Βίος Ἁγίου Νήφωνος τοῦ τοῦ Διονυσιάτου, Β’ Πατριάρχου Κωνσταντινουπόλεως

Ὁ κατὰ κόσμον Νικόλαος γεννήθηκε στὴν Πελοπόννησο στὰ μέσα του 15ου αἰῶνος ἀπὸ ἐπιφανεῖς κι εὐσεβεῖς γονεῖς. Τὰ πρῶτα γράμματα τὰ διδάχθηκε στὴν πατρίδα του. Δασκάλους εἶχε τὸν Εὐθύμιο καὶ τὸν ἱερομόναχο Ἰωσήφ. Τὸν δεύτερο ἀκολούθησε στὴν περιοδεία του. Στὴν Ἐπίδαυρο συνάντησαν τὸν ἐνάρετο ἀσκητὴ Ἀντώνιο. Ὁ Νικόλαος ὑποτάχθηκε σὲ αὐτὸν καὶ μετὰ ἀπὸ καιρὸ ἐκάρη μοναχὸς κι ὀνομάσθηκε Νήφων. Εἶχε ὡς ἐργόχειρο τὴν καλλιγραφία. Μετὰ τὴν κοίμηση καὶ τὸν ἐνταφιασμὸ τοῦ Γέροντός του Ἀντωνίου θέλησε νὰ ὑποταχθεῖ σὲ ἄλλο Γέροντα. Πληροφορήθηκε γιὰ τὸν ἐνάρετο καὶ σοφὸ Ἁγιορείτη ἱεραπόστολο Ζαχαρία καὶ πῆγε νὰ τὸν συναντήσει στὴν Ἤπειρο. Ὁ ἱερομόναχος Ζαχαρίας τὸν πῆρε στὴ συνοδεία του. Ὁ Νήφων τὸν ἀκολούθησε πιστὰ στὶς ἱεραποδημίες του στὴν Ἤπειρο, Βόρεια Ἤπειρο, Μακεδονία κι Ἀχρίδα, ὅπου κήρυττε μαζί του. Στὴν Ἀχρίδα κλῆρος καὶ λαὸς ζήτησαν νὰ γίνει ὁ σεβαστὸς κι ἀγαπητὸς Ζαχαρίας ἐπίσκοπός τους. Ἐκεῖνος παρὰ τὶς ἀντιρρήσεις τοῦ τελικὰ δέχθηκε. Τότε ὁ Νήφων ζήτησε νααναχωρήσει σὲ ἥσυχο μέρος. Ὁ Γέροντάς του δὲν ἤθελε νὰ τὸν ἀποχωρισθεῖ, γιατί τὸν ἤθελε συμπαραστάτη καὶ συνεχιστῆ τοῦ ἔργου του. Μόνο κατόπιν θείου ὁράματος ὁ Ζαχαρίας τοῦ ἐπέτρεψε νὰ φύγει λέγοντας: «Ὕπαγε, ὢ τέκνον, ὅπου σὲ ὁδηγήση ὁ Κύριος, τὸν ὅποιον παρακαλῶ ὁ ἀνάξιος νὰ μὲ ἀξιώση νὰ σὲ δῶ πάλιν εἰς τὴν παροῦσαν ζωήν, ὅταν βέλη ἢ θεία πρόνοια».

Ὁ Κύριος τὸν ὁδήγησε στὸ Ἅγιον Ὅρος. Κατὰ τὸν ἅγιο Νικόδημο τὸν Ἁγιορείτη: «Ὁ Μακάριος Νήφων λαβῶν συνοδοιπόρον τὴν εὐχὴν τοῦ Ἀρχιερέως ἔτρεχεν εἰς τὸ Ἅγιον Ὅρος, ὡς ἀετὸς ὑπόπτερος, καὶ πηγαίνωντας εἰς τὴν σεβασμίαν μονὴν τοῦ Βατοπαιδίου, καὶ προσκυνώντας τὰ ἱερὰ θαυμάσια τῆς Ὑπεραγίας Θεοτόκου, ἐζήτησε καὶ ἧβρεν ἐκεῖ πολλοὺς ἐναρέτους ἄνδρας, τῶν ὁποίων ἔγινε πρόθυμος ζηλωτής». Πόσο διάστημα ἔμεινε στὴ μονὴ Βατοπαιδίου δὲν γνωρίζουμε.
/
Ὁ ἅγιος Νήφων Κωνσταντινουπόλεως. Τοιχογραφία στὸ παρεκκλήσιο τοῦ Ἁγίου Σάββα τοῦ διὰ Χριστὸν σαλοῦ τῆς Ἱερᾶς Μεγίστης Μονῆς Βατοπαιδίου.
Κατόπιν ἐπισκέφθηκε τὶς μονὲς Παντοκράτορος, Μεγίστης Λαύρας καὶ τὶς Καρυές, ὅπου βρῆκε πολλοὺς ἐνάρετους ἄνδρες καὶ τὸν Πρῶτο Γαβριήλ. Στὴ μονὴ Διονυσίου, χειροτονήθηκε διάκονος καὶ ἱερεύς. Ἦταν πολὺ ἀγαπητὸς ἀπὸ ὅλους τους Ἁγιορεῖτες γιὰ τὴ σπάνια σοφία του καὶ ταπείνωση. «Ὅλοι ἐθαύμαζαν τὴν σύνεσιν τῶν λόγων του• ὅτι τόσον γλυκὺς ἦτον εἰς τὸ λέγειν, ὅπου δὲν ἐδύνατο τινὰς νὰ τὸν χωρισθῆ ἀλλὰ ἀπὸ τὴν γλυκύτητα τῶν λόγων τοῦ ἀλησμονοῦσε καὶ τὴν σωματικὴν τροφήν».
Ἡ φήμη τοῦ ὡς ἐνάρετου καὶ σοφοῦ ἀνδρὸς ἔφθασε καὶ στὴ Θεσσαλονίκη. Μετὰ τὸν θάνατο τοῦ ἐκεῖ μητροπολίτου Παρθενίου κλῆρος καὶ λαὸς ζήτησε ποιμένα τοῦ τὸν Νήφωνα. Ἐξελέγη μητροπολίτης Θεσσαλονίκης παρὰ τὴ θέλησή του τὸ 1482. Κήρυττε καθημερινά, ἀποκρούοντας τὰ δόγματα τῶν λατινοφρόνων, παρηγοροῦσε τοὺς καταδυναστευμένους ἀπὸ τοὺς κατακτητές, παρακινοῦσε τοὺς πλούσιους νὰ βοηθοῦν τοὺς φτωχοὺς καὶ ὁ ἴδιος ἐπισκεπτόταν τοὺς ἀσθενεῖς καὶ ἀνήμπορους. Ἡ ἱλαρὰ διδασκαλία τοῦ συχνὰ μετέβαλλε καὶ τοὺς ἀπίστους. Ὡς μέλος τῆς πατριαρχικῆς συνόδου ὁ Νήφων συνάντησε στὴν Κωνσταντινούπολη τὸν Γέροντά του ἀρχιεπίσκοπο Ἀχριδῶν Ζαχαρία, ὁ ὁποῖος ἀπεβίωσε ἐκεῖ κι ἐκηδεύθη κι ἐτάφη ἀπὸ τὸν ἀφοσιωμένο τοῦ μαθητῆ. Μετὰ τὸν θάνατο τοῦ πατριάρχη Συμεὼν προβιβάσθηκε ὁ Νήφων στὸν πατριαρχικὸ θρόνο τὸ 1486. Παρέμεινε σὲ αὐτὸν ἐπὶ διετία συνεχίζοντας τὸ πλούσιο κηρυκτικὸ καὶ ἀγαθοεργό του ἔργο. Μετὰ παραίτησή του κατέληξε στὴ μονὴ τοῦ Τιμίου Προδρόμου Σωζοπόλεως. Τὸ 1497 ἐκλήθη πάλι στὸν πατριαρχικὸ θρόνο τῆς Κωνσταντινουπόλεως. Τὸ ἑπόμενο ἔτος ἐξορίσθηκε λόγω ταραχῶν καὶ μέσω Ἀδριανουπόλεως ἔφθασε στὴ Βλαχία. Τοῦ ζητήθηκε νὰ ἐπανέλθει γιὰ τρίτη φορᾶ στὸν πατριαρχικὸ θρόνο τὸ 1502 ἀλλὰ δὲν δέχθηκε.
Στὴ Βλαχὶα μετέβη κατόπιν ἐπίμονης προσκλήσεως τοῦ ἡγεμόνος Ράδουλου τοῦ Μεγάλου (1496-1508), γιὰ νὰ διορθώσει τὰ ἐκκλησιαστικὰ πράγματα καὶ νὰ διορθώσει τὰ ἤθη τοῦ λαοῦ. Ὅλοι τὸν δέχθηκαν «ὡς ἀπὸ Θεοῦ πεμπόμενον». Τὸν συνόδευαν οἱ ὅσιοι μαθητὲς τοῦ Μακάριος καὶ Ἰωάσαφ. Συγκάλεσε τοπικὴ σύνοδο καὶ ἔλαβε σημαντικὲς ἀποφάσεις γιὰ τὴν καλύτερη διοργάνωση τῆς Ἐκκλησίας. Γιὰ τὸ μελίρρυτο κήρυγμά του, τὸν ὀνόμασαν νέο Χρυσόστομο. Ἔσωσε τὴ Ρουμανικὴ Ἐκκλησία ἀπὸ τὴν παπικὴ προπαγάνδα, τὴν ἠθοφθορία κι ἀμέλεια τοῦ κλήρου καὶ τοῦ λαοῦ. Ὅλοι δόξαζαν τὸν Θεὸ γιὰ τὴν εὐεργετικὴ παρουσία καὶ τὸ σωστικὸ ἔργο του. Ἐπειδὴ ὅμως ὁ ἡγεμόνας στράφηκε σὲ παράνομες πράξεις καὶ ὁ ἅγιος δὲν τὶς ἀνεχόταν, ἀλλὰ σθεναρὰ τὶς ἤλεγξε, στράφηκε ἐναντίον τοῦ μὲ σφοδρότητα. Ἔτσι ὁ δίκαιος καὶ ὁμολογητὴς ἅγιος ἀναγκάσθηκε νὰ ἀναχωρήσει καὶ νὰ ἐπιστρέψει μὲ τοὺς δυὸ μαθητὲς τοῦ στὸ Ἅγιον Ὅρος. Ἀπὸ ὅπου περνοῦσε κήρυττε τὸν λόγο τοῦ Θεοῦ στοὺς χριστιανούς.
Στὸ Ἅγιον Ὅρος πῆγε πρῶτα στὴ μονὴ Βατοπαιδίου, ὅπου «τὸν ἐδέχθησαν μετὰ πάσης εὐλαβείας καὶ χαρᾶς οἱ ἐκεῖσε πατέρες, δοξάζοντας τὸν Θεὸν ὅστις τοὺς ἠξίωσε νὰ ἀπολαύσουν τοιοῦτον φωστήρα καὶ διδάσκαλον. Ἀκούοντες δὲν τὸν ἐρχομὸν τοῦ οἱ ἀσκηταὶ τοῦ Ὅρους ἔτρεχον κάθ΄ἑκάστην πρὸς αὐτὸν διὰ νὰ λαμβάνουν τὴν εὐλογίαν του, καὶ νὰ ἀκούουν τᾶς ψυχωφελεῖς διδασκαλίας του. Ἐν ὄσῳ δὲ ἦτο ἐν τῇ Μονῇ τοῦ Βατοπαιδίου, ἐκοιμήθησαν ἐκεῖνοι οἱ δυὸ μαθηταί, τοὺς ὁποίους εἶχεν ἀφήσει ἐκεῖ τὸ πρότερον, καὶ ἐνεταφίασεν αὐτούς, μόνος του».
/
Κατὰ τὴ δεύτερη αὔτη παραμονή του στὴ μονὴ Βατοπαιδίου ὁ ἅγιος Νήφων μὲ τοὺς ἁγίους μαθητὲς τοῦ Μακάριο καὶ Ἰωάσαφ πρέπει νὰ ἔμειναν ἀρκετὸ διάστημα, ἀφοῦ στὸ Ἅγιον Ὅρος ἦλθε τὸ 1505 καὶ ὁ Μακάριος μαρτύρησε τὸ 1507. Τὸ μαρτύριό του ἀνακοίνωσε ὁ ἅγιος Νήφων στὸν Ἰωάσαφ, καθὼς βρισκόταν στὸ Βατοπαίδι καὶ πολλοὶ τὸν τιμοῦσαν. Γί΄ αὐτὸ «παραλαβῶν τὸν Ἰωάσαφ ἀνεχώρησεν ἀπὸ τὴν ἱερὰν Μονὴν τοῦ Βατοπεδίου κρυφίως, χωρὶς νὰ τὸν ἠξεύρη τίς».
Μετέβη στὴ μονὴ Διονυσίου ὡς ἄγνωστος καὶ τοῦ ἀνατέθηκε τὸ διακόνημα τοῦ βουρδουνάρη. Σύντομα ὅμως ἀπεκαλύφθη ὅτι ἦταν ὁ πρώην πατριάρχης. Μὲ θαυμασμό, συγκίνηση καὶ κατάνυξη προσέτρεχαν ὅλοι οἱ μοναχοὶ κοντά του, γιὰ νὰ ἀκοῦνε τὴν ψυχωφελῆ διδασκαλία του. Ζώντας ὡς ἁπλὸς μοναχὸς δίδασκε μὲ τὸ παράδειγμα τῆς ταπεινώσεώς του. Ἡ προσευχὴ τοῦ θαυματουργοῦσε. Μὲ τὸν θεάρεστο αὐτὸν βίο καὶ τὶς θεόπνευστες διδαχὲς τοῦ τελείωσε ὀσιακᾶ τὴ ζωή του στὴ μονὴ Διονυσίου.
Μετὰ τὴν κοίμηση τοῦ ἁγίου ὁ κατὰ πνεῦμα υἱὸς τοῦ ἡγεμόνας Νεάγκος Βασσαράβας (1512-1521) ζήτησε νὰ μεταφερθοῦν τὰ τίμια λείψανα τοῦ ἁγίου στὴ Βλαχὶα πρὸς εὐλογία τοῦ λαοῦ καὶ εἰρήνευση τῆς ταραγμένης χώρας. Κατὰ τὴν ἀνακομιδὴ πλημμύρισε τὴ μονὴ εὐωδία καὶ πολλὰ θαύματα τελέσθηκαν. Τὸ ἴδιο συνέβη καὶ κατὰ τὴν προσκύνησή τους στὴ Βλαχία. Σήμερα στὴ Ρουμανὶα φυλάγεται εὐλαβικὰ ἢ κάρα καὶ τὸ χέρι τοῦ ἁγίου. Στὴ μονὴ Διονυσίου βρίσκονται ὁ σάκκος, ἢ ράβδος, τὸ κελλὶ καὶ τὸ ἀσκητήριό του. Τὰ ὑπόλοιπα τίμια λείψανά του φυλάσσονται σὲ θαυμάσια λειψανοθήκη, ποὺ δώρησε ὁ ἡγεμόνας Νεάγκος. Ὁ τάφος τοῦ ἁγίου βρίσκεται πλάϊ στὸν κοιμητηριακὸ ναὸ τῆς μονῆς Διονυσίου. Ὑπάρχει ἐπίσης παρεκκλήσι πρὸς τιμὴ τοῦ ἁγίου, κτίσμα τοῦ 1782, ἐνῶ ἔξω ἀπὸ τὴ μονὴ κάθισμα τοῦ ἁγίου Νήφωνος καὶ τὸ ἱστορικὸ προσκυνητάρι, ὅπου τοῦ ἔγινε ἢ ὑποδοχὴ ὡς πατριάρχη, ἰδιότητα ποὺ ἀποκαλύφθηκε στὸν ἡγούμενο μὲ ὅραμα, γιατί τὴν εἶχε ἀποκρύψει.
/
Πρῶτος βιογράφος τοῦ ἁγίου εἶναι ὁ μαθητής του καὶ Πρῶτος του Ἁγίου Ὅρους ἱερομόναχος Γαβριήλ, τοῦ ὁποίου ὁ βίος σύντομα μεταφράσθηκε στὰ ρουμανικὰ καὶ γνώρισε πολλὲς ἐκδόσεις. Στὴν ἱερὰ μονὴ Διονυσίου ὑπάρχουν ἀρκετοὶ κώδικες, ποὺ ἀναφέρονται στὸν βίο τοῦ θαυματουργοῦ ἁγίου. Ὡραία βιογραφία συνέγραψε καὶ ὁ ἅγιος Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης στὸ Νέο Ἐκλόγιο, στὴν ὁποία βασίζονται ὅλοι οἱ νεώτεροι συναξαριστές. Τὴν ἀκολουθία τοῦ ἔγραψε ὁ γνωστὸς ἰατρὸς Ἰωάννης Κομνηνός, ὁ μετέπειτα μητροπολίτης Δρύστρας Ἰερόθεος. Τὴν ἀκολουθία αὔτη τὴν ἀναθεώρησε καὶ τὴν βελτίωσε ὁ ἅγιος Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης, ὁ ὁποῖος συνέταξε καὶ ἐγκώμια. Ὁ μοναχὸς Γεράσιμος Μικραγιαννανίτης συνέθεσε Χαιρετισμούς.
Ὁ Βατοπαιδινὸς μοναχὸς ἅγιος Μάξιμος ὁ Γραικὸς ἀφιέρωσε δυὸ ἐπιτάφια ἐπιγράμματα στὴν πολύτιμη λεί-ψανοθήκη τοῦ ἁγίου Νήφωνος, ποὺ δώρησε ὁ ἡγεμόνας Νεάγκος:
Τὸ πρῶτο:
«Ἀρχιερεὺς ὁ Μέγας Βυζαντίδος ἐνθάδε Νήφων κεῖται ἀποστολικῆς λαμπόμενος χάρισιν ὃς δίφρω, ἐπιβᾶς ἀρετῶν, ὧν οἴα τὶς ἄλλος Ἠλίας, εἰς αὐλᾶς ἔφθασεν οὐρανίους». Καὶ τὸ δεύτερο:
«Ἀργυρίου, Χρυσίου τὸ φαάντερον ἤδ΄ ἐριτίμων συλλήβδην λιθάκων τὸν λάμψαντ’ ἄρχιερηα Νήφων; ὂν θεράποντα Θεὸς μέγας ἔνθεν ἄραντα θήκη τὴ δ’ ἒκυδην’ ἔριτιμω Νάγγοε θεῖον μυσῶν εὐπτολέμων μέγαν ὄρχαμον ἒς τόδε θήξας, ἔργον *ὢ θεράποντι ὅπως κλέος ἄφθιτον ἐη… ». Τοῦ ἁγίου Μαξίμου ἐπίσης σώζεται ἐπιστολὴ πρὸς τὸν δούκα Βασίλειο Γ΄ Ἰβάνοβιτς, ποὺ ἀναφέρεται στὴ συγκρότηση τῆς μονῆς χάρη στὶς ἐργασίες τοῦ ἁγίου Νήφωνος.
Ἡ μνήμη τοῦ τιμᾶται στὶς 11 Αὔγουστου.
πηγή: Μοναχοῦ Μωϋσέως Ἁγιορείτου, Βατοπαιδινὸ Συναξάρι, Ἔκδοσις Ἱερᾶς Μεγίστης Μονῆς Βατοπαιδίου, Ἅγιον Ὅρος, 2007

πηγή  Εδώ  και Εδώ