μεγαλομάρτυρος Μηνᾶ.
Εἰς τὴν Κωνσταντινουπολιν ἦτο ποτὲ ναὸς τοῦ Ἁγίου τούτου ἐπιφανὴς καὶ περίβλεπτος, εἰς τὸν ὁποῖον ἐσύντρεχαν πανταχόθεν τὰ περίχωρα, καὶ ἑώρταζαν τὴν πανήγυριν τοῦ Ἁγίου, κατὰ τὴν σήμερον ἡμέραν. Ἕνας γοῦν Χριστιανὸς εὐσεβὴς καὶ φοβούμενος τὸν Θεόν, θέλοντας νὰ ἔλθῃ εἰς τὴν πανήγυριν τοῦ Ἁγίου, ἐπῆρε καὶ μερικὰ ἄσπρα μετὰ τοῦ λόγου του νὰ ἀγοράσῃ πραγματείαν, καὶ ἐπειδὴ ἐνύκτωσε, καὶ δὲν ἐφτασε νὰ ἔμβῃ μέσα εἰς τὰ κάστρον, ἔμεινε εἰς τινὸς Χριστιανοῦ ὁσπίτιον, θαῤῥώντας ὅτι εἶναι ξενοδόχος καλός, ἐκεῖνος δέ, ὡς εἶδε τὸν ξένον μοναχόν, καὶ ὅτι εἶχε καὶ ἄσπρα πλησίον του, εἰς πόσα φέρνει ἡ φιλαργυρία τὸν ἄνθρωπον! σηκώνεται τὴν νύκτα καὶ φονεύει τον. Καὶ διὰ νὰ μὴ φαίνεται ἀκέραιον τὸ κορμί, ἐπίασε καὶ κατέκοψέν το εἰς λεπτὰ κομμάτια, ἔπειτα ἔβαλέν το εἰς ἕνα δισάκκιον, καὶ ἐκρέμασεν τὸ εἰς τὸ παράμεσον κελλάρι, ἀπαντυχαίνοντας, πότε νὰ εὕρῃ καιρὸν ἐπιτήδειον νὰ τὸ παραμερίσῃ, καὶ νὰ τὸ ῥίξῃ εἰς ἀπόκρυφον τόπον. Πρὸς δὲ τὸ ταχὺ φαίνεται ὁ ἅγιος Μηνᾶς εἰς στρατιώτου σχῆμα καβαλλάρης, καὶ ἐρωτᾷ τον διὰ τὸν ξένον ὁποῦ ἐπέζευσεν ἀποσπερῆς. Ἐκεῖνος δέ, ἐπειδὴ ἐγνώριζε τὸν ἑαυτόν του πταίστην, ὤμνυεν ὅτι δὲν εἶδε τόσες ἡμέρες ἄνθρωπον ξένον νὰ πεζεύσῃ ἐκεῖ. Τότε ὁ ἅγιος ἐκατέβη ἀπὸ τὸ ἄλογόν του, καὶ εἰσέβη εἰς τὸ κελλάρι τοῦ ξενοδόχου, καὶ εὑρὼν τὸ δισάκκι ἐκατέβασέν το, καὶ λέγει τον: τί εἶναι τοῦτο; Ἐκεῖνος δὲ ὡς εἶδεν ὅτι δὲν ἔλαθεν, ἔπεσεν εἰς τοὺς πόδας τοῦ ἁγίου, μὴν ἠξεύροντας ὅτι εἶναι ὁ ἅγιος, ἀλλὰ θαῤῥώντας ὅτι εἶναι τίς στρατιώτης βασιλικός, καὶ μετὰ δακρύων ἐδέετο νὰ μὴ φανερώσῃ τὸ πρᾶγμα, ὅμως ὁ ἅγιος, συμμαζώξας τὰ κατακεκομμένα μέλη τοῦ σώματος, πᾶσα ἕνα εἰς τὴν ἁρμονίαν του, καὶ ποιήσας προσευχήν, ἀνέστησε τὸν νεκρόν, εἰπών, δὸς δόξαν τῷ Θεῷ. Ἐκεῖνος δὲ ὥσπερ ἐξ ὕπνου ἀναστάς, καὶ συλλογισθεὶς ὅσα καὶ οἷα ἔπαθεν ἀπὸ τὸν ξενοδόχον, ἐδόξασε τὸν Θεόν, ὁμοίως καὶ τὸν φαινόμενον στρατιώτην εὐχαριστήσας, τὴν πρέπουσαν ἐδίδου προσκήνησιν. Τότε ὁ ἅγιος ἐπιπλήξας τὸν ξενοδόχον ἔλαβε παρ᾿ αὐτοῦ τὰ ἄσπρα τοῦ ξένου, καὶ ἐπιδέδωκεν αὐτῷ, εἰπών: πορεύου τὴν ὁδόν σου, ἀδελφέ, εὐχαρίστων τῷ Θεῷ. Πρὸς δὲ τὸν ξενοδόχον ἐπιστρέψας, εἶπεν. Ἵνα τί ἐμελέτησας πονηρὰ κατὰ τοῦ ἀδελφοῦ σου; πλὴν ἂς εἶσαι συγχωρημένος εἰς τοῦτο, καὶ πρόσεχε ἀπὸ τοῦ νῦν νὰ μὴ ποιήσῃς τὰ ὅμοια. Ταῦτα εἰπὼν ὁ ἅγιος, καὶ ἄλλα πλεῖστα, πάλιν ἐκαβαλλίκευσε, καὶ παρευθὺς ἐγένετο ἀφανὴς ἀπὸ ἔμπροσθεν τοῦ ξενοδόχου. Τότε ἐγνώρισεν ἐκεῖνος ὅτι ὁ ἅγιος Μηνᾶς ἦτον ὁ φανείς, εἰς τοῦ ὁποίου τὴν πανήγυριν ἐπήγαινεν ὁ ξένος ἐκεῖνος νὰ προσκυνήσῃ.
2) Ἄλλος τις Χριστιανὸς ἄρχων ἔταξε νὰ κάμῃ δίσκον εἰς τὴν ἐκκλησίαν τοῦ ἁγίου τούτου ἀσημένιον, ἔκραξε γοῦν τὸν χρυσοχόον καὶ ἐπαράγγειλε τόν, ὅτι νὰ μὲ κάμῃς δύο ταψία ἀσημένια, εἰς τὸ ἕνα νὰ γράφῃ τὸ ὄνομά μου, νὰ βάνω φαγὶ ἐγὼ νὰ τρώγω, καὶ εἰς τὸ ἄλλο νὰ γράφῃ τὸ ὄνομα τοῦ ἁγίου νὰ τὸ δώσω εἰς τὴν ἐκκλησίαν του, νὰ τὸ ἔχουν διὰ δίσκον τοῦ ἀντιδώρου. Ταύτην τὴν παραγγελίαν λαβὼν ὁ χρυσοχόος, ἐποίησεν ὡς προσετάγη, ἔκαμε δύο ταψία. Καὶ εἰς μὲν τὸ ἓν ἔγραψε τὸ ὄνομα τοῦ ἄρχοντος, εἰς δὲ τὸ ἄλλο τὸ ὄνομα τοῦ ἁγίου. Μετὰ δὲ ταῦτα ἔφερε τὰ ἔμπροσθεν τοῦ ἄρχοντος καὶ τὰ δύο. Ὁ δὲ ἄρχων, ὡς εἶδε ὅτι εἶναι εὐμορφότερον καὶ τεχνικώτερον ἐκεῖνο ὁποῦ ἔγραφε τὸ ὄνομα τοῦ ἁγίου, ἐζήλευσέ το. Καὶ ἐκεῖνο μὲν ἐκράτησέ το, νὰ βάνῃ φαγὶ νὰ τρώγῃ, τὸ δὲ ἄλλο ὁποῦ ἔγραφε τὸ δικόν του ὄνομα, ἔδωκέ το εἰς τὴν ἐκκλησίαν τοῦ ἁγίου. Τί γοῦν τὸ ἐντεῦθεν; Ἦλθε καιρὸς νὰ ὑπάγῃ ὁ ἄρχων διὰ θαλάσσης εἰς τὸ ταξείδιον, μέσα γοῦν εἰς τὸ καράβι ἐζήτησε φαγὶ νὰ φάγῃ εἰς τοῦ ἁγίου τὸν δίσκον. Ἀφόντις δὲ ἀπέφαγε, ἐπῆρέ τον ὁ δοῦλός του καὶ ἔσκυψεν ἀπὸ τὸ καράβι εἰς τὴν θάλασσαν νὰ τὸν ἐκπλύνῃ, καὶ ἐκπλύνωντάς τον ἐγλύστρισε ἀπὸ τὰς χεῖρας του, καὶ ὁ δοῦλος ἀπὸ τὸν φόβον του θέλοντας νὰ τὸν πιάσῃ ἔπεσε μετ᾿ ἐκεῖνον εἰς τὴν θάλασσαν. Τοῦτο ἰδὼν ὁ ἄρχων ἐκεῖνος κλαίων καὶ ἐλεεινολογούμενος ἔλεγεν: οὐαὶ μοι τῷ ἀθλίῳ ὅτι διὰ νὰ ζηλεύσω τὸν δίσκον τοῦ ἁγίου ἔχασα καὶ αὐτὸν τὸν δοῦλόν μου, ἀλλὰ ἐσὺ Κύριε ὁ Θεός μου ἐτοῦτο τάσσω ἐνώπιόν σου, ὅτι, ἐὰν μόνον τὰ λείψανον εὕρω τοῦ δούλου μου, νὰ δώσω διπλῆν τὴν τιμὴν τοῦ δίσκου εἰς τὸν ναὸν τοῦ μάρτυρός σου Μηνᾶ. Ταῦτα τοῦ ἄρχοντος κλαίοντος, μετὰ μίαν ἡμέραν, ἔφθασαν καὶ οἱ ναῦται εἰς λιμένα καὶ ἄραξαν. Ὁ δὲ ἄρχων εἶχε πάντοτε θάῤῥος εἰς τὸν ἅγιον ὅτι κἂν τὸ λείψανον τοῦ δούλου του νὰ τὸ ῥίξῃ ἔξω ἡ θάλασσα, καὶ διὰ τοῦτο ὅλον ἕνα ἔβλεπε πρὸς τὴν θάλασσαν. Ὡς οὖν εἶχε τὸν ὀφθαλμόν του ἀείποτε, ἐκεῖ, μόνον βλέπει τὸν δοῦλόν του, καὶ ἐβγαίνει ἀπὸ τὴν θάλασσαν εἰς τὴν ξηράν, περιπατώντας καὶ βαστώντας τὸν δίσκον εἰς τὰς χεῖρας του. Καὶ ὡς τὸν εἶδεν, ἀπὸ τὸ θαῦμα τὸ πολὺ ἔκραξε μεγαλοφώνως: «Μέγας εἶ, Κύριε, καὶ θαυμαστὰ τὰ ἔργα σου», ὁμοίως καὶ οἱ ναῦται ἰδόντες τὸ τοιοῦτον παράδοξον θαῦμα ἐδόξασαν τὸν Θεὸν καὶ τὸν αὐτοῦ μεγαλομάρτυρα Μηνᾶν ἀνευφήμησαν. Τότε ἐρώτησεν ὁ ἄρχων τὸν δοῦλόν του, πῶς ἐγένετο ἡ ὑπόθεσις, καὶ δὲν ἐπνίγη εἰς τὴν θάλασσαν. Καὶ αὐτὸς εἶπε, τὴν ὥραν ὁποῦ ἔπεσα μέσα εἰς τὴν θάλασσαν ἐφάνησαν τρεῖς ἄνθρωποι, ὁ εἰς ὡσὰν γεροντοποιὸς στρατηγός, ὁ ἄλλος ὡσὰν νέος, καὶ ὁ τρίτος, ὡσὰν διάκονος, ἐκεῖνοι μὲ ἅρπαξαν ἀπὸ τὴν θάλασσαν, καὶ μὲ ἐσυνόδευσαν ἐχθὲς καὶ σήμερον ἕως ἐδῶ, καὶ οὕτως διεσώθην. Ταῦτα ὡς ἤκουσεν ὁ ἄρχων καὶ οἱ ναῦται, ἔδωκαν δόξαν τῷ Θεῷ τῷ θαυμαστῷ ἐν τοῖς ἁγίοις αὐτοῦ.
Ἀλλ᾿ ἐπειδὴ ἀναφέραμεν, πῶς μετὰ τοῦ ἁγίου Μηνᾶ ἐφάνησαν καὶ ἄλλοι δύο ἄνθρωποι εἰς τὴν θάλασσαν, ὁ εἷς νέος, καὶ ὁ ἄλλος διάκονος, καὶ ἐπήρασι τὸν δοῦλον ἐκεῖνον, ἀκούσατε τίνες εἶναι ἐκεῖνοι. Ὁ μὲν εἷς ἦτον ὁ ἅγιος Βίκτωρ, ὁ δὲ ἄλλος ἦτον ὁ ἅγιος Βικέντιος, οἱ ὁποῖοι ἐμαρτύρησαν καὶ αὐτοὶ εἰς τὴν αὐτὴν ἡμέραν τῆς μνήμης τοῦ ἁγίου Μηνᾶ, καὶ τιμῶνται καὶ αὐτοὶ κατὰ τὴν σήμερον ἡμέραν. Καὶ ὁ μὲν ἅγιος Βίκτωρ ἐμαρτύρησε ἐπὶ τῆς βασιλείας τοῦ βασιλέως τῆς Ῥώμης Ἀντωνίου, τοῦ σεβαστοῦ Δουκὸς ἐν Ἰταλία, διότι ἀναγκασθεὶς νὰ ἀρνηθῇ τὸν Χριστὸν καὶ μὴ πεισθεὶς πρῶτον μὲν ἐθλάσθη τοὺς δακτύλους τῶν χειρῶν καὶ τῶν ποδῶν, εἶτα ἐβλήθη εἰς κάμινον πυρός, καὶ τρεῖς ἡμέρας ἐν αὐτῇ διαρκέσας, ἐξῆλθεν ἀβλαβής. Μετὰ ταῦτα ἠναγκάσθη πιεῖν θανατηφόρα βότανα, ἀλλὰ καὶ ἐκ τούτων ἀβλαβὴς διαφυλαχθείς, εἵλκυσεν εἰς θεογνωσίαν τὸν ταῦτα κεράσαντα Μάγον. Ἐπὶ τούτοις ἀνασπᾶται τὰ νεῦρα καὶ εἰς χάλκωμα πλῆρες ἐλαίου πυρωμένον ἐμβάλλεται, εἶτα κρεμασθεὶς λαμπάσι κατακαίεται καὶ ὄξος δριμὺ μετὰ κατασταλακτῆς εἰς τὸ στόμα δέχεται, τοὺς ὀφθαλμοὺς ἐκβάλλεται, κατὰ κεφαλῆς ἐκρεμάσθη ἐπὶ ἡμέρας τρεῖς, καὶ τελευταῖον τὸ δέρμα τοῦ σώματος ἐκδαρθείς, τὴν ἁγίαν ψυχὴν εἰς χεῖρας Θεοῦ παρατίθεται.
Ὁ δὲ Ἅγιος Βικέντιος ὑπῆρχε Διάκονος εἰς μίαν πόλιν τῆς Ἰσπανίας, Αὐγουστοπολιν λεγομένην, διὰ δὲ τὸ κηρύττειν τὸν Χριστὸν καὶ διδάσκειν τὸν λαὸν κρατηθεὶς ἤχθη εἰς τὸν Κριτήριον τοῦ Ἄρχοντος Δομετιανοῦ μετά τινος Ἐπισκόπου Ἱλαρίωνος ὀνόματι. Αὐτὸς οὖν ἐκέλευσε δεσμευθέντας αὐτοὺς σιδηραῖς ἁλύσεσιν ἀπαχθῆναι εἰς τίνα Πόλιν Βαλεντίαν λεγομένην, καὶ νὰ βαλοῦν ἐκεῖ εἰς μίαν φυλακὴν σκοτεινὴν καὶ βρωμεσμένην. Εἶτα μετὰ ἡμέρας τινάς, ἐκβαλὼν ὁ ἄρχων τὸν Ἅγιον Βικέντιον, ἐκέλευσε ξεέσθαι σιδηροῖς ὄνυξι καὶ τῷ Σταυρῷ καταπήγνυσθαι. Ἀπ᾿ ἐκεῖθεν καταβιβασθεὶς ἐβάλθη εἰς στρέβλαν καὶ ἐστρεβλώθη ὅλον τὸ σῶμα, ἔπειτα κατεκάη τὰς πλευρὰς λαμπάσι καὶ ῥάβδους σιδηρᾶς πεπυρακτωμένας κατὰ τὸ στῆθος δέχεται, μετὰ ταῦτα, ἀποῤῥιφθεὶς ἐν τῇ φυλακῇ ἡμιθανὴς καὶ ἡμέρας τινὰς διαρκέσας τὸ πνεῦμα τῷ Θεῷ παρατίθεται. Αὐτὸ εἶναι καὶ τὸ Μαρτύριον τῶν Ἁγίων τούτων, Βίκτωρος καὶ Βικεντίου, εὐλογημένοι Χριστιανοί, ὡς ἐν συντόμῳ, καθὼς τὸ ἠκούσατε, καὶ αὐτοὶ ἦσαν ὁποῦ ἐφάνηκαν εἰς τὸν δοῦλον ἐκεῖνον τοῦ Ἄρχοντος μετὰ τοῦ Ἁγίου Μηνᾶ. Ἀλλὰ ἂς ἔλθουμεν πάλιν καὶ εἰς ἄλλο θαῦμα τοῦ Ἁγίου.
3) Γυνή τις εὐσεβὴς καὶ φοβουμένη τὸν Θεὸν ἐκίνησέ ποτε νὰ ὑπάγῃ εἰς τὴν Ἐκκλησίαν τοῦ Ἁγίου τούτου, χάριν προσκυνήσεως, κατὰ τὴν σήμερον ἡμέραν, καὶ ἐπειδὴ ἦτον μακρὰν ἡ Ἐκκλησία τοῦ Ἁγίου καὶ αὐτὴ ἦτον μοναχή, ἔτυχεν εἷς ἄνθρωπος κακότροπος καβαλλάρης εἰς τὴν στράταν, καὶ ἰδὼν τὴν γυναῖκα, ἐπεθύμησε νὰ ποιήσῃ μετ᾿ ἐκείνην ἁμαρτίαν, καὶ αὐτὸς μὲν ἐπέζευσε καὶ ἐτύλιξε τὸ σαλιβάρι τοῦ ἀλόγου εἰς τὸ ποδάρι του, νὰ ποιήσῃ τὴν ἁμαρτίαν, ἐκείνη δέ, ὡς εἶδε τὰ δύο στενά, μὴ ἔχουσα πόθεν βοήθειαν, ἔκραξε μεγαλοφώνως: Ἅγιε Μηνᾶ, βοήθει μοι. Καὶ παρευθὺς τὸ ἄλογον ἐκεῖνο, ὡσὰν νὰ μὴν ἦτο ἄλογον, ἀλλὰ θηρίον ἄγριον, ἔτσι ἀγριώθη, καὶ φεύγοντας, καὶ σύροντας τὸν μιαρὸν ἐκεῖνον ἄνθρωπον ἀπὸ τὸ ποδάρι ὑπῆγέ τον ἕως τὴν Ἐκκλησίαν τοῦ Ἁγίου. Ὡς δὲ ἤκουσαν οἱ Χριστιανοὶ τὸν χλιμιτρισμὸν τοῦ ἀλόγου καὶ τὲς φωνὲς τοῦ ἐλεεινοῦ ἀνθρώπου, ἐβγήκαν νὰ ἰδοῦσι, τίς εἶναι ἡ σύγχυσις. Ἐπῆγαν γοῦν νὰ πιάσουν τὸ ἄλογον, καὶ ἐκεῖνο παντελῶς δὲν ἕστεκεν, ἕως οὗ, ἰδὼν ὁ ταλαίπωρος ἐκεῖνος, ὅτι κινδυνεύει τὸ ἄλογον ὁλοτελῶς νὰ τὸν διασπαράξῃ, ἐξωμολογήθη μοναχός του τὸ ἁμάρτημά του, καὶ τότε ἐστάθη τὸ ἄλογον. Μὲ τοιοῦτον τρόπον ἐλευθερωθεὶς ὁ ἄνθρωπος ἐκεῖνος τοῦ πικροῦ θανάτου ἀπῆλθεν εἰς τὸν Ναὸν τοῦ Ἁγίου ἐξομολογούμενος τὴν ἁμαρτίαν του. Ὁμοίως καὶ ἡ γυνὴ ἰδοῦσα τὴν παράδοξον θαυματουργίαν τοῦ Ἁγίου ἐδόξασε τὸν Θεὸν καὶ τὸν αὐτοῦ θεράποντα μεγαλομάρτυρα Μηνᾶν. Ἀκούσατε καὶ ἄλλο θαῦμα παράδοξον, γεμάτον ἡδονῆς.
4) Κουλλός ποτε καὶ μία γυνὴ βουβὴ ἐκάθηντο εἰς τὸν Ναὸν τοῦ Ἁγίου, πρὸς τὸ θεραπευθῆναι. Μίαν γοῦν τῶν ἡμερῶν, πρὸς τὸ μεσονύκτιον, φαίνεται ὁ Ἅγιος Μηνᾶς εἰς τὸν κουλλὸν καὶ λέγει τον, σηκώσου, σῦρε πιάσε καὶ τράβιζε τὴν ποδίαν τοῦ ῥούχου τῆς βουβῆς, ἐὰν θέλῃς νὰ ἰατρευθῇς. Ἐσηκώθη ἐκεῖνος καὶ ὑπῆγε καὶ ἐτράβιξε τὸ ῥοῦχον της γυναικός, ἐκείνη δὲ διὰ θαῦμα παράδοξον, ἔβγαλε φωνὴν ὡς ἐγκαλοῦσα τὸν κουλλόν. Τότε ὁ κουλλὸς φοβηθεὶς ἀρχισε νὰ πηλαλῇ καὶ νὰ φεύγῃ, καὶ οὕτως μὲ ὥραν ἱκανήν, γνωρίσαντες καὶ οἱ δύο τους τὴν παρὰ τοῦ Ἁγίου γενομένην εἰς αὐτοὺς θαυματουργίαν, ἐδόξασαν τὸν Θεόν.
5) Ἑβραῖός τις εἶχεν ἕνα Χριστιανὸν ἐμπιστευμένον φίλον, καὶ πολλάκις πορευόμενος εἰς τόπον μακρυνὸν ὁ Ἑβραῖος, ἐπειδὴ δὲν εἶχέ τινα ἐδικὸν εἰς τὸ σπίτι του, ἄφηνε τὴν παρακαταθήκην του εἰς τὸν Χριστιανόν, καὶ οὕτως ἐποίει πάντοτε. Μίαν δὲ τῶν ἡμερῶν πηγαινάμενος κατὰ τὴν συνήθειαν ὁ Ἑβραῖος εἰς τὴν ξενιτείαν ἄφησεν εἰς τὸν Χριστιανὸν φλωρία διακόσια, μὲ μίαν σακκούλαν βουλλωμένην, νὰ τοῦ φυλάγῃ, ἕως νὰ ἐπιστρέψῃ.
Ἀλλ᾿ ἐκεῖνος πονηρὰ μελετήσας ἐβουλήθη νὰ τοῦ τὰ ἀρνηθῇ, ὅπερ καὶ ἐποίησε, διότι ἐλθόντος τοῦ Ἑβραίου καὶ ζητοῦντος τὴν παρακαταθήκην, ὁ Χριστιανὸς ὅλος ἔξαφνος ἦν, μηδὲν λέγων αὐτῷ παραθεῖναι εἰς ταύτην τὴν φοράν. Ὁ δὲ Ἑβραῖος ἀθάῤῥετα ἀκούσας τὸν τοιοῦτον λόγον παρὰ τοῦ Χριστιανοῦ, ἄλλος ἐξ ἄλλου ἐγένετο. ὅμως μετὰ ὥραν ἱκανὴν εἶπε πρὸς τὸν Χριστιανόν: «ἐπειδὴ μάρτυρας δὲν ἔχω, ἔλα κάμε με ὅρκον εἰς τὴν εἰκόνα τοῦ ἁγίου Μηνᾶ, ὁποῦ τὸν ἔχετε Ἅγιον ἐσεῖς οἱ Χριστιανοί, καὶ τότε σῦρε εἰς τὸ καλόν». Τότε ὁ Χριστιανὸς μηδόλως φοβηθεὶς τὸν Θεὸν ἐκίνησε νὰ ὑπάγῃ μετὰ τοῦ Ἑβραίου εἰς τὸν ναὸν τοῦ ἁγίου νὰ ὀμόσῃ, καὶ ἐπειδὴ ἦτον ὁ τόπος μακρυνὸς ἐκαβαλλίκευσαν καὶ οἱ δύο τους νὰ ὑπάγουν ἕως εἰς τὸν ναὸν τοῦ Ἁγίου. Ἀφόντις δὲ ἀπώμωσεν ὁ Χριστιανός, πάλιν ἐγύρισε μετὰ τοῦ Ἑβραίου νὰ ἔλθουν ὄπισθεν εἰς τὰ ὁσπήτιά τους, ἀλλὰ εἰς τὴν στράταν τί ἐθαυματούργησεν ὁ Ἅγιος; τὸ ἄλογον τοῦ Χριστιανοῦ ἄρχισε νὰ δαιμονίζεται καὶ νὰ πηδᾷ ἕως οὗ τὸν ἐῤῥιξε κατὰ γῆν ἡμιθανῆ. Καὶ αὐτὸς μὲν δὲν ἐθανατώθη, μόνον δὲ τὸ μανδήλιόν του καὶ τὸ βουλλωτήριόν του ἔχασε, μετὰ δὲ ὥραν ἱκανὴν πάλιν ἀναστὰς ἐκαβαλλίκευε νὰ ὑπάγῃ εἰς τὸ σπίτι του. Τότε θέλωντας ὁ Ἑβραῖος νὰ τὸν πιάσῃ μὲ καλόν, μήπως καὶ τοῦ τὰ δώσῃ, λέγει τον: «κάθισε φίλε, νὰ φάμε ψωμί, ἐπειδὴ καὶ ὁ τόπος εἶναι ἐπιτήδειος, καὶ ἡ ὥρα ἐπέρασε, καὶ τότε θέλεις καβαλλικεύσῃ νὰ ὑπάγομεν». Ἤκουσέ τον ὁ Χριστιανὸς καὶ ἀπόμεινε, καὶ ἐκεῖ ὁποῦ ἔτρωγαν μόνον βλέπει ὁ Χριστιανὸς τὸν δοῦλόν του, καὶ ἔρχεται βαστώντας, εἰς μὲν τὸ ἕνα χέρι, τὸ σακκούλι τοῦ Ἑβραίου μὲ τὴν παρακαταθήκην, εἰς δὲ τὸ ἄλλο, τὸ ἐδικόν του μανδήλιον καὶ τὸ κλειδίον του καὶ τὴν βούλλαν του. Καὶ ὡς τὸν εἶδεν, ἐξεπλάγη, καὶ πρὸς αὐτὸν εἶπε: «Πῶς ἦλθες ἐδῶ;» 
Ἀπεκρίθη ὁ δοῦλος: «φοβερός τις καβαλλάρης ἦλθε πρὸς τὴν Κυρίαν μου, καὶ εἶπεν την: «ἰδοὺ τὸ μανδήλιον καὶ τὸ κλειδίον καὶ ἡ βούλλα τοῦ ἀνδρός σου διὰ ἐμπιστοσύνην, λοιπὸν στεῖλε γρήγορα τὴν παρακαταθήκην τοῦ Ἑβραίου μὲ ἕνα σου δοῦλον, νὰ τὸν εὕρῃ εἰς τὴν δεῖνα στράταν ὁποῦ ἔρχεται, διότι κινδυνεύει νὰ ἀποθάνῃ, ἐὰν δὲν τὴν πηγαίνη». Καὶ ἰδοὺ ἔδραμον ὡς βλέπεις νὰ σὲ προφθάσω. Τοῦτο τὸ θαῦμα ὡς εἶδεν ὁ Ἑβραῖος, περιχαρὴς γενόμενος, ὑπέστρεψε μετὰ τοῦ Χριστιανοῦ εἰς τὸν ναὸν τοῦ Ἁγίου, καὶ αὐτὸς μὲν ἐδέετο τὸν ἱερέα νὰ τὸν βαπτίσῃ, ὁ δὲ Χριστιανὸς ἐζήτει συμπάθειαν εἰς τὸν ὅρκον του. Καὶ ἔτσι τυχόντες οἱ δύο τους ὧν ἐπόθουν, ὁ μὲν τὸ βάπτισμα, ὁ δὲ τὴν συγχώρησιν, ὑπέστρεψαν ἀμφότεροι εἰς τὰ ἴδια, χαίροντες καὶ δοξάζοντες τὸν Θεόν.
Οὐ μόνον δὲ τὸν παλαιὸν καιρὸν ἐθαυματούργει ὁ Ἅγιος, εὐλογημένοι Χριστιανοί, ἀλλὰ καὶ τὴν σήμερον ἡμέραν, εἰς τίς τὸν ἐπικαλεσθῇ μετὰ πίστεως, εὑρίσκει τὸν ἕτοιμον πληρωτὴν εἰς κάθε του ζήτημα. α) Κατὰ τὸ ἔτος 1826, τὴν ἐποχὴν ἐκείνην τοῦ τρόμου καὶ τῶν σφαγῶν, καθ᾿ ἣν κατὰ πολλοὺς τρόπους ἐπεβουλεύετο ἡ ζωὴ τῶν Χριστιανῶν, οἱ Τοῦρκοι τοῦ Ἡρακλείου Κρήτης ἐνόμισαν ὅτι ἡ καταλληλότερα περίστασις, ἵνα κορέσωσι τὴν φανατικὴν αὐτῶν μανίαν κατὰ τῶν χριστιανῶν, ἦτο ἡ ἡμέρα τοῦ Πάσχα, 18 Ἀπριλίου, ὅτε θὰ εὕρισκον αὐτοὺς συνηγμένους ἐπὶ τὸ αὐτὸ ἐν τῷ ἱερῷ ναῷ τῆς Μητροπόλεως, τιμωμένῳ ἐπ᾿ ὀνόματι τοῦ μεγαλομάρτυρος Μηνᾶ, καὶ θὰ τοὺς κατελάμβανον ἀπαρασκεύους καὶ ἀνικάνους νὰ ὑπερασπίσωσιν ἑαυτούς. Ἵνα δὲ παραπλανήνωσι τὴν προσοχὴν τῆς ἐγχωρίου Διοικήσεως ἔβαλον πῦρ εἰς διάφορα μέρη τῆς πόλεως καὶ προεκάλεσαν πυρκαϊὰν εἰς συνοικίας μεμακρυσμένας τῆς Μητροπόλεως. Καὶ ἤδη, ἀρξαμένης τῆς ἱερᾶς Λειτουργίας, ἀνεγιγνώσκετο τὸ Εὐαγγέλιον, ὅτε τὰ μανιώδη στίφη εἶχον περικυκλώσει τὸν ἱερὸν ναὸν καὶ ἦσαν ἕτοιμα νὰ ὁρμήσουν καὶ ἀρχισουν τὸ ἀποτρόπαιον τῆς σφαγῆς ἔργον. Ἀλλ᾿ αἴφνης πολιός τις γέρων ἐμφανίζεται μεταξὺ αὐτῶν ἔφιππος περιτρέχων τὸν ναὸν καὶ μετὰ γυμνοῦ τοῦ ξίφους ἀποδιώκων αὐτούς. Εὐθὺς δὲ οἱ βάρβαροι περιδεεῖς ἐτράπησαν εἰς φυγήν, καταληφθέντες ὑπὸ φόβου ἀκατανοήτου, καὶ οὕτως ἐματαιώθη τὰ καταχθόνιον αὐτῶν σχέδιον διὰ τῆς προστασίας τοῦ μεγαλομάρτυρος Μηνᾶ, ὅστις ἐνεφανίσθη ὑπὸ τὸ πρόσωπον τοῦ πολιοῦ γέροντος.
Οἱ δὲ ἐπιδραμόντες Τούρκοι ἐν τῷ νυκτερινῷ σκότει καὶ τῇ συγχύσει αὐτῶν ἐξέλαβον τὸν Ἅγιον ὡς τὸν πρῶτον τῶν προκρίτων, ἀποσταλέντα πρὸς ματαίωσιν τῆς σφαγῆς ὑπὸ τοῦ Διοικητοῦ τῆς πόλεως, πρὸς τὸν ὁποῖον διεμαρτυρήθησαν ἀκολούθως. Οὐδὲν ὅμως οὗτος ἐγνώριζε σχετικῶς, ὁ δὲ πρῶτος τῶν προκρίτων, ὡς διεπιστώθη, δὲν εἶχεν ἀπομακρυνθῇ τὴν νύκτα ἐκείνην τοῦ οἴκου του. Ἐννοῆσαν ὅθεν τότε ὅτι ἐπρόκειτο περὶ θαυματουργικῆς ἐπεμβάσεως τοῦ Πολιούχου ἁγίου Μηνᾶ, κατέστησαν δὲ γνωστὸν τὸ θαῦμα οἱ ἴδιοι οἱ Τούρκοι. Ἔκτοτε οὗτοι κατείχοντο ὑπὸ δέους καὶ εὐλαβείας ἀπέναντι τοῦ Ἁγίου, τινὲς δ᾿ ἐξ αὐτῶν προσέφερον ἐτησίως διάφορα δῶρα εἰς τὸν ναὸν αὐτοῦ.
Ἐπὶ τῇ εὐεργετικῇ ταύτῃ θαυματουργίᾳ τοῦ Ἁγίου, συσκέψεως γενομένης κατόπιν μεταξὺ τῶν ἐπισκόπων Ἀρκαδίας Μαξίμου, Σητείας Μελετίου καὶ Πέτρας Δωροθέου, ἐθεσπίσθη ὅπως ἐνιαυσίως τελῆται ἑορτὴ τῇ Τρίτῃ τῆς Διακαινησίμου πρὸς δόξαν τοῦ Ἁγίου καὶ διαιώνισιν τοῦ θαύματος, ἥτις καὶ τελεῖται ἐν τῷ παλαιῷ Μητροπολιτικῷ Ναῷ ἔνθα ἐγένετο θαῦμα. Κατὰ τὴν ἑορτὴν ταύτην, θεωρουμένην ὡς δευτέραν ἐτησίαν ἑορτὴν τοῦ Πολιούχου τοῦ Ἡρακλείου ἁγίου Μηνᾶ, ἐκτίθεται εἰς προσκύνησιν εὐθὺς ἀπὸ τοῦ Ἑσπερινοῦ τὸ ἐν Μητροπολιτικῷ Ναῷ φυλασσόμενον τίμιον καὶ ἅγιον αὐτοῦ λείψανον.
Ἀκούσατε ὅμως καὶ ἄλλο θαῦμα φοβερώτατον, τὸ ὁποῖον ὁ ἅγιος Μεγαλομάρτυς Μηνᾶς ἐτέλεσεν εἰς τὰς ἡμέρας μας καὶ τοῦ ὁποίου τὰ εὐεργετικὰ ἀποτελέσματα ἀπολαμβάνομεν ὅλοι οἱ Ἕλληνες, ἀκόμη δὲ καὶ Ὅλος ὁ κόσμος ἐκεῖνος ὅστις εὑρίσκετο τότε παρὰ τὸ πλευρὸν τῆς δοκιμαζομένης πατρίδος μας. Ὅλοι γνωρίζομεν εἰς ὁποίαν δεινὴν θέσιν εὑρέθη ἡ Ἑλλὰς κατὰ τὴν περίοδον τοῦ δευτέρου παγκοσμίου πολέμου τῶν ἐτῶν 1939-1945. Κατὰ τὴν ἐποχὴν ἐκείνην ὑποστᾶσα ἡ Ἑλλὰς τὴν ἐπίθεσιν τῶν ἀσυγκρίτως μεγαλυτέρων δυνάμεων τοῦ Ἄξονος, ἐπολέμησε μὲν ἐῤῥωμένως καὶ ἐφ᾿ ὅσον ἐμάχετο ἐναντίον τῶν Ἰταλῶν ἀντεπεξήρχετο νικηφόρως, ὅταν ὅμως ἐπετέθησαν ἐναντίον αὐτῆς καὶ αἱ σιδηροφρακτοι στρατιαὶ τῶν Γερμανὼν τοῦ Χίτλερ, τότε αὐτὴ ἐκάμφθη καὶ κατεκτήθη ὑπὸ τῶν ἐχθρῶν της Γερμανῶν, Ἰταλῶν, Βουλγάρων καὶ Ἀλβανῶν καὶ διεμελίσθη, διαμοιρασθεῖσα μεταξὺ αὐτῶν, εἶναι δὲ γνωστὰ τὰ ἀφάνταστα μαρτύρια τὰ ὁποῖα ὑπέστησαν οἱ Ἕλληνες ἀπὸ τοὺς βαρβάρους αὐτοὺς κατακτητὰς κατὰ τὴν περίοδον ἐκείνην. Τότε ὀλίγος στρατὸς Ἑλληνικὸς διαφυγὼν τὴν αἰχμαλωσίαν διεπεραιώθη εἰς τὴν Αἴγυπτον, τὴν πατρίδα τοῦ ἁγίου Μηνᾶ, καὶ ἐκεῖ ἀπετέλεσε τὸν πυρῆνα τοῦ ἀνασυσταθέντος Ἑλληνικοῦ στρατοῦ, ὅστις καὶ ἀπὸ τὴν χώραν αὐτὴν συνέχισε τὸν ἀγῶνα τοῦ διὰ τὴν ἀπελευθέρωσιν τῆς σκλαβωμένης πατρίδος.
Καὶ τίς ἀπὸ ἡμᾶς δὲν ἐνθυμεῖται μετὰ δέους τὴν περίοδον ἐκείνην τοῦ φόβου καὶ τοῦ τρόμου, κατὰ τὴν ὁποίαν αἱ στρατιαὶ τοῦ Χίτλερ μὲ ἀρχηγὸν τὸν περιβόητον ἐκεῖνον Ῥόμμελ, καταλαβοῦσαι ὁλόκληρον σχεδὸν τὴν βόρειον Ἀφρικὴν ἐβάδιζεν καὶ κατὰ τῆς Ἀλεξανδρείας; Καὶ τίς δὲν ἐνθυμεῖται τὴν περιώνυμον ἐκείνην μάχην τοῦ Ἐλ Ἀλαμέϊν τοῦ ἔτους 1942, κατὰ τὴν ὁποίαν αἱ συμμαχικαὶ δυνάμεις, μεθ᾿ ὧν συνεμάχοντο καὶ οἱ ὀλίγοι ἐλεύθεροι Ἕλληνες, ἀνέκοψαν τὴν προέλασιν τοῦ Ῥόμμελ καὶ κατανικήσασαι τὰς δυνάμεις αὐτοῦ ἔτρεψαν αὐτοὺς εἰς φυγὴν καὶ κατεδίωξαν ἕως οὗ ἅπαντας τοὺς ἐχθροὺς συνέλαβον αἰχμαλώτους; Τίς ἔτι δὲν ἐνθυμεῖται ὅτι συνεχισθέντος ἀπὸ τότε τοῦ ἀγῶνος ἐναντίον τῶν τέως πανισχύρων ἐχθρῶν κατεβλήθησαν οὗτοι τελείως ἐντὸς δύο ἐτῶν ἀπελευθερωθεισὼν μαζὶ μὲ τὴν πατρίδα μας, τὴν Ἑλλάδα, καὶ ὅλων τῶν χωρῶν ἐκείνων τὰς ὁποίας εἶχον καταλάβει οἱ τύραννοι; Καὶ ποῖος δὲν γνωρίζει ὅτι, ἐὰν δὲν εἶχε γίνει ἡ θαυμάσια ἐκείνη μεταστροφὴ τοῦ πολέμου εἰς τὸ Ἐλ Ἀλαμέϊν θὰ εἴμεθα σήμερον αἰχμάλωτοι καὶ δοῦλοι τῶν ἐχθρῶν μας; Τίς ἔκαμε τὸ μεγάλον αὐτὸ θαῦμα; Τίς ἄλλος ἀπὸ τὸν ἅγιον μεγαλομάρτυρα Μηνᾶν, τὸν προστάτην μας, καὶ ἀκούσατε διὰ νὰ λάβητε πολλὴν τὴν ἀγαλλίασιν.
Τὸ ὄνομα τοῦ Ἐλ Ἀλαμέϊν εἶναι Ἀραβικὴ παραφθορὰ τοῦ ὀνόματος τοῦ ἁγίου Μηνᾶ, ἔλαβε δὲ τὸ ὄνομα τοῦτο διότι ἐκεῖ, εἰς τὸ Ἐλ Ἀλαμέϊν, ὑπάρχει ναὸς τοῦ ἁγίου Μηνᾶ, λέγεται δὲ ὅτι ἐκεῖ ὑπῆρξε καὶ ὁ τάφος τοῦ Ἁγίου. Εἰς τὸν Ναὸν αὐτὸν τοῦ Ἁγίου Μηνᾶ προσέτρεχον ἐπὶ αἰῶνας ὁλοκλήρους προσκυνηταὶ ἀπὸ ὅλας τὰς παραμεσογείους χώρας καὶ πλεῖστα θαύματα ἐπετελοῦντος διὰ τῆς Χάριτος τοῦ Ἁγίου, σῴζονται δὲ μάλιστα μέχρι σήμερον εἰς τὰ ἐρείπεια τοῦ ἀρχαίου αὐτοῦ Ναοῦ πολλαὶ παραστάσεις τῶν διαφόρων θαυμάτων τοῦ Ἁγίου μιὰ μάλιστα ἐκ τῶν παραστάσεων αὐτῶν εἰκονίζει τὸν Ἅγιον Μηνᾶν ὁδηγοῦντα καμήλους καραβανίου τινός, τὸ ὁποῖον διέσωσεν ἀπὸ βέβαιον κίνδυνον.
Ὅταν λοιπὸν αἱ στρατιαὶ τοῦ Ῥόμελ ἐβάδιζον κατὰ τῆς Ἀλεξανδρείας ἔφθασαν εἰς τὸ Ἐλ Ἀλαμέϊν, εἰς τὸ ὁποῖον ἐστρατοπέδευσαν τὴν νύκτα ἐκείνην καὶ τὴν πρωίαν ἡτοιμάζοντο νὰ ἐπιτεθοῦν κατὰ τῆς πόλεως. Ὁ κόσμος ὁλόκληρος καὶ περισσότερον ἡμεῖς οἱ ὑπόδουλοι τότε Ἕλληνες ὑπὸ δέους συνεχόμενοι, ἀνεμέναμεν ὡς βεβαίαν τὴν πτῶσιν αὐτῆς, μαζὶ μὲ τὴν ὁποίαν θὰ ἐχάναμεν καὶ τὰς τελευταίας ἐλπίδας τῆς ἀπελευθερώσεως μας, ὡς καὶ αὐτὰ τὰ τελευταῖα ὑπολείμματα τοῦ ἐλευθέρου στρατοῦ μας.
Ὅμως ὁ Ἅγιος Μεγαλομάρτυς Μηνᾶς δὲν ἀφῆκε νὰ γίνῃ ἡ ὁλοκληρωτικὴ αὐτὴ καταστροφὴ διότι ὡς Ἕλλην καὶ αὐτὸς Αἰγυπτιώτης συνεπόνεσε τοὺς πάσχοντας Ἕλληνας καὶ τοὺς συμμάχους αὐτῶν καὶ τὸ μεσονύκτιον, καθ᾿ ἣν στιγμὴν ἐπρόκειτο νὰ ἀρχίσῃ ἡ μάχη, ὢ ἐξαισίου θαυματουργήματος! βλέπουν τινὲς εὐσεβεῖς τὸν Ἅγιον Μηνᾶν ἐξερχόμενον ἐκ τῶν ἐρειπίων τοῦ Ναοῦ αὐτοῦ καὶ ὁδηγοῦντα καμήλους, ὡς ἀκριβῶς ἐν τῇ προῤῥηθείσῃ τοιχογραφίᾳ εἰκονίζετο, εἰσχωροῦντα δὲ ὁμοῦ μὲ αὐτὰς εἰς τὸ στρατόπεδον τῶν ἐχθρῶν.
Εἶναι ἀδύνατον νὰ περιγράψῃ τις τὸν πανικὸν ὅστις κατέλαβεν ἀπὸ τῆς ὥρας ἐκείνης τοὺς τέως πανισχύρους καὶ ἀηττήτους ἐχθρούς, καθὼς ἐπίσης ἀπερίγραπτος τυγχάνει ἡ ἔκτασις τῆς καταστροφῆς αὐτῶν. Ἀρκεῖ δὲ μόνον νὰ εἴπωμεν ὅτι, ἀπὸ τῆς ὥρας ἐκείνης ἐσήμανε τὸ τέλος τῆς παντοδυναμίας αὐτῶν καὶ ἐντὸς ὀλίγου χρόνου κατενικήθησαν τελείως, ἀπελευθερωθείσης οὕτω τῆς ἡμετέρας πατρίδος.
Τὸ θαῦμα τοῦτο ἐκτιμῶντες καὶ αὐτοὶ οἱ ἀλλόδοξοι σύμμαχοι, προσέφερον εἰς τὸ Πατριαρχεῖον Ἀλεξανδρείας τὸν τόπον ἐκεῖνον διὰ νὰ ἀνακτισθῇ ὁ Ναὸς τοῦ Ἁγίου καὶ νὰ ἱδρυθῇ ἐκεῖ καὶ Μοναστήριον ἐπ᾿ ὀνόματι αὐτοῦ εἰς ἔνδειξιν αἰωνίου εὐγνωμοσύνης πρὸς τὸν Ἅγιον καὶ διὰ νὰ ὑμνολογῆται εἰς αὐτὸν ἀπαύστως, διὰ τὴν ἐπιτελεσθεῖσαν ἐξαίσιον θαυματουργίαν, ὁ ἐν τοῖς Ἁγίοις αὐτοῦ ἐνδοξαζόμενος Θεὸς καὶ ὁ ἔνδοξος αὐτοῦ Μεγαλομάρτυς Ἅγιος Μηνᾶς,
2. Γεωργίου Β. Μαυρομάτη,
«Ὁ Ἅγιος Μεγαλομάρτυς Μηνᾶς ὁ Αἰγύπτιος»,
Ἔκδοσις: Ἱερὸν Ἡσυχαστήριον Ἁγίου Μηνᾶ Βίγλας,
Ἱ. Μ. Μ. Λαύρας Ἁγίου Ὄρους, 1998, σελ. 3-26
Πρόλογος
Θέλοντας κανεὶς νὰ γράψει γιὰ τὸν βίο καὶ τὴν πολιτεία τοῦ Ἁγίου Μηνᾶ τοῦ Μεγαλομάρτυρος, τοῦ Αἰγυπτίου καθὼς ἀνατρέχει στὶς πηγὲς καὶ τὶς μελετᾶ, ἀναγκαστικὰ σταματᾶ σὲ μερικὰ σπουδαῖα σημεῖα, τὰ ὁποῖα δὲν μπορεῖ νὰ τὰ ἀντιπαρέλθει.
α. Ἕνα ἀπὸ αὐτὰ εἶναι ἡ ὁμολογία του μπροστὰ στοὺς εἰδωλολάτρες. Ἡ σταθερὴ ὁμολογία του ὅτι ὁ Χριστὸς εἶναι ὁ ἀληθινὸς Θεός, ὁ δημιουργὸς τοῦ κόσμου, καὶ ὅτι τὰ εἴδωλα εἶναι ξύλα καὶ πέτρες, βουβὰ καὶ κουφά.
Ὁ Ἅγιος Μηνᾶς, Ὅπως καὶ ὅλοι οἱ Ἅγιοι, κατ᾿ ἀρχὴν γνώριζαν πολὺ καλὰ τὰ λόγια ποὺ εἶπε ὁ Κύριος: «Πᾶς ὅστις ὁμολογήσει ἐν ἐμοὶ ἔμπροσθεν τῶν ἀνθρώπων, ὁμολογήσω κἀγὼ ἐν αὐτῷ ἔμπροσθεν τὸν πατρός μου τοῦ ἐν οὐρανοῖς» (Ματθ. θ´ 32). Ὅμως, γιὰ τοὺς Ἁγίους ὁ Χριστὸς δὲν ἦταν μιὰ ἁπλὴ ἐξωτερικὴ γνώση, ἀλλὰ μιὰ βίωση. Δηλαδή, εἶχαν πραγματικὴ κοινωνία μὲ τὸ Δεύτερο πρόσωπο τῆς Ἁγίας Τριάδος καὶ δι᾿ Αὐτοῦ μὲ ὁλόκληρη τὴν Ἁγία Τριάδα. Ἀπαύγασμα αὐτῆς τῆς βιώσεως εἶναι ἡ ὁμολογία. Εἶναι πολὺ χαρακτηριστικὸ ὅτι ἡ ὁμολογία τῶν ἁγίων, ὅπως λέει ὁ Κύριος γίνεται ἐν ἐμοί, δηλαδὴ διὰ τὸν Χριστοῦ καὶ ἐν Χριστῷ, χωρὶς τὴν κοινωνία μὲ τὸν Χριστὸ καὶ χωρὶς τὴν δύναμη Τὸν εἶναι ἀδύνατον κανεὶς νὰ τὸν ὁμολογήσει. Ἑπομένως δὲν μποροῦμε νὰ προτρέψουμε τοὺς ἄλλους ἢ τὸν ἑαυτό μας σὲ μιὰ ὁμολογία τοῦ Χριστοῦ ὡς ἀληθινοῦ Θεοῦ, ἐὰν δὲν προηγηθεῖ ἡ κοινωνία μας μὲ τὸν Ἰησοῦ Χριστό. Ἡ ὁμολογία εἶναι μιὰ φυσικὴ κατάληξη τῆς ἐν Χριστῷ ζωῆς. Καὶ τὸ ἀποτέλεσμα αὐτῆς τῆς ὁμολογίας εἶναι νὰ ἐπέλθει, ὡς φυσικὴ κατάληξη, ἡ ὁμολογία τοῦ Χριστοῦ μπροστὰ στὸν Πατέρα Του, γι᾿ αὐτὸν ποὺ Τὸν ὁμολόγησε ἀτὴ γῆ.
β. Ἕνα ἄλλο ἀξιοπρόσεκτο σημεῖο εἶναι τὸ ἀφόρητο μαρτύριο καὶ ἡ μαρτυρία τοῦ Ἁγίου Μηνᾶ καὶ γενικὰ τὸ μαρτύριο καὶ ἡ μαρτυρία ὅλων τῶν Ἁγίων Μαρτυρία εἶναι τὸ νὰ ὁμολογήσει κανεὶς τὴν ἀλήθεια γιὰ τὴν ὕπαρξη τοῦ Θεοῦ, γιὰ τὴν ἀνάπλασή μας ποὺ ἔγινε ἐν Χριστῷ, ὅτι ἡ Ἐκκλησία εἶναι ἡ ταμειοῦχος τῆς θείας Χάριτος, ὅτι ὑπάρχει ζωὴ πέρα ἀπὸ τὸν τάφο, ὁποὺ θὰ ζεῖ αἰώνια ὁ ἄνθρωπος, ὅτι ὁ Χριστὸς εἶναι ὁ ἀληθινὸς Θεὸς καὶ σώζεται ὁποῖος ἑνώνεται μὲ Αὐτόν. Μαρτύριο εἶναι τὸ τέλος μιᾶς μαρτυρικῆς ζωῆς, ἕνα γεγονὸς τὸ ὁποῖο ἐπισφραγίζει τὴ ζωὴ τῆς μαρτυρίας.
Ἡ μαρτυρία εἶναι φανερὸ πὼς ἔχει μεγαλύτερη σημασία ἀπὸ τὸ μαρτύριο, γιατὶ χωρὶς τὴ μαρτυρία, εἶναι δυνατὸν τὸ μαρτύριο νὰ μὴν ἔχει ἀξία. Τὸ μαρτύριο εἶναι φυσικὴ συνέπεια τῆς μαρτυρίας. Αὐτὸ τὸ καταλαβαίνουμε ἂν λάβουμε ὑπ᾿ ὄψη μας, ὅτι ὑπάρχουν Ἅγιοι οἱ ὁποῖοι ἔδωσαν τὴ μαρτυρία τους, ἀλλὰ γιὰ διαφόρους λόγους, ποὺ ὁ Θεὸς γνωρίζει, δὲν ὁδηγήθηκαν στὸ μαρτύριο. Εἶναι μάρτυρες, γιατὶ ἔδωσαν μαρτυρία. Ὑπάρχουν καὶ ἄλλοι, ποὺ πέθαναν μαρτυρικά, χωρὶς νὰ ὁμολογήσουν ὀρθόδοξα τὴν ἀλήθεια γιὰ τὸν Χριστὸ καὶ τὴν αἰώνια ζωή. Αὐτοὶ εἶναι ψευδομάρτυρες, ἀφοῦ δὲν ἔχουν ὀρθόδοξη πίστη. Ὁ Ἅγιος Μηνᾶς εἶχε καὶ μαρτυρία καὶ μαρτύριο, καὶ πρέπει νὰ προσέξουμε ὅτι ἐκλήθη στὸ μαρτύριο μὲ ἀποκάλυψη ἀπὸ τὸν Θεό.
γ. Ἡ τιμὴ πρὸς τὸν Αἰγύπτιο Ἅγιο Μηνᾶ σὲ τόσα μέρη τῆς Ἑλλάδος καὶ τοῦ ἐξωτερικοῦ ἀπὸ τοὺς Ὀρθοδόξους Χριστιανούς, φανερώνει τὴν οἰκουμενικότητα τῆς Ὀρθοδοξίας. Γιατὶ στὸν χῶρο τοῦ σώματος τοῦ Χριστοῦ, ποὺ εἶναι ἡ Ἐκκλησία, δὲν χωροῦν φυλετισμοὶ καὶ ἐθνισμοί. Εἶναι σαφὴς ὁ λόγος τοῦ Ἀποστόλου Παύλου: «Ὅσοι εἰς Χριατὸν ἐβαπτίσθητε, Χριστὸν ἐνεδύσασθε. Οὐκ ἔνι Ἰουδαῖος, οὐδὲ Ἕλλην οὐκ ἔνι δοῦλος, οὐδὲ ἐλεύθερος οὐκ ἔνι ἄρσεν καὶ θῆλυ· πάντες γὰρ ὑμεῖς εἷς ἐστε ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ» (Γαλ. γ´ 27-28). Στὴν Ἐκκλησία συγκροτεῖται ἕνα νέο «γένος ἐκλεκτόν, βασίλειον ἱεράτευμα, ἔθνος ἅγιον, λαὸς εἰς περιποίησιν» (Α´ Πετρ. β´ 9). Ἡ ὑπέρβαση τοῦ φυλετισμοῦ ἐπιτυγχάνεται διὰ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, τὸ Ὁποῖο ἐνεργεῖ μέσα στὴν Ἐκκλησία. Ὁ Θεὸς καλεῖ ὅλα τὰ ἔθνη νὰ δεχθοῦν τὴν Ἀποκάλυψη ποὺ δόθηκε διὰ τοῦ Χριστοῦ στοὺς ἀνθρώπους. Μὲ τὰ μυστήρια τῆς Ἐκκλησίας ὁ ἄνθρωπος εἰσάγεται καὶ ζῆ σὲ μιὰ οἰκογένεια ποὺ εἶναι ὑπεράνω της ἀτομικῆς του οἰκογενείας καὶ αὐτῆς τῆς ἴδιας τῆς πατρίδος. Χωρὶς νὰ καταργοῦνται οἱ οἰκογενειακὲς καὶ ἐθνικὲς σχέσεις ἐν τούτοις ἀποκτᾶ μιὰ ἄλλη μεγάλη καὶ εὐρύτερη οἰκογένεια.
Σ᾿ αὐτὴν τὴν οἰκογένεια βρίσκει ὁ κάθε πραγματικὸς Ὀρθόδοξος τὸν Αἰγύπτιο Ἅγιο Μηνᾶ καὶ τὸν τιμᾶ καὶ τὸν ἐπικαλεῖται. Σ᾿ αὐτὴν τὴν οἰκογένεια, ποὺ δὲν καταργεῖ πατρίδες καὶ ἔθνη, ἀλλὰ τὰ ὑπερβαίνει, ὁ Αἰγύπτιος Ἅγιος Μηνᾶς συναντᾶ τοὺς πιστοὺς Ὀρθοδόξους ὅλων τῶν ἐθνοτήτων καὶ τοὺς εὐεργετεῖ θαυματουργώντας χωρὶς διακρίσεις.
δ. Ἂς τελειώσουμε τὶς ἐπισημάνσεις στρέφοντας τὴν προσοχή μας σὲ ἕνα ἀκόμη σημεῖο τοῦ βίου τοῦ Ἁγίου Μηνᾶ, ὁ ὁποῖος παρατίθεται στὴ συνέχεια. Ἀκόμη καὶ ἀπὸ τὰ ἐλάχιστα θαύματα, ποὺ παρατίθενται στὸ Συναξάριο καὶ στὸ Βίο του, φαίνεται ὅτι οἱ Ἅγιοι τῆς Ἐκκλησίας μας εἶναι ζωντανὰ μέλη της, ποὺ ἐνδιαφέρονται γιὰ τὴ σωτηρία τῶν πιστῶν καὶ τοὺς βοηθοῦν στὶς τρέχουσες ἀνάγκες καὶ πειρασμούς τους.
Γιατὶ τὰ θαύματα τοῦ Ἁγίου Μηνᾶ δὲν συνέβησαν κάποτε, γιὰ νὰ ἀποδοθοῦν σὲ συμπτώσεις, συγκυρίες καὶ φαντασίες τῶν ἀνθρώπων, ἀλλὰ πραγματοποιοῦνται συνεχῶς μέσα στὸν χρόνο καὶ μέσα στὴν Ἐκκλησία γιὰ νὰ φανερώσουν τὴ στενὴ σχέση τοῦ Ἁγίου μὲ ἐμᾶς, ποὺ ζοῦμε αὐτὴ τὴν ἐποχὴ καὶ ἀγωνιζόμαστε γιὰ τὴ σωτηρία μας.
Ἐκδόσεις ποὺ περιέχουν τὸν βίο καὶ τὴν Ἀκολουθία τοῦ Ἁγίου Μηνᾶ ὑπάρχουν πολλὲς καὶ μερικὲς εἶναι πολὺ ἀξιόλογες. Ἡ ἔκδοσή μας αὐτὴ διαφέρει στὸ ὅτι μὲ τὸν σχολιασμὸ τῆς Ἀκολουθίας βοηθεῖται ὁ πιστὸς στὴν κατανόηση τοῦ κειμένου καὶ θεωρεῖται αὐτὸ σημαντικό, ὅταν λάβει κανεὶς ὑπ᾿ ὄψη του τὴν ἀλλοίωση τῆς γλώσσας μας, ἡ ὁποία δὲν ἔγινε στὴ φυσικὴ ροὴ τοῦ χρόνου, ἀλλὰ διὰ διαταγμάτων καὶ νόμων ποὺ ψηφίστηκαν ἐν μιᾷ νυκτί.
ΒΙΟΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΕΙΑ
α) Ἡ καταγωγὴ καὶ τὰ νεανικά του χρόνια.
Οἱ παλαιοὶ βιογράφοι τοῦ Μεγαλομάρτυρος Μηνᾶ μᾶς δίνουν λίγα στοιχεῖα γιὰ τὴν παιδικὴ καὶ νεανική του ἡλικία.
Ἀπὸ τὰ λίγα αὐτά, ποὺ γνωρίζουμε, εἶναι τὸ ὅτι καταγόταν ἀπὸ τὴν Αἴγυπτο καὶ ὅτι γεννήθηκε καὶ ἔζησε τὸν Γ´ μετὰ Χριστὸν αἰώνα (ἴσως τὸ 250 μ.Χ.), ἐφόσον στὸν βίο του ἀναφέρονται ἄρχοντες τῆς ἐποχῆς ἐκείνης.
Ἕνα ἄλλο γνωστὸ στοιχεῖο εἶναι τὸ ὅτι οἱ γονεῖς τοῦ Μηνᾶ ἦσαν εἰδωλολάτρες καὶ ἑπομένως μὲ τὰ κριτήρια τῆς πίστεώς μας, ἀσεβεῖς. Δηλαδὴ δὲν σέβονταν τὸν ἀληθινὸ Θεό.
Ὡς τόπος γεννήσεώς του ἀναφέρεται τὸ Νίκιον τῆς Αἰγύπτου, τὸ ὁποῖο συμπίπτει μὲ τὸ σημερινὸ Κάϊρο.
Προερχόμενος ἀπὸ εἰδωλολάτρες γονεῖς ἦταν φυσικὸ νὰ ὁδηγηθεῖ, στὰ πρῶτα χρόνια της ζωῆς του τουλάχιστον, στὴν εἰδωλολατρικὴ πίστη. Φαίνεται ὅμως πὼς ὁ Θεός, ὁ παντογνώστης καὶ καρδιογνώστης, ἔβλεπε ἀλλὰ πράγματα στὴν καρδιὰ τοῦ Μηνᾶ. Καὶ στὴν ἐφηβική του ἡλικία, μὲ τρόπο ποὺ δὲν ἀναφέρουν οἱ βιογράφοι του, τὸν ὁδήγησε στὴν ἀληθινὴ πίστη. Γιατὶ ὁ Θεὸς ἔβλεπε στὸν Μηνᾶ τὸν μελλοντικὸ ὁμολογητὴ καὶ μάρτυρα, ὅπως πολὺ πρὶν συνέβη αὐτὸ καὶ μὲ τὸν Ἀπόστολο Παῦλο. Ἴσως, στὴν ἐπιστροφὴ τοῦ Μηνᾶ στὴν πίστη, ὁ Θεὸς νὰ χρησιμοποίησε τοὺς Χριστιανοὺς τῆς πατρίδας του, ἡ κάποιους μάρτυρες ποὺ «ὁμιλοῦν» καὶ μόνο μὲ τὸ μαρτύριό τους. Ἴσως πάλι κάποιους μοναχοὺς πού, κατ᾿ ἄνθρωπον, βρέθηκαν τυχαία στὴ ζωή του. Τὸ θέμα εἶναι ὅτι ὁ Μηνᾶς εἶδε τὴ ματαιότητα καὶ πλάνη τῶν εἰδώλων καὶ γνώρισε τὸ μεγαλεῖο της πίστεως τῶν Χριστιανῶν.
β) Ὁ Μηνᾶς στρατιωτικός.
Ὅταν μεγάλωσε ὁ Μηνᾶς διάλεξε γιὰ ἐπάγγελμα τὴ στρατιωτικὴ σταδιοδρομία στὸ ρωμαϊκὸ στρατό, κάτι ποὺ γιὰ τὴν ἐποχή του ἦταν πολὺ τιμητικό. Κατατάχθηκε στὸ ἱππικὸ τάγμα τῶν Ρουταλικῶν, κάτω ἀπὸ τὶς διαταγὲς κάποιου Ἀργυρίσκου. Τὸ τάγμα αὐτὸ εἶχε τὴν ἕδρα του στὸ Κοτυάειο τῆς Φρυγίας Σαλουταρίας, δηλαδὴ στὴ σημερινὴ Κιουτάχεια.
Ὁ στρατὸς σὲ ὅλες τὶς ἐποχὲς θεωρεῖται σχολεῖο. Σχολεῖο, στὸ ὁποῖο κανεὶς διδάσκεται θετικὰ καὶ ἀρνητικὰ πράγματα, ἀνάλογα πάντοτε καὶ μὲ τὶς καταβολὲς καὶ τὴ δεκτικότητά του. Καὶ μπορεῖ ὁ Μηνᾶς νὰ διδάχθηκε πολλὰ γιὰ τὴ στρατιωτικὴ τέχνη, τὰ ὁποῖα νὰ ἀποτελοῦσαν τὴν ἐγγύηση γιὰ μιὰ ἀξιοζήλευτη σταδιοδρομία στὸν ρωμαϊκὸ στρατό, (καθὼς μάλιστα διακρίθηκε γιὰ τὴν ἀνδρεία καὶ τὴ σύνεσή του, ὥστε νὰ ἀποσπάσει τοὺς ἐπαίνους καὶ τὴν ἐκτίμηση τῶν προϊσταμένων του), ἐκεῖ ὅμως ἐνισχύθηκε ἀκόμη περισσότερο στὴν πίστη του στὸν Χριστό, καθὼς μεταξὺ τῶν συστρατιωτῶν του βρῆκε καὶ Χριστιανούς. Καὶ ἡ ἐπικοινωνία αὐτὴ καὶ συναναστροφὴ ἔπαιξαν σπουδαῖο ρόλο στὴ μετέπειτα ζωή του.
γ) Ὁ Μηνᾶς μόνος του μὲ τὸν Θεό.
Καὶ ἀσφαλῶς δὲν ἀνεχόταν τὴν εἰδωλολατρεία ὁ Μηνᾶς, μὲ τὴν ἠθικὴ σήψη μάλιστα, ποὺ τὴν ἀκολουθοῦσε. Τὴν εἰδωλολατρεία ποὺ ἐπικρατοῦσε στὸ στράτευμα, ὅπως καὶ σὲ ὅλη τὴ Ῥωμαϊκὴ αὐτοκρατορία. Καὶ ἔβλεπε μὲ τὰ ἐσωτερικά του μάτια πῶς πλησίαζε τὸ τέλος της. Ὅμως κάθε θηρίο, πρὶν νὰ πεθάνει, ἔχει τὶς τελευταῖες του ἀναλαμπές. Ἔτσι κι᾿ ἐκείνη. Ἀφανίστηκε καὶ ἀπεχώρησε ἀπὸ τὸ θέατρο τῆς ἱστορίας ξεσηκώνοντας διωγμοὺς κυρίως ἐναντίον τῶν Χριστιανῶν.
Τὸ 297, λοιπόν, μ.Χ. ὁ αὐτοκράτορας Μαξιμιανός, ποὺ ἡγεμόνευε μαζὶ μὲ τὸν Διοκλητιανό, διέταξε διωγμὸ ἐναντίον τῶν Χριστιανῶν.
Ὁ ταξίαρχος Φιρμηλιανός, στὸν ὁποῖον ἀνῆκε καὶ ἡ μονάδα τοῦ Μηνᾶ, πῆρε ἐντολὴ νὰ μεταφέρει τὰ στρατεύματά του στὴ Βερβερία τῆς Βόρειας Ἀφρικῆς μὲ σκοπὸ νὰ συλλαμβάνουν τοὺς Χριστιανούς, νὰ τοὺς βασανίζουν γιὰ νὰ ἀλλάξουν τὴν πίστη τους καὶ ἐπιστρέψουν στὴν εἰδωλολατρεία, καὶ στὴν ἐπιμονή τους νὰ τοὺς σκοτώνουν.
Ὁ Μηνᾶς δὲν τὸ ἄντεξε αὐτό. Κι᾿ ὅταν πληροφορήθηκε τὸν σκοπὸ τῆς ἐκστρατείας, μὲ ἀγανάκτηση καὶ μίσος, τώρα πλέον, γιὰ τὸ στρατιωτικὸ ἐπάγγελμα, λιποτάκτησε. Πέταξε τὴ στρατιωτική του ζώνη, ποὺ ἦταν τὸ ἐξωτερικὸ γνώρισμα τοῦ στρατιώτη, καὶ ἀνέβηκε στὸ βουνό, ποὺ βρισκόταν πιὸ πάνω ἀπὸ τὸ Κοτυάειο, ἀφιερώνοντας ὁλοκληρωτικὰ τὸν ἑαυτό του στὸν Θεὸ καὶ ζώντας ἀσκητικὸ βίο, μὲ προσευχή, νηστεία καὶ ἀγρυπνία. Προτίμησε νὰ ζεῖ μὲ τὰ θηρία παρὰ νὰ βρίσκεται μὲ τοὺς εἰδωλολάτρες, τοὺς ἐχθροὺς τοῦ Χριστοῦ.
Στὸ βουνό, καὶ ζώντας αὐτὴ τὴ ζωὴ τῆς ἀσκήσεως, ἔμεινε ὁ Μηνᾶς ἀρκετὸν καιρό. Ἡ πίστη του σιγὰ-σιγὰ δυνάμωνε καὶ ἡ καρδιά του κεκαθαρμένη γέμιζε ἀπὸ θεῖο ζῆλο. Ὁ νοῦς του φωτίσθηκε καὶ ἄναψε μέσα του ἡ φλόγα τῆς θείας ἀγάπης, καὶ ὁ πόθος του νὰ ὁμολογήσει δημοσία τὸν Χριστὸ καὶ νὰ μαρτυρήσει γι᾿ Αὐτόν. Τότε τοῦ ἀποκαλύφθηκε ὅτι ὁ καιρὸς τοῦ μαρτυρίου ἔφθασε.
Καὶ καθὼς οἱ εἰδήσεις, ποὺ ἔφταναν στὸν τόπο τῆς ἀσκήσεώς του, μιλοῦσαν γιὰ φοβεροὺς διωγμοὺς καὶ βασανιστήρια Χριστιανῶν, ἀκόμη καὶ γερόντων καὶ γυναικῶν καὶ παιδιῶν, ποὺ διαπράττονταν ἀπὸ τοὺς εἰδωλολάτρες μὲ σκληρότητα καὶ ὠμὴ βία, ἔχασε τὴν ἡσυχία του.
Τοῦ φαινόταν πῶς εἶναι ἀδικία καὶ ἀνισότητα, ἐκεῖνος νὰ ἀπολαμβάνει τὴν ἡσυχία καὶ τὴν ἀσφάλεια καὶ οἱ Χριστιανοί, ποὺ ζοῦσαν στὶς πόλεις νὰ ρίχνονται στὶς φυλακές, νὰ βασανίζονται καὶ νὰ πεθαίνουν. Κι᾿ ὅταν τόσες γυναῖκες καὶ παιδιὰ καὶ γέροντες καταφρονοῦσαν τοὺς κινδύνους καὶ περιγελοῦσαν ὅλα τὰ εἴδη τῶν βασανιστηρίων, τοὺς τροχούς, τὰ μαχαίρια, τὰ σιδερένια νύχια, τὶς ἀναμμένες λαμπάδες, τὰ ξίφη καὶ τὰ θηρία, αὐτὸς νὰ βρίσκεται ἀπαθὴς στὸ βουνό.
δ) Ὁμολογία πίστεως τοῦ Μηνᾶ καὶ ἔλεγχος τῶν εἰδώλων.
Ὅλα αὐτὰ τὸν ἔκαναν νὰ πάρει τὴν ἀπόφαση νὰ κατεβεῖ ἀπὸ τὸ βουνὸ στὴν πόλη. Τὴν ἡμέρα ἐκείνη οἱ εἰδωλολάτρες εἶχαν γιορτὴ καὶ πανηγύριζαν μὲ χορούς, ἀγῶνες, ἱπποδρομίες καὶ διασκεδάσεις. Ἦταν μιὰ καλὴ εὐκαιρία γιὰ τὸν Μηνᾶ. Στάθηκε στὴ μέση της συγκεντρώσεώς τους καὶ φώναξε δυνατά:
Εἶναι καιρὸς πλέον, ὅλοι ἐσεῖς νὰ μάθετε πὼς ἕνας εἶναι ὁ ἀληθινὸς Θεός, ὁ Ἰησοῦς Χριστός. Ὅσο γι᾿ αὐτὰ τὰ εἴδωλα ποὺ ἐσεῖς λατρεύετε, δὲν εἶναι τίποτε ἄλλο, παρὰ ξύλα τυφλά, ἄλαλα καὶ ἀναίσθητα.
Ὅταν οἱ εἰδωλολάτρες ἄκουσαν αὐτὰ τὰ λόγια, ἄφησαν τοὺς χορούς, τοὺς ἀγῶνες καὶ τὰ παιχνίδια καὶ συγκεντρώθηκαν γύρω του γιὰ νὰ δοῦν ποιὸς ἦταν. Καὶ θαύμασαν γιὰ τὸ πῶς ἕνας ἁπλοϊκὸς ἄνθρωπος τόλμησε μόνος του νὰ ἐκστομίσει αὐτὰ τὰ τολμηρὰ λόγια μπροστὰ σὲ τόσο μεγάλο πλῆθος.
Μέσα στὸ πλῆθος ὑπῆρχαν καὶ κρυπτοχριστιανοί, ποὺ χάρηκαν καὶ θαύμασαν πολὺ τὸ μεγάλο θάῤῥος του καὶ ἐνισχύθηκαν στὴν πίστη τους.
Ἀντίθετα οἱ εἰδωλολάτρες, μετὰ τὸν πρῶτο θαυμασμό, γέμισαν μὲ ὀργὴ καὶ λύσσα ὅρμησαν ἐπάνω του καὶ τὸν συνέλαβαν. Σέρνοντάς τον καὶ χτυπώντας τον τὸν ἔφεραν μπροστὰ στὸν διοικητὴ τῆς πόλεως, τὸν Πύῤῥο. Ἐκείνη τὴν ὥρα καθόταν σὲ ἕναν ὑψηλὸ θρόνο καὶ παρακολουθοῦσε τὴ γιορτή.
Ἡ σεμνὴ περιβολὴ τοῦ Μηνᾶ, ἡ ἡλικία του -ἦταν τότε γύρω στὰ πενήντα του- γενικὰ ἡ μορφή του, ἔκαναν τὸν διοικητὴ νὰ τὸν ἐξετάσει μὲ καλωσύνη. Τὸν ρώτησε, λοιπόν, μὲ ἠρεμία ἀπὸ ποιὰ χώρα καταγόταν, πῶς λεγόταν, ποιὸς ἦταν καὶ ποιὰ θρησκεία πρέσβευε.
Ὁ Μηνᾶς τότε τοῦ ἀπήντησε μὲ θάῤῥος: Λέγομαι Μηνᾶς καὶ κατάγομαι ἀπὸ τὴν Αἴγυπτο. Κάποτε ἤμουν κι ἐγὼ στρατιώτης, ἀλλὰ βλέποντας πῶς ἐσεῖς οἱ εἰδωλολάτρες εἴσαστε σκληροὶ πρὸς τοὺς Χριστιανοὺς καὶ ἀσεβεῖς, παράτησα τὰ ἀξιώματά σας καὶ ἔφυγα στὰ βουνὰ γιὰ νὰ ζήσω ὡς Χριστιανός. Τώρα ἦλθα νὰ παρουσιαστῶ μπροστά σας καὶ νὰ ὁμολογήσω πὼς ὁ Χριστὸς εἶναι ὁ μόνος ἀληθινὸς Θεὸς γιατὶ κι᾿ Αὐτὸς θὰ μὲ ὁμολογήσει ὡς ταπεινὸ δοῦλο Του, ἄξιο τῆς βασιλείας τῶν οὐρανῶν, ὅπως τὸ διακήρυξε ὁ ἴδιος: «Καθέναν ποὺ θὰ μὲ ὁμολογήσει μπροστὰ στοὺς ἀνθρώπους, αὐτὸν θὰ τὸν ὁμολογήσω καὶ ἐγὼ μπροστὰ στὸν Πατέρα μου, ποὺ βρίσκεται στοὺς οὐρανούς» (Λουκ. ιβ´ 8).
Ὅταν τὰ ἄκουσε αὐτὰ ὁ διοικητὴς θύμωσε πολὺ καὶ διέταξε νὰ φυλακίσουν τὸν Μηνᾶ, γιὰ νὰ σκεφθεῖ μὲ ποιὸ μαρτύριο θὰ τὸν θανατώσει.
Τὴν ἄλλη ἡμέρα, ὅταν τελείωσε πιὰ τὸ εἰδωλολατρικὸ πανηγύρι, ὁ Πύῤῥος διέταξε νὰ φέρουν τὸν Μηνᾶ, ἀπὸ τὴ φυλακή, μπροστά του. Κι ὅταν τὸν ἔφεραν, τοῦ ἐξέθεσε δύο κατηγορίες. Ἡ πρώτη ἦταν πῶς τόλμησε νὰ λέει ὑβριστικὰ λόγια γιὰ τοὺς θεοὺς μπροστὰ σὲ τόσο πλῆθος, χωρὶς νὰ λογαριάσει τὴν ἀξιοπρέπεια τοῦ διοικητοῦ. Καὶ ἡ δεύτερη κατηγορία, πὼς λιποτάκτησε ἀπὸ τὴν ὑπηρεσία τοῦ βασιλιᾶ.
Ὁ Μηνᾶς παραδεχόμενος τὶς κατηγορίες, τοῦ ἀπάντησε μὲ θάῤῥος:
– Ναί, ἄρχοντά μου, μ᾿ αὐτὸν τὸν τρόπο πρέπει νὰ ὁμολογοῦμε φανερὰ καὶ μὲ θάῤῥος τὸν Χριστό, διότι εἶναι Θεός, καὶ τὸ ἀληθινὸ φῶς. Καὶ δὲν πρέπει νὰ φοβόμαστε ἐκείνους, ποὺ σκοτώνουν τὸ σῶμα, δὲν μποροῦν ὅμως νὰ βλάψουν τὴν ψυχὴ (Ματθ. ι´ 28), ἀλλὰ καὶ νὰ Τὸν διακηρύττουμε μὲ ὅλη μας τὴ δύναμη.
Ὁ διοικητὴς ἄκουσε τὰ λόγια αὐτὰ τοῦ Μηνᾶ καὶ τοῦ εἶπε:
– Μηνᾶ, δὲν εἶσαι κανένας ἀνόητος νέος, ποὺ νὰ μὴ γνωρίζει τὸ συμφέρον του. Εἶσαι σχεδὸν γέρος. Μὴ συμπεριφέρεσαι, λοιπόν, ἀνόητα, καταφρονώντας τὴ ζωὴ καὶ προτιμώντας τὸν θάνατο. Σκέψου σὰν ὥριμος ἄνδρας καὶ ἔλα μὲ τὸ μέρος μας γιὰ νὰ ἔχεις τὴν πρώτη θέση. Οἱ θεοὶ ποὺ χθὲς ἔβριζες θὰ σὲ συγχωρήσουν καὶ ὁ βασιλιὰς θὰ σὲ τιμήσει.
Ὁ Μηνᾶς, σὰν ἄκουσε τὰ λόγια αὐτὰ τοῦ διοικητοῦ, γέλασε καὶ τοῦ εἶπε:
– Ἄρχοντά μου, δὲν ὑπάρχει τίποτε στὸν κόσμο, τὸ ὁποῖο νὰ μπορεῖ νὰ μὲ κάνει νὰ ἀλλάξω γνώμη. Δὲν ὑπάρχει κανένα βασανιστήριο ποὺ νὰ μπορέσει νὰ μὲ χωρίσει ἀπὸ τὴν ἀγάπη τοῦ Χριστοῦ. Κι ἂν θέλεις νὰ τὸ δοκιμάσεις στὴν πράξη, μεταχειρίσου Ὁποῖο βάσανο θέλεις καὶ ἐγὼ θὰ σοῦ χρεωστῶ εὐγνωμοσύνη.
ε) Ὁ Μηνᾶς στὰ βασανιστήρια.
Ἀκούγοντας τὰ προκλητικὰ αὐτὰ λόγια τοῦ Μηνᾶ ὁ Πύῤῥος, ἔξω φρενῶν καὶ μὲ ἀσυγκράτητο θυμὸ πρόσταξε τοὺς στρατιῶτες του:
– Πιάστε αὐτὸν τὸν ὑβριστὴ καὶ τεντῶστε τον στὴ γῆ ἀπὸ τὰ τέσσερα ἄκρα του. Πάρτε νωπὰ βούνευρα καὶ χτυπᾶτε τὸν ἀλύπητα, γιὰ νὰ ἀπολαύσει ἐκεῖνο ποὺ ζητᾶ.
Οἱ στρατιῶτες ἀνέλαβαν ἀμέσως τὸ ἔργο. Ἀλλ᾿ ὁ Μηνᾶς ἔδειξε τέτοια καρτερία καὶ ὑπομονή, ποὺ θὰ νόμιζε κανεὶς πὼς βασανιζόταν κάποιος ἄλλος καὶ ὄχι αὐτός, καὶ φαινόταν πὼς τὸ μαρτύριο μᾶλλον τὸν εὐχαριστοῦσε. Οἱ στρατιῶτες κουράστηκαν νὰ χτυποῦν καὶ ἄλλαξαν δυὸ τρεῖς φορές, χωρὶς νὰ ἀλλάξει ὁ Μηνᾶς. Καὶ ὅλοι θαύμαζαν τὴν ἀνδρεία καὶ ὑπομονή του.
Κάποιος παλιός του φίλος ἀπὸ τοὺς στρατιῶτες, ὁ Πηγάοιος, βλέποντας πὼς τὸ σῶμα τοῦ Μηνᾶ κόντευε νὰ διαλυθεῖ ἀπὸ τὶς πολλὲς πληγές, τὸν πλησίασε καὶ τὸν παρακάλεσε:
– Δὲν βλέπεις, Μηνᾶ, πὼς σχεδὸν ἔχεις διαλυθεῖ; Οἱ σάρκες σου κολλᾶνε στὰ λουριὰ τῶν μαστιγίων καὶ σὲ λίγη ὥρα ἄδικα θὰ θανατωθεῖς; Πὲς μόνο μὲ τὰ χείλη σου πὼς θυσιάζεις στὰ εἴδωλα, καὶ ὁ Θεός σου, ποὺ γνωρίζει τὴν καρδιά σου, δὲν θὰ στὸ λογαριάσει. Δὲν θὰ τὸ κάνεις μὲ τὴ θέλησή σου, ἀλλὰ ὑποχωρώντας μόνο στὴ βία καὶ τὶς ἀφόρητες πληγές.
Ὅταν ἄκουσε τὰ λόγια αὐτὰ ὁ Μηνᾶς, τὸν κύτταξε μὲ αὐστηρὸ βλέμμα καὶ τοῦ εἶπε:
– Φύγε ἀπὸ κοντά μου, ἐχθρὲ τῆς ἀλήθειας. Δὲν εἶσαι πιὰ φίλος μου, ὅταν λὲς αὐτὰ τὰ λόγια. Ἐγὼ μόνο στὸν Χριστὸ προσφέρω θυσίες καὶ θὰ θυσιαστῶ μόνο σ᾿ Αὐτόν, ποὺ εἶναι βοηθὸς καὶ σωτήρας μου. Αὐτὸς μὲ βοηθᾶ γιὰ νὰ ὑπομένω καὶ νὰ ἀντέχω τὶς πληγὲς αὐτὲς μὲ χαρά.
Πεισματωμένος ὁ Πύῤῥος ἀπὸ τὴ στάση αὐτὴ τοῦ Μηνᾶ, πρόσταξε τοὺς στρατιῶτες του νὰ τὸν δέσουν ψηλὰ τεντωμένον, ἐπάνω σε ὄρθια σανίδα καὶ μὲ σιδερένια νύχια νὰ ξύνουν τὸ σῶμα του μέχρι ποὺ νὰ φανοῦν τὰ σπλάχνα του.
Σὲ ὅλη τὴ διάρκεια καὶ αὐτοῦ του βασανιστηρίου ὁ ἄκαρδος Πύῤῥος τὸν εἰρωνευόταν λέγοντας:
– Δοκίμασε, Μηνᾶ, στὸ σῶμα σου λίγα βασανιστήρια, γιὰ νὰ σωφρονιστεῖς, ἢ μήπως θέλεις καὶ ἄλλη τιμωρία γιὰ νὰ αἰσθανθεῖς πιὸ μεγάλη χαρὰ καὶ ἀγαλλίαση;
Ὁ Μάρτυρας τότε τοῦ ἀπήντησε:
– Εἶναι ἀνοησία σου νὰ νομίζεις πὼς θὰ μοῦ ἀλλάξεις τὴν πίστη μὲ τέτοια παιχνίδια. Στὸ ξαναλέω πῶς μὲ κανένα μαρτύριο δὲν πρόκειται νὰ μετακινήσεις οὔτε νὰ σαλέψεις τὴν ὁμολογία μου στὸν Χριστό.
Τότε ὁ Πύῤῥος διέταξε τοὺς στρατιῶτες νὰ ξύνουν τὸ σῶμα τοῦ Μηνᾶ πιὸ δυνατά. Καὶ συγχρόνως τοῦ ἔλεγε:
– Ἄφησε τὸ πεῖσμα σου, Μηνᾶ, καὶ ὑποτάξου στὴ διαταγὴ τοῦ μεγάλου αὐτοκράτορος Μαξιμιανοῦ.
Καὶ ὁ ἄρχοντας πῆρε τὴν κατάλληλη ἀπάντηση ἀπὸ τὸν Μηνᾶ:
– Φαίνεται πὼς δὲν ξέρεις ποιὸς εἶναι ὁ Βασιλιάς, στὸν ὁποῖον πιστεύω, γι᾿ αὐτὸ μὲ παροτρύνεις νὰ Τὸν ἀπαρνηθῶ καὶ νὰ ὑποταχθῶ στὸν θνητὸ γήινο βασιλιά. Ἐγώ, ὅμως, δὲν ἀρνοῦμαι τὸν ἀληθινὸ Βασιλιά, ποὺ χαρίζει ζωὴ καὶ πνοὴ σὲ ὅλα ὅσα ὑπάρχουν στὴ γῆ καὶ δίνει καὶ τὴν ἐξουσία στοὺς βασιλεῖς.
Ἡ ἐπιμονὴ τοῦ Μηνᾶ ἔκανε τὸν Πύῤῥο νὰ ἀπελπιστεῖ. Γι᾿ αὐτὸ δοκίμασε ἄλλη μέθοδο γιὰ νὰ τὸν προσελκύσει. Ἔκανε πῶς δὲν ἀντιλαμβανόταν τί τοῦ ἔλεγε ὁ Μηνᾶς καὶ τὸν ρώτησε:
– Καὶ ποιὸς εἶναι, Μηνᾶ, αὐτὸς ποὺ δίνει ἐξουσία στοὺς βασιλεῖς καὶ εἶναι βασιλιὰς ὅλης τῆς κτίσεως;
Ἔτσι δόθηκε στὸν Μηνᾶ μιὰ φορὰ ἀκόμη ἡ εὐκαιρία νὰ ὁμολογήσει τὸν Χριστό. Ἀπήντησε στὸν Πύῤῥο:
– Αὐτός, ἄρχοντά μου, εἶναι ὁ Ἰησοῦς Χριστός, ὁ Υἱὸς τοῦ Θεοῦ. Εἶναι ἀθάνατος καὶ σ᾿ Αὐτὸν ὑποτάσσονται ὅλα ὅσα ὑπάρχουν στὸν οὐρανὸ καὶ τὴ γῆ.
Ὁ σκληρὸς ἄρχοντας ἀπήντησε μὲ ἔμφαση:
– Δὲν ξέρεις, Μηνᾶ, πὼς τὸ ὄνομα αὐτὸ ποὺ ἀναφέρεις, ἐξοργίζει τοὺς βασιλεῖς καὶ προστάζουν νὰ σᾶς τιμωροῦμε ἀλύπητα, ὅταν τὸ προφέρετε;
Κι ὁ Ἅγιος του ἀποκρίθηκε:
– Δὲν μ᾿ ἐνδιαφέρει, οὔτε μὲ στενοχωρεῖ ἂν ἐξοργίζονται οἱ βασιλεῖς. Ἐγὼ ἔχω ἕνα σκοπὸ μόνο: Νὰ πεθάνω ὁμολογώντας τὸ ὄνομα τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ, γιατὶ ὅπως λέει ὁ Ἀπόστολος Παῦλος, τίποτε δὲν μπορεῖ νὰ μᾶς χωρίσει ἀπὸ τὴν ἀγάπη τοῦ Χριστοῦ. Οὔτε θλίψη, οὔτε διωγμός, οὔτε λύπη, οὔτε γυμνότητα, οὔτε κίνδυνος, οὔτε θάνατος μὲ ξίφος (Ρωμ. η´ 38).
Ἀγρίεψε ὁ Πύῤῥος ἀκούγοντας αὐτὰ τὰ λόγια τοῦ Μηνᾶ καὶ πρόσταξε τοὺς στρατιῶτες νὰ πάρουν τρίχινα σακκιὰ καὶ μὲ αὐτὰ νὰ τρίβουν δυνατὰ τὸ ἤδη γδαρμένο σῶμα τοῦ Μηνᾶ. Ἐκεῖνος, παρ᾿ ὅλα αὐτὰ ἄκαμπτος, τοὺς ἔλεγε:
– Ξεντύνομαι σήμερα τὸν δερμάτινο χιτώνα τῆς ἁμαρτίας καὶ ντύνομαι τὸ λαμπρὸ φόρεμα τῆς βασιλείας τοῦ Θεοῦ.
Ὁ Πύῤῥος πρόσθεσε κι᾿ ἄλλο βασανιστήριο, ὅταν εἶδε πῶς ὁ Μηνᾶς δὲν λύγισε. Πρόσταξε νὰ ἀνάψουν λαμπάδες καὶ νὰ καῖνε τὸ πληγωμένο σῶμα τοῦ Μηνᾶ. Οὔτε ὅμως καὶ μὲ αὐτὸ ἔφερνε τὸ ἀποτέλεσμα ποὺ ἤθελε, γιατὶ ὁ Μηνᾶς θεωροῦσε τὸ βασανιστήριο αὐτὸ παιχνίδι καὶ ἔλεγε:
– Ἔχω βοηθό μου τὸν Χριστό, ποὺ μᾶς δίδαξε νὰ μὴ φοβόμαστε ἐκείνους ποὺ σκοτώνουν τὸ σῶμα, ἀλλὰ δὲν μποροῦν νὰ βλάψουν τὴν ψυχή μας (Ματθ. ι´ 28).
Ὅταν ἀπελπισμένος ὁ Πύῤῥος εἶδε πὼς τίποτε δὲν μποροῦσε νὰ πτοήσει τὸν Μηνᾶ, πρόσταξε νὰ τὸν κατεβάσουν ἀπὸ τὸ ξύλο καὶ ἀφοῦ τὸν φέραν μπροστά του, τὸν ρώτησε:
– Πές μου, Μηνᾶ, ἀπὸ ποῦ ἀπέκτησες αὐτὴ τὴ σοφία, ὥστε νὰ ἀποκρίνεσαι στὸ κάθε τί μὲ τόση εὐστοχία, ἀφοῦ ἤσουν ἕνας τραχὺς στρατιώτης, συνηθισμένος στοὺς πολέμους καὶ σκοτωμούς;
Ὁ Μηνᾶς, φωτιζόμενος ἀπὸ τὸν Θεό, εἶπε:
– Ὁ Θεός μου, ποὺ εἶναι ἡ μόνη ἀληθινὴ σοφία, μὲ φώτισε νὰ ἐλέγξω τὴν ἀθεΐα σας. Αὐτὸς μᾶς δίδαξε πῶς, «ὅταν πηγαίνετε μπροστά σε βασιλεῖς καὶ ἡγεμόνες γιὰ τὸ ὄνομά μου, νὰ μὴ φροντίζετε πῶς καὶ τί θὰ μιλήσετε, διότι τὴν ὥρα ἐκείνη θὰ σᾶς δοθεῖ σοφία, ὥστε κανένας νὰ μὴ μπορεῖ νὰ σᾶς φέρει ἀντίῤῥηση ἢ νὰ σᾶς ἀντισταθεῖ κι᾿ ὅταν ἀκόμη δὲν συμφωνεῖ μαζί σας» (Λουκ. κα´ 15).
Ὁ Πύῤῥος ρώτησε:
– Ἤξερε ὁ Χριστός σας ὅτι ἐπρόκειτο νὰ βασανιστεῖτε ἀπὸ ἐμᾶς;
Καὶ ὁ Μηνᾶς τοῦ ἀπήντησε:
– Καὶ βέβαια τὸ ἤξερε, γιατὶ εἶναι Θεὸς ἀληθινός, παντογνώστης, καὶ γνωρίζει τὰ πάντα ποὺ πρόκειται νὰ συμβοῦν.
Τέλος, ὁ Πύῤῥος, μὴ μπορώντας νὰ ἀποστομώσει τὸν Μηνᾶ μὲ κανέναν τρόπο, καὶ γιὰ νὰ ξεφύγει ἀπὸ τὴ συζήτηση, τοῦ εἶπε:
– Ἄφησε, Μηνᾶ, τὶς μωρολογίες καὶ τὶς περιττολογίες καὶ διάλεξε ἕνα ἀπὸ τὰ δύο. Τὸ νὰ ἀκολουθήσεις τὸν Χριστό, ἢ νὰ ἔλθεις μαζί μας.
Ὁ Μηνᾶς τοῦ ἀπήντησε:
– Μὲ τὸν Χριστό μου ἤμουν, εἶμαι καὶ θὰ εἶμαι πάντοτε. Κι᾿ ὁ Πύρρος πρόσθεσε:
– Λυπᾶμαι νὰ σὲ θανατώσω, Μηνᾶ, γιατὶ μοῦ φαίνεσαι καλὸς ἄνθρωπος. Σοῦ δίνω προθεσμία μιᾶς ὥρας γιὰ νὰ σκεφτεῖς τὸ ζήτημα καλύτερα.
Ὅμως ὁ Ἅγιος τὸν διέκοψε:
– Καὶ δέκα χρόνια κι᾿ ἂν μ᾿ ἀφήσεις, ἄρχοντά μου, δὲν πρόκειται νὰ ἀλλάξω γνώμη καὶ αὐτὸ ποὺ ξέρω εἶναι νὰ κηρύττω πάντα τὸν Χριστό μου, ἀληθινὸ Θεό, τοὺς δὲ δικούς σας θεοὺς νὰ τοὺς ὀνομάζω, ὅπως καὶ πραγματικὰ εἶναι, ξύλα κουφὰ καὶ τυφλὰ κι ἀναίσθητα κι ἀκάθαρτους δαίμονες.
Ἐξοργισμένος ὁ ἄρχοντας προστάζει νὰ ρίξουν σιδερένια τριβόλια στὴ γῆ οἱ στρατιῶτες του καὶ νὰ σύρουν ἐπάνω τους τὸν Ἅγιο, γυμνὸ γιὰ ἀρκετὴ ὥρα. Ὁ Μηνᾶς ἄντεξε, περιφρονώντας τοὺς εἰδωλολατρικοὺς θεούς. Γι᾿ αὐτὸ ὁ Πύρρος διέταξε τοὺς στρατιῶτες του νὰ τὸν χτυποῦν συγχρόνως καὶ μὲ ἀγκαθωτὰ ραβδιὰ στὸν τράχηλο, λέγοντάς του νὰ τιμᾶ τοὺς θεοὺς καὶ τοὺς βασιλεῖς. Ὡστόσο ὁ Μηνᾶς ἔχαιρε ψάλλοντας:
– «Παρανόμους ἐμίσησα, τὸν δὲ νόμον σου ἠγάπησα» (Ψαλμ. ριη´ 113).
στ) Τὸ τέλος τοῦ Μηνᾶ.
Τότε ἕνας ἀπὸ τοὺς στρατιῶτες ποὺ λεγόταν Ἡλιόδωρος, θέλοντας νὰ φανεῖ εὐάρεστος στὸν Πύρρο, τὸν πλησίασε καὶ τοῦ εἶπε:
– Νομίζω, ἄρχοντά μου, πὼς αὐτὸ τὸ μιαρὸ γένος τῶν Χριστιανῶν εἶναι ἰσχυρογνῶμον. Δὲν πείθεται μὲ τίποτε. Γιὰ νὰ γλυτώσεις ἀπὸ αὐτόν, δὲν ὑπάρχει ἄλλος τρόπος παρὰ νὰ διατάξεις νὰ τὸν ἀποκεφαλίσουν καὶ ἔτσι νὰ λάβει τὸ τέλος ποὺ τοῦ ἁρμόζει.
Ὅταν τὸ ἄκουσε αὐτὸ ὁ Πύρρος, κι ἀφοῦ βεβαιώθηκε ὅτι ὁ Μηνᾶς εἶχε ἀμετάθετη γνώμη, μετὰ ἀπὸ ὅσα συνέβησαν, ὑπέγραψε τὴ θανατικὴ ἀπόφαση, ποὺ ἔλεγε:
«Τὸν Αἰγύπτιο Μηνᾶ, τὸν ὑβριστὴ τῶν μεγάλων θεῶν, διατάσσω νὰ τὸν ἀποκεφαλίσουν».
Ὅταν κοινοποιήθηκε ἡ ἀπόφαση, πολλοὶ φίλοι τοῦ Μηνᾶ ἔτρεξαν κοντά του καὶ μὲ λύπη τὸν παρακαλοῦσαν:
– Μὴ μᾶς περιφρονεῖς, Μηνᾶ, ἐμᾶς τοὺς φίλους σου. Μὴ περιφρονεῖς τὴ γλυκειὰ ζωή, προτιμώντας τὸν θάνατο. Ἄλλαξε γνώμη, γιὰ νὰ βρίσκεσαι πάντοτε μαζί μας καὶ νὰ εἶσαι τὸ καύχημά μας.
Ἔλεγαν κι ἀλλὰ πολλὰ οἱ φίλοι του προσπαθώντας νὰ τὸν κάνουν νὰ ἀλλάξει γνώμη, ἔστω καὶ τὴν ὕστατη στιγμή. Αὐτὸς ὅμως τὰ θεώρησε δαιμονικὲς προτροπὲς καὶ φαρμάκι φιδιοῦ καὶ τοὺς ἀπήντησε:
– Φύγετε ἀπὸ κοντά μου, θεομάχοι, καὶ φροντίστε νὰ ἀλλάξετε ἐσεῖς γνώμη, καὶ νὰ ἀπομακρυνθεῖτε ἀπὸ τὴν πλάνη τῶν εἰδώλων. Ἡ ζωὴ αὐτὴ ἡ πρόσκαιρη σὲ λίγο θὰ παρέλθει καὶ θὰ κληρονομήσετε ἐσεῖς καὶ οἱ βασιλεῖς σας αὐτὸ ποὺ διαλέξατε, τὴν αἰώνια καταδίκη.
Βλέποντας οἱ στρατιῶτες ὅτι ἦταν ἀδύνατον νὰ τὸν μεταπείσουν, τὸν ὁδήγησαν ἔξω ἀπὸ τὴν πόλη γιὰ νὰ τὸν ἀποκεφαλίσουν. Στὴν πορεία του ὁ Μηνᾶς διέκρινε μερικοὺς φίλους του κρυπτοχριστιανοὺς καὶ τοὺς εἶπε μυστικὰ τὴν ἐπιθυμία του. Μετὰ τὸν ἀποκεφαλισμό του νὰ παραλάβουν τὸ σῶμα του καὶ νὰ τὸ μεταφέρουν στὴν πατρίδα του τὴν Αἴγυπτο.
Ὅταν ἔφτασαν στὸν τόπο τῆς ἐκτελέσεως, ὁ Μηνᾶς ὕψωσε τὰ χέρια του στὸν οὐρανὸ καὶ προσευχήθηκε μ᾿ αὐτὰ τὰ λόγια:
– Σ᾿ εὐχαριστῶ, Κύριε καὶ Θεέ μου, γιατί μὲ καταξίωσες νὰ ὑποφέρω ὅλα αὐτὰ τὰ βασανιστήρια καὶ νὰ γίνω κοινωνὸς τῶν παθημάτων Σου. Σ᾿ εὐχαριστῶ ποὺ δὲν ἐπέτρεψες νὰ μὲ κερδίσουν οἱ ἀντίχριστοι, ἀλλὰ μὲ φύλαξες σταθερὸν ὡς τὸ τέλος στὴν ὁμολογία Σου. Σὲ παρακαλῶ τώρα, παράλαβε τὴν ψυχή μου καὶ κάνε μὲ ἄξιό της ἐπουράνιας Βασιλείας Σου. Καὶ δῶσε τὴ χάρη καὶ βοήθεια σ᾿ ἐκείνους ποὺ θὰ ἐπικαλοῦνται τὸ ὄνομά μου·
Ὅταν τελείωσε, γονάτισε καὶ ὁ δήμιος του ἔκοψε τὸ κεφάλι. Ἦταν 11 Νοεμβρίου τοῦ ἔτους 296.
Οἱ εἰδωλολάτρες πῆραν τὸ κεφάλι καὶ τὸ σῶμα τοῦ Ἁγίου καὶ τὰ ἔρριξαν στὴ φωτιά. Ὅ,τι ὅμως ἀπέμεινε ἀπὸ τὴ φωτιά, τὸ πῆραν οἱ κρυπτοχριστιανοὶ καὶ τὸ τύλιξαν μὲ σεντόνια καὶ μύρα τὸ μετέφεραν κοντὰ στὴ Μαρεώτιδα λίμνη τῆς Κάτω Αἰγύπτου, στὴ θέση ποὺ σήμερα λέγεται στὰ ἀραβικὰ Ἐλ Ἀλαμέιν, δηλαδὴ τόπος τοῦ Μηνᾶ.
Στὸ μέρος ἐκεῖνο, ἡ καμήλα ποὺ μετέφερε τὰ ἅγια λείψανά του, σταμάτησε καὶ δὲν προχωροῦσε μὲ κανέναν τρόπο. Τότε ἐννόησαν ὅλοι πὼς ἦταν θέλημα Θεοῦ νὰ ταφοῦν ἐκεῖ τὰ ἅγια λείψανά του.
Σύντομα ὁ τάφος του ἔγινε τόπος προσκυνήματος καὶ πολλοὶ μετέβαιναν ἐκεῖ γιὰ νὰ θεραπευθοῦν ἀπὸ τὴν ἐλονοσία παίρνοντας τὸ θαυματουργικὸ νερὸ ἀπὸ τὴν πηγή του.
Ὁ Μηνᾶς ἔλαβε χάρη ἀπὸ τὸν Κύριο νὰ θαυματουργεῖ. Καὶ θαυματουργεῖ συνεχῶς ἀπὸ τὴν ἐποχὴ τοῦ μαρτυρίου του μέχρι σήμερα. Καὶ φυσικὰ δὲν ἔχουν καταγραφεῖ ὅλα τὰ θαύματά του. Τὰ ὅσα ἔκανε τὴν παλαιὰ ἐποχὴ μπορεῖ κανεὶς νὰ τὰ βρεῖ περιγραφόμενα στὸ Συναξάριο τοῦ Ἁγίου. Ἀπὸ τὰ πάμπολλα ὅμως θαύματα ποὺ συνέβησαν κατὰ τὰ τελευταία χρόνια σταχυολογοῦμε μόνο τὰ ἑξῆς:
ζ) Νεώτερα θαύματα τοῦ Ἁγίου.
1) Ἡ σωτηρία τοῦ Ἡρακλείου Κρήτης.
Τὸ 1826, ὅταν ἡ Ἑλληνικὴ Ἐπανάσταση κατὰ τοῦ Τουρκικοῦ ζυγοῦ σημείωνε ἐπιτυχίες, οἱ Τοῦρκοι τοῦ Ἡρακλείου Κρήτης, ἀπὸ ἐκδίκηση, νόμισαν κατάλληλη τὴ στιγμὴ γιὰ νὰ κάνουν σφαγὴ τῶν Χριστιανῶν τὴν ἡμέρα τοῦ Πάσχα, 18 Ἀπριλίου, τὴν ὥρα τῆς Ἀναστάσιμης Λειτουργίας, ὅποτε οἱ Χριστιανοὶ θὰ ἦταν ἀπροετοίμαστοι.
Γιὰ νὰ ξεγελάσουν μάλιστα τὴν τότε Διοίκηση, ὥστε νὰ μὴ ἀντιδράσει, ἔβαλαν φωτιὰ σὲ διάφορα μέρη τῆς πόλεως καὶ προκάλεσαν πυρκαγιὲς σὲ συνοικισμοὺς ἀπομακρυσμένους ἀπὸ τὴ Μητρόπολη, καὶ ἑτοιμάστηκαν γιὰ τὴ σφαγή. Αὐτὸ θὰ γινόταν τὴν ὥρα ποὺ θὰ ἀναγινωσκόταν τὸ Εὐαγγέλιο.
Ὅμως, ὅταν ἄρχισε ἡ ἀνάγνωση, ἐμφανίστηκε μεταξύ τους ἕνας καβαλλάρης ἀσπρομάλλης γέροντας ποὺ ἔτρεχε γύρω ἀπὸ τὸν Ναὸ καὶ μὲ τὸ γυμνό του ξίφος ἀπομάκρυνε τοὺς Τούρκους. Κατατρομαγμένοι τράπηκαν σὲ φυγὴ καὶ ματαιώθηκε τὸ σχέδιό τους. Μέσα στὸ σκοτάδι τὸν καβαλλάρη γέροντα τὸν νόμισαν γιὰ τὸν Ἁγιὰν Ἀγᾶ, τὸν πρῶτο πρόκριτο, ποὺ ἴσως τὸν ἔστειλε ἡ διοίκηση γιὰ νὰ ματαιώσει τὴ σφαγή. Γι᾿ αὐτὸ ἔτρεξαν νὰ διαμαρτυρηθοῦν στὸν Διοικητή. Ὁ Διοικητὴς τοὺς βεβαίωσε ὅτι δὲν ἤξερε τίποτε. Βεβαιώθηκε καὶ γιὰ τὸ ὅτι τὴν ὥρα ἐκείνη ὁ πρόκριτος κοιμόταν, καὶ τότε ἐννόησαν τὸ θαῦμα. Τὸ ὅτι, δηλαδή, οἱ Χριστιανοὶ σώθηκαν ἀπὸ τὴν ἐπέμβαση τοῦ πολιούχου τοῦ Ἡρακλείου, τοῦ Ἁγίου Μηνᾶ. Οἱ ἴδιοι οἱ Τοῦρκοι ἔκαναν γνωστὸ τὸ θαῦμα, καὶ ἀπὸ τότε μὲ φόβο καὶ εὐλάβεια πρόσφεραν κάθε χρόνο δῶρα στὸν Ναό του.
Γιὰ τὴ θαυμαστὴ αὐτὴ διάσωση, ἔγινε σύσκεψη μεταξὺ τῶν ἐπισκόπων Ἀρκαδίου Μαξίμου, Σητείας Μελετίου καὶ Πέτρας Δωροθέου καὶ ἀποφάσισαν νὰ ἑορτάζεται τὸ θαῦμα αὐτὸ τὴν Τρίτη της Διακαινησίμου, στὸν Παλαιὸ Μητροπολιτικὸ Ναὸ τοῦ Ἡρακλείου. Ἐκτίθεται μάλιστα γιὰ προσκύνηση κατὰ τὸν Ἑσπερινό, καὶ μέρος τῶν λειψάνων τοῦ Ἁγίου, τὰ ὁποῖα δωρήθηκαν τὸ 1733 ἀπὸ τὸν Ἀρχιεπίσκοπο τοῦ Σινᾶ Νικηφόρο, στὸν Μητροπολίτη Κρήτης Γεράσιμο Λετίτζη.
2) Καὶ ἄλλη σωτηρία τοῦ Ἡρακλείου.
Οἱ κάτοικοι τοῦ Ἡρακλείου Κρήτης ἀγαποῦν τὸν πολιοῦχο τους Ἅγιο Μηνᾶ, ἀφοῦ ἀπὸ τὸ 1600 τοῦ ἔχτισαν Ναὸ καὶ τοῦ τὸν ἀφιέρωσαν. Κι ὁ Ἅγιος, ὅμως, Μηνᾶς ἀγαπᾶ καὶ προστατεύει τοὺς Ἡρακλειῶτες. Ἔτσι ἔγινε καὶ τὸν Μάϊο τοῦ 1941, στὴν περίφημη μάχη τῆς Κρήτης. Οἱ Γερμανοὶ βομβάρδισαν τὸν Ναό του. Ὁ Ἅγιος ὅμως ἀπέτρεψε τὴν καταστροφή του, ὅταν δύο βόμβες ποὺ ἔπεσαν στὸ προαύλιό του, ἀστόχησαν, καὶ ἡ μία ἔπεσε στὴν πίσω μεριὰ τοῦ προαυλίου χωρὶς νὰ ἐκραγεῖ, ἡ δὲ ἄλλη ἡ πιὸ μεγάλη, ἔπεσε κοντὰ στὸν Ναὸ καὶ χώθηκε στὴ γῆ τρία μέτρα, χωρὶς νὰ προξενήσει καμμιὰ καταστροφὴ στὸν Ναὸ καὶ τὴ γύρω περιοχή.
3) Στὸ Ἒλ Ἀλαμέϊν.
Τὰ ἴδια ἐκεῖνα δύσκολα χρόνια γιὰ ὅλον τὸν κόσμο, δηλαόη τὸ 1942, τότε ποὺ οἱ ἀνίκητες δυνάμεις τοῦ Γερμανοῦ στρατηγοῦ Ρόμμελ βρισκόταν στὴ Β. Ἀφρική, ὁ Ἅγιος Μηνᾶς ἔκανε ἕνα ἀπὸ τὰ μεγάλα του θαύματα, θαῦμα μὲ παγκόσμια σημασία.
Ἡ Ἑλλάδα ἤδη βρισκόταν κάτω ἀπὸ τὸν φασιστικὸ καὶ ναζιστικὸ ζυγὸ τῶν Γερμανῶν, Ἰταλῶν, Βουλγάρων καὶ ἀλβανῶν, διαμοιρασμένη μεταξὺ αὐτῶν. Λίγος ἑλληνικὸς στρατὸς ξέφυγε ἀπὸ τὴν αἰχμαλωσία καὶ βρισκόταν στὴν Αἴγυπτο κοντὰ στὸ Ἐλ Ἀλαμέϊν ὁποὺ βρισκόταν ὁ τάφος καὶ τὸ μοναστήρι τοῦ Ἁγίου Μηνᾶ. Ὁ στρατός μας συνασπισμένος μὲ τὶς ἄλλες συμμαχικὲς δυνάμεις θὰ ἔδινε τὴν τελευταία μάχη. Ἂν ἡ μάχη αὐτὴ χανόταν, τότε ὁλόκληρος ὁ κόσμος θὰ βρισκόταν κάτω ἀπὸ τὸν φασιστικὸ ναζιστικὸ ζυγό.
Ὁ Ρόμμελ μετὰ ἀπὸ τὴ βόρεια Ἀφρικὴ ἦταν ἕτοιμος μὲ τὶς δυνάμεις του νὰ πάρουν τὸ Ἐλ Ἀλαμέϊν καὶ νικητὲς νὰ βαδίσουν πρὸς τὴν Ἀλεξάνδρεια. Ὁ Ἅγιος Μηνᾶς ὅμως δὲν ἤθελε αὐτὴ τὴ φοβερὴ καταστροφή. τὰ μεσάνυχτα τῆς νύχτας ἐκείνης καὶ τὴν ὥρα ποὺ θὰ ἄρχιζε ἡ μάχη, πολλοὶ στρατιῶτες εἶδαν τὸν Ἅγιο Μηνᾶ νὰ βγαίνει ἀπὸ τὰ ἐρείπια τοῦ Ναοῦ καὶ ὁδηγώντας ἕνα καραβάνι μὲ καμῆλες, ὅπως παρουσιαζόταν στὶς τοιχογραφίες τοῦ Ναοῦ του νὰ προχωρεῖ καὶ νὰ μπαίνει μέσα στὸ στρατόπεδο τῶν Γερμανῶν.
Εἶναι ἀπερίγραπτος ὁ πανικὸς ποὺ κατέλαβε τοὺς Γερμανούς. Ἐγκατέλειψαν ὁ,τιδήποτε εἶχαν, σκηνές, ζῶα, πολεμοφόδια καὶ τράπηκαν σὲ ἄτακτη φυγή. Ἔτσι ἐλευθερώθηκε ἡ Βόρεια Ἀφρική. Οἱ συμμαχικὲς δυνάμεις πῆραν θάρρος καὶ ἀνέλαβαν τὴν ἐπίθεση κατὰ τῆς Ἰταλίας καὶ Γερμανίας. Ἀποτέλεσμα ἦταν ἡ τελικὴ νίκη καὶ συντριβὴ τοῦ ναζισμοῦ.
Τὸ θαῦμα αὐτὸ τῆς ἐπεμβάσεως τοῦ Θεοῦ μέσῳ τοῦ Ἁγίου Μηνᾶ τὸ ἐκτίμησαν ὄχι μόνον οἱ Ἕλληνες, ἀλλὰ καὶ οἱ ἀλλόδοξοι σύμμαχοι. Γι᾿ αὐτὸ πρόσφεραν στὸ Πατριαρχεῖο Ἀλεξανδρείας ἐκεῖνον τὸν τόπο, γιὰ νὰ ξαναχτιστεῖ ὁ Ναὸς καὶ τὸ μοναστήρι τοῦ Ἁγίου Μηνᾶ. Ὁ Ναὸς καὶ τὸ μοναστήρι ξαναχτίστηκαν, ἀνεγέρθηκε μάλιστα καὶ ἀναμνηστικὴ πλάκα ἐπάνω στὴν ὁποία γράφτηκαν τὰ ὀνόματα τῶν πεσόντων στὸ Ἒλ Ἀλαμέιν.
ΕΠΙΛΟΓΟΣ
α. Ἐπάνω στὸν τάφο τοῦ Ἁγίου Μηνᾶ ὁ Μέγας Κωνσταντῖνος ἀνήγειρε Ναό, ὅταν Πατριάρχης στὴν Ἀλεξάνδρεια ἦταν ὁ Μέγας Ἀθανάσιος. Γύρω ἀπὸ τὸν Ναὸ ἀργότερα χτίστηκε μοναστήρι. Τὸν Ναὸ αὐτὸ ὁ Αὐτοκράτορας Ἀρκάδιος (395-468) τὸν διαμόρφωσε σὲ μεγαλοπρεπῆ βασιλική, ποὺ σωζόταν μέχρι τὴν ἀραβικὴ ἐπιδρομὴ κατὰ τῆς Αἰγύπτου. Ὁ Αὐτοκράτορας Ζήνων (475-491) συνετέλεσε ὥστε γύρω ἀπὸ τὰ κτίσματα τοῦ τάφου τοῦ Ἁγίου Μηνᾶ νὰ ἱδρυθεῖ ὁλόκληρη πόλη, «ἡ Πόλη τοῦ Ἁγίου Μηνᾶ» (Abu Mina).
β. Σήμερα, ὁ Ἅγιος Μηνᾶς, ἐκτὸς ἀπὸ τὴν Αἴγυπτο, ὁποὺ εἶναι καὶ ὁ τάφος του, τιμᾶται ἰδιαίτερα στὴ Νάουσα τῆς Μακεδονίας καὶ στὴ νῆσο Θήρα, ὁποὺ οἱ Καθεδρικοὶ Ναοὶ φέρουν τὸ ὄνομά του. Ἐξαιρετικὰ ὅμως τιμᾶται στὸ Ἡράκλειο Κρήτης, στὸ ὁποῖο εἶναι πολιοῦχος, ὅπως ἀναφέρθηκε καὶ πρίν. Πρέπει νὰ σημειωθεῖ ὅτι τιμᾶται καὶ στὴ Θεσσαλονίκη, στὴ Χίο, στὸ Ἅγιον Ὄρος κ.λπ., στὴ δὲ Κύπρο στὴν Ἱερὰ Μονὴ ποὺ φέρει τὸ ὄνομά του στὴ Λάρνακα, στὴ Λάπηθο καὶ στὸ Νέο Χωριὸ τῆς Πάφου. Ὑπάρχουν καὶ ἄλλοι πολλοὶ Ἱ. Ναοί, στὴν Ἑλλάδα καὶ σ᾿ ὅλον τὸν κόσμο, ἀφιερωμένοι στὸ ὄνομά του, ὅπου ἐξ ἴσου τιμᾶται ὁ Ἅγιος.
3. Βίος καὶ θαύματα τοῦ Ἁγίου Μεγαλομάρτυρος Μηνᾶ τοῦ Αἰγυπτίου
Ἔκδοση Δ´ βελτιωμένη,
Ἱερὰ Μονὴ Ἁγίου Μηνᾶ, Λάρνακα, 1994, σελ. 3-14
Σημαντικὴ θέση ἀνάμεσα στοὺς μάρτυρες τῆς Ἐκκλησίας καὶ ἐνρείαν φήμη σὲ ὅλην τὴν Ὀρθοδοξία κατέχει ὁ ἔνδοξος Μεγαλομάρτυς Μηνᾶς. Στὴν Αἴγυπτο, τὴν Ἑλλάδα καὶ τὴν Κύπρο πολλοὶ ναοὶ καὶ μονὲς εἶναι ἀφιερωμένοι στ᾿ ὄνομά του.
Ὁ Ἅγιος Μηνᾶς κατήγετο ἀπὸ τὴν Αἴγυπτο ἀπὸ γονεῖς ἀσεβεῖς εἰδωλολάτρες. Καὶ ὅμως ἀπὸ τέτοιους γονεῖς, σὰν ῥόδο ἀπὸ ἀγκάθια ἀνέβαλε ὁ Ἅγιος, δοῦλος ἐκλεκτὸς τοῦ Χριστοῦ. Ἐγεννήθη περὶ τὸ 250 μ.Χ.
Ὅταν μεγάλωσε, ἐδιάλεξεν ὡς ἐπάγγελμα τὴν στρατιωτικὴν σταδιοδρομία στὶς τάξεις τοῦ ῥωμαϊκοῦ στρατοῦ, ποὺ ἐθεωρεῖτο τιμητικὸ γιὰ τὴν τότε ἐποχή. Ὑπηρετοῦσε δὲ στὴ Μικρὰ Ἀσία ἀτὸ Κοτυάϊο τῆς Φρυγίας, ἐκεῖ ποὺ βρίσκεται ἡ σημερινὴ Κιουτάχεια. Ἀνάμεσα στοὺς συναδέλφους του ἐξεχώριζε γιὰ τὸ ἀνάστημα, τὸ κάλλος, τὴν ἀνδρεία καὶ τὴ φρόνηση. Ἐξ αἰτίας αὐτῶν ἦταν γνωστὸς καὶ ἀγαπητὸς σὲ πολλούς.
Κάποτε ὁ ἡγέτης τῆς μονάδος του, ταξίαρχος Φιρμηλιανός, πῆρε ἐντολὴ νὰ μεταφέρῃ τὸ στράτευμα στὴν Βερβερία τὴ Βορείου Ἀφρικῆς. Κι αἰτία ὁ διωγμὸς ἐνάντια στοὺς Χριστιανούς, ποὺ ἤγειρε ὁ αὐτοκράτωρ Μαξιμιανός, συνάρχοντας τοῦ Διοκλητιανοῦ, τὸ 296.
Ὁ Μηνᾶς, μόλις πληροφορήθηκε τὸν σκοπὸ τῆς ἐκστρατείας, ἀγανάκτησε γιὰ τὸ ἀσεβὲς πρόσταγμα καὶ ἐμίσησε τὸ στρατιωτικὸ ἐπάγγελμα. Ἀπέῤῥιψε ἀμέσως τὴν στρατιωτικὴ ζώνη καὶ λιποτάκτησε. Ἀνέβηκε σ᾿ ἕνα ὄρος πάνω ἀπὸ τὸ Κοτύαιο, ὅπου ἀσκήτευε μόνος, προτιμώντας νὰ ζῇ μὲ τὰ θεριά, παρὰ νὰ ὑπηρετῇ τοὺς εἰδωλολάτρες διώκοντας τοὺς Χριστιανούς.
Στὸ ὄρος ὁ Μηνᾶς παρέμεινε ἀρκετὸν καιρό, ὠσπον ἐξάγνισε τὸν ἑαυτό του μὲ προσευχές, ἀγρυπνίες καὶ νηστεῖες. Καὶ ὅταν πιὰ ἐστερεώθη ὀτὴν πίστη καὶ ἐνδυναμώθη ἡ καρδιά του μὲ τὸν ἔνθεο ζῆλο τὸν Χριστοῦ, ἄναψε στὴν ψυχή του ἡ φλόγα τῆς θείας ἀγάπης, ὁ πόθος νὰ μαρτυρήσῃ γιὰ τὸν Χριστό. Τότε ἀκριβῶς τοῦ ἀπεκαλύφθη, ὅτι ἦλθε πιὰ ὁ καιρὸς ν᾿ ἀγωνιστῇ γιὰ τὸ οὐράνιο βραβεῖο.
Χωρὶς δισταγμὸ ὁ Μηνᾶς, μιὰ μέρα ποὺ πανηγύριζαν οἱ εἰδωλολάτρες, κατέβηκε ἀπὸ τὸ ὄρος. Ἀφοῦ πῆγε ἐκεῖ στὴ συγκέντρωσή τους, ἐστάθηκε στὸ μέσο κι ἐφώναξε δυνατά:
– Μάθετε πιὰ πὼς ἕνας εἶναι ὁ ἀληθινὸς Θεὸς καὶ ὅ,τι ἐσεῖς λατρεύετε, δὲν εἶναι παρὰ ξύλα ἄλαλα καὶ ἀναίσθητα.
Μόλις ἄκουσαν τὴ φωνή του οἱ εἰδωλολάτρες, ἄφησαν τοὺς χοροὺς καὶ τὰ παιγνίδια τους καὶ συγκεντρώθηκαν κοντά του, νὰ δοῦν ποιὸς ἦταν. Καὶ θαύμασαν πραγματικά, ποὺ τόλμησε νὰ παρουσιασθῇ μόνος αὐτὸς μέσα σὲ τόσο πλῆθος. Ὑπῆρχαν φυσικὰ ἀνάμεσα σ᾿ αὐτὸ καὶ Κρυπτοχριστιανοί, ποὺ χάρηκαν πολὺ καὶ θαύμασαν τὴν παῤῥησία του.
Οἱ εἰδωλολάτρες ὅμως λύσσαξαν. Ὅρμησαν εὐθὺς ἀπάνω του καὶ τὸν συνέλαβαν. Σύροντάς τον δὲ καὶ κτυπώντας τὸν τὸν ὡδήγησαν μπροστὰ στὸν ἡγεμόνα τῆς πόλεως Πύρρον, ποὺ ἐκείνη τὴ στιγμὴ καθόταν σ᾿ ἕνα θρόνο ὑψηλὸ καὶ κοίταζε τὸ θέατρο.
Ὁ Πύρρος μόλις εἶδε τὸν Ἅγιο, τὸν εὐλαβήθηκε γιὰ τὸ σχῆμα καὶ τὴν ἡλικία του. Ἦταν δὲ τότε ὁ Ἅγιος περίπου 50 ἐτῶν καὶ ἡ ὄψη του ἐνέπνεε σεβασμό. Μὲ ἤρεμο τρόπο ὁ ἡγεμόνας τὸν ρώτησε, ἀπὸ ποιὰν χώρα εἶχε τὴν καταγωγή του καὶ ποιὰν θρησκεία πρέσβευε. Ὁ Ἅγιος τοῦ ἀπάντησε.
– Ὀνομάζομαι Μηνᾶς καὶ κατάγομαι ἀπὸ τὴν Αἴγυπτο. Κάποτε ἤμουν στρατιώτης. Βλέποντας ὅμως τὰ βάσανα τῶν Χριστιανῶν, ποὺ ὑποφέρουν ἀπὸ ἐσᾶς τοὺς εἰδωλολάτρες, ἐγκατέλειψα τὸ ἀξίωμά μου καὶ ἐζοῦσα κρυμμένος Χριστιανὸς εἰς τὸ ὄρος. Καὶ τώρα ἦρθα νὰ παρουσιαστῶ καὶ νὰ ὁμολογήσω μπροστά σε ὅλους πῶς ὁ Χριστός μου εἶναι Θεὸς ἀληθινός, γιὰ νὰ μὲ ὁμολογήσῃ κι Ἐκεῖνος ὡς δοῦλον Του στὴν Βασιλεία τῶν Οὐρανῶν, σύμφωνα μὲ τὸν λόγον Του: «Πᾶς ὅστις μὲ ὁμολογήσει ἔμπροσθεν τῶν ἀνθρώπων, ὁμολογήσω αὐτὸν κἀγὼ ἔμπροσθεν τὸν πατρός μου τοῦ ἐν τοῖς οὐρανοῖς» (Λουκ. ιβ´ 8).
Μόλις ἤκουσε τὰ λόγια αὐτὰ ὁ ἡγεμών, ἐλύσσαξε καὶ διέταξε νὰ φυλακίσουν τὸν Ἅγιο, ὥσπου νὰ σκεφθῆ μὲ τί μαρτύριον νὰ τὸν θανατώσῃ.
Ὅταν ξημέρωσε καὶ διαλύθηκε ἡ πανήγυρις τῶν εἰδωλολατρῶν, ὁ Πύρρος διέταξε νὰ ὁδηγήσουν τὸν Ἅγιον ἀπὸ τὴν φυλακὴν ἐμπρός του. Μόλις τὸν ἔφεραν, τοῦ ἐξέθεσε κατηγορίες: Πρῶτον, ὅτι ἐγκλημάτισε μιλώντας μὲ τέτοια λόγια μπροστὰ σὲ τόσο πλῆθος. Καὶ δεύτερον, ὅτι ἐγκατέλειψε τὴν ὑπηρεσία τοῦ Βασιλέως στὸ στράτευμα.
Ὁ Ἅγιος τοῦ ἀπήντησε:
– Ναί, ἡγεμών. Ἔτσι πρέπει νὰ ὁμολογοῦμε τὸν Χριστό, φανερὰ καὶ μὲ παῤῥησία, γιατὶ εἶναι φῶς ἀληθινὸ καὶ οὔτε πρέπει νὰ φοβόμαστε ἐκείνους ποὺ ἀποκτείνουν τὸ σῶμα, ἀλλὰ δὲν μποροῦν νὰ βλάψουν τὴν ψυχή. Πρέπει δὲ ἀκόμη νὰ τὸν κηρύττουμε καὶ μὲ τὸ στόμα καὶ μὲ τὴν καρδιά. «Καρδία γὰρ πιστεύετε εἰς δικαιοσύνην στόματι δὲ ὁμολογεῖτε εἰς σωτηρίαν» (Ῥωμ. ι´ 10).
Ἀκούοντας τὰ λόγια αὐτὰ ὁ ἡγεμών, τοῦ εἶπε: – Μηνᾶ, δὲν εἶσαι νέος κι ἀνόητος ποὺ νὰ μὴ καταλαβαίνῃς τὸ συμφέρον σου. Νά, εἶσαι σχεδὸν γέρος. Μὴ φέρνεσαι λοιπὸν ἀνόητα, καταφρονώντας τὴ γλνχειὰ ζωὴ καὶ προτιμώντας τὸ θάνατο. Σκέψου σὰν φρόνιμος ἄνθρωπος κι ἔλα νὰ ἐπικοινωνήσῃς μαζί μας. Ἂν μᾶς ἀκούσῃς, θὰ ἔχης τὴν πρώτη σου θέση. Καὶ οἱ θεοί, ποὺ τοὺς ὕβρισες χθές, θὰ σὲ συγχωρήσουν. Ἐπίσης ὁ βασιλέας θὰ σὲ τιμήσῃ.
Στὰ λόγια αὐτὰ τοῦ ἡγεμόνος ἐγέλασεν ὁ Ἅγιος καὶ τοῦ εἶπε:
– Δὲν ὑπάρχει, ὦ ἡγεμών, κανένα πράγμα ποὺ μπορεῖ νὰ μὲ κάμῃ ν᾿ ἀλλάξω γνώμη. Κανένα βασανιστήριο δὲ μπορεῖ νὰ μὲ χωρίσῃ ἀπὸ τὴν ἀγάπη τοῦ Χριστοῦ. Κι ἂν θέλης νὰ τὸ δοκιμάσῃς στὴν πράξη, βάλε σ᾿ ἐνέργεια ὁποίαν παίδευσι θέλεις, ἐγὼ δέ, θὰ σοῦ χρωστῶ γι᾿ αὐτὸ εὐγνωμοσύνη!
Ὁ Πύρρος, ἔξω φρενῶν γιὰ τὴν πρόκλησι, προστάζει τοὺς στρατιῶτες:
– Συλλάβετε αὐτὸν τὸν μιαρὸ καὶ τανύστε τον στὴ γῆ στὰ τέσσερα. Καὶ πάρτε βούνευρα νωπὰ καὶ κτυπᾶτε τον ἀλύπητα, ὥσπου ν᾿ ἀπολαύσῃ ἐκεῖνο ποὺ ζητᾶ.
Οἱ στρατιῶτες ἔβαλαν εὐθὺς τὸ ἔργο μπροστά. Ὁ Ἅγιος ὅμως ἔδειξε τέτοιαν καρτερία καὶ ὑπομονή, ποὺ νόμιζε κανεὶς πὼς κάποιος ἄλλος ἐτιμωρεῖτο κι ὄχι ἐκεῖνος. Ἔδειχνε ὅτι μὲ τὴν παίδευσι μᾶλλον εὐφραινόταν. Κουρασμένοι οἱ στρατιῶτες μεταλλάχτηκαν δυὸ τρεῖς φορές, μὰ χωρὶς ἀποτέλεσμα. Φανέρωσεν ὁ Ἅγιος τέτοιαν ἀνδρεία, ποὺ ὅλοι οἱ παριστάμενοι ἐθαύμασαν.
Κάποιος στρατιώτης, φίλος του Ἁγίου, Πηγάσιος τὸ ὄνομά του, βλέποντας κάποια στιγμὴ πὼς τὸ σῶμα τοῦ Μηνᾶ ἐπρόκειτο νὰ διασκορπιστῇ ἀπὸ τὶς πληγές, πῆγε μὲ λύπη καὶ τὸν παρακάλεσε:
– Δὲ βλέπεις, καημένε, πὼς ἔχεις σχεδὸν διαλυθῇ; Οἱ σάρκες σου κολλοῦνε στὰ λουριὰ καὶ σὲ λίγη ὥρα θὰ πεθάνης ἄδικα. Πὲς μόνο μὲ τὰ χείλη πὼς θυσιάζεις. Ὁ Θεός σου, ποὺ γνωρίζει τὴν καρδιά σου, δὲ θὰ σοῦ τὸ καταλογίση γιὰ πταῖσμα. Δὲ θὰ τὸ κάνης μὲ τὴ θέλησί σου, ἀλλὰ μόνο γιὰ τὶς ἀφόρητες πληγές.
Μόλις ἤκουσε τὰ λόγια αὐτὰ ὁ Ἅγιος, τὸν κοίταξε μὲ βλέμμα αὐστηρὸ καὶ εἶπε:
– Ἀπόστητε ἀπ᾿ ἐμοῦ πάντες οἱ ἐργαζόμενοι τὴν ἀνομίαν! (Ψαλμ. στ´ 9). Φῦγε ἀπὸ σιμά μου, ἐχθρὲ τῆς ἀληθείας καὶ ὄχι φίλε μου! Ἐγὼ στὸ Θεό μου μόνο θυσίασα καὶ σ᾿ Αὐτὸν μόνο θὰ θυσιάζω, ποὺ εἶναι βοηθός μου καὶ ρύστης μου. Ὅσο δὲ γιὰ τὶς πληγὲς ποὺ λαμβάνω, μὲ βοηθᾶ νὰ τὶς ὑπομένω μὲ χαρὰ καὶ τρυφή.
Βλέποντας ὅλα αὐτὰ ὁ Πύρρος, ἐπρόσταξε νὰ τὸν δέσουν ψηλά, τεντωμένον ὄρθιο σὲ ξύλο, καὶ μὲ σιδερένα νύχια νὰ ξύνουν τὸ σῶμα του, ὥσπου νὰ φανοῦν τὰ ἐντόσθιά του. Καὶ ἀφοῦ ἐκτελέστηκε ἡ διαταγή του, ὁ θηριώνυμος ἡγεμὼν ἐμπαίζοντας τὸν Ἅγιο τοῦ εἶπε:
– Ἐγνώρισες τώρα, Μηνᾶ, λίγην παίδευσι στὸ σῶμα σου γιὰ νὰ φρονιμεύῃς ἢ θέλεις ἀκόμη νὰ προσθέσουμε κι ἄλλην τιμωρία, γιὰ χαρὰ καὶ ἀγαλλίασί σου;
Ὁ Μάρτυς τότε τοῦ ἀπάντησε:
– Ὦ ἀνόητε, ποὺ θαρρεῖς πὼς θὰ μοῦ μεταβάλῃς τὴν πίστι μὲ τέτοια παιγνίδια! Σοῦ ἐπαναλαμβάνω πῶς κανένα μαρτύριο δὲ μπορεῖ νὰ σαλεύσῃ τὴν ὁμολογία μου στὸ Χριστό.
Τότε ὁ Πύρρος διέταξε τοὺς στρατιῶτες νὰ τὸν ξένουν περισσότερο. Ταυτόχρονα ἔλεγε στὸν Ἅγιο:
– Ἄφησε, Μηνᾶ, τὴν κακὴν ἐπιμονὴ καὶ ὑποτάξου στὴ διαταγὴ τοῦ μεγάλου αὐτοκράτορα Μαξιμιανοῦ.
Ὁ Ἅγιος τοῦ ἀποκρίθηκε:
– Ἐπειδὴ ἀγνοεῖς ποιὸς εἶναι ὁ βασιλιὰς ποὺ πιστεύω, γι᾿ αὐτὸ μὲ παροτρύνεις νὰ Τὸν ἀπαρνηθῶ καὶ νὰ ὑποταχτῶ σὲ φθαρτὸν ἐγκόσμιον βασιλέα. Ἐγὼ ὅμως δὲν ἀρνοῦμαι τὸν ἀληθινὸν Βασιλέα, ποὺ χαρίζει ζωὴν καὶ πνοὴ σὲ ὅλους τοὺς ἀνθρώπους τῆς γῆς καὶ δίνει καὶ στοὺς βασιλεῖς τὴν ἐξουσία.
Βλέποντας ὁ Πύρρος τὴν ἐπιμονὴ τοῦ Ἁγίου, ἠθέλησε νὰ τὸν προσελκύσῃ στὸ μέρος του μὲ τέχνασμα. Προσποιούμενος ὅτι δὲν ἀντιλαμβανόταν τὰ λεγόμενα τοῦ Ἁγίου, εἶπε:
– Καὶ ποιός, Μηνᾶ, εἶναι αὐτὸς ποὺ δίνει ἐξουσία στοὺς βασιλεῖς καὶ εἶναι ὁ ἴδιος βασιλιᾶς ὅλης τῆς κτίσεως;
Σ᾿ αὐτὸ ὁ Ἅγιος ἀπάντησε:
– Ὁ Ἰησοῦς Χριστὸς ὁ Υἱὸς τοῦ Θεοῦ, Αὐτὸς εἶναι ἀθάνατος καὶ σ᾿ Αὐτὸν ὑποτάσσονται ὅ,τι ὑπάρχει στὸν οὐρανὸ καὶ τὴν γῆ.
Ὁ Πύρρος πρόσθεσε:
Καὶ δὲν ξέρεις, Μηνᾶ, πὼς γιὰ τὸ ὄνομα αὐτὸ ποὺ πρόφερες, θυμώνουν οἱ βασιλεῖς καὶ προστάζουν νὰ σᾶς τιμωροῦμε ἀλύπητα;
Ὁ Ἅγιος ἀποκρίθηκε:
– Δὲν μ ἐνδιαφέρει, οὔτε μὲ στενοχωρεῖ ἂν θυμώνουν οἱ βασιλεῖς. Ἐγὼ ἕνα σκοπὸν ἔχω: Νὰ πεθάνω σ᾿ αὐτὴ τὴν ὁμολογία. Ὅπως λέγει ὁ Ἀπόστολος Παῦλος, τίποτε δὲ μπορεῖ νὰ μὲ χωρίσῃ ἀπὸ τὴν ἀγάπη τοῦ Χριστοῦ. Οὔτε θλίψις, οὔτε διωγμός, οὔτε λύπη, οὔτε γυμνότης, οὔτε κίνδυνος, οὔτε μάχαιρα (Ῥωμ. η´ 38).
Στὰ λόγια αὐτὰ τοῦ Ἁγίου ἡ ἀγανάκτησι τοῦ τυράννου κορυφώθηκε. Ἔδωσε ἀμέσως προσταγὴ στοὺς βασανιστὲς στρατιῶτες νὰ πάρουν τρίχινους σάκκους καὶ νὰ τρίβουν μ᾿ αὐτοὺς δυνατὰ τὸ ἐξεσμένο κορμὶ τοῦ Ἁγίου. Ἐκεῖνος ὅμως ἄκαμπτος μολαταῦτα, τοὺς ἔλεγε:
– Σήμερα ξεντύνομαι τὸν δερμάτινο χιτώνα τῆς ἁμαρτίας καὶ ντύνομαι τὸ φωτεινὸν ἔνδυμα τῆς Βασιλείας τοῦ Θεοῦ!
Βλέποντας ὁ δικαστὴς πὼς οὔτε μὲ τὸ βασανιστήριο ἐκεῖνο δὲ μπόρεσε νὰ λυγίσῃ τὸν Ἅγιο, ἐπρόσταξε ν᾿ ἀνάψουν λαμπάδες καὶ νὰ καίουν μ᾿ αὐτὲς γύρω τὸ σῶμα του. Πάλι ὅμως δὲν κατώρθωσε τίποτε. Ὁ Ἅγιος ἐθεωροῦσε παιγνίδι καὶ τὸ βασανιστήριο αὐτὸ καὶ τοὺς ἐχλεύαζε:
– Ἔχω τὸν Χριστό μου βοηθό, ποὺ μᾶς παρήγγειλε νὰ μὴ φοβούμεθα ἐκείνους ποὺ μᾶς κομματιάζουν τὸ σῶμα, μὰ τὴν ψυχή μας δὲ μποροῦν νὰ βλάψουν.
Σὰν εἶδε ὁ Πύρρος πὼς μὲ κανένα μέσο δὲ μποροῦσε νὰ δαμάσῃ τὸν Ἅγιο, ἐπρόσταξε νὰ τὸν κατεβάσουν ἀπὸ τὸ ξύλο καὶ νὰ τὸν ὁδηγήσουν ἐμπρός του. Τότε τοῦ εἶπε:
– Πές μου, Μηνᾶ, ποῦ ἀπέκτησες ὅλην αὐτὴ τὴν σοφία, ν᾿ ἀποκρίνεσαι στὸ κάθε τι μὲ τόσην ἑτοιμότητα, ἐσὺ ἕνας τραχὺς στρατιώτης, συνηθισμένος μόνο πολέμους καὶ φόνους;
Φωτιζόμενος ὁ Ἅγιος ἀπὸ τὴ χάρι τοῦ Θεοῦ, τοῦ ἀποκρίθηκε:
– Ὁ Θεός μου, ἡ μόνη ἀληθινὴ σοφία, μὲ φώτισεν, δικαστά, νὰ ἐλέγχω τὴν ἀθωότητά σας. Αὐτὸς μὲ δίδαξεν ἔτσι. «Ὅταν πηγαίνετε μπροστὰ σὲ βασιλεῖς καὶ ἡγεμόνες ἐξαιτίας μου, μὴ μεριμνᾶτε πῶς ἢ τί θὰ μιλήσετε. Ἐκείνη τὴν ὥρα θὰ σᾶς δοθῇ σοφία, ποὺ δὲ θὰ μποροῦν ν᾿ ἀντιμιλήσουν ἢ ν᾿ ἀντισταθοῦν οἱ ἐνάντιοί σας» (Λουκ. κα´ 15).
Ὁ ἡγεμόνας ρώτησε:
– Ἤξερε ὁ Χριστός σας ὅτι ἐμέλλετε νὰ τιμωρηθῆτε ἀπὸ μᾶς;
Ἀπάντηση τοῦ Ἁγίου.
– Βέβαια τὸ γνώριζε, γιατὶ εἶναι παντογνώστης. Γνωρίζει τὰ πάντα ποὺ μέλλουν νὰ συμβοῦν.
Μὴ μπορώντας ὁ δικαστὴς νὰ τὸν ἀποστομώσῃ μὲ κανένα τρόπο, τοῦ εἶπε:
– Ἄσε, Μηνᾶ, τὶς μωρολογίες καὶ περιττολογίες, καὶ διάλεξε ἕνα ἀπ᾿ τὰ δυό. Τὴν ὁμολογία τοῦ Χριστοῦ σου ἢ τὴ δική μας συναναστροφή.
Ὁ Ἅγιος τοῦ ἀπήντησε μεμιᾶς.
– Μὲ τὸν Χριστό μου ἤμουν, εἶμαι καὶ πάντοτε θὰ εἶμαι.
Ὁ Πύρρος τότε πρόσθεσε:
– Λυποῦμαι, Μηνᾶ, νὰ σὲ θανατώσω, γιατὶ μοῦ φαίνεσαι καλὸς ἄνθρωπος, Σοῦ παραχωρῶ μιὰν ὥρα ἄδεια, νὰ σκεφτῇς καλύτερα τὸ συμφέρον σου.
Ὁ Ἅγιος ὅμως τὸν ἀντίκοψε.
– Καὶ δέκα χρόνια νὰ μοῦ ὁρίσῃς, δικαστά, δὲν πρόκειται ν᾿ ἀλλάξω γνώμη. Τοῦτο μόνον γνώριζε. Θὰ κηρύττω πάντα τὸν Χριστό μου Θεὸν ἀληθινό, τοὺς δὲ δικούς σας θεοὺς θὰ ὀνομάζω, ὅπως καὶ πράγματι εἶναι, ξύλα κωφά, ἀναίσθητα καὶ δαίμονες ἀκαθάρτους!
Στὰ λόγια αὐτὰ τοῦ Ἁγίου, ὁ Πύρρος ἐθύμωσε πολύ. Καὶ πρόσταξε, ἀφοῦ ρίψουν στὴ γῆ τριβύλια σιδερένια, νὰ σύρουν τὸν Ἅγιο ἐπάνω τους γυμνόν, ἐπὶ ἀρκετὴν ὥρα. Ὁ τρισόλβιος Μηνᾶς ἄνθεξε καὶ τὸ μαρτύριο ὑβρίζοντας τοὺς θεούς των. Ὁ ἡγεμών, θυμώνοντας ἀκόμη περισσότερο, διέταξε νὰ τὸν κτυποῦν μὲ βέργες ἀγκαθερὲς στὸν τράχηλο, ἄλλοι δὲ νὰ τὸν μπατσίζουν δυνατὰ στὸ πρόσωπο καὶ νὰ τοῦ λένε:
– Τίμα τοὺς θεοὺς καὶ τοὺς βασιλεῖς:
Ὁ Ἅγιος ὡστόσο, παρόλα αὐτά, ἔχαιρε ψάλλοντας:
– Παρανόμους ἐμίσησα, τὸν δὲ νόμον Σου ἠγάπησα (Ψαλμ. ριη´ 113).
Τότε ἕνας ἀπὸ τοὺς στρατιῶτες τοῦ ἡγεμόνος, ὀνομαζόμενος Ἡλιόδωρος, θέλοντας νὰ φανῇ εὐάρεστος σ᾿ αὐτόν, τὸν συμβούλεψε:
– Κύριέ μου, γνώριζε πὼς αὐτὸ τὸ μιαρὸν γένος τῶν Χριστιανῶν εἶναι πολὺ φιλόνικο καὶ ἰσχυρογνῶμον. Μὲ τίποτα δὲν καταπείθεται. Γιὰ ν᾿ ἀπαλλαγῇς ἀπ᾿ αὐτόν, δὲν ὑπάρχει ἄλλος τρόπος, παρὰ νὰ διάταξης νὰ τὸν ἀποκεφαλίσουν κι ἔτσι νὰ λάβῃ τὸ τέλος ποὺ τοῦ ἁρμόζει.
Ἀκούοντας αὐτὰ ὁ δικαστὴς καὶ πιστοποιώντας τὸ ἀμετάθετο τῆς γνώμης τοῦ Ἁγίου, ἔγραψεν ἔτσι τὴν ἀπόφασι:
Μηνᾶν τὸν Αἰγυπτιο, ποὺ ὕβρισε τοὺς μεγάλους θεούς, προστάσσω νὰ ἀποκεφαλιστῇ.
Ὅταν κοινοποιήθηκε ἡ ἀπόφασι, πολλοὶ φίλοι τοῦ Μηνᾶ προσέτρεξαν μὲ λύπη καὶ τὸν παρακαλοῦσαν:
– Μὴ μᾶς καταφρόνησῃς, Μηνᾶ! θυμήσου τοὺς φίλους, τοὺς δικούς σου καὶ τὸ ἀξίωμά σου. Μὴ περιφρόνησῃς τὴ γλυκειὰν αὐτὴ ζωή, προτιμώντας τὸν θάνατο. Μετανόησε, γιὰ νὰ σὲ ἔχουμε ξανὰ καύχημά μας.
Αὐτὰ καὶ περισσότερα ἔλεγαν στὸν Ἅγιο οἱ στρατιῶτες, παλιοὶ συνάδελφοι καὶ φίλοι του, προσπαθώντας νὰ μεταβάλουν κατὰ τὴν ὕστατη στιγμὴ τὴ γνώμη του. Ὁ Ἅγιος ὅμως, θεωρώντας τὶς προτροπὲς αὐτὲς δαιμονικὲς καὶ σὰ φιδιοῦ φαρμάκι, τοὺς κατακεραύνωσε αὐστηρὰ μὲ τέτοια λόγια:
– Φύγετε ἀπὸ μπροστά μου, θεομάχοι. Συνετισθῆτε μᾶλλον οἱ ἴδιοι καὶ ἀπομακρυνθῆτε ἀπὸ τὴν πλάνη τῶν εἰδώλων. Ἡ πρόσκαιρος ζωὴ σὲ λίγο παρέρχεται καὶ θὰ κληρονομήσετε αἰώνιον κόλαση ἐσεῖς, οἱ βασιλιάδες καὶ οἱ ἄρχοντές σας.
Βλέποντας οἱ στρατιῶτες πὼς ἦταν ἀδύνατο νὰ τὸν μεταπείσουν, τὸν ὡδήγησαν ἔξω ἀπὸ τὴν πόλι, γιὰ νὰ τὸν ἀποκεφαλίσουν. Στὴν πορεία ὁ Ἅγιος πρόσεξε μερικοὺς φίλους του Κρυπτοχριστιανοὺς καὶ τοὺς ἐξέφρασε μυστικὰ τὴν ἐπιθυμία του. Μετὰ τὸν ἀποκεφαλισμό του, νὰ παραλάβουν τὸ σῶμα του καὶ νὰ τὸ μεταφέρουν στὴν πατρίδα του τὴν Αἴγυπτο.
Μόλις ἔφτασαν στὸν τόπο τῆς καταδίκης, ὁ Ἅγιος ὕψωσε τὰ χέρια στὸν οὐρανὸ καὶ προσευχήθηκε λέγοντας:
– Δέσποτα Θεέ μου, Σὲ εὐχαριστῶ ποὺ μὲ καταξίωσες νὰ γίνω κοινωνὸς τῶν παθημάτων Σου. Σ᾿ εὐχαριστῶ ποὺ δὲν ἐπέτρεψες νὰ μὲ κερδίσουν οἱ ἀντίχριστοι, ἀλλὰ μὲ φύλαξες ὡς τὸ τέλος σταυρὸν στὴν ὁμολογία Σου. Τώρα, Σὲ παρακαλῶ, παράλαβε τὴν ψυχή μου καὶ καταξίωσέ με στὴν βασιλεία Σου τὴν ἐπουράνιο. Καὶ παραχώρησέ μου χάριν, νὰ βοηθῶ ἐξ ὀνόματός Σου ὅσους θὰ μὲ ἐπικαλοῦνται.
Αὐτὰ ἀφοῦ εἶπεν ὁ Ἅγιος, ἐγονάτισε καὶ ὁ δήμιος τοῦ ἀπέκοψε τὴν κεφαλή. Ἦταν ἡ 11η Νοεμβρίου.
Μετὰ τὸν ἀποκεφαλισμὸ τοῦ Ἁγίου, οἱ εἰδωλολάτρες ἐπῆραν τὴν κεφαλὴ καὶ τὸ ὑπόλοιπο σῶμα καὶ τὰ ἔρριξαν στὴ φωτιά. Ἡ ψυχὴ τοῦ Ἁγίου μετέβη εἰς τόπους φωτεινούς, εἰς τύπους ἀναπαύσεως, εἰς χεῖρας τοῦ ζῶντος Θεοῦ. Τὸ δὲ ἅγιον καὶ τίμιον σῶμα του, ἀφοῦ παρεδόθη στὴ φωτιά, ἄλλο μὲν κατεκάη ἄλλο δὲ ἀπέμεινε. Τὸ τελευταῖον αὐτό, σύμφωνα μὲ τὴν ἐντολή του, τὸ παρέλαβαν φίλοι του Κρυπτοχριστιανοὶ καὶ ἀφοῦ τὸ τύλιξαν μὲ ὀθόνια καὶ μύρα, τὸ μετέφεραν στὴν Αἴγυπτο.
Ὁ Ἅγιος ἔλαβε χάριν ἀπὸ τὸν Κύριο νὰ ἐπιτελῇ ἐξαίσια θαύματα. Ἀπ᾿ αὐτὰ ἀναγράφουμε μερικὰ γιὰ ψυχικὴν ὠφέλεια τῶν ἀναγνωστῶν.
Θαύματα τοῦ Ἁγίου Μηνᾶ
ΚΑΠΟΙΟΣ Χριστιανὸς ἀπὸ τὴν Κωνσταντινούπολη μεταβαίνοντας στὴν πανηγύρι τοῦ Ἁγίου Μηνᾶ, κατέλυσε σ᾿ ἕνα ξενοδοχεῖο. Ὁ ξενοδόχος, ποὺ τὸν ἀντελήφθη ὅτι εἶχε χρήματα μαζί του, ἐσηκώθη κατὰ τὰ μεσάνυχτα καὶ τὸν σκότωσε. Ἔπειτα, ἀφοῦ κομμάτιασε τὰ μέλη του, τὰ ἔβαλε σ᾿ ἕνα ζεμπύλι καὶ τὰ ἐκρέμασε, ἀναμένοντας νὰ ξημερώσῃ, γιὰ νὰ τὰ ἐξαφανίσῃ.
Ἐνῶ ὅμως ὁ φονιὰς βρισκόταν σὲ ἀγωνία καὶ μέριμνα, πῶς, ποὺ καὶ πότε νὰ ἐξαφανίσῃ τὰ μέλη τοῦ σκοτωμένου χωρὶς νὰ τὸν ἀντιληφθῇ κανείς, νἄσου καὶ τοῦ παρουσιάζεται ὁ Ἅγιος Μηνᾶς ὡς στρατιώτης καβαλλάρης καὶ τὸν ρωτᾶ τί ἔγινεν ὁ ξένος ποὺ κατέλυσε στὸ πανδοχεῖο του τὴ νύκτα. Ὁ ξενοδόχος προσποιεῖται παντελῆ ἄγνοια. Τότε ὁ Ἅγιος καταβαίνοντας ἀπὸ τὸ ἄλογο μπῆκε στὸ ἐσωτερικό της οἰκίας καὶ πῆγε ἴσια πρὸς τὸ ζεμπύλι. Ἀφοῦ τὸ κατέβασε, κοίταξε μὲ ἄγριο βλέμμα τὸν φονιὰ καὶ τοῦ εἶπε.
– Ποιὸς εἶναι αὐτός;
Ἔντρομος ὁ ξενοδόχος ἔμεινε ἄφωνος καὶ ρίχτηκε σὰν πτῶμα ἐλεεινὸ στὰ πόδια τοῦ Ἁγίου. Ὁ Ἅγιος, ἀφοῦ συνήρμοσε ὅλα τὰ μέλη τοῦ σκοτωμένου, προσευχήθηκε καὶ τὸν ἀνέστησε.
Ὁ νεκρὸς σηκωμένος σὰν ἀπὸ ὕπνο βαθύ, θυμήθηκε ὅσα ἔπαθε ἀπὸ τὸν ξενοδόχο. Ἐδόξασε τὸν Θεὸ ποὺ τὸν ἀνεζώωσε κι ἐπροσκυνοῦσε εὐχαριστώντας τὸν φαινόμενο στρατιώτη, σὰν αἰτία τῆς ἀναστάσεώς του. Ἀφοῦ σηκώθηκε στὰ πόδια του καὶ ὁ φονιάς, ὁ Ἅγιος τοῦ πῆρε τὰ κλεμμένα χρήματα καὶ δίνοντάς τα πίσω στὸν ἀναστημένο, τοῦ εἶπε: – Πήγαινε, ἀδελφέ, στὸ ταξίδι σου.
Κατόπιν, ἀφοῦ ἐστράφη πρὸς τὸν φονιά, τὸν ἔδειρε ὅπως τοῦ ἄξιζε. Ἐκεῖνος, πεσμένος στὰ πόδια τοῦ Ἁγίου, τὸν παρακαλοῦσε νὰ τὸν συγχωρήσῃ. Τελικὰ ὁ Ἅγιος, ἀφοῦ τὸν ἐνουθέτησε ἀρκετά, τὸν ἐσυγχώρησε. Προσευχήθηκεν ἐπὶ τόπου ἐκεῖ γιὰ λογαριασμό του, ἀνέβη ὕστερα στὸ ἄλογο κι ἔγινε ἄφαντος. Τότε ἀντελήφθη ὁ ξενοδόχος πὼς ἦταν ὁ Ἅγιος Μηνᾶς, στὸ πανηγύρι τοῦ ὁποίου πήγαινε νὰ προσκυνήσῃ ὁ ξένος.
* * *
ΚΑΠΟΙΟΣ πλούσιος Χριστιανὸς ὑποσχέθηκε νὰ κάμῃ δίσκον ἀσημένιο στὴν ἐκκλησία τοῦ Ἁγίου. Πῆγε λοιπὸν σ᾿ ἕνα χρυσοχόο καὶ παρήγγειλε νὰ τοῦ κατασκευάση δυὺ δίσκους. Στὸν ἕνα νὰ γράψη τὸ ὄνομα τοῦ Ἁγίου καὶ στὸν ἄλλο τὸ δικό του. Ὅταν κατασκευάστηκαν οἱ δίσκοι, βλέποντας ὁ δωρητὴς ὅτι ὁ δίσκος τοῦ Ἁγίου ἦταν λαμπρότερος καὶ ὡραιότερος ἀπὸ τὸν δικό του, τὸν κράτησε γιὰ λογαριασμό του καὶ παράδωσε στὴν ἐκκλησία τὸν ἄλλο. Ταξιδεύοντας κάποτε μὲ πλοῖο, τὴν ὥρα τοῦ δείπνου ὁ ὑπηρέτης τοῦ ἔφερε στὴν τράπεζα τὸν δίσκο μὲ τὴν ἐπιγραφὴ τοῦ Ἁγίου γεμάτον φαγητά. Ἐκεῖνος δὲ ἤρχισε νὰ τρώγη ἀπὸ τὰ φαγητὰ τοῦ δίσκου χωρὶς καμιὰν εὐλάβεια.
Ὅταν ἐσηκώθη ἡ τράπεζα, πῆρε ὁ ὑπηρέτης τὸν δίσκο γιὰ νὰ τὸν πλύνῃ στὴ θάλασσα. Τυχαία ὅμως τοῦ ἔφυγε ἀπὸ τὰ χέρια καὶ βούλιαξε στὸ βυθό. Τρόμαξε τότε ὁ ὑπηρέτης καὶ θέλοντας νὰ τὸν συγκρατήσῃ, ἔπεσε στὴ θάλασσα κι αὐτός. Ὁ κύριός του, βλέποντας αὐτά, ἐλεεινολογοῦσε τὸν ἑαυτό του κι ἔλεγε:
– Ἀλλοίμονο, σ᾿ ἐμὲ τὸν ἄθλιο γιατὶ μὲ τὸ νὰ ἐπιθυμήσω τὸν δίσκο τοῦ Ἁγίου, ἔχασα μὲ τὸν δίσκο καὶ τὸν δοῦλο μου. Ἀλλὰ ὑπόσχομαι, Θεέ μου, ὅτι ἂν βρῶ ἔστω καὶ τὸ λείψανο τοῦ δούλου μου, θὰ δώσω στὸν Ἅγιο καὶ τὴν ἀξία τοῦ δίσκου, ποὺ βούλιαξε στὴ θάλασσα.
Ἀφοῦ βγῆκε λοιπὸν ἀπὸ τὸ πλοιάριο, περίμενε στὴν ἀκρογιαλιὰ νὰ δῇ ἐκβραζόμενο τὸ νεκρὸν σῶμα τοῦ δούλου του. Ἀλλ᾿ ὢ τοῦ θαύματος! Βλέπει ξαφνικὰ τὸν δοῦλο του νὰ βγαίνῃ ζωντανὸς ἀπὸ τὴ θάλασσα, κρατώντας στὰ χέρια του καὶ τὸν δίσκο τοῦ Ἁγίου. Ὅσοι βρίσκονταν μέσα στὸ πλοῖο, βγῆκαν ἔξω ὅλοι μονομιᾶς καὶ βλέποντας τὸν δοῦλο μὲ τὸν δίσκο στὰ χέρια του ἐθαύμασαν καὶ ἐδόξαζαν τὸν Θεό. Συγχρόνως δὲ ρωτοῦσαν καὶ τὸν δοῦλο μὲ τί τρόπο ἐσώθη ἀπὸ τὴν θάλασσα. Κι ὁ δοῦλος τοὺς διηγήθηκε τὰ ἑξῆς:
Εὐθὺς ποὺ ξέπεσα στὴ θάλασσα, παρουσιάστηκαν μπροστά μου τρεῖς ἄνθρωποι ὡραῖοι κατὰ τὴν ὄψι. Ὁ μεγαλύτερός των στὴν ἡλικία ἦταν ντυμένος στὰ στρατιωτικά, ὁ δεύτερος ἦταν ὄμορφος νέος κι ὁ τρίτος διάκονος. Αὐτοὶ οἱ τρεῖς ἄνθρωποι μὲ πῆραν ἀπὸ τὸ βυθὸ τῆς θαλάσσης καὶ περπατώντας μαζί μου χτὲς καὶ σήμερα, ἐφθάσαμεν ἕως ἐδῶ.
Τὸ θαῦμα διαφημίστηκε παντοῦ καὶ ἐξαιτίας του δοξάζεται μέχρι σήμερα ὁ Χριστός, ποὺ τιμᾶ κατὰ τέτοιον τρόπο τοὺς Ἁγίους Του. Οἱ τρεῖς ἄνθρωποι ποὺ ἔσωσαν τὸν ὑπηρέτη ἀπὸ τὸ βυθὸ τῆς θαλάσσης ἦσαν, ὁ μεγαλύτερος κατὰ τὴν ἡλικία ὁ Ἅγιος Μηνᾶς· ὁ ὄμορφος νέος ὁ Ἅγιος Βίκτωρ καὶ ὁ διάκονος ὁ Ἅγιος Βικέντιος. Ὅπως εἶναι γνωστό, ἑορτάζονται κι οἱ τρεῖς τὴν ἴδια μέρα, στὶς 11 Νοεμβρίου, τὴ μέρα ποὺ μαρτύρησαν. Ὁ Ἅγιος Βίκτωρ μαρτύρησε τὸ ἔτος 160, ὁ Βικέντιος τὸ 235 καὶ ὁ Μηνᾶς τὸ 296.
* * *
ΜΙΑ γυναίκα ποὺ πήγαινε στὰ προσκύνημα τοῦ Ἁγίου, ἐκβιαζόταν στὸ δρόμο ἀπὸ κάποιον γιὰ αἰσχρὴ πράξι. Τότε ἐκείνη ἐπεκαλέστηκε τὸν Ἅγιο νὰ τὴν συνδράμῃ. Καὶ ὁ Ἅγιος δὲν τὴν παρέβλεψε. Καὶ τὴν ἰδίαν ἐφύλαξε καθαρὴν καὶ ἀμόλυντη, καὶ τὸν ἐκβιαστὴν ἐτιμώρησε καὶ διεπόμπευσε.
Ὁ ἐκβιαστής, ἀφοῦ ἔδεσε τὸ ἄλογο στὸ πόδι του, ἐπροσπαθοῦσε νὰ βιάσῃ τὴ γυναίκα. Τὸ ἄλογο ὅμως ἐξαγριώθηκε κατὰ τοῦ κυρίου του κι ἔτρεχε μανιασμένο, σέρνοντας ξοπίσω του καὶ κεῖνον κατὰ γῆς. Δὲν σταμάτησε δέ, παρὰ μόνον σὰν ἔφτασε στὸ ναὸ τοῦ Ἁγίου. Ἀπ᾿ ἔξω ἐκεῖ ἐχρεμέτιζε δυνατά. Πολλοὶ ἄνθρωποι ποὺ βρίσκονταν ἐκεῖ γιὰ τὴ γιορτή, ἀκούοντας τὸ ἐπίμονο χρεμέτισμα τοῦ ἀλόγου βγῆκαν ἔξω νὰ δοῦν τί συμβαίνει. Πήγαιναν δὲ ποὸς τὸν ναὸ τοῦ Ἁγίου ἐκείνη τὴν ὥρα καὶ ἄλλο πολὺ πλῆθος Χριστιανῶν.
Βλέποντας ὁ ἐλεεινὸς ἐκβιαστὴς τὴ συνάθροιση τόσου λαοῦ καὶ φοβούμενος μὴν πάθει μεγαλύτερο κακὸ ἀπὸ τὸ ἄλογο, ποὺ ἦταν ἀκόμη ἐξαγριωμένο, ἐξομολογήθηκε τὴν ἁμαρτία του μπροστά σε ὅλους. Εὐθὺς τότε ἡσύχασε καὶ τὸ ἄλογο καὶ στάθηκε μὲ ἡμερότητα. Ἀφοῦ ἔλυσε τότε τὸ πόδι του ἀπὸ τὸ ἄλογο, μπῆκε στὸ ναὸ τοῦ Ἁγίου καὶ ἀφοῦ πρόσπεσε στὴν ἁγίαν εἰκόνα του, παρεκάλεσε νὰ μὴ τὸν ἀφήσῃ ἄλλοτε νὰ πέσῃ σὲ παρόμοιον πειρασμό.
* * *
ΑΛΛΟΤΕ πάλι παρέμειναν στὸ ναὸ τοῦ Ἁγίου ἕνας κουτσός, μία ἄλαλη γυναίκα κι ἄλλοι πολλοὶ ἀσθενεῖς, γιὰ νὰ πάρουν γιατρειὰ ἀπὸ τὸν Ἅγιο. Κατὰ τὰ μεσάνυχτα, ἐνῶ ὅλοι οἱ ἄρρωστοι κοιμοῦνταν, παρουσιάστηκε ὁ Ἅγιος στὸν κουτσὸ καὶ τοῦ εἶπε:
– Πήγαινε τώρα, ποὺ εἶναι ἡσυχία, πιάσε τὸ ἐπανωφόρι τῆς ἄλαλης γυναίκας καὶ θὰ γιατρευτῇς.
Ἔτσι ἔκαμε ὁ κουτσός. Πῆγε σιγὰ-σιγὰ καὶ ἀφαίρεσε τὸ ἐπανωφόρι τῆς βουβῆς. Ἐκείνη ὅμως ταράχτηκε ἀμέσως κι ἀνατινάχτηκε. Ἀμέσως δὲ ἐλύθηκε ἡ γλώσσα τῆς καὶ κατηγοροῦσε τὸν κουτσὸ ὅτι τὴν ἐνόχλησε. Ἐκεῖνος δὲ πάλι, ἐπειδὴ ἔνιωσε ντροπὴ γιὰ τὰ λόγια της γυναίκας, σηκώθηκε στὰ πόδια του κι ἄρχισε νὰ τρέχῃ…
* * *
ΕΝΑΣ Ἑβραῖος εἶχε φίλον Χριστιανόν, ποὺ τοῦ ἐμπιστευόταν μεγάλα ποσά, κάθε φορὰν ποὺ ταξίδευα σὲ μακρυνὸν τόπο. Σ᾿ αὐτὸν ἐμπιστεύτηκε τὴν τελευταίαν φορὰ ἕνα πορτοφόλι μὲ πεντακόσια νομίσματα. Ὁ Χριστιανὸς ὅμως ἔβαλε κατὰ νοῦν νὰ καταχραστῇ τὴν ἐμπιστοσύνη τοῦ Ἑβραίου καὶ νὰ σφετεριστῇ τὰ χρήματά του. Ἔτσι, ὅταν ἐκεῖνος ἐπέστρεψεν ἀπὸ τὸ ἐξωτερικὸ καὶ ἐζήτησε τὸ πορτοφόλι του, ἀρνήθηκε ὅτι ἔλαβε τέτοιο πράγμα. Ὁ Ἑβραῖος, ποὺ δὲν ἤλπιζε τέτοιαν συμπεριφορὰ ἀπὸ τὸν φίλο του, στενοχωρήθηκε πολὺ καὶ κόντευε νὰ χάσῃ τὸ λογικὸ του. Ὅταν κάπως συνῆλθε, ἔκαμε τὴν ἀκόλουθο πρότασι στὸν Χριστιανό. Ἐπειδὴ δὲν ὑπῆρχε μάρτυρας κατὰ τὴν παραλαβὴ τῶν χρημάτων, νὰ φανερωθῇ μέσῳ τοῦ Ἁγίου Μηνᾶ ποιὸς εἶχε τὸ δίκιο. Ὁ Χριστιανὸς δέχτηκε τὴν πρότασι καὶ πῆγαν οἱ δύο μαζὶ στὸ ναὸ τοῦ Ἁγίου.
Ἐκεῖ ὁ Χριστιανὸς χωρὶς δισταγμὸ κι ἀργοπορία ἔκανεν ὅρκο καὶ βεβαίωσε τὴν ἄρνησι τῆς παρακαταθήκης. Μετὰ τὸν ὅρκο βγῆκαν κι οἱ δυὸ ἀπὸ τὸ ναὸ κι ἀνέβηκαν στ᾿ ἄλογά τους, γιὰ νὰ γυρίσῃ ὁ καθένας στὸ σπίτι του. Τὸ ἄλογο ὅμως τοῦ Χριστιανοῦ κατεχόταν ἀπὸ μίαν νευρικότητα καὶ ἀτακτοῦσε. Ἐξαγριωνόταν ἐνάντια στὸν ἀφέντη του, στεκόταν στὰ πισινά του, δάγκανε τὸ χαλινάρι καὶ φοβέριζε νὰ τὸν γκρεμίσῃ, νὰ τὸν σκοτώσῃ. Σὲ μία στιγμὴ τὸν πέταξε στὴ γῆ, χωρὶς ὅμως νὰ τὸν βλάψῃ. Ἐχάθηκαν μόνο τὸ μαντήλι του, τὸ κλειδί του κι ἡ χρυσή του σφραγίδα. Ἔπειτα, ἀφοῦ ξαναΐππευσε ἐπροχωροῦσε μαζὶ μὲ τὸν Ἑβραῖο. Ἐκεῖνος ὁ καημένος, μὴ ὑποφέροντας τὴ ζημιὰ τῶν χρημάτων, ἦταν λυπημένος κατάκαρδα καὶ στέναζε σ᾿ ὅλο τὸν δρόμο.
Ὅταν προχώρησαν ἀρκετά, ὁ Ἐβραῖος θέλοντας νὰ πιάσῃ μὲ τὸ καλὸ τὸν Χριστιανό, ἴσως μεταμεληθῇ καὶ τοῦ ἐπιστρέψη τὰ χρήματα, σ᾿ ἕνα μέρος κατάλληλο, τοῦ πρότεινε νὰ κατέβουν ἀπὸ τ᾿ ἄλογα, γιὰ νὰ φᾶν ψωμί. Μόλις ὅμως ἄρχισαν νὰ τρῶνε, ἐφάνη νὰ ἔρχεται σ᾿ αὐτοὺς ὁ ὑπηρέτης τοῦ Χριστιανοῦ, κρατώντας στὸ ἕνα χέρι τὸ πορτοφόλι τοῦ Ἑβραίου καὶ στὸ ἄλλο τὸ κλειδὶ μὲ τὸ μαντήλι του. Βλέποντας αὐτὰ ὁ Χριστιανὸς τἄχασε καὶ ρώτησε τὸν ὑπηρέτη.
– Τί εἶναι αὐτά;
Ἐκεῖνος τοῦ ἀπάντησε:
– Ἕνας ἱππέας φοβερὸς πέρασε ἀπὸ τὴν κυρία μου καὶ δίνοντάς της τὸ κλειδὶ μὲ τὸ μαντήλι σου, τῆς εἶπε:
«Στεῖλε μὲ μεγάλη ταχύτητα τὸ πορτοφόλι τοῦ Ἑβραίου, γιὰ νὰ μὴ κινδυνεύῃ ὁ ἄντρας σου». Ἀμέσως τότε ἐκείνη μοῦ τὰ παρέδωσε καί, σύμφωνα μὲ τὴν ἐντολή της, σοῦ τὰ φέρνω.
Ὁ Ἑβραῖος τότε, ὅλος χαρά, παρεκίνησε τὸν Χριστιανὸ νὰ ἐπιστρέψουν ἀμέσως στὸν Ἅγιο. Ἐκεῖ δέ, ὁ μὲν Ἑβραῖος παρεκάλει νὰ βαπτισθῇ, δὲ Χριστιανὸς ζητοῦπε συγχώρησι γιὰ τὴν ψευδορκία, μὲ τὴν ὁποίαν παρώργισε τὺν Θεό. Ἔλαβαν δὲ καὶ οἱ δύο ἐκεῖνο ποὺ ζητοῦσαν. Ὁ Ἑβραῖος ἐδέχθη τὸ Ἅγιον Βάπτισμα κι ἔγινε μέλος τῆς Ἐκκλησίας τοῦ Χριστοῦ. Ὁ Χριστιανὸς πῆρε ἄφεσι γιὰ τὸ κρίμα τῆς ψευδορκίας καὶ τῆς κακῆς σκέψεως νὰ σφετερισθῇ τὰ ξένα χρήματα. Ἔτσι ἐπέστρεψαν ἀμφότεροι στὰ σπίτια τους χαίροντες καὶ δοξάζοντες τὸν Θεό.
* * *
Στὰ 1826, τὴν ἐποχὴ τοῦ τρόμου καὶ τῶν σφαγῶν τῆς Ἑλληνικῆς Ἐπαναστάσεως, οἱ Τοῦρκοι κάτοικοι τοῦ Ἡρακλείου της Κρήτης ἐπιβουλεύθηκαν τὴ ζωὴ τῶν Χριστιανῶν συμπολιτῶν των. Ἐσκέφθηκαν ὡς κατάλληλην εὐκαιρία νὰ κορέσουν τὴν αἱμοδιψία τους τὴν ἡμέρα τοῦ Πάσχα, ὅταν θὰ βρίσκονταν συγκεντρωμένοι οἱ Χριστιανοὶ γιὰ τὸν ἐκκλησιασμὸ στὸν Μητροπολιτικὸ Ναὸ τοῦ Ἁγίου Μεγαλομάρτυρος Μηνᾶ. Τὸ Πάσχα ἔπεσε τότε στὶς 18 Ἀπριλίου. Γιὰ νὰ παραπλανήσουν οἱ συνωμότες τὶς διοικητικὲς ἀρχές, ἔβαλαν φωτιὰ σὲ διάφορα σημεῖα τῆς πόλεως μακρυὰ ἀπὸ τὴν Μητρόπολι. Καὶ ὅταν πιὰ εἶχεν ἀρχίσει ἡ Ἀναστάσιμη λειτουργία καὶ διαβαζόταν τὸ Ἱερὸν Εὐαγγέλιο, μανιώδη τουρκικὰ στίφη περιεκύκλωσαν τὸν ναό, ἕτοιμοι νὰ ἐφορμήσουν γιὰ τὸ ἀποτρόπαιο ἔργο τῆς σφαγῆς.
Ξαφνικὰ ὅμως ἐκείνη τὴ στιγμὴ παρουσιάστηκε ἀνάμεσά τους Ἕνας καβαλλάρης μεσήλικας μὲ γυμνὸ ξίφος, ποὺ περιέτρεχε τὸ ναὸ καὶ τοὺς ἀποδίωχνε. Φοβισμένοι οἱ αἱμοβόροι βάρβαροι τὸ βάλανε στὰ πόδια κι ἔτσι ἐματαιώθηκαν οἱ καταχθόνιοι σκοποί τους. Ὁ πολιὸς γέροντας δὲν ἦταν ἄλλος ἀπὸ τὸν Μεγαλομάρτυρα Μηνᾶ.
Οἱ Τοῦρκοι, ἐξαιτίας τοῦ σκότους καὶ τῆς συγχύσεως, ἔλαβαν τὸν Ἅγιο ὡς τὸν πρῶτο ἀπὸ τοὺς προκρίτους καὶ πὼς ἦταν σταλμένος ἀπὸ τὸν Διοικητὴ γιὰ νὰ ματαιώσῃ τὴ σφαγή. Γι᾿ αὐτὸ πῆγαν στὸ Διοικητήριο γιὰ νὰ διαμαρτυρηθοῦν. Ὁ Διοικητὴς ὅμως δὲν ἤξερε τίποτα. Διαπιστώθηκε ἀκόμα πὼς οὔτε κι ὁ πρῶτος ἀπὸ τοὺς προκρίτους εἶχε ἀπομακρυνθῇ τὴ νύχτα ἐκείνη ἀπὸ τὸ σπίτι του. Κατάλαβαν τότε ὅλοι πῶς ἐπρόκειτο γιὰ θαυματουργικὴ ἐπέμβασι τοῦ πολιούχου τῆς πόλεως Ἁγίου Μηνᾶ. Διέδωσαν μάλιστα τὸ θαῦμα οἱ Τοῦρκοι, ποὺ στὸ ἑξῆς κατείχοντο ἀπὸ δέος καὶ εὐλάβεια πρὸς τὸν Ἅγιον, μερικοὶ δὲ ἀπὸ αὐτοὺς προσέφεραν κάθε χρόνο καὶ διάφορα δῶρα στὸ ναό του.
* * *
Τὰ θαύματα αὐτὰ εἶναι σταχυολογημένα ἀπὸ τὸν Ἱερὸ Συναξαριστὴ καὶ μεταγλωττισμένα στὴ σύγχρονο νεοελληνικὴ γλώσσα. Δὲν εἶναι ὅμως τὰ μόνα θαύματα ποὺ ἐπετέλεσεν ὁ Ἅγιος. Ἕνα σωρὸ ἀλλὰ ἀναφέρονται στὶς διηγήσεις τοῦ λαοῦ. τόσο στὴν ἰδιαίτερή του πατρίδα τὴν Αἴγυπτο, ὅσο στὴν Ἑλλάδα καὶ στὴν Κύπρο, κυρίως δὲ θεραπεῖες ἀρρώστων. Ὁ Ἅγιος θεωρεῖται εἰδικὸς γιὰ τὴ θεραπεία τῆς σπλήνας.
