Περὶ ὑπερηφανείας. (Πατερικά Σταχυολοχήματα).

• Πᾶς ὁ ὑψῶν ἑαυτὸν ταπεινωθήσεται, ὁ δὲ ταπεινῶν ἑαυτὸν ὑψωθήσεται.[Καθένας ποὺ ὑψώνει τὸν εὐατόν του, θὰ ταπεινωθεῖ ἀπὸ τὸν Θεὸ καὶ θὰ καταδικαστεῖ, ἐνῶ ἐξ ἀντιθέτου ἐκεῖνος ποὺ ταπεινώνει τὸν εὐατόν του, θὰ ὑψωθεῖ καὶ θὰ δοξαστεῖ ἀπὸ τὸν Θεό.] (Κατὰ Λουκᾶν 18,14 καὶ 14,11)
• Ὁ Θεὸς ὑπερηφάνοις ἀντιτάσσεται, ταπεινοὶς δὲ δίδωσι χάριν. [Ὁ Θεὸς εἶναι ἀντίθετος στοὺς ὑπερήφανους, στοὺς ταπεινοὺς ὅμως, δίνει τὴ Χάρη Του. (Ἀ’ Πέτρου 5,5)
• Ὁ καυχώμενος ἐν Κυρίῳ καυχάσθω. [Ὅποιος καυχᾶται γιὰ τὰ καλὰ ποὺ ἔχει, ἂς καυχᾶται δοξάζοντας τὸν Θεὸ καὶ ἀποδίδοντας αὐτὰ σὲ Ἐκεῖνον καὶ ὄχι στὸν ἑαυτόν του.] (Πρὸς ΚορινθίουςΑ’ 1,31)
• Τί δὲ ἔχεις ὁ οὐκ ἔλαβες; ειδε καὶ ἔλαβες, τί καυχᾶσαι ὡς μὴ λαβῶν; [Ποιὸ χάρισμα ἔχεις, ποῦ δὲν τὸ ἔλαβες ἀπὸ τὸν Θεό; Ἐάν, ὅλα ὅσα ἔχεις, τὰ ἔλαβες ἀπὸ τὸν Θεό, τί καυχᾶσαι, σὰν νὰ μὴν ἔλαβες τίποτε;] (Πρὸς Κορινθίους Ἀ’ 4,7 καὶ Πρὸς Κορινθίους Β’ 10,17)
• Εἰ καυχάσθαι δεῖ, τὰ τῆς ἀσθενείας μου καυχήσομαι. [Ἐὰν ὅμως πρέπει νὰ καυχηθῶ, θὰ καυχηθῶ γιὰ τὴν ἀσθένεια καὶ ἀδυναμίαν μου, μέσα στοὺς πειρασμοὺς καὶ τοὺς διωγμούς.] (Πρός Κορινθίους Β’ 11,30)

• Τί ὑπερηφανεύεται γῆ καὶ σποδός; [Γιατί ὑπερηφανεύεται ὁ ἄνθρωπος, ποὺ εἶναι χῶμα καὶ στάχτη;] (Σοφία Σειράχ 10,9)
• Ἀρχὴ ὑπερηφανίας ἀνθρώπου ἀφισταμένου ἀπὸ Κυρίου, καὶ ἀπὸ τοῦ ποιήσαντος αὐτὸν ἀπέστη ἡ καρδία αὐτοῦ. [Ἡ ἀρχὴ καὶ πρώτη αἰτία τῆς ἀπομακρύνσεως τοῦ ἀνθρώπου ἀπὸ τὸν Κύριον εἶναι ἡ ὑπερηφάνεια. Ἡ καρδία τοῦ ὑπερηφάνου, ἔχει ἀπομακρυνθεῖ ἀπὸ τὸν Δημιουργόν του.] (Σοφία Σειρὰχ 10,12)
• Κύριος ὑπερηφάνοις ἀντιτάσσεται, ταπεινοὶς δὲ δίδωσιν χάριν. [Ὁ Κύριος ἀντιτάσσεται ἐναντίον τῶν ὑπερηφάνων, ἐνῶ στοὺς ταπεινοὺς δίνει τὴν εὐμένεια καὶ προστασία του.] (Παροιμίες 3,34)
• Ουαίοισυνετοίενεαυτοίςκαιενώπιοναυτώνεπιστήμονες. [Ἀλίμονο σὲ ἐκείνους, οἱ ὁποῖοι φρονοῦν ὅτι εἶναι σοφοὶ καὶ συνετοὶ καὶ θεωροῦν τὸ ἑαυτὸν τοὺς ἔξυπνο, πὼς τάχα γνωρίζουν τὰ πάντα!] (Ἠσαΐας 5,21)
• Ἐκ φύσεως ὑπάρχει στὴν ψυχή μας, τὸ νὰ ὑπερηφανευόμαστε, ἀλλὰ κατὰ τῶν δαιμόνων. (Ἅγιος Ἰωάννης τῆς Κλίμακος)
• Ἡ ὑπερηφάνεια εἶναι: Ἄρνηση τοῦ Θεοῦ, ἐφεύρεση τῶν δαιμόνων, ἐξουδένωση τῶν ἀνθρώπων, μητέρα τῆς κατακρίσεως, ἀπόγονος τῶν ἐπαίνων, ἀπόδειξη ἀκαρπίας, φυγαδευτήριο τῆς βοήθειας τοῦ Θεοῦ, πρόδρομος τῆς παραφροσύνης, φτώχεια τῆς ψυχῆς, πρόξενος πτώσεων, αἰτία τῆς ἐπιληψίας, πηγὴ τοῦ θυμοῦ, θύρα τῆς ὑποκρίσεως, στήριγμα τῶν δαιμόνων, φύλακας τῶν ἁμαρτημάτων, δημιουργός της ἀσπλαχνίας, ἄγνοια τῆς συμπάθειας, πικρὸς κριτής, ἀπάνθρωπος δικαστής, ἀντίπαλός του Θεοῦ, ρίζα τῆς βλασφημίας, ἡ αἰτία τῶν παθῶν! (Ἅγιος Ἰωάννης τῆς Κλίμακος)
• Τέκνα τῆς ὑπερηφανείας εἶναι: οἱ πτώσεις τῶν πνευματικῶν ἀνθρώπων, ἡ ὀργή, ἡ καταλαλιά, ἡ πικρία, ὁ θυμός, ἡ κραυγή, ἡ βλασφημία, ἡ ὑποκρισία, τὸ μίσος, ὁ φθόνος, ἡ ἀντιλογία, ἡ ἰδιορρυθμία, ἡ ἀνυπακοή. Ἡ ὑπερηφάνεια καταπολεμεῖται μὲ τὴν ταπείνωση καὶ μὲ τὸ νὰ κατηγορεῖς διαρκῶς τὸν ἑαυτόν σου ἐνώπιον τοῦ Κυρίου (αὐτομεμψία). (Ἅγιος Ἰωάννης τῆς Κλίμακος)
• Καὶ ποιὰ καλύτερη ἀπόδειξη θὰ μᾶς ἔδινες τοῦ πάθους σου, ἀπὸ αὐτὸ ποῦ εἶπες, τό: «δὲν εἶμαι ὑπερήφανος»; (Ἅγιος Ἰωάννης τῆς Κλίμακος)
• Ὅπως ὁ κλέφτης μισεῖ τὸν ἥλιο, ἔτσι καὶ ὁ ὑπερήφανος μισεῖ τὸν ταπεινὸ καὶ δίκαιο ἄνθρωπο. (Ἅγιος Ἰωάννης τῆς Κλίμακος)
• Ὑπερηφάνεια σημαίνει ἔσχατη φτώχεια μία ψυχῆς. (Ἅγιος Ἰωάννης τῆς Κλίμακος)
• Εἶναι ντροπὴ νὰ καμαρώνει κάποιος γιὰ τὸν ξένο στολισμό. Ὁμοίως εἶναι ἐσχάτη ἀνοησία νὰ ὑπερηφανεύεται κανείς, γιὰ τὰ χαρίσματα τοῦ Θεοῦ. Ὅσα κατορθώματα πέτυχες πρὶν γεννηθεῖς, γί΄αὐτὰ καὶ μόνο νὰ ὑπερηφανεύεσαι, διότι τὰ μετὰ τὴν γέννησή σου τὰ ἐχάρισε ὁ Θεός, καθὼς ἐπίσης καὶ αὐτὴ τὴν γέννηση. (Ἅγιος Ἰωάννης τῆς Κλίμακος)
• Τὴν ἐξωτερικὴ καὶ ὁρατὴ ὑπερηφάνεια τὴν θεράπευσαν ἡ φτώχεια, ἡ θλίψη καὶ οἱ παρόμοιες καταστάσεις. Τὴν ἐσωτερικὴ ὅμως καὶ ἀόρατη ὑπερηφάνεια, τὴν θεραπεύει Ἐκεῖνος, ποὺ εἶναι προαιωνίως Ἀόρατος. (Ἅγιος Ἰωάννης τῆς Κλίμακος)
• Ἄλλο πράγμα εἶναι τὸ νὰ ὑπερηφανεύεται κανεὶς καὶ ἄλλο τὸ νὰ μὴν ὑπερηφανεύεται, καὶ ἄλλο τὸ νὰ ταπεινώνεται. Ὁ πρῶτος καθημερινῶς κρίνει τοὺς ἄλλους? ὁ δεύτερος δὲν κρίνει τοὺς ἄλλους, πλὴν ὅμως δὲν κατακρίνει καὶ τὸν ἑαυτὸν τοῦ? ὁ δὲ τρίτος, ἂν καὶ ἀπηλλαγμένος ἀπὸ τὴν καταδίκη, καταδικάζει ὁ ἴδιος συνεχῶς τὸν ἑαυτόν του. (Ἅγιος Ἰωάννης τῆς Κλίμακος)
• Τὴν ὑπερηφάνεια τὴν ἀφανίζει, τὸ νὰ ἀποδίδει ὁ ἀγωνιστὴς στὸ Θεὸ τὰ κατορθώματά του. (Ἅγιος Μάξιμος ὁ Ὁμολογητής)
• Καθένας ποὺ ὑπερηφανεύτηκε γιὰ τὰ χαρίσματα ποὺ ἔλαβε καὶ ὑψηλοφρόνησε σὰν νὰ μὴν τὰ ἔλαβε ἀπὸ τὸ Θεό, δέχεται δίκαια πάνω τοῦ τὴν ὀργή, μὲ τὸ νὰ παραχωρεῖ ὁ Θεὸς στὸ διάβολο νὰ τὸν πολεμήσει νοερὰ καὶ νὰ ταράξει κατὰ τὴν πράξη τοὺς τρόπους τῆς ἀρετῆς καὶ νὰ θολώσει κατὰ τὴ θεωρία τοὺς διαυγεῖς λόγους τῆς γνώσεως. Ἔτσι θὰ μάθει τὴν ἀσθένειά του καὶ θὰ ἀναγνωρίσει τὴ μόνη δύναμη ποὺ καταπολεμεῖ μέσα μας τὰ πάθη. Καὶ ἀφοῦ μετανοήσει καὶ ταπεινωθεῖ, ἀπορρίπτοντας τὴν ὑπερηφάνεια καὶ τὸ Θεὸ θὰ ἐξιλεώσει καὶ τὴν ὀργὴ ποὺ ἔρχεται στοὺς ἀμετανόητους θ’ ἀποφύγει, ἡ ὁποία ἀφαιρεῖ τὴ Χάρη ποὺ φρουρεῖ τὴν ψυχὴ καὶ ἀφήνει ἔρημο τὸν ἀχάριστο νοῦ. (Ἅγιος Μάξιμος ὁ Ὁμολογητής)
• Ὁ κλέφτης ἀποφεύγει τὸν ἥλιο καὶ ὁ ὑπερήφανος καταφρονεῖ τὴν ταπείνωση. (Ἅγιος Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης)
• Ἡ ὑπερηφάνεια εἶναι ἡ πιὸ θανάσιμη ἁμαρτία, γιατί εὔκολα ὁδηγεῖ τὸν ἄνθρωπο, νὰ πέσει σὲ κάθε ἄλλη ἁμαρτία. (Ἅγιος Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης)
• Τόσο πολὺ πολεμᾶ ὁ Θεὸς τὴν ὑπερηφάνεια, ὥστε πρέπει περισσότερο νὰ φοβᾶται ἕνας δίκαιος ὑπερήφανος, παρὰ ἕνας ἁμαρτωλὸς ταπεινός. (Ἅγιος Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης)
• Ὅπως ἀπ’ ὅλες τὶς ἀρρώστιες τοῦ σώματος πιὸ ἐπικίνδυνη εἶναι ἡ κρυφὴ καὶ ἄγνωστη στὸν ἄρρωστο, ἔτσι καὶ ἀπ’ ὅλες τὶς κακίες, ποὺ εἶναι ἀρρώστιες τῆς ψυχῆς, ἡ πιὸ ἐπικίνδυνη εἶναι ἡ ὑπερηφάνεια. Γιατί ὅσο καταστρεπτικὴ εἶναι, ἄλλο τόσο εἶναι ἀπόκρυφη στὸν ἄρρωστο. Καὶ μάλιστα πολλοὶ ἄνθρωποι τοῦ κόσμου, ὄχι μόνο δὲν ἐλέγχονται ἀπὸ τὴν συνείδησή τους ποὺ εἶναι ὑπερήφανοι, ἀλλὰ κυριολεκτικὰ μεθᾶνε ἀπὸ τὴν ὑπερηφάνεια, σὲ σημεῖο ποὺ καταντᾶνε νὰ τὴν ἔχουν γιὰ στόλισμα καὶ στεφάνωμα! Γι’ αὐτὸ καὶ ὁ Προφήτης Ἠσαΐας (28,1) τοὺς ἐλεεινολογεῖ, λέγοντας: «Οὐαὶ τῷ στεφάνῳ τῆς ὑπερηφανείας… οἱ μεθύοντες ἄνευ οἴνου». (Ἅγιος Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης)
• Ἡ ὑπερηφάνεια τοῦ νοῦ, εἶναι πολὺ περισσότερο ἐπικίνδυνη, ἀπὸ τὴν ὑπερηφάνεια ἐκείνη τῆς θελήσεως. Ἡ μὲν ὑπερηφάνεια τῆς θελήσεως κάποιου, ὄντας φανερὴ στὸ νοῦ του, εὔκολα θὰ μπορέσει κάποτε νὰ ἰατρευτεῖ. Ἀντίθετα ὁ νοῦς ἐκείνου, ποὺ ἔχει σταθερὴ γνώμη, ὅτι ἡ κρίση τοῦ εἶναι καλύτερη ἀπὸ τὴν κρίση τῶν ἄλλων, ἀπὸ ποιὸν θὰ ἰατρευτεῖ καὶ πῶς θὰ μπορέσει νὰ ὑποταχθεῖ στὴν κρίση τῶν ἄλλων, αὐτὸς ποῦ δὲν τὴν θεωρεῖ τόση καλὴ σὰν τὴν δική του; Ἑπομένως, ρέπει νὰ ἀντιστέκεσαι γρήγορα καὶ ἀκραία, στὴν ἐπικίνδυνη ὑπερηφάνεια τοῦ μυαλοῦ, πρὶν αὐτὴ διαπεράσει τὸν μυελὸ τῶν ὀστῶν σου. (Ἅγιος Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης)
• Ἡ ὑπερηφάνεια εἶναι μία ἄτακτη ἐπιθυμία ὑπεροχῆς τοῦ ἀνθρώπου, μὲ τὴν ὁποία μετράει τὸν ἑαυτὸ τοῦ περισσότερο ἀπ’ ὅσο ἀξίζει στὴν πραγματικότητα καὶ θέλει οἱ ἄλλοι ἄνθρωποι νὰ τὸν ὑπολογίζουν ἔτσι. Γι’ αὐτὸ ἕνας ὑπερήφανος δὲν λογαριάζει κανέναν ἄλλον ἐκτὸς ἀπὸ τὸν ἴδιο. Κέντρο σὲ ὅλα του τὰ πράγματα βάζει τὸν ἑαυτόν του, ὅπως ἡ ἀράχνη βάζει τὸν ἑαυτὸ τῆς κέντρο στὸν ἱστό της. Καὶ ὅπως ἐκείνη πλέκει τὶς κλωστὲς τοῦ ἱστοῦ μὲ κέντρο τὸν ἑαυτό της, ἔτσι καὶ ὁ ὑπερήφανος σκέπτεται καὶ ἐνεργεῖ μὲ κέντρο τὸν ἑαυτόν του. Τοὺς κατωτέρους, τοὺς μεταχειρίζεται σὰν ζῶα. Τοὺς ἀνωτέρους τους ἀντιμετωπίζει σὰν δούλους. Στοὺς συγγενεῖς του φέρεται σὰν νὰ μὴν τοὺς γνώριζε ποτέ. Στοὺς ἄλλους συμπολίτες του, σὰν νὰ ἦταν ξένοι… (Ἅγιος Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης)
• Ὅση μεγαλύτερη ἰδέα καὶ τιμὴ ἔχουμε γιὰ τὸν ἑαυτόν μας, τόσο περισσότερο παρακινούμαστε νὰ κατακρίνουμε καὶ νὰ καταφρονοῦμε τοὺς ἄλλους, νομίζοντας ὅτι ἐμεῖς εἴμαστε μακριὰ ἀπὸ ἐκεῖνες τὶς ἀτέλειες καὶ ἐλαττώματα ποὺ νομίζουμε, ὅτι ἔχουν ἐκεῖνοι. Καὶ ὁ διάβολος, βλέποντας μέσα μας μία τόσο κακὴ διάθεση, μᾶς κρατᾶ ξάγρυπνους, ὥστε νὰ βλέπουμε καὶ νὰ ἐξετάζουμε καὶ νὰ μεγαλοποιοῦμε τὰ ἐλαττώματα τῶν ἄλλων. (Ἅγιος Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης)
• Τὴν παθαίνει ὁ ὑπερήφανος σὰν τὸ περιστέρι, ποὺ κάθεται στὸν ἥλιο καὶ χαίρεται τὴν καθαρότητά του καὶ τὴν ποικιλία τῶν φτερῶν του καὶ ξαφνικὰ ἔρχεται ἀπὸ πάνω τοῦ τὸ γεράκι καὶ τὸ ἁρπάζει. Ἐκεῖνος ποὺ καυχιέται γιὰ τὶς ἀρετές του, ἁρπάζεται ξαφνικὰ ἀπὸ τὸ νοητὸ γεράκι, τὸν διάβολο. Γι’ αὐτὸ ἡ σωτηρία τοῦ ἀνθρώπου, εἶναι συνάμα καὶ εὔκολη καὶ δύσκολη. Γιατί τὴ μία στιγμὴ ὁ ἄνθρωπος ἀνεβαίνει στὸν παράδεισο, μὲ τὴν ταπείνωση καὶ τὴν ἄλλη κατεβαίνει στὴν κόλαση, μὲ τὴν ὑπερηφάνεια. (Ἅγιος Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης)
• Σκέψου, ὅτι ὁ Κύριός σου Σταυρώθηκε καὶ θανατώθηκε, μὲ τὸν πιὸ ἄτιμο καὶ καταραμένο τρόπο, προδώθηκε ἀπὸ τὸν μαθητή Του, ἐνῶ ὁ ἄλλος Τὸν ἀρνήθηκε καὶ οἱ ὑπόλοιποι μαθητὲς Τοῦ τὸν ἐγκατέλειψαν μόνο Τοῦ κατὰ τὴν Σταύρωσή Του. Περιπαίχτηκε ἀπὸ τὸν Ἡρώδη, ἀφοῦ Τὸν ἕντυσε λαμπρὸ φόρεμα… Περιπαίχτηκε ἀπὸ τὸν Πιλάτο, μὲ τὸ ντύσιμο τῆς πορφύρας, μὲ τὸ ἀκάνθινο στεφάνι καὶ μὲ τὸ καλάμι στὸ δεξὶ χέρι καὶ προσκυνήθηκε δῆθεν ὡς ψεύτικος βασιλιάς! Δέχτηκε χτυπήματα, φτυσίματα, χαστουκίστηκε… Σήκωσε μόνος του τὸ Σταυρὸ γιὰ τὸν Γολγοθά, ξεγυμνώθηκε καὶ Σταυρώθηκε… Χλευάστηκε πάνω στὸν Σταυρό, θεατρίστηκε καὶ ποτίστηκε στὴν δίψα Του μὲ ξύδι. Καὶ ὅταν ξεψύχησε, λογχεύτηκε στὴν πλευρά… Σκέψου ὅλα αὐτὰ καὶ ἂς ντραπεῖς ἀδελφὲ καὶ ἀπὸ ἐδῶ καὶ πέρα, νὰ μὴν ὑπερηφανεύεσαι πλέον καὶ νὰ μὴν ἀφήνεις, οὔτε ψιλὸς λογισμὸς ὑπερηφανείας, νὰ μπαίνει στὴν ψυχή σου, σκεπτόμενος, τὴν τόση μεγάλη ταπείνωση τοῦ Θεοῦ σου. (Ἅγιος Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης)
• Ὁ ἄνθρωπος, ἐξαιτίας τῆς κακῆς κλίσεως, τῆς διεφθαρμένης τοῦ φύσεως, εἶναι ὑπερήφανος, φιλόδοξος, στὸ ἔπακρο δοκησίσοφος καὶ ὑπερασπιστῆς τῆς δικῆς του γνώμης καὶ θέλει πάντοτε νὰ τὸν ὑπολογίζουν ὅλοι, περισσότερο ἀπὸ ἐκεῖνο ποὺ εἶναι στὴν πραγματικότητα. Αὐτὴ ὅμως ἡ ὑπόληψη εἶναι τόσο ἐπικίνδυνη γιὰ τὴν πνευματική του πρόοδο, ὥστε καὶ αὐτὸ μόνο ἡ ὀσμή της νὰ εἶναι ἀρκετή, νὰ ἐμποδίσει τὸν ἄνθρωπο, ὥστε νὰ φθάσει στὴν ἀληθινὴ τελειότητα… (Ἅγιος Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης)
• Ὁ ὑπερήφανος μοιάζει μὲ ἄκαρπο καὶ ἄριζο δέντρο, ποὺ δὲν μπορεῖ νὰ ἀντισταθεῖ στὸ παραμκρὸ φύσημα τοῦ ἀνέμου. Ὅσο ἡ προσευχὴ τοῦ ταπεινοῦ εὐχαριστεῖ τὸν Θεό, τόσο τὸν παροργίζει, ἡ δέηση τοῦ περηφάνου. (Ἅγιος Ἀντίοχος του Πανδέκτη)
• Αἰτία τῆς ὑπερηφανείας, ὡς ἐπὶ τὸ πλεῖστον, εἶναι ἡ ἀρχομανία καὶ ἡ σχετικὴ μὲ αὐτὴν ἐξουσία. (Ἅγιος Γρηγόριος ὁ Νύσσης)
• Ἡ ὑπερηφάνεια τοῦ νοῦ εἶναι ἡ σατανικὴ ὑπερηφάνεια, ἡ ὁποία ἀρνεῖται τὸ Θεὸ καὶ βλασφημεῖ τὸ Ἅγιο Πνεῦμα, γι’ αὐτὸ καὶ πολὺ δύσκολα θεραπεύεται. Εἶναι ἕνα βαθὺ σκοτάδι, τὸ ὁποῖο ἐμποδίζει τὰ μάτια τῆς ψυχῆς νὰ δοῦν τὸ φῶς ποὺ ὑπάρχει μέσα της καὶ ποὺ ὁδηγεῖ στὸ Θεό, στὴν ταπείνωση, στὴν ἐπιθυμία τοῦ ἀγαθοῦ. Ἀντίθετα ἡ ὑπερηφάνεια τῆς καρδιᾶς δὲν εἶναι γέννημα τῆς σατανικῆς ὑπερηφάνειας, ἀλλὰ δημιουργεῖται ἀπὸ διάφορες καταστάσεις καὶ γεγονότα: πλοῦτο, δόξα, τιμές, πνευματικὰ ἢ σωματικὰ χαρίσματα π.χ. εὐφυΐα, ὀμορφιά, δύναμη, δεξιοτεχνία. Ὅλα αὐτὰ σηκώνουν ψηλὰ τὸ μυαλὸ τῶν ἀνόητων ἀνθρώπων, ποὺ γίνονται ἔτσι ματαιόφρονες, χωρὶς ὅμως νὰ εἶναι καὶ ἄθεοι. Αὐτοὶ πολλὲς φορὲς ἐλεοῦνται ἀπὸ τὸ Θεό, παιδαγωγοῦνται καὶ σωφρονίζονται. Ἡ καρδιὰ τοὺς συντρίβεται, παύει νὰ ἐπιζητεῖ δόξες καὶ ματαιότητες καὶ ἔτσι θεραπεύονται. (Ἅγιος Νεκτάριος)
• Ἡ ὑπερηφάνεια εἶναι ὅμοια μὲ τὴν καταφρόνηση τοῦ Θεοῦ. Διότι, ὅταν κανεὶς ἐργάζεται γιὰ τὸ ἀγαθὸ καὶ δὲν τὸ ἀποδίδει στὸν Θεό, ἀλλὰ στὴ δική του δύναμη, καταφρονεῖ τὸν ἴδιο τὸν Θεό. Ἡ ὑπερηφάνεια εἶναι παραγκωνισμὸς τοῦ Θεοῦ, γιατί αὐτὸς καταλογίζει στὸν ἑαυτὸν τοῦ τὰ κατορθώματα, ἀρνεῖται τὸν Θεὸ καὶ εἶναι ἀντίθεος. (Ἅγιος Νεκτάριος)
• Ταπείνωσε τὸν λογισμὸ τῆς ὑπερηφανείας, πρὶν ἡ ὑπερηφάνεια σὲ ταπεινώσει. (Ἅγιος Ἐφραὶμ ὁ Σύρος)
• Μὴν ἐπιτρέψεις νὰ μπεῖ μέσα σου ἡ ἀρρώστια τῆς ὑπερηφάνειας, μήπως κάποια στιγμὴ ἁρπάξει ξαφνικὰ ὁ Ἐχθρὸς τὰ μυαλά σου. Ἂς σὲ διδάξει τὸ παράδειγμα αὐτοῦ ποὺ σκουπίζει τὸ σπίτι του, μὲ τὸ νὰ σκύβει πάνω στὸ ἔδαφος καὶ νὰ τὸ καθαρίζει. Πόσο περισσότερο πρέπει νὰ σκύβουμε μὲ προθυμία καὶ νὰ ταπεινοφρονοῦμε γιὰ τὸν καθαρισμὸ τῆς ψυχῆς καὶ νὰ μὴν ἀφήνουμε μέσα της, αὐτὰ ποὺ μισεῖ ὁ Θεός. (Ἅγιος Ἐφραὶμ ὁ Σύρος)
• Ἡ ὑπερηφάνεια μοιάζει μὲ πανύψηλο δέντρο ποὺ ἔχει σαπίσει καὶ ποὺ ἔχει ὅλα τὰ κλαδιὰ τοῦ σάπια. Καὶ ὅταν κανεὶς ἀνεβεῖ σ’ αὐτό, ἀμέσως γκρεμίζεται. (Ἅγιος Ἐφραὶμ ὀΣύρος)
• Ἐκεῖνος ποὺ ὑπερηφανεύεται ἐναντίον τοῦ ἀδελφοῦ του, περιπαίζεται ἀπὸ τοὺς δαίμονες. (ἍγιοςΕφραιμ ὁ Σύρος)
• Ὅλα τὰ πάθη χωρὶς ἐξαίρεση βρίσκουν τὴν θεραπεία τους, τὸ πάθος ὅμως τῆς ὑπερηφανείας εἶναι δυσκολοθεράπευτο, διότι περιφρονεῖ τὸ φάρμακο τῆς θεραπείας καὶ κατασκευάζει γιὰ τὸν ἑαυτὸν τοῦ φάρμακο ποὺ φέρνει τὸ θάνατο. (Ἅγιος Ἐφραὶμ ὁ Σύρος)
• Ὁ ὑπερήφανος ἄνθρωπος θὰ δοκιμάσει πολλὲς λύπες, ἐνῶ ὁ ταπεινός, θὰ χαίρεται σὲ ὅλη του τὴ ζωὴ ἐν Κυρίῳ… (Ἅγιος Ἐφραὶμ ὁ Σύρος)
• Ἂν ἀγαπήσεις τὴν ὑπερηφάνεια, θὰ γίνεις μερίδα τῶν δαιμόνων. Ἂν ἀγαπήσεις τὴν ταπεινοφροσύνη, θὰ γίνεις μερίδα τοῦ Δεσπότη Χριστοῦ. (Ἅγιος Ἐφραὶμ ὁ Σύρος)
• Ὅταν ἀρχίσει κάποιος νὰ θεωρεῖ τὸν ἑαυτὸν τοῦ σοφὸ καὶ φρόνιμο, τότε πέφτει στοὺς ἑξῆς πειρασμούς, ἀνάλογα μὲ τὸ βαθμὸ τῆς ὑπερηφανείας του: ἅ) στέρηση τῆς σοφίας β) δριμεία αἴσθηση λογισμῶν πορνείας γ) ταχὺ θυμὸ καὶ φιλονικία δ) βλασφημίες κατὰ τοῦ Θεού ε) πολυλογίες καὶ φλυαρίες και στ) στέρηση τῆς παρηγοριᾶς τῆς καρδιᾶς καθὼς καὶ τῆς ἐλπίδας καὶ τῆς πίστεως. (Ἅγιος Ἰσαὰκ ὁ Σύρος)
• Ὁ σκύλος ὅταν γλείφει τὴ λίμα, ματώνει τὴ γλώσσα του, πίνει τὸ ἴδιο τοῦ τὸ αἷμα καὶ χωρὶς νὰ τὸ αἰσθάνεται, προξενεῖ βλάβη στὸν ἑαυτό του. Ἔτσι καὶ ὁ ὑπερήφανος, αἰσθάνεται γιὰ λίγο γλυκύτητα, ἀλλὰ μετὰ νιώθει τὰ ἀποτελέσματα τῆς ψυχικῆς φθορᾶς. (Ἅγιος Ἰσαὰκ ὁ Σύρος)
• Ὅταν ἀρχίσει νὰ ὑψηλοφρονεῖ ὁ ἄνθρωπος, παραχωρεῖ ὁ Θεὸς νὰ ἔρθουν ἰσχυρότεροι πειρασμοὶ καὶ νὰ τὸν νικήσουν, γιὰ νὰ ταπεινωθεῖ καὶ νὰ ζητήσει ἔτσι καὶ πάλι τὴν Θεία βοήθεια. Γιὰ ὅ,τι καυχιόμαστε, θὰ παραχωρήσει ὁ Θεὸς νὰ τὸ χάσουμε, προκειμένου νὰ ταπεινωθοῦμε. (Ἅγιος Ἰσαὰκ ὁ Σύρος)
• Ἡ ἀπομάκρυνση ἀπὸ τὰ καλὰ ἔργα καὶ τὴν προσευχή, μᾶς ὁδηγεῖ στὴν ὑπερηφάνεια, ὅποτε φεύγει ὁ φύλακας ἄγγελός μας καὶ μᾶς κυριεύει ὁ σατανᾶς! (Ἅγιος Ἰσαὰκ ὁ Σύρος)
• Τὴν ὑπερηφάνεια ἀκολουθεῖ ἡ πορνεία καὶ τὴν ἔπαρση, ἀκολουθεῖ ἡ πλάνη τῶν λογισμῶν. (Ἅγιος Ἰσαὰκ ὁ Σύρος)
• Ὁ ὑπερήφανος περπατάει στὸ σκοτάδι καὶ νομίζει ὅτι εἶναι ἀνώτερος ἀπὸ ὅλους τους ἄλλους ἀνθρώπους, ἐνῶ εἶναι ὁ χειρότερός τους, διότι δὲν θέλησε νὰ περιπατήσει τὴν ὁδὸ τοῦ Θεοῦ, ποὺ εἶναι ἡ ταπείνωση!… (Ἅγιος Ἰσαὰκ ὁ Σύρος)
• Τί ὑπερηφανεύεσαι, ἄνθρωπε, ἀφοῦ εἶσαι πηλὸς καὶ φθαρτός; Τί σηκώνεις τὸν αὐχένα σου ποῦ θὰ σαπίσει σὲ λίγο; (Ἅγιος Ἰσαὰκ ὁ Σύρος)
• Ὑπερήφανο ὀνομάζουμε αὐτόν, ποὺ μεγαλοφρονεῖ γιὰ ὅσα πλεονεκτήματα ἔχει, περιφρονώντας τοὺς ἄλλους. (Ἅγιος Ἰσίδωρος ὁ Πηλουσιώτης)
• Ὁ διάβολος χρησιμοποιεῖ τὴν ὑπερηφάνεια, ὡς τὸ τελευταῖο καὶ μεγαλύτερο ὅπλο ποὺ διαθέτει, προκειμένου νὰ πολεμήσει τὸν ἄνθρωπο. Ὅπως οἱ ἔμπειροι πολεμιστὲς ὅταν βλέπουν ὅτι ἡττῶνται, χρησιμοποιοῦν καὶ ἐπιστρατεύουν στὸ τέλος τὸ καλύτερό τους ὅπλο, ἔτσι καὶ ὁ διάβολος ἀφοῦ χρησιμοποιήσει ὅλα του τὰ ὅπλα κατὰ τοῦ ἀνθρώπου χωρὶς ἀποτέλεσμα, τότε κάνει χρήση καὶ τοῦ ἰσχυροτέρου ὅπλου του, ποὺ εἶναι ἡ ὑπερηφάνεια. (Ἁγία Συγκλητική)
• Ἡ ὑπερηφάνεια εἶναι τὸ μεγαλύτερο καταστρεπτικὸ δηλητήριο, μὲ τὸ ὁποῖο, ποτίζει τὴν ψυχή μας ὁ διάβολος. Τὴν κάνει νὰ φαντάζεται, ὅτι γνωρίζει ἐκεῖνα, ποὺ δὲ ξέρουν οἱ ἄλλοι καὶ νὰ πιστεύει, ὅτι ξεπερνᾶ τοὺς ἄλλους στὶς νηστεῖες καὶ ὅτι ἔχει περισσότερες ἀρετές. Τὸ χειρότερο δέ, τὴν κάνει νὰ ξεχνᾶ, τὶς δικές της ἁμαρτίες. Ἡ αἰτία τῆς ὑπερηφάνειας εἶναι ἡ παρακοὴ καὶ τὸ γιατρικὸ τῆς εἶναι ἡ ὑπακοή. (Ἁγία Συγκλητική)
• Ὅπως τὸ κοφτερὸ μαχαίρι εὔκολα καταστρέφεται ἀπὸ μία πέτρα, ἔτσι καὶ μία ψυχὴ καλλιεργημένη μπορεῖ νὰ χάσει τὸν ἑαυτό της ἀπὸ τὴν ὑπερηφάνεια. (Ἁγία Συγκλητική)
• Ἡ ὑπερηφάνεια ἀπομακρύνει ἀπὸ τὴ βοήθεια τοῦ Θεοῦ, κάνει τὸν ἄνθρωπο νὰ ἔχει πεποίθηση στὸν ἑαυτό του καὶ νὰ ὑπερηφανεύεται ἀπέναντι στοὺς ἄλλους. Ἐναντίον τῆς ὑπερηφάνειας δυὸ πράγματα ὑπάρχουν (γιὰ τὴν καταπολέμησή της), τὰ ὁποία ὅποιος δὲν τὰ ἀποδέχεται, θὰ τοῦ ἔρθει τρίτο, πάρα πολὺ ὀδυνηρό. Τὴν ὑπερηφάνεια ἐξαφανίζει ἡ προσευχὴ μὲ δάκρυα, τὸ νὰ μὴν ἐξευτελίζει ὁ ἄνθρωπος κανένα καὶ οἱ ἀθέλητες συμφορές. (Ὅσιος Θαλάσσιος)
• Τὸ νὰ ἐξευτελίζεις τοὺς ἄλλους εἶναι ἰδίωμα τῆς ὑπερηφανείας. (Ὅσιος Θαλάσσιος)
• Ὁ ὑπερήφανος, ἢ ἀποδίδει τὰ κατορθώματά του στὸν ἑαυτόν του καὶ ὄχι στὸν Θεό, ἢ ταπεινώνει ἐκείνους ποὺ δὲν ἔχουν κατορθώσει τίποτε. Γιατί ἡ κακία τῆς ὑπερηφάνειας εἶναι διπλή. (Ἅγιος Νεῖλος ὁ Ἀσκητής)
• Καὶ ὁ Θεὸς ταπεινώθηκε, ἀλλὰ ὁ ἄνθρωπος παραμένει ἀκόμη ὑπερήφανος. (Ἱερὸς Αὐγουστίνος)
• Ὑπάρχει καὶ κάτι χειρότερο ἀπὸ τὴν ἁμαρτία: Ἡ ἀλαζονεία τῆς ἀρετῆς. (Ἱερὸς Αὐγουστίνος)
• Στὸ Θεὸ ἀρέσει περισσότερο ἡ ταπείνωση γιὰ τὸ κακὸ ποὺ κάναμε, παρὰ ἡ ὑπερηφάνεια γιὰ τὸ καλὸ ποὺ κατορθώσαμε. (Ἱερὸς Χρυσόστομος)
• Γιὰ ἕνα καὶ μόνο πράγμα νὰ ὑπερηφανεύεται κανείς: τὸ ὅτι ἔχει Κύριο τὸν Θεό. (Ἱερὸς Χρυσόστομος)
• Ἡ ὑπερηφάνεια δὲν εἶναι, παρὰ διαστροφὴ τῆς ψυχῆς καὶ νόσος βαρύτατη, ποὺ γεννιέται ἀπὸ τὴν μωρία. Γιατί ἄνθρωπε ὑπερηφανεύεσαι καὶ καυχιέσαι, ἐνῶ εἶσαι ἄνθρωπος συγγενὴς μὲ τὸ χῶμα, ὅμοιος κατὰ τὴν οὐσία μὲ τὴν στάχτη. Σήμερα εἶσαι πλούσιος καὶ αὔριο φτωχός, σήμερα ὑγιὴς καὶ αὔριο ἄρρωστος, σήμερα χαρούμενος καὶ αὔριο λυπημένος, σήμερα δοξασμένος καὶ αὔριο ἀτιμασμένος, σήμερα νέος καὶ αὔριο γέρος. Μήπως κάποιο ἀπὸ τὰ ἀνθρώπινα, εἶναι σταθερὸ καὶ μόνιμο, ποῦ νὰ μὴν μιμεῖται τὰ ρεύματα τῶν ποταμῶν; Γιατί λοιπὸν παριστάνεις τὸν σπουδαῖο ἄνθρωπο, ἀφοῦ μοιάζεις μὲ τὸν καπνό, ποὺ γρήγορα ἐξαφανίζεται…; (Ἱερὸς Χρυσόστομος)
• Γιὰ ποιὸ λόγο τεντώνεις τὸν λαιμό σου ἀπὸ ὑπερηφάνεια; Καὶ γιατί βαδίζεις πάνω στὰ νύχια τῶν ποδιῶν σου; Γιατί ἀνυψώνεις τὰ φρύδια σου; Γιατί φουσκώνεις φαντασμένα στὸ στῆθος σου; Μία τρίχα δὲν μπορεῖς νὰ κάνεις ἄσπρη ἢ μαύρη καὶ ἀεροβατεῖς, σὰν νὰ εἶσαι ὁ κυρίαρχός του κόσμου; Ἴσως θὰ ἤθελες, νὰ ἀποκτήσεις καὶ φτερά, γιὰ νὰ μὴν βαδίζεις πάνω στὴ γῆ. Τί νὰ σὲ ὀνομάσω, γιὰ νὰ περιορίσω τὴν ἀνοησία σου; Νὰ σὲ πῶ τέφρα καὶ σκόνη καὶ καπνὸ καὶ κονιορτό; Ἀλλὰ οὐδέποτε μέχρι σήμερα, συνέλαβες τὴν πραγματική σου εἰκόνα… (Ἱερὸς Χρυσόστομος)
• Ἂν θέλεις νὰ συνετίσεις τὸν ὑπερήφανο ἄνθρωπο, μὴν μεταχειρίζεσαι πολλὰ λόγια. Ὑπενθύμισε τὸν τὴν ἀνθρώπινη φύση καὶ κάνε τοῦ αὐστηρὲς παρατηρήσεις, λέγοντας τὸν: “Τί ὑπερηφανεύεται γῆ καὶ σποδός;” (Σοφία Σειρὰχ 10,9). Γιὰ ποιὸ λόγο δήλ. ὑπερηφανεύεται τὸ χῶμα καὶ ἡ στάχτη;… (Ἱερὸς Χρυσόστομος)
• Κανένα κακὸ δὲν εἶναι ἴσο μὲ τὴν ὑπερηφάνεια. Μετατρέπει τὸν ἄνθρωπο σὲ δαίμονα, ὑβριστή, βλάσφημο, ἐπίορκο. Ὁ ὑπερήφανος εἶναι πάντοτε μέσα στὴ λύπη, πάντα ἀγανακτεῖ, πάντα ταράζεται… Τίποτα δὲν ὑπάρχει, ὥστε νὰ τοῦ ἱκανοποιεῖ αὐτὸ τὸ πάθος. Ἀκόμη καὶ ἂν δεῖ τὸν βασιλιὰ νὰ σκύβει καὶ νὰ τὸν προσκυνάει, δὲν θὰ ἱκανοποιηθεῖ, ἀλλὰ περισσότερο θὰ κορδώνεται ἀπὸ ὑπερηφάνεια. Διότι, ὅπως ἀκριβῶς οἱ φιλάργυροι, ὅσα καὶ ἂν ἀποκτήσουν, τόσο περισσότερα ἐπιθυμοῦν, ἔτσι ἀπεγνωσμένα καὶ οἱ ὑπερήφανοι, ὅση τιμὴ καὶ ἂν λάβουν, τόση περισσότερη ἐπιθυμοῦν, γιατί μὲ τὸν τρόπο αὐτό, αὐξάνεται καὶ τὸ πάθος τους. Διότι πρόκειται περὶ πάθους, ποὺ δὲν ἔχει ὅρια καὶ τότε μόνο σταματάει, ὅταν ἐξοντώσει αὐτόν, ποὺ ἔχει κυριεύσει. (Ἱερὸς Χρυσόστομος)
• Ὅταν ὁ διάβολος δεῖ, ὅτι δὲν δεχόμαστε εὔκολα γυμνὴ τὴν κακία, ἀλλὰ ἀποφεύγουμε τὴν αἰσχρότητα καὶ ἀσπαζόμαστε τὴν ἐγκράτεια καὶ ὅτι ἀποστρεφόμαστε τὴν πλεονεξία καὶ μισοῦμε τὴν ἀδικία καὶ ὅτι περιφρονοῦμε τὴν τρυφηλότητα καὶ ἀγωνιζόμαστε γιὰ τὴν νηστεία καὶ τὴν προσευχή, ὅτι φροντίζουμε γιὰ τὴν ἐλεημοσύνη, ὅταν λοιπόν, δεῖ ὅλα αὐτά, τότε μηχανεύεται καὶ μεθοδεύει, ἄλλα τεχνάσματα. Μ’ αὐτά, εἶναι δυνατὸν νὰ καταστρέψει ὅλο τὸν πνευματικό μας πλοῦτο καὶ νὰ καταστήσει ἄχρηστες, ὅλες τὶς ἀρετές. Πῶς; Τοὺς πιστούς, ποὺ μὲ μεγάλο κόπο τελικὰ ὑπερνικοῦν τὰ τεχνάσματά του, τοὺς κάνει νὰ ὑπερηφανεύονται γιὰ τὰ κατορθώματά τους καὶ νὰ ἀποβλέπουν πρὸς τὴν ἀνθρώπινη δόξα, γιὰ νὰ τοὺς κάνει ἔτσι νὰ χάσουν τὴν ἀληθινὴ δόξα. Γιατί; Διότι ὅποιος πράττει κάτι πνευματικό, ἀλλὰ ἀποβλέπει στὴν ἀθρώπινη δόξα, ἤδη ἀπὸ τὴν ἀρχὴ χάνει τὸν μισθό του καὶ ὁ Θεὸς δὲν τοῦ ὀφείλει πλέον τίποτε… (Ἱερὸς Χρυσόστομος)
• Ἀφοῦ ὅταν ὑπερηφανεύεσαι γιὰ τὴν ἀρετή, χάνεις τὴν ἀρετή σου, πόσο μᾶλλον μεγαλύτερη ζημιὰ παθαίνεις, ὅταν ὑπερηφανεύεσαι γιὰ τὶς ἁμαρτίες σου. Καὶ αὐτὸ τὸ κακό, εἶναι πολὺ βαρύτερο ἀπὸ τὶς ἴδιες τὶς ἁμαρτίες. (Ἱερὸς Χρυσόστομος)
• Ἐὰν ἐκεῖνος ποῦ ὑπερηφανεύεται γιὰ κάποια καλὴ πράξη του, χάνει τὸ πᾶν, ἐκεῖνος ποῦ ὑπερηφανεύεται, γιὰ τὴν ἁμαρτία του, ποιᾶς τιμωρίας εἶναι ἄξιος; (Ἱερὸς Χρυσόστομος)
• Ἡ ὑπερηφάνεια εἶναι ἀπόδειξη, ὅτι δὲν ἔχουμε μυαλό. Γιὰ ποιὸ πράγμα ἔχεις μεγάλη ἰδέα γιὰ τὸν ἑαυτόν σου; Ἡ ὑπερηφάνεια λοιπὸν γεννιέται ἀπὸ τὴν ἄγνοια καὶ τὴν ἀνοησία. Ὁ πλοῦτος καὶ ἡ πλεονεξία τὴν ἐπαυξάνουν. Τίποτε δὲν ἀποστρέφεται τόσο πολὺ ὁ Θεός, ὅσο τὴν ὑπερηφάνεια… (Ἱερὸς Χρυσόστομος)
• Τίποτα συνήθως δὲν ὁδηγεῖ τόσο στὴν ὑπερηφάνεια, ὅσο ἡ γεμάτη ἀπὸ κατορθώματα ψυχῆ ποὺ ἔχει αὐτοπεποίθηση. (Ἱερὸς Χρυσόστομος)
• Τίποτα δὲν ἀποξενώνει τόσο πολὺ τὸν ἄνθρωπο ἀπὸ τὴ φιλανθρωπία τοῦ Θεοῦ καὶ τὸν παραδίδει στὸ πῦρ τῆς κολάσεως, ὅσο ἡ τυραννία τῆς ἀρρωστημένης ὑπερηφανείας. Ὅταν αὐτὴ ὑπάρχει μέσα μας, εἴμαστε ρυπαροί, ἔστω καὶ ἂν ἔχουμε ἄλλες ἀρετές, ὅπως ἁγνεία, νηστεία, ἐλεημοσύνη, προσευχή. Γιατί λέει ἡ Γραφή: ”είναι ἀκάθαρτος στὰ μάτια τοῦ Κυρίου κάθε ὑπερήφανος” (Παροιμ. 16,5). (Ἱερὸς Χρυσόστομος)
• Τίποτα δὲν ὁδηγεῖ τόσο πολὺ στὴν ἔπαρση καὶ στὴν ὑπερηφάνεια καὶ δὲν ἀποχωρίζει τὸν ἄνθρωπο ἀπὸ τοὺς ἄλλους, ὅσο τὸ νὰ νομίζει, ὅτι εἶναι αὐτάρκης καὶ ὅτι δὲν ἔχει ἀνάγκη ἀπὸ κανέναν! (Ἱερὸς Χρυσόστομος)
• Ἐκεῖνοι ποὺ ὑπερηφανεύονται γιὰ τὰ καλὰ τοὺς ἔργα καὶ ἀγνοοῦν τὴν πίστη στὸν Θεό, μοιάζουν μὲ λείψανα νεκρῶν, ποὺ εἶναι μὲν ντυμένα μὲ ὡραία ροῦχα, ἀλλὰ δὲν ἔχουν τὴν αἴσθηση τῶν ὡραίων αὐτῶν ρούχων. (Ἱερὸς Χρυσόστομος)
• Ἂς μὴν ὑπερηφανευόμαστε, ἀλλὰ ἂς θεωροῦμε ἄχρηστούς τους ἑαυτούς μας, γιὰ νὰ γίνουμε χρήσιμοι… Γιατί ἂν χαρακτηρίσεις τὸν ἑαυτόν σου ἄξιο τιμῆς, χάνεις ἀμέσως τὸν ἠθικό σου χαρακτήρα, ἔστω καὶ ἂν εἶσαι πράγματι ἀξιότιμος. Γιὰ τοῦτο ἐπιβάλλεται, νὰ λησμονεῖς τὰ κατορθώματά σου. (Ἱερὸς Χρυσόστομος)
• Πῶς εἶναι δυνατὸν νὰ σβήσεις τὴν ὑπερηφάνεια; Μὲ τὸ νὰ γνωρίσεις καλὰ τὸν Θεό. Μὲ τὸ νὰ σκέπτεσαι τὴν κόλαση. Μὲ τὸ νὰ σκέπτεσαι αὐτούς, ποὺ εἶναι καλύτεροί σου. Μὲ τὸ νὰ λογαριάζεις, πόσα χρωστᾶς στὸν Θεό… (Ἱερὸς Χρυσόστομος)
• Ὅσοι ἀπὸ χαμηλὲς τάξεις πάρουν ὑψηλὰ ἀξιώματα, εὐκολότερα φουσκώνουν ἀπὸ ὑπερηφάνεια. (Ἱερὸς Χρυσόστομος)
• Περισσότερο ὀφείλει ὁ δίκαιος νὰ φοβᾶται τὴν ὑπερηφάνεια, παρὰ ὁ ἁμαρτωλός. Διότι ὁ ἁμαρτωλὸς ἀναγκαστικὰ ἔχει τὴ συνείδησή του ταπεινή, ἐνῶ ὁ δίκαιος καυχιέται γιὰ τὰ κατορθώματά του. Ὅπως, ἀκριβῶς, καὶ στὰ πλοῖα. Ἐκεῖνοι ποὺ ἔχουν ἄδειο πλοῖο, δὲν φοβοῦνται τὴν ἐπίθεση τῶν πειρατῶν, διότι ἐκεῖνοι δὲν ἔρχονται νὰ διαρρήξουν τὸ πλοῖο ποὺ δὲν ἔχει τίποτα. Ἐνῶ ἐκεῖνοι ποὺ ἔχουν πλοῖο γεμάτο μὲ φορτίο, φοβοῦνται τοὺς πειρατές, διότι ὁ πειρατὴς πηγαίνει ἐκεῖ ποὺ ὑπάρχει χρυσάφι, ποὺ ὑπάρχει ἀσήμι, ποὺ ὑπάρχουν πολύτιμα πετράδια. Ἔτσι καὶ ὁ διάβολος, δὲν ἀπειλεῖ εὔκολα τὸν ἁμαρτωλό, ἀλλὰ τὸν δίκαιο, ὅπου ὑπάρχει πλοῦτος πολύς. Ἐπειδὴ πολλὲς φορὲς ἡ ὑπερηφάνεια προέρχεται ἀπὸ τὴν ἐχθρότητα τοῦ διαβόλου, εἶναι ἀπαραίτητο νὰ εἴμαστε προσεκτικοί. (Ἱερὸς Χρυσόστομος)
• Ἡ ὑπερηφάνεια, φουσκώνει μὲ κούφιο ἀέρα τὴν ψυχὴ καὶ τὴν βαραίνει• σέρνει τὸν ἄνθρωπο εὔκολα κάτω στὴ γῆ. Θυμήσου τὸν Φαρισαῖο καὶ τὸν τελώνη. Ὁ πρῶτος, φορτωμένος μὲ δικαιοσύνη καὶ ὑπερηφάνεια, προσευχόταν μὲ τὰ ἑξῆς λόγια: «Θεέ μου σ’ εὐχαριστῶ, γιατί δὲν εἶμαι ὅπως οἱ ἄλλοι ἄνθρωποι, ποὺ εἶναι ἅρπαγες, ἄδικοι, μοιχοί, ἢ καὶ ὅπως αὐτὸς ὁ τελώνης. Ἐγὼ νηστεύω δυὸ φορὲς τὴν ἑβδομάδα καὶ δίνω τὸ δέκα τοὶς ἑκατὸ ἀπὸ ὅσα ἀποκτῶ». Πῶ, πῶ μέγεθος μανίας! Δὲν τοῦ ἔφτασαν ὅλοι οἱ ἄνθρωποι, γιὰ νὰ χορτάσει τὴν ὑπερηφάνειά του• ὅρμησε μὲ μεγάλη παραφροσύνη καὶ ἐναντίον τοῦ τελώνη, ποὺ στεκόταν δίπλα του. (Ἱερὸς Χρυσόστομος)
• Ὁ βασιλιὰς Ἡρώδης μιλοῦσε στὸ λαό. Καὶ τὸ πλῆθος φώναζε: ”Αυτή ἡ φωνὴ εἶναι τοῦ Θεοῦ, ὄχι ἀνθρώπινη”. Καὶ ἀμέσως ἄγγελος Κυρίου τὸν πάταξε. Ἄρχισαν νὰ τὸν τρῶνε τὰ σκουλήκια καὶ ξεψύχησε. Ἀμέσως ἡ Θεία τιμωρία, τὸν ἐπισκέφτηκε. Γιατί; Γιὰ τὴν ὑπερηφάνειά του. Μὰ γιατί; Τί ἔφταιγε ἐκεῖνος, ἐπειδὴ ὁ λαὸς φώναζε καὶ τὸν ἐπευφημοῦσε; Διότι ἀποδέχτηκε μέσα τοῦ τὴν ἐπευφημία καὶ θεώρησε τὸν ἑαυτὸν τοῦ ἄξιο, μία τέτοιας κολακείας. Ἀπ’ αὐτὸ διδάσκονται κυρίως, ὅσοι κολακεύουν ἀνόητα. (Ἱερὸς Χρυσόστομος)
• Εἶναι ἐξίσου κακὰ ἐνώπιον τοῦ Θεοῦ, τόσο τὸ νὰ εἶναι κανεὶς ἐμπαθὴς στὴν πράξη ἀπὸ ἀκόλαστη προαίρεση, ὅσο καὶ τὸ νὰ ὑπερηφανεύεται γιὰ τὶς ἀρετές του ἀπὸ πνεῦμα ὑπεροψίας. Ὅπως δηλαδὴ τὶς πράξεις τοῦ πρώτου ποὺ γίνονται κρυφὰ εἶναι ντροπὴ καὶ νὰ τὶς ἀναφέρει κανείς, ἔτσι καὶ τοῦ δευτέρου ἡ ὑψηλοφροσύνη, εἶναι βδέλυγμα μπροστὰ στὸν Θεό. (Ἅγιος Νικήτας ὁ Στηθάτος)
• Τὸ πάθος τῆς ὑπερηφάνειας ἀποτελεῖται ἀπὸ δυὸ ἄγνοιες καὶ δυὸ ἄγνοιες ἑνωμένες μαζί, ἀποτελοῦν μία φρόνηση συγκεχυμένη. Γιατί ὑπερήφανος εἶναι μόνο ἐκεῖνος ποὺ ἀγνόησε καὶ τὴ θεία βοήθεια καὶ τὴν ἀνθρώπινη ἀσθένεια. Ἄρα λοιπὸν ὑπερηφάνεια εἶναι στέρηση θείας καὶ ἀνθρώπινης γνώσεως. Γιατί μὲ δυὸ ἀρνήσεις τῶν ἀληθινῶν ἄκρων, γίνεται μία καὶ ψεύτικη κατάφαση. (Ἅγιος Μάξιμος ὁ Ὁμολογητής)
• Οὔτε ὁ ὑπερήφανος ἔχει ἐπίγνωση τῶν ἐλαττωμάτων του, οὔτε ὁ ταπεινὸς τῶν ἀρετῶν του. Τὸν πρῶτο τὸν καλύπτει κακὴ ἀνοησία, ἐνῶ τὸν ἄλλον θεάρεστη ἄγνοια. (Ἅγιος Ἠλίας ὁ Πρεσβύτερος)
• Ἡ γαστριμαργία προσπαθεῖ νὰ διαφθείρει τὴν ἐγκράτεια. Ἡ πορνεία, τὴν σωφροσύνη. Ἡ φιλαργυρία τὴν ἀκτημοσύνη. Ὁ θυμός, τὴν πραότητα. Καὶ ὅλα τὰ ὑπόλοιπα εἴδη τῆς κακίας, ”προσπαθούν” νὰ διαφθείρουν τὶς ἀντίθετες ἀρετές. Ἡ ὑπερηφάνεια ὅμως, ὅταν κυριεύσει τὴν ἄθλια ψυχή, σὰν φοβερότατος τύρρανος ποὺ κατέλαβε μία μεγάλη καὶ δοξασμένη πόλη, τὴν καταστρέφει ὁλόκληρη καὶ τὴν κατεδαφίζει ἀπὸ τὰ θεμέλια. Μάρτυρας γί? αὐτὸ εἶναι ὁ ἄγγελος ἐκεῖνος (διάβολος), ποὺ ἔπεσε ἀπὸ τὸν οὐρανὸ ἐξαιτίας τῆς ὑπερηφάνειάς του, ὁ ὁποῖος ἂν καὶ δημιουργήθηκε ἀπὸ τὸν Θεὸ καὶ στολίστηκε ἀπὸ Αὐτὸν μὲ κάθε ἀρετὴ καὶ σοφία, δὲν θέλησε νὰ τὰ ἀποδίδει ὅλα αὐτὰ στὸν Κύριο, ἀλλὰ στὴ δική του φύση. (Ἅγιος Κασσιανός ο Ρωμαῖος)
• Ἡ ὑπερηφάνεια εἶναι ἡ βασίλισσα ὅλων τῶν ἁμαρτιῶν καὶ μόλις νικήσει τὸν ἄνθρωπο καὶ αἰχμαλωτίσει τὴν καρδιά του, τὸν παραδίδει στὴν ἐξουσία τῶν στρατηγῶν της, γιὰ νὰ τὸν θανατώσουν. (Ἅγιος Γρηγόριος ὁ Διάλογος)
• Ὅπως ἡ ταπείνωση εἶναι σημεῖο τῶν ἐκλεκτῶν του Θεοῦ, ποὺ πρόκειται νὰ ἀπολαύσουν τὴν Οὐράνια Βασιλεία, ἔτσι καὶ ἡ ὑπερηφάνεια εἶναι ἀψευδὴς μαρτυρία τῶν κολασμένων, γιατί ἔτσι θὰ ταπεινωθοῦν στὸν ἅδη καὶ θὰ τιμωροῦνται αἰώνια. (Ἅγιος Γρηγόριος ὁ Διάλογος)
• Τὸ νὰ φαντάζεται κανεὶς πὼς εἶναι κάτι, ἀφαιρεῖ τὸ μεγαλύτερο μέρος καὶ αὐτοῦ ποὺ εἶναι στὴν πραγματικότητα. (Ἅγιος Γρηγόριος ὁ Θεολόγος)
• Μόνο ὁ ταπεινὸς ἀσχολεῖται μὲ τὸν ἑαυτόν του. Ὁ ὑπερήφανος ἀσχολεῖται μὲ τοὺς ἄλλους. (Ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς)
• Σκέψου ὅτι ὁ Θεός σου καὶ Βασιλιάς, ἀλλὰ καὶ Υἱὸς τοῦ Θεοῦ, κένωσε τὸν ἑαυτὸ Τοῦ παίρνοντας μορφὴ δούλου, ὅτι ἔγινε φτωχὸς καὶ συγκαταριθμήθηκε μεταξὺ τῶν ἀτίμων καὶ Σταυρώθηκε. Ἂν ἔτσι ἔγινε μὲ τὸ Θεό, ἐσὺ ὁ ἄνθρωπος ποὺ ἀποτελεῖσαι ἀπὸ σάρκα καὶ αἷμα, ποὺ εἶσαι χῶμα καὶ στάχτη καὶ ποὺ – ἀλοίμονο – δὲν ἔχεις τίποτε τὸ ἀγαθό, ἀλλὰ εἶσαι τελείως ἀκάθαρτος, πὼς ἔχεις μεγάλη ἰδέα καὶ ἀλαζονεύεσαι; (Ἅγιος Μακάριος ὁ Αἰγύπτιος)
• Δυὸ καὶ τρεῖς καὶ τέσσερις φορὲς κάθε μέρα, φέρνω στὸ νοῦ μου τὶς ἁμαρτίες, ποὺ ἔκανα τὸν καιρὸ τῆς ἀποστασίας μου. Καὶ ὅσο τὶς σκέφτομαι, τόσο σπαράζει ἡ ψυχή μου, γιατί χωρὶς ἀμφιβολία, δὲν βρίσκω, πὼς ἔκανα ποτὲ κάτι ἀρεστὸ στὸ Θεό. Ὅταν πάλι ἀκούω κανέναν ἔπαινο γιὰ μένα, ἐξουθενώνω καὶ τὸν ἑαυτόν μου καὶ τὸν ἔπαινο. Ἐσὺ λόγω χάρη, μὲ ἐπαινεῖς μία-δυὸ φορὲς τὴν ἑβδομάδα; Ἐγὼ ὅμως ἀπὸ τὴν ἄλλη, ἀδιάκοπα βρίζω τὸν ἑαυτόν μου καὶ τὸν ἐξευτελίζω καὶ τὸν σιχαίνομαι σὰν ψόφιο σκυλί, σκουλικιασμένο καὶ βρωμισμένο. Νὰ γιατί λοιπὸν δὲν ὑπερηφανεύομαι… (Ἅγιος Νήφων)
• Μία εἶναι ἡ ἁμαρτία, ἡ ὑπερηφάνεια. (Ἅγιος Συμεὼν ὁ Νέος Θεολόγος)
• Ἡ ἀλαζονεία εἶναι ἕνα ζευγάρι ξυλοπόδαρα, ποὺ ψηλώνουν τὸν ἄνθρωπο, χωρὶς νὰ τὸν μεγαλώνουν. (Μέγας Βασίλειος)
• Περιττὴ εἶναι ἡ νηστεία, ἄσκοπος εἶναι ἡ παρθενία, μάταιη εἶναι ἡ φιλανθρωπία, οὐτοπία εἶναι ἡ προσευχή, ἐμπαιγμὸς εἶναι ἡ πίστη καὶ κάθε ἀρετή, ὅταν συνοδεύεται μὲ ὑπερηφάνεια. (Μέγας Βασίλειος)
• Μὴν ζητᾶς ὑπεροχή, ἀλλὰ νὰ ἀναγνωρίζεις τὴν ἰσότητα τῆς φύσης καὶ νὰ ἀγαπᾶς νὰ εἶσαι ἰσότιμος πρὸς ἐκείνους, ποὺ φαίνονται ὅτι ὑστεροῦν κάπως ἀπέναντί σου. (Μέγας Βασίλειος)
• Ἡ κατὰ Θεὸ καύχηση εἶναι, ὅταν κάποιος ἀποδίδει τὰ κατορθώματά του, ὄχι στὸν ἑαυτόν, ἀλλὰ στὸν Θεό. (Μέγας Βασίλειος)
• Ἡ ὑπερηφάνεια γεννάει τὴν φιλοδοξία. Ἡ φιλοδοξία γεννάει τὴν φιληδονία. Ἡ φιληδονία γεννάει τὴ γαστριμαργία καὶ τὴν πορνεία. Ἡ πορνεία γεννάει τὴν ὀργή, ποὺ ἀφαιρεῖ τὴ θέρμη τῆς καρδιᾶς καὶ εἶναι καταστροφὴ γιὰ κάθε ἀρετή. Ἡ ὀργὴ γεννάει τὴ μνησικακία, ποὺ ἀπομακρύνει τὴν πνευματικὴ θέρμη. Ἡ μνησικακία γεννάει τὴ σκοτεινὴ καὶ μοχθηρὴ βλασφημία. Ἡ βλασφημία γεννάει τὴν ἄκαιρη λύπη, ποὺ σὰν σκουριὰ κατατρώει τὸν ἄνθρωπο. Ἡ λύπη γεννάει τὴν ἄλογη ἀναίδεια. Ἡ ἀναίδεια γεννάει τὴ ματαιοδοξία, ποὺ βάζει τὸν ἄνθρωπο νὰ ἐπιδεικνύει τὶς ἀρετές του, χάνοντας ἔτσι τὸ μισθό του. Ἡ ματαιοδοξία γεννάει τὴν ἀκατάσχετη φλυαρία. Ἡ φλυαρία γεννάει τὴν ἀργολογία, τὸ ψέμα, τὴ συκοφαντία, τὴν κατάκριση, τὸν διασκορπισμὸ τοῦ νοῦ, τὴν αἰχμαλωσία, τὴν ἀπελπισία. Καὶ ἡ ἀπελπισία γεννάει τὰ ἐφιαλτικὰ ὄνειρα. (Ὅσιος Παϊσιος Βελιτσκόφσκυ)
• Εἶναι προτιμότερο νὰ ἁμαρτήσουμε καὶ νὰ μετανοήσουμε, παρὰ νὰ διορθωθοῦμε καὶ νὰ ὑψηλοφρονήοσυμε. (Ὅσιος Παϊσιος Βελιτσκόφσκυ)
• Τὸ πρῶτο βῆμα γιὰ τὴν ὑπερηφάνεια εἶναι ἡ κενοδοξία, ἡ πεποίθηση δήλ. ὅτι εἶμαι κάτι. Τὸ δεύτερο εἶναι ἡ οἴηση, ἡ συναίσθηση δήλ. τοῦ ὅτι ὄχι ἁπλῶς εἶμαι κάτι, ἀλλὰ κάτι σπουδαῖο ἐνώπιον Θεοῦ καὶ ἀνθρώπων. Ἀπὸ τὴν κενοδοξία καὶ τὴν οἴηση γεννιέται πλῆθος ὑπερήφανων λογισμῶν, βδελυκτῶν στὸν Θεό. Ἡ αὐτογνωσία καὶ ἡ βίωση τῆς μηδαμινότητάς μας μπορεῖ ἐδῶ νὰ βοηθήσει. Συχνὰ ἂς φέρνουμε στὴν μνήμη μας σφάλματα τοῦ παρελθόντος καὶ ἂς κατακρίνουμε τὸν ἑαυτό μας γι’ αὐτά. (Ἅγιος Θεοφάνης ὁ Ἔγκλειστος)
• Μία ψυχὴ ποὺ δίνει στὸν ἑαυτὸν τῆς ἀξία, μοιάζει μὲ τὸν κόρακα τοῦ Αἰσώπου, ποὺ ἀκούγοντας τὶς κολακεῖες τῆς ἀλεπούς, γιὰ τὴν “ὡραία” τοῦ φωνή, ἄνοιξε τὸ στόμα καὶ τοῦ ἔπεσε τὸ τυρί… (Ἅγιος Θεοφάνης ὁ Ἔγκλειστος)
• Στὸ Κίεβο ἀσκήτευε κάποτε κάποιος μὲ πολλὴ νηστεία καὶ μόνωση. Τὸν πολέμησε ὅμως ὁ ἐγωισμὸς καὶ ἄλλα πάθη. Πῆγε λοιπὸν καὶ ἐξομολογήθηκε τοὺς λογισμούς του στὸν Στάρετς Παρθένιο. Ἐκεῖνος τοῦ ἔδωσε χρήματα καὶ τὸν ἔστειλε στὴν ἀγορὰ λέγοντας: «Ἀγόρασε κρέας καὶ φάγε τὸ μπροστὰ στοὺς ἄλλους». Ὁ ἀσκητὴς ἀκολούθησε τὴν συμβουλὴ τοῦ Στάρετς καὶ ὅλοι οἱ πειρασμοὶ τοῦ φύγανε. Νὰ πὼς οἱ Πατέρες πολεμοῦσαν τὴν ὑπερηφάνεια. Συχνὰ νὰ ἐλέγχετε καὶ ἐσεῖς τὸν ἑαυτόν σας στὸ σημεῖο αὐτό. Λένε, ὅτι ἡ ὑπερηφάνεια εἶναι κλέφτης ποὺ βρίσκεται μέσα στὸ σπίτι. Ἔρχεται συχνὰ σὲ συνεννόηση μὲ τοὺς ἐξωτερικοὺς κλέφτες, τοὺς ἀνοίγει πόρτες καὶ παράθυρα καὶ ἐκεῖνοι μπαίνουν καὶ ἁρπάζουν κάθε θησαυρό. (Ἅγιος Θεοφάνης ὁ Ἔγκλειστος)
• Ἡ φιλαυτία καὶ ἡ ὑπερηφάνεια ἀποκαλύπτονται ἰδιαίτερα μὲ τὴν ἀνυπομονησία καὶ τὸν ἐκνευρισμό μας. Αὐτὸ φανερώνεται ἀπὸ τὸ γεγονός, ὅτι δὲν μποροῦμε νὰ ὑπομένουμε θεληματικᾶ, ἢ ἔστω καὶ ἀθέλητα, ἀκόμα καὶ τὴν παραμικρότερη θλίψη πού μας προξενοῦν οἱ ἄλλοι. (Ἅγιος Ἰωάννης τῆς Κροστάνδης)
• Ὁ ὑπερήφανος καὶ κακότροπος ἄνθρωπος, βλέπει μόνο ὑπερηφάνεια καὶ κακία στοὺς ἄλλους. Χαίρεται ὅταν ἀκούει τοὺς ἄλλους, νὰ μιλᾶνε ἄσχημα γιὰ τοὺς γνωστούς τους καὶ ἰδιαίτερα γιὰ ἐκείνους, ποὺ ζοῦνε πλούσια καὶ εὐτυχισμένα. Καὶ ὅσο χειρότερα ἀκούει νὰ μιλᾶνε γι’ αὐτούς, τόσο περισσότερο χαίρεται. Θέλει νὰ ἀκούει, πὼς οἱ ἄλλοι εἶναι κακοί, ἐνῶ ὁ ἴδιος σὲ σύγκριση μαζί τους εἶναι τέλειος. (Ἅγιος Ἰωάννης τῆς Κροστάνδης)
• Ὁ ἄνθρωπος μπορεῖ νὰ ἀναγνωρίσει ἂν εἶναι ὑπερήφανος ἢ ταπεινός, ἀπὸ τὴν ποιότητα τῶν λογισμῶν καὶ τῶν αἰσθημάτων ποὺ ἔχει τὴν ὥρα τῆς προσευχῆς. Ὅσο πιὸ εὐαίσθητος εἶναι, τόσο πιὸ θερμὴ εἶναι ἡ προσευχή του, τόσο πιὸ ταπεινὸς εἶναι ὁ ἴδιος. Ἀντίθετα, ὅσο πιὸ ἀναίσθητη καὶ ψυχρὴ εἶναι ἡ προσευχή του, τόσο πιὸ ὑπερήφανος εἶναι ὁ ἴδιος. (Ἅγιος Ἰωάννης τῆς Κροστάνδης)
• Ὅποιος δηλητηριάστηκε ἀπὸ τὸ μικρόβιο τῆς ὑπερηφάνειας, δείχνει περιφρόνηση σ’ ὅλα, ἀκόμα καὶ στὰ Θεῖα καὶ τὰ Ἱερά. Ἡ ὑπερηφάνεια καταστρέφει ἢ μολύνει κάθε καλὴ σκέψη, λόγο ἢ πράξη, κάθε ἔργο τοῦ Δημιουργοῦ. Εἶναι ἡ νεκρικὴ ἀνάσα τοῦ σατανᾶ. (Ἅγιος Ἰωάννης τῆς Κροστάνδης)
• Θέλεις μὲ εἰλικρίνεια νὰ νικήσεις τὴν ὑπερηφάνεια; Νὰ τί πρέπει νὰ κάνεις: Νὰ ἀγαπήσεις τὴ σιωπή. Νὰ ζεῖς στὴν ἀφάνεια, ἀποκρύπτοντας ἀπὸ τοὺς ἀνθρώπους τὰ καλὰ ἔργα καὶ τοὺς πνευματικοὺς κόπους σου. Νὰ σηκώνεις ἀγόγγυστα τοὺς ἐλέγχους, τὶς ἀτιμίες, τὶς λοιδορίες καὶ τὴν περιφρόνηση τῶν ἀνθρώπων, καθὼς καὶ τὰ παιδαγωγικὰ ραπίσματα τοῦ Θεοῦ. Νὰ θυμᾶσαι τὰ πολλά σου ἁμαρτήματα καὶ νὰ συντρίβεσαι γί΄ αὐτά. Νὰ μελετᾶς καὶ νὰ θαυμάζεις τὰ ὑπερφυσικὰ κατορθώματα τῶν Ἁγίων του Θεοῦ. Νὰ καλλιεργεῖς τὴν ἐσωτερικὴ αὐτομεμψία. Νὰ ἀποφεύγεις τοὺς ἐπαίνους σὰν τὴ φωτιά. Τέλος, νὰ κρατᾶς πάντοτε στὸν νοῦ σου τὴ μνήμη τοῦ φοβεροῦ δικαστηρίου τοῦ Κυρίου, ἐκεῖ ποὺ ὅλοι οἱ ὑπερήφανοι, θὰ ταπεινωθοῦν ὁριστικά. (Ἅγιος Δημήτριος τοῦ Ροστώφ)
• Ἂν πραγματικὰ γνώριζες τὸν ἑαυτόν σου, δὲν θὰ ἤσουν ὑπερήφανος. Ἡ ἔλλειψη τῆς αὐτογνωσίας, σὲ ὁδηγεῖ στὴν ὑπερηφάνεια. (Ἅγιος Δημήτριος τοῦ Ροστώφ)
• Ὅσες ἀρετὲς κατόρθωσες χωρὶς τὸν νοῦ, αὐτὲς μόνο εἶναι δικές σου, ἀφοῦ ὁ νοῦς σου εἶναι δῶρο τοῦ Θεοῦ. Ὅσα σπουδαῖα πράγματα κατασκεύασες χωρὶς τὴ χρήση τῶν μελῶν τοῦ σώματός σου, αὐτὰ μόνο ὀφείλονται σὲ σένα, ἀφοῦ τὸ σῶμα σου εἶναι δημιούργημα τοῦ Θεοῦ. Ὅσα κατορθώματα πέτυχες πρὶν γεννηθεῖς, γι’ αὐτὰ μόνο σου ἀνήκει ἔπαινος, ἀφοῦ τὰ μετὰ τὴν γέννησή σου, καθὼς ἐπίσης καὶ αὐτὴ τὴν γέννηση, σοὺ τὰ χάρισε ὁ Θεός. Λοιπόν, τί ἔχεις δικό σου γιὰ νὰ ὑπερηφανεύεσαι; (Ἅγιος Δημήτριος τοῦ Ροστώφ)
• Πουθενὰ δὲν θὰ βρεῖς τόση ἀνάπαυση, ὅση μέσα στὴν ταπείνωση. Πουθενὰ δὲν θὰ βρεῖς τόση ταραχή, ὅση μέσα στὴν ὑπερηφάνεια. (Ἅγιος Δημήτριος τοῦ Ροστώφ)
• Κοίτα παραλογισμός: Τὰ ἀναρίθμητα κακὰ ἔργα σου, δὲν θέλεις σὲ κανέναν νὰ τὰ κοινοποιήσεις. Καὶ ἕνα μικρὸ καλὸ σ’ ὅλους τὸ λές. γιὰ νὰ θρέψεις μὲ τοὺς ἐπαίνους ποὺ θὰ ἀκούσεις, τὴν ματαιοδοξία σου. Δὲν σοῦ εἶναι ἀρκετό, ποὺ τὸ καλὸ αὐτὸ ἔργο, εἶναι γνωστὸ καὶ εὐπρόσδεκτο στὸν Θεό; Ἄλλοι ἔκαναν πλῆθος ἀγαθοεργιῶν: Σκόρπισαν τὴν περιουσία τους στοὺς φτωχούς, φώτισαν τὸν κόσμο, ἔσωσαν πολλὲς ψυχές. Καὶ ὅμως δὲν καυχήθηκαν γιὰ ὅλα αὐτά. Καὶ ἐσὺ ποῦ δὲν ἔκανες κάτι σπουδαῖο, κομπάζεις ἀσυλλόγιστα μὲ τὸ τίποτα;… (Ἅγιος Δημήτριος τοῦ Ροστώφ)
• Καυχήθηκε ὁ Δαβὶδ γιὰ τὰ πλήθη τοῦ λαοῦ του καὶ τὸν εἶδε ν’ ἀφανίζεται ἀπὸ τὸ φοβερὸ θανατικό. Καυχήθηκε ὁ Ἐζεκίας γιὰ τὰ πλούτη του καὶ ἔχασε ὅλους τους θησαυρούς του. Καυχήθηκε ὁ Ναβουχοδονόσορ γιὰ τὴ Βαβυλώνα του καὶ ἔχασε τὰ λογικά του. Καλύτερα νὰ μὴν κάνεις τίποτε ἀξιόλογο καὶ νὰ εἶσαι γι’ αὐτὸ ταπεινός, παρὰ νὰ καυχᾶσαι γιὰ τὶς ὅποιες ἐπιτυχίες σου. Ὁ Φαρισαῖος ἔκανε καλὰ ἔργα, ἀλλὰ ὅταν καυχήθηκε γι’ αὐτὰ καταστράφηκε… Ὁ τελώνης δὲν ἔκανε τίποτε καλό, σώθηκε ὅμως μὲ τὴν ταπείνωσή του. Διότι, ὅπως εἶπε ὁ Κύριος, “κατέβη οὗτος δεδικαιωμένος εἰς τὸν οἶκον αὐτοῦ ἡ γὰρ ἐκεῖνος” (Λούκ. 18. 14). (Ἅγιος Δημήτριος τοῦ Ροστώφ)
• Ἡ ὑπερηφάνεια ταράζει τὰ νεῦρα, θερμαίνει τὸ αἷμα, διεγείρει τὴ φαντασία, συντηρεῖ τὴ ζωὴ τῆς πτώσεως. Ἡ ταπείνωση γαληνεύει τὰ νεῦρα, κατευνάζει τὴν κυκλοφορία τοῦ αἵματος, καταπαύει τὴν ὀνειροπόληση, τερματίζει τὴ ζωὴ τῆς πτώσεως, δίνει τὴ ζωὴ ποὺ ἔφερε ὁ Ἰησοῦς Χριστός. (Ἅγιος Ἰγνάτιος Μπριαντσιανίνωφ)
• Ἐσεῖς ποὺ θεωρεῖτε τοὺς ἑαυτούς σας νὰ ἀξίζουν ἐπίγειες καὶ οὐράνιες ἀνταμοιβές. Γιὰ σένα ἡ κόλαση, εἶναι πιὸ ἐπικίνδυνη, παρὰ σὲ στυγεροὺς ἁμαρτωλούς, διότι τὸ χειρότερο ἁμάρτημα ἀπ’ ὅλα εἶναι ἡ ὑπερηφάνεια, ἡ αὐτοπεποίθηση, ἡ μεγάλη ἰδέα γιὰ τὸν ἑαυτό μας. (Ἅγιος Ἰγνάτιος Μπριαντσιανίνωφ)
• Καὶ ὅταν κατὰ τὸ θέλημα τοῦ Κυρίου θὰ βαστάζεις τὸν σταυρό σου, ἂν τότε σου γεννηθεῖ ὑπερήφανος λογισμός, (πὼς τάχα ἐσὺ δὲν εἶσαι σὰν τοὺς ἄλλους, ἄλλα πὼς ἐσὺ εἶσαι σταθερός, εὐσεβής, πιστός, ὁ καλύτερος ἀπὸ τοὺς φίλους καὶ τοὺς γνωστούς σου!), ξερρίζωσε’ἒ τὸν ἀπὸ τὴν καρδιά σου τὸν λογισμὸ αὐτό, ὅσο πιὸ γρήγορα μπορεῖς. Γιατί ἕνας τέτοιος λογισμὸς εἶναι ἱκανὸς νὰ σοῦ καταστρέψει ὅλες σου τὶς ἀρετές. (Ἅγιος Ἰννοκέντιος Μόσχας)
• Μολονότι ἡ ματαιοδοξία καὶ ἡ ὑπερηφάνεια προέρχονται ἀπὸ τὴν ἴδια ζύμη καὶ ἔχουν τὰ ἴδια χαρακτηριστικά, ἐντούτοις τὸ ἔργο τους καὶ τὰ γνωρίσματά τους διαφέρουν. Ἡ ματαιοδοξία προσπαθεῖ νὰ ἀποσπάσει τὸν ἔπαινο τῶν ἀνθρώπων, γι’ αὐτὸ καὶ συχνὰ ἐξευτελίζεται καὶ θέλει νὰ γίνεται ἀρεστὴ στοὺς ἀνθρώπους, ἐνῶ ἡ ὑπερηφάνεια ἀποπνέει ἀλαζονεία καὶ ἔλλειψη σεβασμοῦ πρὸς τοὺς ἄλλους, μολονότι καὶ αὐτὴ ἀρέσκεται στοὺς ἐπαίνους. (Ἅγιος Ἀμβρόσιος τῆς Ὄπτινα)
• Στὸν Θεὸ εἶναι περισσότερο ἀρεστὸς ὁ μετανοημένος ἁμαρτωλός, παρὰ ὁ καυχόμενος ἄνθρωπος, ὁ ὁποῖος δὲν ἁμάρτησε. Καλύτερα ἀφοῦ ἁμαρτήσεις, νὰ μετανοήσεις, παρὰ νὰ μὴν ἔχεις ἁμαρτήσει καὶ νὰ καυχιέσαι γι’ αὐτό. Ὁ Φαρισαῖος ἀπεῖχε τῆς ἁμαρτίας, ἀλλὰ λόγω τῆς ἀλαζονείας του καὶ τῶν ἐπικρίσεών του κατὰ τοῦ τελώνη, ἔχασε ἐνώπιον τοῦ Θεοῦ τὸ δίκιο του, ἐνῶ ὁ τελώνης, ἂν καὶ ἐξόχως ἁμαρτωλός, μέσω τῆς ταπεινόφρονος παραδοχῆς καὶ τῶν ἐπικρίσεων ποὺ δέχτηκε ἀπὸ τὸν Φαρισαῖο, ὄχι μόνο ἔλαβε ἄφεση ἁμαρτιῶν, ἀλλὰ καὶ ἀπέσπασε τὴν συγγνώμη τοῦ Φαρισαίου. (Ἅγιος Ἀμβρόσιος τῆς Ὄπτινα)
• Γνωρίσματα τῆς ταπεινοφροσύνης καὶ τῆς ὑπερηφάνειας, ἂς εἶναι γιὰ σένα τὰ ἀκόλουθα: ἡ ὑπερηφάνεια ὅλους τους κατακρίνει, τοὺς μέμφεται καὶ βρίσκει μέσα τοὺς τὴ μαυρίλα, ἐνῶ ἡ ταπεινοφροσύνη βλέπει μόνο τὴ δική σου κακία καὶ δὲν τολμᾶ νὰ κρίνει κανέναν. (Ἅγιος Μακάριος της Ὄπτινα)
• Ἡ ὑπερηφάνεια εἶναι φοβερή, ὅταν δὲν τὴν ἀντιλαμβανόμαστε. Ἂν ὅμως τὴν ἀντιληφτοῦμε καὶ μετανοήσουμε καὶ ἐκδηλώσουμε τὴν συντριβή μας, τότε ὁ Θεός, δὲν θὰ τὴν θεωρήσει ἁμάρτημα. (Ἅγιος Ἀνατόλιος τῆς Ὄπτινα)
• Ἂν ἐκδηλώνονται ἔντονα ὀργὴ καὶ γογγυσμοί, αὐτὸ ἀποτελεῖ σίγουρη ἔνδειξη τῆς ὑπερήφανης ψυχῆς. Ἠρέμησε, μέμψου τὸν ἑαυτόν σου καὶ ὁ Κύριος ἔχει τὴν δύναμη νὰ τείνει χείρα βοηθείας καὶ νὰ σὲ παρηγορήσει. (Ἅγιος Ἀνατόλιος τῆς Ὄπτινα)
• Δύσκολα ζητᾶ συγγνώμη, ὅποιος εἶναι ὑπερήφανος. Καὶ ὁ διάβολος ἐπίσης δὲν ξέρει καὶ δὲν ἀρέσκεται νὰ ζητᾶ συγγνώμη. (Ἅγιος Ἀνατόλιος τῆς Ὄπτινα)
• Ἄνθρωπος μὲ μεγάλες ἀρετὲς ἀλλὰ ὑπερήφανος, μοιάζει μὲ τεράστιο καράβι, φορτωμένο μὲ κάθε εἴδους θησαυρούς, ποὺ ὅμως δὲν μπαίνει στὸ λιμάνι, ἀλλὰ βυθίζεται μεσοπέλαγα. (Ὅσιος Βαρσανούφιος τῆς Ὄπτινα)
• Ἕνας ἄνθρωπος ποὺ στερεῖται ταπεινοφροσύνης, εἶναι στὸ ἔλεος τῶν σκοτεινῶν δυνάμεων. Ἀνὰ πάσα στιγμή, ὁ Σατανᾶς διαταράσσει τὸ μυαλό του, διαστρεβλώνοντας τὰ λόγια καὶ τὶς πράξεις του. Ἕνας τέτοιος ἄνθρωπος πάντα δικαιολογεῖ τὸν ἑαυτό του, ἀνίκανος νὰ μετανόησει. Ἡ ἀλλαγὴ εἶναι νὰ ὁμολογήσει τὴν ἐνοχή του νὰ δεῖ τὴ μετάνοιά του, νὰ μετανόησει καὶ νὰ δεχτεῖ τὴν ταπεινότητα. (Στάρετς Ἠλίας τῆς Ὄπτινα)
• Κάποτε στὸν γέροντα Σιλουανὸ ὁ διάβολος ἐμφανίστηκε μπροστά του. Ὁ διάβολος εἶναι ἕνα πνεῦμα, ποὺ μπορεῖ νὰ ὑλοποιηθεῖ μόνο σύμφωνα μὲ τὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ. Ὁ ἐρημίτης ἀναρωτιόταν, γιατί ἐνῶ προσεύχεται ὁ διάβολος ἦταν μπροστά του καὶ δὲν ἐξαφανίστηκε. Ὁ Κύριος του ἀποκάλυψε: αὐτὸ ὀφείλεται στὴν πνευματικὴ ὑπερηφάνεια. Καὶ γιὰ νὰ μὴν τὸ ἔχει, ἔπρεπε νὰ θεωρεῖ τὸν ἑαυτὸ τοῦ μικρότερο καὶ πιὸ ἁμαρτωλό: γιὰ τὶς ἁμαρτίες τοῦ εἶναι ὁ κληρονόμος τῆς κόλασης. Ἂν ὁ Κύριός μας ἔχει δώσει κάτι, τότε πρέπει νὰ συνειδητοποιήσουμε ὅτι ὅλα τὰ ταλέντα μας, ἐπίγεια καὶ πνευματικὰ – εἶναι ἀπὸ τὸ Θεό. Δὲν μποροῦμε νὰ εἴμαστε ὑπερήφανοι γιὰ τίποτα. Οὔτε ὑλικὰ ἀγαθά, οὔτε ψυχικὰ ἐπιτεύγματα οὔτε ὁποιεσδήποτε ἀξίες – δὲν ὑπάρχει πλοῦτος στὴ γῆ. Ὁ Κύριος δίνει, σύμφωνα μὲ τὸ ἔλεός Του. Δὲν ὑπάρχει ταλέντο, καμμία δύναμη, καμμία δουλειὰ – τίποτα δὲν εἶναι δικό μας, ἀλλὰ μόνο ἡ Χάρη τοῦ Θεοῦ. Ἑπομένως, ὅλα τὰ πνευματικὰ πράγματα ποὺ ἔλαβε ὁ ἐρημίτης Σιλουανὸς μέσω τῆς ἐμφάνισης τοῦ Σωτήρα εἶναι ὅλα τὸ ἔλεος τοῦ Θεοῦ. (Στάρετς Ἠλίας τῆς Ὄπτινα)
• Ἡ ὑπερηφάνεια καὶ ὁ ἐγωισμὸς πολεμοῦνται μὲ τὴν μνήμη θανάτου. (Στάρετς Σέργιος)
• Ὅταν ὁ λογισμὸς τῆς ὑπερηφάνειας ἢ τῆς μεγαλοφροσύνης σου ἔρθει, μελέτησε τὴν συνείδησή σου, ἂν φύλαξες ὅλες τὶς ἐντολές, ἂν ἀγαπᾶς τοὺς ἐχθρούς σου καὶ λυπᾶσαι γιὰ τὴν πτώση αὐτῶν καὶ θεωρεῖς τὸν ἑαυτόν σου σὰν ἀχρεῖο δοῦλο καὶ πιὸ ἁμαρτωλὸ ἀπὸ ὅλους. Καὶ τότε νὰ μὴν ὑπερηφανευτεῖς, ὅτι κατόρθωσες ὅλα. Νὰ ξέρεις, ὅτι αὐτὸς ὁ λογισμὸς τὰ καταλύει ὅλα… (Ἀββᾶς Ὤρ)
• Ὅπως ὑπάρχουν δυὸ μορφὲς ταπεινώσεως, ἔτσι ἀκριβῶς ὑπάρχουν καὶ δυὸ μορφὲς ὑπερηφάνειας. Ἡ πρώτη ὑπερηφάνεια εἶναι ὅταν ἐξουδενώνει κανεὶς τὸν ἀδελφό του, ὅταν τὸν ἐξευτελίζει σὰν νὰ μὴν εἶναι τίποτα καὶ θεωρεῖ τὸν ἑαυτὸν τοῦ ἀνώτερό του. Ἂν αὐτὸς ποὺ θὰ πέσει σ’ αὐτὴν τὴν ὑπερηφάνεια, δὲν φροντίσει γρήγορα, μὲ τὴν κατάλληλη προσοχὴ καὶ ἐπιμέλεια, νὰ διορθωθεῖ, σιγά-σιγὰ φτάνει στὴν δεύτερη ὑπερηφάνεια, ὥστε καταντάει νὰ ὑπερηφανεύεται καὶ ἀπέναντι στὸν ἴδιο τὸν Θεὸ καὶ νὰ πιστεύει πὼς ὀ,τιδήποτε κατορθώνει ὀφείλεται στὶς δυνάμεις του καὶ ὄχι στὸν Θεό. (Ἀββᾶς Δωρόθεος)
• Ἂν νηστεύετε κανονικά, μὴν ὑπερηφανεύεστε, διαφορετικὰ καλύτερα νὰ τρῶτε κρέας (σὲ ἡμέρα νηστείας). Γιατί περισσότερο συμφέρει τὸν ἄνθρωπο νὰ τρώει κρέας, παρὰ νὰ εἶναι ὑπερήφανος καὶ ἀλαζόνας. (Ἀββᾶς Ἰσίδωρος ὁ Πρεσβύτερος)
• Ὑπερηφανεύτηκε ὁ Πέτρος, ὅταν ἔλεγε ὁ Κύριος πρὸς τοὺς Ἀποστόλους, ὅτι ἐπρόκειτο νὰ Τὸν ἀφήσουν ὅλοι στὰ χέρια τῶν Ἰουδαίων καὶ νὰ φύγουν καὶ Τοῦ λέει: ”Αν ὅλοι οἱ Συναπόστολοί μου, Σὲ ἐγκαταλείψουν, ἐγὼ δὲν Σὲ ἀφήνω καὶ ἂς θανατωθῶ γιὰ χάρη Σου”. Καὶ γι’ αὐτὴν τὴν ἔπαρσή του, παραχώρησε ὁ Κύριος καὶ Τὸν ἀρνήθηκε τρεῖς φορές, γιὰ νὰ ταπεινωθεῖ ὕστερα καὶ νὰ ὀδύρεται γιὰ τὴν ἀδυναμία του καὶ νὰ μὴν εἶναι (πιά) ὑπερήφανος. (Μοναχὸς Ἀγάπιος Λάνδος Κρήτης)
• Ὁ Ἐλεάζαρ (στὴν Παλαιὰ Διαθήκη) πέτυχε μία περίφημη νίκη, ὅταν φόνευσε τὸν ἐλέφαντα, ὁ ὁποῖος ὅμως πέφτοντας, ἔπεσε πάνω στὸν Ἐλεάζαρ καὶ τὸν σκότωσε, γιατί ὁ Ἐλεάζαρ δὲν φρόντισε νὰ φυλαχτεῖ. Ἔτσι καὶ ἐσὺ ὅταν νικήσεις ἕνα ἁμάρτημα (ἢ ἕνα πάθος σου), σκέψου ὅτι σκότωσες ἕνα θηρίο, ἀλλὰ ἂν δὲν φυλαχτεῖς καλὰ ἀπὸ τὴν κενοδοξία καὶ τὴν ὑπερηφάνεια, αὐτὴ ἡ νίκη θὰ σὲ θανατώσει καὶ ἂν καὶ νικητής, μᾶλλον θὰ νικηθεῖς καὶ θὰ σκοτωθεῖς ἀπὸ μόνος σου… (Μοναχὸς Ἀγάπιος Λάνδος Κρήτης)
• Ὅταν νικήσεις ὅλα τὰ πάθη, τελευταῖα μένει ἡ ὑπερηφάνεια, ἀπὸ τὴν ὁποία ἐὰν νικηθεῖς, δὲν κατόρθωσες τίποτα. Ἂν δὲν φυλαχετεῖς ἀπ’ αὐτήν, θὰ χάσεις ὅλους τους κόπους σου. Ὅπως ἔπαθε ὁ Φαρισαῖος, ἐκεῖνος ὁ ὁποῖος κατόρθωσε πολλὲς ἀρετὲς καὶ ἔπειτα τὸν νίκησε ἡ ὑπερηφάνεια. (Μοναχὸς Ἀγάπιος Λάνδος Κρήτης)
• Οἱ πέντε βαθμοὶ τῆς ὑπερηφάνεια εἶναι: ἅ) ὅταν ἔχεις κάποια χαρίσματα καὶ δὲν τὰ ἀποδίδεις στὸν δωρεοδότη Θεό, ἀλλὰ στὸν ἑαυτὸν σου β) ὅταν παραδέχεσαι, ὅτι τὰ ἔχεις ἀπὸ τὸν Θεό, ὄχι ὅμως σὰν ἔλεος, ἀλλὰ γιατί σου πρέπουν καὶ σοῦ ἀξίζουν γ) ὅταν νομίζεις, ὅτι ἔχεις χαρίσματα ποὺ στὴν πραγματικότητα δὲν ἔχεις δ) ὅταν καταφρονεῖς τοὺς ἄλλους καὶ ἔχεις τὴν ἀπαίτηση νὰ σὲ τιμοῦν σὰν ἀνώτερό τους και ε) ὅταν περιφρονεῖς τοὺς Ἱεροὺς Νόμους τῆς Ἐκκλησίας καὶ τῶν Πατέρων καὶ δὲν ὑποτάσσεσαι σ’ αὐτούς. Στὸν τελευταῖο βαθμό, ὁ ὑπερήφανος ἁμαρτάνει βαρύτερα, γιατί ἀσεβεῖ ἄμεσα στὸν Κύριο, σὲ Ἐκεῖνον ποὺ πρέπει κάθε τιμὴ καὶ δόξα. (Μοναχὸς Ἀγάπιος Λάνδος Κρήτης)
• Οἱ κλάδοι τῆς ὑπερηφανείας καὶ οἱ θυγατέρες τῆς εἶναι 12: περιέργεια, ἀλαζονεία, κενοδοξία, καύχηση, ραθυμία, αὐθάδεια, σκληροκαρδία, πρόφαση, προσποιούμενη ἐξομολόγηση, ἀποστασία ἢ παράβαση, ἀσυδοσία καὶ τὸ χειρότερο ἀπὸ ὅλα, ἡ συνήθεια τῆς ἁμαρτίας, ποὺ περιέχει μία καταφρόνηση τῶν ἐντολῶν τοῦ Θεοῦ. Αὐτὰ τὰ 12 αὐξάνουν πολὺ τὴν μητέρα τους, τὴν ὑπερηφάνεια καὶ ἂν θὲς νὰ λυτρωθεῖς ἀπ’ αὐτήν, νὰ ἀποφεύγεις καὶ νὰ μισεῖς παρόμοιες πράξεις. (Μοναχὸς Ἀγάπιος Λάνδος Κρήτης)
• Ἡ ὑπερηφάνεια ἔκανε τοὺς ἀγγέλους δαίμονες, ἐνῶ ἡ ταπείνωση κάνει τὸν ἄνθρωπο θεό. (Μοναχὸς Ἀγάπιος Λάνδος Κρήτης)
• Γιὰ ποιὸ πράγμα ἐπαίρεσαι καὶ καυχιέσαι ἀναίσθητε; Ἐὰν ὑπερηφανεύεσαι γιὰ τὴν ἀρετὴ καὶ τὴν σοφία σου ἢ γιὰ κάποια ἄλλη χάρη καὶ ἐπιστήμη ποὺ νομίζεις ὅτι ἔχεις, ὅλα εἶναι δωρεὲς καὶ χαρίσματα τοῦ Κυρίου, γιὰ τὰ ὁποία πρόκειται νὰ ἀποδώσεις λόγο τὴν ὥρα τῆς Κρίσεως. Πῶς εἶναι λογικὸ νὰ ὑπερηφανευτεῖ ἕνα ἀχρεῖο σκουλήκι, φορτωμένο μὲ ἁμαρτίες καὶ ἕνα ἀγγεῖο γεμάτο κοπριὰ καὶ δυσωδία; Γιατί λοιπὸν ὑπερηφανεύεσαι, στάχτη καὶ γῆ καταπατημένη καὶ ἄχρηστη; Τί κέρδος ἔχεις ἀπ’ αὐτὸν τὸν πλοῦτο καὶ τὴν πρόσκαιρη τιμή; Δὲν εἶναι δικά σου ταλαίπωρε… Αὔριο πεθαίνεις καὶ τὰ ἀφήνεις παντέρημα. Ἄνοιξε τὰ μάτια σου καὶ σκέψου τὸν ἑαυτόν σου, γιὰ νὰ δεῖς πράγματα ποὺ νὰ σὲ κάνουν νὰ ταπεινωθεῖς καὶ νὰ φοβηθεῖς τὴν Κρίση τοῦ μεγάλου Θεοῦ ποὺ προσδοκοῦμε. Γιατί ὅποιος γνωρίζει τὸν ἑαυτὸν τοῦ ταπεινώνεται καὶ αὐτὸ εἶναι γιατρικὸ κατὰ τῆς ἀλαζονείας πολὺ ὠφέλιμο. (Μοναχὸς Ἀγάπιος Λάνδος Κρήτης)
• Τὸ παγώνι εἶναι πολὺ ὀμορφότερο ἀπὸ ὅλα τὰ πτηνὰ καὶ γιὰ τὴν ὀμορφιὰ τοῦ αὐτὴ ὑπερηφανεύεται καὶ ἁπλώνει τὰ φτερὰ καὶ κάνει τὴν οὐρά του σὰν ρόδα καὶ περπατάει καμαρωτά. Ἔπειτα βλέπει, ὅτι τὰ πόδια τοῦ εἶναι μαῦρα καὶ ἄσχημα καὶ μαζεύει πάλι τὰ φτερά του καὶ ταπεινώνεται. Ὅταν λοιπὸν ἔρθει καὶ σὲ σένα ὁ ἄνεμος τῆς κενοδοξίας νὰ σὲ φουσκώσει καὶ νὰ νομίζεις πὼς εἶσαι καλύτερος ἀπὸ τοὺς ἄλλους, ἐπειδὴ σὲ ἐπαινοῦν καὶ σὲ τιμοῦν, νὰ σκέφτεσαι δήλ. τὰ πόδια σου, δήλ. τὴν σάρκα σου, πὼς εἶναι φτιαγμένη ἀπὸ τὴν καταπατημένη γῆ, στὴν ὁποία καὶ πάλι πρόκειται νὰ ἐπιστρέψεις ἀργότερα καὶ ἔτσι θὰ ταπεινωθεῖς. (Μοναχὸς Ἀγάπιος Λάνδος Κρήτης)

πηγή