Περί προσευχῆς. (Πατερικά Σταχυολοχήματα).

Ἀπὸ ὅσα ἀξίζουν στὴ ζωή, τίποτε δὲν εἶναι ἀνώτερο ἀπὸ τὴν προσευχή. (Ἅγιος Γρηγόριος ὁ Νύσσης)
Ἡ προσευχὴ εἶναι φύλακας τῆς σωφροσύνης, χαλιναγωγεῖ τὸν θυμό, καταστέλλει τὴν ὑπερηφάνεια, καθαρίζει ἀπὸ τὴν μνησικακία, διώχνει τὸν φθόνο, καταργεῖ τὴν ἀδικία, ἐπανορθώνει τὴν ἀσέβεια. Ἡ προσευχὴ εἶναι δύναμη τῶν σωμάτων, φέρνει χαρὰ στὸ σπίτι, χορηγεῖ εὐνομία στὴν πόλη, παρέχει ἰσχὺ στὴν ἐξουσία, δίνει νίκη κατὰ τὴν διάρκεια τοῦ πολέμου, ἐξασφαλίζει τὴν εἰρήνη, ξαναενώνει τοὺς χωρισμένους, διατηρεῖ στὴ θέση τοὺς ἑνωμένους. Ἡ προσευχὴ εἶναι θάρρος τῶν ξύπνιων, παρηγοριὰ τῶν λυπημένων, χαρὰ γιὰ τοὺς χαρούμενους, παρηγοριὰ στοὺς πενθοῦντες, θεωρία τῶν ἀοράτων, πληροφόρηση γιὰ ὅσα ἐπιθυμοῦμε, προκοπὴ στὰ καλὰ ἔργα, ἀποτροπὴ ἀπὸ τὰ κακά, διόρθωση γιὰ κείνους ποὺ ἁμαρτάνουν, ἀπόλαυση τῶν παρόντων ἀγαθῶν, ὑπόσταση τῶν ἀγαθῶν τοῦ μέλλοντος. (Ἅγιος Γρηγόριος ὁ Νύσσης)
Ὅταν καλλιεργοῦμε τὴν προσευχή, χρειαζόμαστε ὁπωσδήποτε τὸν σωματικὸ πόνο ποὺ προξενεῖ ἡ νηστεία, ἡ ἀγρυπνία καὶ τὰ παρόμοια. (Ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς)
Νὰ ἐπιμένετε στὴν προσευχή! Γιατί δὲν ἀρκεῖ ὁ καθαρὸς καὶ ἁγνὸς βίος, ἂν δὲν ὑπάρχει μαζὶ μὲ αὐτὸν καὶ ἡ προσευχή… (Ἱερὸς Χρυσόστομος)

Ἐκεῖνος ποὺ μπορεῖ νὰ προσεύχεται μὲ προσοχὴ καὶ ἂν ἀκόμη εἶναι ὁ πιὸ φτωχὸς ἀπὸ ὅλους, εἶναι ὁ πιὸ πλούσιος ἀπὸ ὅλους! Ἐνῶ ἐκεῖνος ποὺ δὲν προσεύχεται καὶ ἂν ἀκόμη κάθεται στὸν βασιλικὸ θρόνο, εἶναι ὁ φτωχότερος ἀπὸ ὅλους! (Ἱερὸς Χρυσόστομος)
Τρῶς; Εὐχαρίστησε τὸν Θεὸ καὶ πρὶν καὶ μετὰ τὸ φαγητό! Κοιμᾶσαι; Εὐχαρίστησε τὸν Θεὸ καὶ πρὶν καὶ μετὰ τὸν ὕπνο! Κάνεις ἀγοραπωλησίες; Τὸ ἴδιο νὰ κάνεις! Τίποτα τὸ κοσμικό, τίποτα τὸ βιοτικό! Τὰ πάντα νὰ κάνεις στὸ ὄνομα τοῦ Κυρίου καὶ ὅλα θὰ σοῦ πᾶνε καλά! Ὅπου ἂν τεθεῖ τὸ Ὄνομα αὐτό, ὅλα εἶναι εὐνοϊκά. Ἐὰν τὸ Ὄνομα αὐτὸ ἐκδιώκει δαίμονες, ἐὰν ἀπομακρύνει ἀσθένειες, πολὺ περισσότερο διευκολύνει τὰ βιοτικὰ πράγματα. (Ἱερὸς Χρυσόστομος)
Ἡ προσευχὴ εἶναι ἡ αἰτία τῶν μυρίων ἀγαθῶν. Ἡ προσευχὴ εἶναι φωτισμὸς τῆς ψυχῆς, ἀληθὴς ἐπίγνωση τοῦ Θεοῦ, μεσίτης μεταξὺ Θεοῦ καὶ ἀνθρώπων, ἰατρὸς τῶν παθῶν, ἀντίδοτο ἐναντίον τῶν νόσων, γαλήνη τῆς ψυχῆς, ὁδηγὸς ποὺ φέρνει στὸν οὐρανό, χαροποιεῖ τὴν καρδιά, ἀναπαύει τὴν ψυχή, δημιουργεῖ ἐντός μας τὸ φόβο τῆς τιμωρίας καὶ τὴν ἐπιθυμία τῆς Βασιλεία τῶν Οὐρανῶν, διδάσκει τὴν ταπεινοφροσύνη, παρέχει ἐπίγνωση τῆς ἁμαρτίας, γενικὰ στολίζει τὸν ἄνθρωπο μὲ ὅλα τὰ ἀγαθὰ σὰν κάποιο πέπλο στολισμένο μὲ ὅλες τὶς ἀρετές, ποὺ περιτυλίγει τὴν ψυχή. (Ἱερὸς Χρυσόστομος)
Ἐκεῖνος ποὺ προσεύχεται ἀπὸ τὰ βάθη τῆς ψυχῆς του καὶ μὲ θέρμη, πρὶν ἀκόμη λάβει αὐτὰ ποὺ ζητεῖ, μεγάλες ὠφέλειες ἀπολαμβάνει ἀπὸ τὴν προσευχή: Καταστέλλει ὅλα τὰ πάθη τῆς ψυχῆς, καταπραΰνει τὴν ἐξέγερση τοῦ θυμοῦ, ἀποβάλλει τὸν φθόνο, φυγαδεύει τὴν λύπη τῶν θλίψεων, ἀποτελεῖ αἰτία εὐθυμίας καὶ ἀφορμὴ γιὰ συνεχῆ ἡδονή, διαλύει τὴν κακὴ ἐπιθυμία, μαραίνει τὴν ἀγάπη πρὸς τὰ ἐγκόσμια, ἀποκτᾶ μεγάλη ἠρεμία ψυχῆς καὶ εἶναι σὰν νὰ ζεῖ στὸν Οὐρανό! (Ἱερὸς Χρυσόστομος)
Ὅπως τὰ δέντρα ποὺ ἔχουν βαθειὰ τὶς ρίζες τους δὲν ξεριζώνονται, ἔτσι καὶ οἱ προσευχὲς ποὺ ἀναπέμπονται ἀπὸ τὰ βάθη τῆς καρδιᾶς, ἐπειδὴ εἶναι μὲ ἀσφάλεια ριζωμένες, κατευθύνονται πρὸς τὰ ὕψη τοῦ Οὐρανοῦ καὶ δὲν ἐκτρέπονται ἀπὸ καμμιὰ προσβολὴ λογισμῶν. Γι’ αὐτὸ καὶ ὁ Ψλμωδὸς λέει: ”Από τὰ βάθη τῆς καρδιᾶς μου σοὺ φωνάζω, Κύριε” (Ψάλμ. 129,1). (Ἱερὸς Χρυσόστομος)
Ἡ ἀποτελεσματικότητα τῆς προσευχῆς μας ἐξαρτᾶται: ἅ) ἀπὸ τὸ ἂν εἴμαστε ἄξιοι νὰ λάβουμε ὅ,τι ζητάμε β) ἀπὸ τὸ ἂν προσευχόμαστε σύμφωνα μὲ τὸ θέλημα τοῦ Θεού γ) ἀπὸ τὸ ἂν προσευχόμαστε ἀδιάλλειπτα δ) ἀπὸ τὸ ἂν γιὰ ὅλα καταφεύγουμε στὸ Θεὸ και ε) ἀπὸ τὸ ἂν ζητᾶμε ἐκεῖνα ποὺ εἶναι ὠφέλιμα γιὰ ἐμᾶς. (Ἱερὸς Χρυσόστομος)
Ἡ προσευχὴ εἶναι φάρμακο, ἀλλὰ ἐὰν δὲν γνωρίζουμε πὼς πρέπει νὰ τὸ χρησιμοποιοῦμε, δὲν καρπωνόμαστε τὴν ὠφέλειά του. Καὶ ποιὸς εἶναι ὁ τρόπος τῆς προσευχῆς; Τὸ νὰ προσέρχεται κανεὶς στὸν Θεὸ μὲ πνευματικὴ καθαρότητα, μὲ ψυχὴ συντετριμμένη μὲ πηγὲς δακρύων, τὸ νὰ μὴ ζητεῖ τίποτε τὸ κοσμικό, τὸ νὰ ἀγαπᾶ τὰ μελλοντικὰ ἀγαθά, τὸ νὰ μὴν προσεύχεται ἐναντίον τῶν ἐχθρῶν του, τὸ νὰ μὴν δείχνει μνησικακία γιὰ κανέναν, τὸ νὰ διώχνει ἀπὸ τὴν ψυχὴ ὅλα τὰ πάθη, τὸ νὰ δείχνει πολὺ ἐπιείκεια στοὺς ἄλλους, τὸ νὰ μὴν ἀσχολεῖται μὲ κανένα πονηρὸ πράγμα, τὸ νὰ μὴν ἔχει καμμία σχέση, πρὸς τὸν κοινὸ ἐχθρό της οἰκουμένης, δηλαδὴ τὸν διάβολο… (Ἱερὸς Χρυσόστομος)
Οἱ προσευχὲς τῶν Ἁγίων γιὰ ἐμᾶς, ἀλλὰ καὶ οἱ δικές μας προσευχές, εἰσακούγονται ἀπὸ τὸν Θεό, ὅταν εἴμαστε δίκαιοι, ἐνάρετοι, ἐλεήμονες, φιλάνθρωποι. Ὅταν, ἀπεναντίας καὶ μὲ τὰ χέρια καὶ μὲ τὰ πόδια καὶ μὲ τὴ γλώσσα καὶ μὲ τὸ νοῦ καὶ μὲ τὴν καρδιὰ διαπράττουμε τὴν ἁμαρτία, παραβαίνοντας τὸν Θεῖο νόμο, πῶς τολμᾶμε ν’ ἀπευθυνόμαστε στὸν Κύριο, ζητώντας Τοῦ βοήθεια ἢ εὐεργεσία; Καὶ πῶς τολμᾶμε νὰ ζητᾶμε τὶς πρεσβεῖες τῶν Ἁγίων; (Ἱερὸς Χρυσόστομος)
Ἡ προσευχή μας σὲ ἀμετανόητο ἄνθρωπο δὲν ἐνεργεῖται, διότι οἱ ἴδιοι ἐμποδίζουν μὲ τὰ ἔργα τους, ἡ προσευχή μας νὰ εἶναι ἀνενέργητη. (Ἱερὸς Χρυσόστομος)
Δὲν σὲ ἀκούει ὁ Θεός, ὅταν ἁπλῶς σηκώνεις τὰ χέρια σου στὴν προσευχή. Ἅπλωσε τὰ χέρια ὄχι μόνο στὸν Οὐρανὸ (προσευχή), ἀλλὰ καὶ στὰ χέρια τῶν φτωχῶν (ἐλεημοσύνη). (Ἱερὸς Χρυσόστομος)
Ὁ προσευχόμενος πρέπει νὰ ἔχει στάση, διάθεση καὶ φρόνημα δούλου. Τότε θὰ μπορέσουμε νὰ λάβουμε τὴ βοήθεια τοῦ Θεοῦ, ὅταν προσερχόμαστε πρὸς Αὐτὸν μὲ συντετριμμένη ψυχῆ γεμάτη ἀπὸ ὀδύνη καὶ μὲ θερμὰ δάκρυα. (Ἱερὸς Χρυσόστομος)
Τίποτα δὲν συγκρίνεται μὲ τὴν προσευχή: τὰ ἀδύνατα τὰ κάνει δυνατά, τὰ δυσάρεστα τὰ κάνει εὐχάριστα καὶ τὰ δύσκολα τὰ καθιστὰ εὔκολα. (Ἱερὸς Χρυσόστομος)
Τίποτα δὲν εἶναι ἰσχυρότερο ἀπὸ τὴν θερμὴ καὶ γνήσια προσευχή. Καὶ δὲν καθαρίζει μόνο ἀπὸ τὶς ἁμαρτίες, ἀλλὰ ἔχει καὶ τὴ δύναμη νὰ ἀποκρούει καὶ μεγάλους κινδύνους. Ὁ Προφήτης καὶ βασιλιὰς Δαυίδ, διέφυγε ἀπὸ τὸν κίνδυνο τῶν πολλῶν καὶ δύσκολων πολέμων μὲ τὴν προσευχή, προβάλλοντας αὐτὴ ὡς μοναδικὸ ὅπλο τοῦ στρατοῦ καὶ παρέχοντας τὴ δυνατότητα στοὺς στρατιῶτες του μὲ ἡσυχία καὶ μὲ ἄνεση νὰ κατακτοῦν τὴν νίκη. Τὰ πάντα θὰ κατορθώσετε, ὅταν προσεύχεστε! (Ἱερὸς Χρυσόστομος)
Ὁ Χριστὸς δὲν προσευχόταν, γιατί εἶχε ἀνάγκη τῆς προσευχῆς, ἀλλὰ γιατί ἤθελε νὰ διδάξει ἐσένα, νὰ προσεύχεσαι συνεχῶς, ἀδιαλείπτως (Ἀ’ Θέσ. 5,17). (Ἱερὸς Χρυσόστομος)
Ὁ ἄρρωστος Ἐζεκίας, οὔτε ὄρθιος, οὔτε γονατιστός, ἀλλὰ πεσμένος στὸ κρεβάτι παρακάλεσε γιὰ τὴν θεραπεία τοῦ τὸ Θεό, ποὺ μὲ τὸν Προφήτη Ἠσαΐα τοῦ εἶχε προαναγγείλει τὸ θάνατό του. Καὶ κατόρθωσε μὲ τὴν καθαρότητα καὶ τὴν θερμότητα τῆς καρδιᾶς του νὰ μεταβάλλει τὴ Θεϊκὴ ἀπόφαση. Ὁ ληστής, πάλι, καρφωμένος πάνω στὸ σταυρό, μὲ λίγα λόγια κέρδισε τὴν Βασιλεία τῶν Οὐρανῶν. Καὶ ὁ Ἱερεμίας μέσα στὸ λάκκο μὲ τὴ λάσπη καὶ ὁ Δανιὴλ μέσα στὸ λάκκο μὲ τὰ θηρία καὶ ὁ Ἰωνὰς μέσα στὴν κοιλιὰ τοῦ κήτους, ὅταν προσευχήθηκαν θερμά, ἀπομάκρυναν τὶς συμφορές, ποὺ τοὺς εἶχαν βρεῖ, καὶ βοηθήθηκαν ἀπὸ τὸ Θεό. ”Καὶ τί θὰ λέω, ὅταν προσεύχομαι;”, θὰ μὲ ρωτήσεις. Θὰ λὲς ὅ,τι καὶ ἡ Χαναναία τοῦ Εὐαγγελίου. «Ἐλέησε μέ, Κύριε!», παρακαλοῦσε ἐκείνη. «Ἡ θυγατέρα μου βασανίζεται ἀπὸ δαιμόνιο». ”Ἐλέησε μέ, Κύριε!”, θὰ παρακαλᾶς καὶ ἐσύ. ”Ἡ ψυχή μου βασανίζεται ἀπὸ δαιμόνιο”. Γιατί ἡ ἁμαρτία εἶναι μεγάλος δαίμονας. Ὁ δαιμονισμένος ἐλεεῖται, ἐνῶ ὁ ἁμαρτωλὸς ἀποδοκιμάζεται. ”Ἐλέησε μέ!”. Μικρὴ εἶναι ἡ φράση. Καὶ ὅμως, γίνεται πέλαγος φιλανθρωπίας, καθώς, ὅπου ὑπάρχει ἔλεος, ἐκεῖ ὑπάρχουν ὅλα τὰ ἀγαθά!… (Ἱερὸς Χρυσόστομος)
Πόσο μεγάλο καλὸ εἶναι ἡ συνεχὴς προσευχή, τὸ μαθαίνουμε ἀπὸ τὴ Χαναναία ἐκείνη τοῦ Εὐαγγελίου, ποὺ δὲν σταματοῦσε νὰ κραυγάζει: «Ἐλέησε μέ, Κύριε!» (Μάτθ. 15,22). Καὶ ἔτσι, αὐτὸ ποὺ ἀρνήθηκε ὁ Χριστὸς στοὺς Ἀποστόλους, τοὺς Μαθητές Του, τὸ πέτυχε ἐκείνη μὲ τὴν ὑπομονή της. Ὁ Θεός, βλέπετε, προτιμᾶ γιὰ τὰ δικά μας ζητήματα νὰ Τὸν παρακαλᾶμε ἐμεῖς οἱ ἴδιοι, ποὺ εἴμαστε καὶ ὑπεύθυνοι, παρὰ νὰ Τὸν παρακαλοῦν ἄλλοι γιὰ λογαριασμό μας. (Ἱερὸς Χρυσόστομος)
Ὁ Θεὸς πολλὲς φορὲς ἀναβάλλει νὰ ἐκπληρώσει τὸ αἴτημά μας, ὄχι ἐπειδὴ θέλει νὰ μᾶς ἀπομακρύνει ἀπὸ κοντά Του, ἀλλὰ ἐπειδὴ φροντίζει μὲ τὴν καθυστέρηση τῆς ἐκπληρώσεως τοῦ αἰτήματός μας, νὰ κάνει συνεχῆ τὴν ἐπιμονή μας στὸ αἴτημά μας. Ἐπειδὴ λοιπὸν πολλὲς φορὲς σταματᾶμε τὸ ζῆλο μας γιὰ τὴν προσευχή, παίρνοντας ἐκεῖνο ποὺ ζητᾶμε, θέλοντας νὰ αὐξήσει τὴν ἐπαγρυπνησηή μας στὶς προσευχές, ἀργεῖ νὰ μᾶς δώσει αὐτὸ ποὺ ζητᾶμε. Τὸ ἴδιο κάνουν καὶ οἱ φιλόστοργοι πατέρες? τὰ παιδιά τους ποὺ εἶναι ἀδιάφορα καὶ τρέχουν στὰ παιδικὰ παιχνίδια, πολλὲς φορὲς τὰ κρατοῦν κοντά τους μὲ τὴν ὑπόσχεση πολὺ μεγάλου δώρου? γι’ αὐτὸ ἄλλοτε ἀναβάλλουν τὴν δόση, καὶ ἄλλοτε δὲν τὸ δίνουν ποτέ… (Ἱερὸς Χρυσόστομος)
Ἐκεῖνα ποὺ δὲν μποροῦμε πολλὲς φορὲς νὰ τὰ ἐπιτύχουμε μὲ τὴ δική μας προσπάθεια, θὰ μπορέσουμε νὰ τὰ ἐκτελέσουμε εὔκολα μὲ τὶς προσευχὲς καὶ ἐννοῶ τὶς συνεχεῖς προσευχές. Γιατί πρέπει νὰ προσεύχεται κανεὶς πάντοτε καὶ ἀσταμάτητα καὶ ἐκεῖνος ποὺ βρίσκεται σὲ θλίψη καὶ ἐκεῖνος ποὺ εἶναι σὲ ἀνέσεις καὶ ἐκεῖνος ποὺ βρίσκεται σὲ συμφορὲς καὶ ἐκεῖνος ποὺ ἔχει ἀγαθά! Ἐκεῖνος ποὺ ἔχει ἀνέσεις καὶ πολλὰ ἀγαθὰ γιὰ νὰ διατηροῦνται αὐτὰ ἀμετακίνητα καὶ ἀμετάβλητα καὶ ποτὲ νὰ μὴν χάνονται, ἐνῶ ἐκεῖνος ποὺ βρίσκεται σὲ θλίψη καὶ σὲ πολλὲς συμφορές, γιὰ νὰ δεῖ νὰ τοῦ συμβαίνει κάποια καλὴ ἀλλαγὴ ποὺ θὰ τοῦ χαρίσει γαλήνη καὶ παρηγοριά. Βρίσκεσαι σὲ γαλήνη; Νὰ παρακαλεῖς τότε τὸ Θεὸ νὰ σοῦ μένει σταθερὴ αὐτὴ ἡ γαλήνη! Εἶδες νὰ σηκώνεται θύελλα; Νὰ παρακαλεῖς ἀκατάπαυστα τὸν Θεὸ νὰ παραμερίσει τὴν τιμωρία καὶ νὰ δημιουργήσει ἀπ’ τὴν θύελλα γαλήνη! Εἰσακούστηκες; Εὐχαρίστησε γι’ αὐτό, ἐπειδὴ εἰσακούστηκες! Δὲν εἰσακούστηκες; Νὰ ἐπιμένεις γιὰ νὰ εἰσακουστεῖς! (Ἱερὸς Χρυσόστομος)
Ἦταν ταπεινὸς ὁ Προφήτης Δανιήλ. Ἀπέδιδε τὴν δόξα στὸν Θεό. Καὶ αὐτὸ γίνεται φανερό, ἀπὸ τὸ ὅτι τὸν ἀγαποῦσε ὁ Θεός, διαφορετικὰ δὲν θὰ τὸν ἄφηνε νὰ ζήσει, ἂν σφετεριζόταν τὴν τιμὴ τοῦ Θεοῦ. Βρισκόταν στὸν λάκκο τῶν λεόντων γιὰ τὸν Θεὸ καὶ ὅμως θεωροῦσε τὸν ἑαυτὸν τοῦ ἀνάξιο νὰ τὸν θυμᾶται καὶ νὰ τὸν ἀκούει ὁ Θεός. Ἐνῶ ἐμεῖς, ποὺ τόσα βρώμικα διαπράττουμε καὶ εἴμαστε οἱ βρωμερότεροι, ἂν δὲν εἰσακουστοῦμε ἀμέσως, ἀπομακρυνόμαστε ἀπὸ τὸν Θεό. (Ἱερὸς Χρυσόστομος)
Τὸ ὅτι πρέπει νὰ θεωρεῖται ἀπὸ κάθε θάνατο χειρότερο, τὸ νὰ στερηθοῦμε τὴν προσευχή, μᾶς διδάσκει ὁ Προφήτης Δανιήλ, ὁ Μέγας Προφήτης, ὁ ὁποῖος προτίμησε νὰ πεθάνει παρά, νὰ στερηθεῖ τρεῖς μόνο ἡμέρες τὴν προσευχή. Διότι δὲν διέταξε σὲ αὐτὸν ὁ βασιλεὺς τῶν Περσῶν νὰ ἀσεβήσει, ἀλλὰ τρεῖς μόνο ἡμέρες νὰ προσπαθήσει νὰ τὸ κάμει αὐτό. Χωρὶς τὴν Θεία ἐπενέργεια, δὲν εἶναι δυνοτὸ νὰ ἔρθει κανένα ἀγαθὸ στὶς δικές μας ψυχές. Ἡ ἐπενέργεια τοῦ Θεοῦ ἐγγίζει τοὺς πόνους μας καὶ τοὺς ἐλαφρύνει, ἂν δεῖ ὅτι ἀγαπᾶμε τὴν προσευχή. (Ἱερὸς Χρυσόστομος)
Ἡ προσευχὴ εἶναι λιμάνι γιὰ ἐκείνους ποὺ κυριεύονται ἀπὸ τρικυμία, ἄγκυρα γιὰ ἐκείνους ποὺ κλυδωνίζονται, ράβδος στηρίξεως γιὰ ἐκείνους ποὺ σαλεύονται, θησαυρὸς τῶν φτωχῶν, ἀσφάλεια τῶν πλουσίων, θεραπεία τῶν ἀσθενειῶν, προφύλαξη τῆς ὑγείας. Ἡ προσευχὴ καὶ τὰ ἀγαθά μας, τὰ διατηρεῖ ἀμετάβλητα καὶ τὰ κακὰ τὰ μεταβάλλει ἀμέσως. Ἡ προσευχή, εἶναι τὸ πρώτιστο καὶ ἡ κορωνίδα τῶν ἀγαθῶν. (Ἱερὸς Χρυσόστομος)
Σᾶς παρακαλῶ, ἀδελφοί, μὴν παραβεῖτε καὶ μὴν καταφρονήσετε ποτὲ τὸν κανόνα τῆς προσευχῆς. Ἔτσι, τὸ ὄνομα τοῦ Κυρίου Ἰησοῦ, κατεβαίνοντας στὸ βάθος τῆς καρδιᾶς, θὰ ταπεινώσει τὸν δράκοντα ποὺ ἔχει τὴν κατοχὴ τῆς καρδιᾶς καὶ θὰ σώσει καὶ θὰ ζωοποιήσει τὴν ψυχή σας. Νὰ ἐπιμένεις λοιπὸν ἀδιάκοπα στὴν ἐπίκληση τοῦ ὀνόματος τοῦ Κυρίου Ἰησοῦ, γιὰ νὰ καταπιεῖ ἡ καρδιὰ τὸν Κύριο καὶ ὁ Κύριος τὴν καρδιὰ καὶ νὰ γίνουν τὰ δυὸ ἕνα. Μὴν χωρίζετε τὴν καρδιά σας ἀπὸ τὸ Θεό, ἀλλὰ νὰ ἐπιμένετε καὶ νὰ τὴ φυλάγετε πάντοτε μαζὶ μὲ τὴ μνήμη τοῦ Κυρίου μας Ἰησοῦ Χριστοῦ• ὥσπου νὰ φυτευτεῖ τὸ ὄνομα τοῦ Κυρίου μέσα στὴν καρδιὰ καὶ τίποτε ἄλλο νὰ μὴν σκέφτεται αὐτή, γιὰ νὰ δοξαστεῖ μέσα σας ὁ Χριστός. (Ἱερὸς Χρυσόστομος)
Ὅταν προσεύχεσαι ἐναντίον τοῦ ἀδελφοῦ σου καὶ ὄχι ὑπέρ του, αὐτὸ δὲν εἶναι κατὰ Θεὸ προσευχή, ἀλλὰ εἶναι ἡ προσευχὴ τοῦ διαβόλου. Ὅταν ὅμως προσεύχεσαι ὑπὲρ τῶν ἐχθρῶν σου, προσεύχεσαι ἐναντίον τοῦ διαβόλου. (Ἱερὸς Χρυσόστομος)
Φωτιὰ εἶναι ἡ προσευχὴ καὶ ἰδιαιτέρως ὅταν ἀναπέμπεται ἀπὸ νηφάλια καὶ φλογισμένη ψυχῆ. Ἀλλὰ ἡ φωτιὰ αὐτὴ γιὰ ν’ ἀγγίξει τὶς οὐράνιες ἁψίδες χρειάζεται λάδι καὶ λάδι τῆς φωτιᾶς αὐτῆς δὲν εἶναι τίποτε ἄλλο, παρὰ ἡ ἐλεημοσύνη. (Ἱερὸς Χρυσόστομος)
Ἐκεῖνος ποὺ προσεύχεται μὲ θερμότητα, καίγεται ἀλλὰ δὲν κατακαίγεται. Ὅπως ἀκριβῶς καὶ ὁ χρυσὸς στὴν φωτιά, δὲν κατακαίγεται, ἀλλὰ γίνεται λαμπρότερος. Φωτιὰ εἶναι ἡ προσευχή, ὅταν ἀναπέμπεται ἀπὸ νηφάλια καὶ φλογισμένη ψυχῆ. (Ἱερὸς Χρυσόστομος)
Ὅπως ἀκριβῶς στὸ σῶμα παρέχει φῶς ὁ ἥλιος, κατὰ τὸν ἴδιο τρόπο καὶ στὴν ψυχὴ ἡ προσευχή. Καὶ ἂν στὸν τυφλὸ εἶναι ζημιὰ τὸ ὅτι δὲν βλέπει τὸν ἥλιο, πόσο μεγάλη ζημιὰ εἶναι στὸ Χριστιανό, τὸ νὰ μὴν προσεύχεται συνεχῶς καὶ νὰ μὴν βάλει μέσα στὴν ψυχή του, τὸ διὰ τῆς προσευχῆς εἰσερχόμενο φῶς τοῦ Χριστοῦ; (Ἱερὸς Χρυσόστομος)
Ὅπως ἀκριβῶς λοιπὸν τὸ θυμίαμα καὶ ἀπὸ μόνο τοῦ εἶναι καλὸ καὶ εὐωδιάζει, ἀλλ’ ὅμως τότε προπάντων δείχνει τὴν εὐωδία του, ὅταν ἔρθει σ’ ἐπαφὴ μὲ τὴ φωτιά, ἔτσι λοιπὸν καὶ ἡ προσευχὴ εἶναι μὲν καλῆ καὶ αὐτὴ καθ’ ἐαυτή, γίνεται ὅμως καλύτερη καὶ πιὸ εὐάρεστη, ὅταν γίνεται μὲ ψυχῆ γεμάτη ἀπὸ θέρμη καὶ φλόγα, ὅταν γίνεται ἡ ψυχὴ θυμιατήριο καὶ ἀνάβει πολὺ μεγάλη φωτιά. Γιατί οὔτε τὸ θυμίαμα τοποθετοῦνταν ἐπάνω στὴ σχάρα, ἂν δὲν ἄναβε πρῶτα, ἢ ἂν δὲν εἶχαν καεῖ τὰ κάρβουνα. Αὐτὸ κάνε καὶ ἐσὺ στὴ σκέψη σου. Πρῶτα ἄναψε αὐτὴν μὲ τὴν προθυμία καὶ μετὰ προσευχήσου. (Ἱερὸς Χρυσόστομος)
Ἂν ὁ Θεὸς γνωρίζει τὶς ἀνάγκες μας, πρὸς τί πρέπει νὰ προσευχόμαστε; Φυσικὰ ὄχι γιὰ νὰ Τὸν ἐνημερώνεις, ἀλλὰ γιὰ νὰ Τὸν λυγίσεις, γιὰ νὰ καρπωθεῖς μὲ τὴ συνέχεια τῆς προσευχῆς, γιὰ νὰ ταπεινωθεῖς, γιὰ νὰ θυμηθεῖς τὰ ἁμαρτήματά σου. (Ἱερὸς Χρυσόστομος)
Ἂν ζητᾶς κάτι ἀπὸ τὸ Θεὸ καὶ στὸ δώσει, νὰ τοῦ πεῖς ἕνα εὐχαριστῶ. Ἂν ζητᾶς κάτι ἀπὸ τὸ Θεὸ καὶ δὲν σοῦ τὸ δώσει, νὰ τοῦ πεῖς 1000 εὐχαριστῶ! Γιατί θέλει νὰ σὲ προφυλάξει καὶ δὲν εἶναι πρὸς συμφέρον σου, αὐτὸ ποὺ ζητᾶς. (Ἱερὸς Χρυσόστομος)
Ἀλλὰ καὶ οἱ φιλόστοργοι πατέρες, γιὰ κανένα λόγο δὲν δέχονται νὰ δώσουν στὰ μικρὰ παιδιά τους, μαχαίρι ἢ ἀναμμένα κάρβουνα, διότι γνωρίζουν ὅτι ἡ παράδοση αὐτῶν, θὰ τὰ βλάψει. Ἔτσι καὶ ὁ Θεός, δὲν δέχεται νὰ δώσει σὲ αὐτοὺς ποὺ τοῦ ζητοῦν κάτι, ἐὰν αὐτὸ πρόκειται νὰ τοὺς βλάψει. (Ἱερὸς Χρυσόστομος)
Ποιὸς ὑπῆρξε δικαιότερος ἀπὸ τὸν Ἀπόστολο Παῦλο. Ἐπειδὴ ὅμως ζήτησε πράγματα, τὰ ὁποῖα δὲν ἦταν πρὸς συμφέρον του, δὲν εἰσακούστηκε ἡ προσευχή του. Τρεῖς φορὲς παρακάλεσε τὸν Κύριο νὰ τὸν κάνει καλὰ καὶ ὁ Κύριος του εἶπε: “Ἀρκεῖ σοὶ ἡ Χάρις μου” (Β’ Κορινθίους 12,8-9). Καὶ ποιὸς πάλι ἦταν δικαιότερος ἀπὸ τὸν Μωυσῆ; Ἀλλὰ οὔτε ἐκείνου, εἰσακούστηκε ἡ προσευχή του, ὅταν τοῦ ἔλεγε ὁ Κύριος: “Ἰκανούσθω σοί” (ἀρκετὰ ἔλαβες) (Δεύτ. 3,26). Ἐπειδὴ δήλ. ζήτησε νὰ εἰσέλθει στὴ γῆ τῆς Ἐπαγγελίας, αὐτὸ δὲν ἦταν πρὸς συμφέρον του, γι’ αὐτὸ καὶ δὲν τὸ ἐπέτρεψε ὁ Θεός. (Ἱερὸς Χρυσόστομος)
Δὲν εἰσακούει ὁ Κύριος τὴν προσευχή μας, ὅταν ἐμεῖς ἐπιμένουμε στὴν ἁμαρτία. Γι’ αὐτὸ καὶ ἔλεγε ὁ Θεὸς στὸν Ἱερεμία, γιὰ τοὺς Ἰουδαίους: “Μὴν προσεύχεσαι γιὰ τὸν λαὸ αὐτό. Δὲν βλέπεις τί κάνουν; Δὲν ἀπομακρύνθηκαν ἀπὸ τὴν ἀσέβεια καὶ ἐσὺ παρακαλεῖς γι’ αὐτούς; Ἀλλὰ δὲν θὰ σὲ εἰσακούσω… (Ἱερ. 7,16-17). (Ἱερὸς Χρυσόστομος)
Ὁ πλούσιος ἐκεῖνος, πόσο παρακάλεσε τὸν Ἀβραὰμ μὲ θρήνους (μέσα ἀπὸ τὴν κόλαση); Καὶ οἱ μωρὲς παρθένες, πόσο παρακάλεσαν τὶς συνομήλικές τους γιὰ λίγο λάδι; Δὲν τὰ κατάφεραν νὰ περάσουν στὸν Νυμφώνα… Τότε ποὺ ἔπρεπε νὰ παρακαλέσουν, δὲν προσευχήθηκαν. (Ἱερὸς Χρυσόστομος)
Ὅπως ἡ βροχὴ ποτίζει τὸ ἀπὸ τὴν ἀνομβρία σκληρὸ ἔδαφος καὶ τὸ κάνει μαλακό, ὅπως ἡ φωτιὰ μαλακώνει τὸν σίδηρο, ἔτσι καὶ ἡ θερμὴ προσευχή, τὴν σκληρὴ ψυχὴ ἀπὸ τὰ πάθη, μὲ τὴν θερμότητά της, τὴν κάνει μαλακή, πολὺ περισσότερο ἀπὸ ὅτι ἡ βροχὴ τὴ γῆ καὶ ἡ φωτιὰ τὸ σίδηρο. (Ἱερὸς Χρυσόστομος)
Ἡ πρόθυμη προσευχὴ εἶναι φῶς τῆς διάνοιας καὶ τῆς ψυχῆς, φῶς ἄσβηστο καὶ ἀδιάκοπο. Γι’ αὐτὸ ὁ πονηρὸς βάζει μέσα στὸ νοῦ μας ὁλόκληρο συρφετὸ λογισμούς• καὶ ἐκεῖνα ποὺ ποτὲ δὲν σκεφτήκαμε, τὰ μαζεύει στὴν ὥρα τῆς προσευχῆς καὶ τὰ χύνει πάνω στὴν ψυχή μας. (Ἱερὸς Χρυσόστομος)
Ἂν λοιπὸν ἐμεῖς εἴμαστε ἀργοὶ στὴν προσευχή, κανένας δὲν θὰ μπορέσεις νὰ μᾶς ὠφελήσει. (Ἱερὸς Χρυσόστομος)
Αὐτὴ εἶναι ἡ ὅλη δολιότητα ποὺ ἐπινόησε ὁ διάβολος: Ἐπειδὴ δηλαδὴ γνωρίζει, ὅτι κατὰ τὴν ὥρα ἐκείνη τῆς προσευχῆς μποροῦμε νὰ ἐπιτύχουμε τὴν συγχώρηση τῶν ἁμαρτιῶν μας, θέλοντας νὰ μᾶς φράξει τὸ λιμάνι τῆς προσευχῆς, ἐξεγείρεται κατὰ τὴν ὥρα ἐκείνη, ἀπομακρύνει τὴ σκέψη μας ἀπ’ τὰ λόγια της προσευχῆς, ὥστε νὰ φύγουμε ζημιωμένοι μᾶλλον, παρὰ κερδισμένοι. Γνωρίζοντας λοιπὸν αὐτά, ὅταν προσέρχεσαι στὸ Θεό, σκέψου σὲ ποιὸν προσέρχεσαι, καὶ σοῦ εἶναι ἀρκετὸ γιὰ σωφροσύνη τὸ ἀξιόπιστο Ἐκείνου, ποὺ πρόκειται νὰ σοῦ δώσει τὴ χάρη. Ρίξε τὸ βλέμμα σου πρὸς τὸν οὐρανὸ καὶ ἀναλογίσου μὲ ποιὸν συνομιλεῖς. Γιατί, ἐὰν κάποιος συνομιλώντας μὲ κάποιον ἄνθρωπο ποὺ ἔχει ἀνεβεῖ λίγο τὶς ἀνθρώπινες τιμὲς καὶ ἂν ἀκόμη εἶναι ὁ πιὸ ἀδιάφορος ἀπ’ ὅλους, ὁπωσδήποτε τότε συγκεντρώνει τὸν ἑαυτό του καὶ κάνει πιὸ προσεκτικὴ τὴν ψυχή του, πολὺ περισσότερο ἂν σκεφθοῦμε ἐμεῖς, ὅτι συνομιλοῦμε μὲ τὸν Κύριο τῶν ἀγγέλων, θὰ μᾶς γίνει αὐτὸ σπουδαία ἀφορμὴ γιὰ νὰ γίνουμε προσεκτικοί. Ἂν ὅμως χρειάζεται νὰ ἀναφέρω καὶ κάποια ἄλλη μέθοδο, μὲ τὴν ὁποία θὰ μπορέσουμε ν’ ἀποφύγουμε τὴν ἀδιαφορία αὐτή, θὰ μποροῦσα νὰ πῶ, ὅτι πολλὲς φορές, ἀφοῦ κάναμε τὴν προσευχή μας, φύγαμε χωρὶς ν’ ἀκούσουμε τίποτε ἀπὸ ἐκεῖνα ποὺ εἴπαμε! Ἂν λοιπὸν σκεφτοῦμε αὐτό, ἀμέσως θ’ ἀποκτήσουμε καὶ πάλι τὴν προθυμία γι’ αὐτήν. Καὶ ἂν πάλι πάθουμε τὸ ἴδιο, ἂς ἐπαναλάβουμε αὐτὴ γιὰ τρίτη καὶ τέταρτη φορᾶ καὶ νὰ μὴ σταματήσουμε προηγουμένως τὴν προσευχή μας, μέχρι ποὺ νὰ τὴν ποῦμε ὁλόκληρη μὲ σκέψη καὶ καρδιὰ γεμάτη ἀπὸ σωφροσύνη. Ἂν ἀντιληφθεῖ ὁ διάβολος, ὅτι δὲν ἀπομακρυνόμαστε ἀπὸ τὴν προσευχή μας, μέχρι ποὺ νὰ τὴν ποῦμε μὲ προθυμία καὶ μὲ καρδιὰ καὶ σκέψη γεμάτη ἀπὸ σωφροσύνη, θ’ ἀπομακρυνθεῖ ὁ πανοῦργος, γνωρίζοντας ὅτι δὲν θὰ κερδίσει τίποτα ἀπ’ τὴν ἐπιβουλὴ τοῦ αὐτή, παρὰ τὸ νὰ μᾶς ἀναγκάζει νὰ ἐπαναλαμβάνουμε τὴν ἴδια προσευχή. (Ἱερὸς Χρυσόστομος)
Γιατί ἔρχονται πολλοὶ στὴν Ἐκκλησία, ἐπαναλαμβάνουν μηχανικὰ ψαλμοὺς καὶ εὐχές, καὶ φεύγουν, δίχως νὰ ξέρουν τί εἶπαν. Τὰ χείλη κινοῦνται, ἀλλὰ τ’ αὐτιὰ δὲν ἀκοῦνε. Ἂν ἡ γλώσσα μας λέει τὰ λόγια της προσευχῆς καὶ ἡ διάνοιά μας ρεμβάζει ἀλλοῦ, ὄχι μόνο δὲν μᾶς ὠφελεῖ καθόλου ἡ προσευχὴ αὐτή, ἀλλὰ ἀπεναντίας κατακρινόμαστε περισσότερο. Ἐσὺ δὲν ἀκοῦς τὴν προσευχή σου καὶ θέλεις νὰ σὲ εἰσακούσει ὁ Θεός; (Ἱερὸς Χρυσόστομος)
Ἂν λάβεις μέρος στὴν κοινὴ προσευχὴ τῆς Ἐκκλησίας καὶ ἑλκύσεις ἔτσι τὴν βοήθεια τοῦ Θεοῦ καὶ ἐνδυθεῖς τὰ δικά Του ὅπλα, ὅταν ἐξέλθεις ἀπ’ αὐτὴν οὔτε ὁ ἴδιος ὁ διάβολος δὲν θὰ μπορέσει νὰ σὲ ἀντιμετωπίσει. Ἂν ὅμως βρεθεῖς γυμνὸς ἀπὸ τὰ ὄπλα Του, εὔκολα θὰ νικηθεῖς… (Ἱερὸς Χρυσόστομος)
Ὅταν πρόκειται περὶ ἀνθρώπων, ἐὰν ὁ λαὸς παρουσιαστεῖ ἐνώπιον τοῦ βασιλέως καὶ ζητήσει χάρη γιὰ καταδίκους, οἱ ὁποῖοι ὁδηγοῦνται στὸν θάνατο καὶ ὁ βασιλιὰς συγκινημένος ἀπὸ τὶς ἐπίμονες παρακλήσεις τοῦ πλήθους, μεταβάλλει τὴν γνώμη του, πολὺ περισσότερο, ἐὰν στὴν Ἐκκλησία ἐπιμόνως παρακληθεῖ ἀπὸ ἐμᾶς ὁ ἐπουράνιος Βασιλιάς, θὰ ἱκανοποιήσει τὸ αἴτημά μας. (Ἱερὸς Χρυσόστομος)
”Μπορώ”, λέει κάποιος, ”να προσευχηθῶ καὶ στὸ σπίτι μου”. Ἀπατᾶς τὸν ἑαυτό σου, ἄνθρωπε. Βεβαίως, εἶναι δυνατὸν νὰ προσευχηθεῖς καὶ στὸ σπίτι σου, εἶναι ἀδύνατον ὅμως νὰ προσευχηθεῖς ἔτσι, ὅπως προσεύχεσαι στὴν Ἐκκλησία, ὅπου ὑπάρχει τὸ πλῆθος τῶν πατέρων καὶ ὅπου ὁμόφωνη κραυγὴ ἱκεσίας ἀναπέμπεται στὸ Θεό. Δὲν σὲ ἀκούει τόσο πολὺ ὁ Κύριος ὅταν Τὸν παρακαλεῖς μόνος σου, ὅσο ὅταν Τὸν παρακαλεῖς ἑνωμένος μὲ τοὺς ἀδελφούς σου. (Ἱερὸς Χρυσόστομος)
Μεγάλη δύναμη προέρχεται ἀπὸ τὴν σύναξη τῆς Ἐκκλησίας καὶ τὴ συνάντηση τῶν πιστῶν. Γι’ αὐτὸ καὶ ὁ Κύριος λέει: ”Οπου εἶναι συναγμένοι δυὸ ἢ τρεῖς στὸ ὄνομά μου, ἐκεῖ εἶμαι καὶ Ἐγὼ ἀνάμεσα τους” (Μάτθ. 18,20). Καὶ ὄχι μόνο γι’ αὐτό, ἀλλὰ καὶ διότι στὴ σύναξη αὐξάνεται ἡ ἀγάπη… Ὅπως τὸ ἕνα σίδηρο ἀκονίζει τὸ ἄλλο σίδηρο, ἔτσι καὶ ἡ συναναστροφὴ αὐξάνει τὴν ἀγάπη. Ὅσο τρίβεται μία πέτρα μὲ τὴν ἄλλη, παράγεται φωτιά. Πόσο μᾶλλον ἡ ψυχὴ ποὺ συνδέεται μὲ ἄλλη ψυχή! Γι’ αὐτὸ ἡ προσευχὴ τῆς Ἐκκλησίας ἔχει τόσο μεγάλη δύναμη, ὥστε καὶ ἂν ἀκόμη εἴμαστε πιὸ ἄφωνοι καὶ ἀπὸ τὶς πέτρες, θὰ μποροῦσε νὰ κάνει τὴ γλώσσα μας πιὸ ἐλαφρὰ ἀπὸ τὸ φτερό. Διότι, ὅπως ὁ ζέφυρος ὅταν φυσάει στὰ πανιὰ τοῦ πλοίου, τὸ κάνει νὰ τρέχει πιὸ γρήγορα ἀπὸ τὸ βέλος, ἔτσι καὶ ἡ προσευχὴ τῆς Ἐκκλησίας ὅταν πέσει στὴ γλώσσα αὐτοῦ ποὺ τὴν λέει, κινεῖ τὸν λόγο δυνατότερο ἀπὸ τὸν ζέφυρο. (Ἱερὸς Χρυσόστομος)
Ὅταν συνομιλεῖ κάποιος μὲ ἐνάρετο ἄνθρωπο, μεγάλη ὠφέλεια ἀποκομίζει. Ἐκεῖνος ποὺ συνομιλεῖ μὲ τὸν Θεό, πόσα ἀγαθὰ καὶ ὠφέλεια θὰ ἀπολαύσει; Καθένας ποὺ προσεύχεται, συνομιλεῖ μὲ τὸ Θεό. Πόσο μεγάλο εἶναι νὰ συνομιλεῖ ὁ ἄνθρωπος μὲ τὸ Θεό, κανεὶς δὲν τὸ ἀγνοεῖ, ἀλλὰ καὶ κανεὶς δὲν θὰ μπορέσει νὰ παραστήσει μὲ λόγο αὐτὴ τὴν τιμή. Γιατί αὐτὴ ἡ τιμή, εἶναι ἀνώτερη καὶ ἀπὸ τὴ μεγαλοπρέπεια τῶν Ἀγγέλων. (Ἱερὸς Χρυσόστομος)
Ἐνώπιόν του Κυρίου προσεύχεται ἐκεῖνος, ὁ ὁποῖος ἀπὸ παντοῦ συγκεντρώνει τὴν ψυχή του καὶ τίποτε κοινὸ δὲν ἔχει μὲ τὴν γῆ, ἀλλὰ ἀφοῦ μετέφερε τὸν ἑαυτόν του στὸν Οὐρανό, ἐξεδίωξε ἀπὸ τὴν ψυχὴ τοῦ κάθε ἀνθρώπινη σκέψη. (Ἱερὸς Χρυσόστομος)
Ὅταν ὁ διάβολος δεῖ τὴν ψυχὴ θωρακισμένη μὲ ἀρετές, δὲν τολμᾶ νὰ τὴν πλησιάσει, γιατί φοβᾶται τὴν ἰσχὺ καὶ τὴν δύναμη ποὺ τὶς δίνουν οἱ προσευχές, οἱ ὁποῖες τρέφουν τὴν ψυχή, περισσότερο ἀπ’ ὅ,τι οἱ τροφὲς τὸ σῶμα. (Ἱερὸς Χρυσόστομος)
Μποροῦμε τὴν ὠφέλεια ἀπὸ τὴν προσευχὴ νὰ τὴν ἔχουμε μόνιμη γιὰ ὅλη μας τὴ ζωή, ἀφιερώνοντας σ’ αὐτήν, τὸν περισσότερο χρόνο μας. Γιατί ὅπως ἀκριβῶς ἔχουμε ἀνάγκη τὴν ἀναπνοή, ἔτσι ἀκριβῶς ἔχουμε ἀνάγκη τὴν βοήθεια τοῦ Θεοῦ. (Ἱερὸς Χρυσόστομος)
Ἡ προσευχὴ καὶ ἡ δέηση κάνουν τοὺς ἀνθρώπους ναοὺς Θεοῦ! Ὅπως ὁ χρυσός, οἱ πολύτιμοι λίθοι καὶ τὰ μάρμαρα κάνουν τὰ παλάτια τῶν βασιλέων, ἔτσι καὶ ἡ προσευχὴ κάνει τοὺς ἀνθρώπους ναοὺς τοῦ Χριστοῦ! Τί λοιπὸν μεγαλύτερο ἐγκώμιο μπορεῖ νὰ γίνει γιὰ τὴν προσευχή, ἀπὸ τὸ ὅτι κάνει τοὺς ἀνθρώπους ναοὺς τοῦ Θεοῦ; Ἐκεῖνος ποὺ δὲν τὸν χωροῦν οἱ οὐρανοί, Αὐτὸς εἰσέρχεται στὴν ψυχὴ ποὺ ζεῖ μὲ προσευχές…!!! (Ἱερὸς Χρυσόστομος)
Ὅπως, ὅταν σὲ κάποια πόλη μπαίνει μία βασίλισσα, ἀκολουθεῖ κατ’ ἀνάγκην μαζί της ὅλος ὁ πλοῦτος, ἔτσι καὶ ἡ προσευχή• ὅταν μπαίνει στὴν ψυχή, μπαίνει μαζί της καὶ κάθε ἀρετή. (Ἱερὸς Χρυσόστομος)
Δὲν ἐπαρκεῖ ὁ καθαρὸς τρόπος τῆς ζωῆς, ἐὰν δὲν ὑπάρχει μαζὶ μ’ αὐτὸν καὶ ἡ προσευχή. Εἶναι ἀδύνατον ἄνθρωπος ποὺ προσεύχεται καὶ παρακαλεῖ τὸν Θεὸ μὲ τὴν πρέπουσα ἐπιθυμία, νὰ ἁμαρτήσει ποτέ. Ἀντίθετα, ψυχὴ ποὺ δὲν εἶναι ὀχυρωμένη μὲ προσευχές, εὔκολα ὁ διάβολος τὴν ὑποτάσσει καὶ τὴν γεμίζει μὲ κάθε ἁμαρτία. (Ἱερὸς Χρυσόστομος)
Πίστεψε μέ, ὅτι δὲν καθαρίζει συνήθως τόσο πολὺ ἡ φωτιὰ τὴ σκουριά, ὅσο ἡ νυχτερινὴ προσευχὴ τὸ δηλητήριο τῶν ἁμαρτημάτων μας. (Ἱερὸς Χρυσόστομος)
Ὅπως μία πόλη ἀνοχύρωτη, εὔκολα μπορεῖ νὰ ὑποταχθεῖ στοὺς ἐχθροὺς ἀπὸ ἔλλειψη κάθε ἐμποδίου, τὸ ἴδιο παθαίνει καὶ ἡ ψυχὴ ἐκείνη, ποὺ δὲν εἶναι ὀχυρωμένη μὲ προσευχές. Εὔκολα ὁ διάβολος τὴν ὑποτάσσει καὶ τὴν γεμίζει μὲ εὐκολία, ἀπὸ κάθε ἁμαρτία. Ὅταν ὅμως δεῖ ὁ ἐχθρὸς ψυχὴ θωρακισμένη μὲ προσευχές, δὲν τολμάει νὰ τὴν πλησιάσει… (Ἱερὸς Χρυσόστομος)
Ὅπου ὑπάρχει προσευχὴ καὶ εὐχαριστία, εἶναι παροῦσα ἡ Χάρη τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, φυγαδεύονται οἱ δαίμονες καὶ ἀπομακρύνεται κάθε ἀντίθετη δύναμη. (Ἱερὸς Χρυσόστομος)
Νὰ κάνουμε σύντομες καὶ πυκνὲς προσευχὲς μὲ σύντομα διαλλείματα. Διότι, ἂν παρατείνεις τὸ λόγο σὲ μῆκος, πολλὲς φορὲς ὀλιγωρώντας, δίνεις μεγάλη εὐκαιρία στὸ διάβολο νὰ ἀποσπάσει τὸν νοῦ ἀπὸ τὰ λεγόμενα. Ἐὰν ὅμως κάνεις συχνὲς καὶ πυκνὲς τὶς προσευχές, περιλαμβάνοντας στὴν πυκνότητα ὅλο τὸν χρόνο, μπορεῖς εὔκολα νὰ σωφρονὴς καὶ νὰ προσεύχεσαι μὲ μεγάλη νηφαλιότητα. (Ἱερὸς Χρυσόστομος)
Ὅπως τὰ δέντρα δὲν μποροῦν νὰ φέρουν καρποὺς χωρὶς νερό, ἔτσι καὶ ἐμεῖς δὲν θὰ μπορέσουμε νὰ ἔχουμε ἀφθονία πολύτιμων ἀγαθῶν καὶ καρπῶν, ἂν δὲν ἀρδευόμαστε μὲ τὶς προσευχές. (Ἱερὸς Χρυσόστομος)
Ὅπως ἀκριβῶς ὁ τοξότης, ἂν θέλει νὰ ρίχνει μὲ εὐστοχία τὰ βέλη, φροντίζει προηγουμένως νὰ λάβει τὴν κατάλληλη στάση καὶ ἀφοῦ τοποθετεῖ ἀκριβῶς ἀπέναντι στὸ σκοπό, ρίχνει στὴ συνέχεια τὰ βέλη. Ἔτσι καὶ ἐσύ, ἐφόσον ἐπιθυμεῖς νὰ τοξεύσεις τὸ πονηρὸ κεφάλι τοῦ διαβόλου, φρόντισε πρῶτα γιὰ τὴν κατάσταση τῶν λογισμῶν σου, ὥστε ἀφοῦ λάβεις κάποια ὀρθὴ καὶ ἀπαρεμπόδιστη στάση ἐναντίον αὐτοῦ, νὰ ρίξεις μὲ εὐστοχία τὰ βέλη ἐναντίον ἐκείνου. (Ἱερὸς Χρυσόστομος)
Αὐτὸς ποὺ εἶπε «ἐλέησε μέ», ἔδειξε ἐξομολόγηση καὶ μετάνοιωσε γιὰ τὰ ἁμαρτήματά του.
Αὐτὸς ποὺ εἶπε «ἐλέησε μέ», πῆρε συγχώρηση τῶν σφαλμάτων του.
Αὐτὸς ποὺ ἐλεήθηκε δὲν κολάζεται.
Αὐτὸς ποὺ εἶπε «ἐλέησε μέ», κέρδισε τὴ Βασιλεία τῶν Οὐρανῶν.
Αὐτὸν ποὺ θὰ ἐλεήσει ὁ Θεός, δὲν ἀπαλλάσσεται μόνο ἀπὸ τὴν κόλαση, ἀλλὰ γίνεται
ἄξιος καὶ τῶν μελλοντικῶν ἀγαθῶν. (Ἱερὸς Χρυσόστομος)
Εἰσακούστηκε ἀπὸ τὸν Θεὸ ὁ Κορνήλιος, ἐπειδὴ εἶχε συνήγορό του τὴν ἐλεημοσύνη. Λέει ὁ Ἄγγελος: ”Οι προσευχές σου καὶ οἱ ἐλεημοσύνες σου ἀνέβηκαν στὸν Θεό” (Πράξεις 10,4). Καὶ εἶναι φυσικό… Διότι τὰ ἔργα καὶ τὰ κατορθώματα εἶναι ἐκεῖνα ποὺ εἰσακούγονται. Ὄχι ἁπλῶς οἱ προσευχές, ἀλλὰ ἐκεῖνες ποὺ γίνονται σύμφωνα μὲ τὸν Νόμο τοῦ Θεοῦ. (Ἱερὸς Χρυσόστομος)
Ὅπως θὰ θυμάστε, πρὶν ἀπὸ δέκα χρόνια, κάποιον ἀξιωματοῦχο τὸν συλλάβανε γιὰ συνωμοσία. Τὸν ἔδεσαν λοιπὸν ἀπὸ τὸ λαιμὸ μὲ σχοινὶ καὶ τὸν ὁδήγησαν στὸν τόπο, ὅπου θὰ γίνονταν ἡ ἐκτέλεση. Τότε ὅμως, ὅλοι τρέξατε στὸν ἱππόδρομο. Ὅλος ὁ λαὸς μαζὶ λοιπόν, ἅρπαξε τὸν κατάδικο ἀπὸ τὴν ὀργὴ τοῦ βασιλιᾶ καὶ ὁ ἄνθρωπος ἐκεῖνος ἀπαλλάχτηκε ἀπὸ τὴν τιμωρία του, γλύτωσε. Τὸ ἴδιο νὰ κάνετε καὶ ἐσεῖς μπροστὰ στὸν οὐράνιο βασιλιά. Νὰ ἔρχεστε ὅλοι μαζὶ στὴν Ἐκκλησία καὶ νὰ Τὸν παρακαλεῖτε. Ὄχι γιὰ νὰ σώσετε ἀπὸ τὴν ὀργὴ Τοῦ κάποιον ξένο, ἀλλὰ τὸν ἴδιο σας τὸν ἑαυτό. Καὶ θὰ τὸ πετύχετε αὐτὸ ἐδῶ στὴν Ἐκκλησία, μὲ τὴν ὁμαδικὴ προσευχή, ποὺ εἶναι ἄπειρες φορὲς πιὸ δυνατή, ἀπὸ τὶς ἀτομικὲς προσευχές. (Ἱερὸς Χρυσόστομος)
Σὲ εὐχαριστοῦμε Κύριε, γιὰ ὅλες τὶς εὐεργεσίες, ποὺ ἀπὸ τὴν πρώτη μέρα παρέχεις σὲ ἐμᾶς τοὺς ἀναξίους. Σὲ εὐχαριστοῦμε γιὰ ὅσα ξέρουμε καὶ γιὰ ὅσα δὲν ξέρουμε, γιὰ τὶς φανερὲς καὶ ἀφανεῖς εὐεργεσίες, ποὺ ἔγιναν μὲ ἔργο ἢ μὲ λόγο, σὲ ἐμᾶς τοὺς ἀναξίους. Σὲ εὐχαριστοῦμε γιὰ τὶς θλίψεις, γιὰ τὶς ἀνέσεις, γιὰ τὸν φόβο τῆς γέενης καὶ τῆς κολάσεως, γιὰ τὴν ἐλπίδα τῆς Βασιλείας τῶν Οὐρανῶν. Σὲ παρακαλοῦμε νὰ φυλάξεις τὴν ψυχή μας ἅγια, νὰ ἔχουμε καθαρὴ συνείδηση καὶ τέλος νὰ μᾶς κάνεις ἄξιό της φιλανθρωπίας σου. Εἶσαι Ἐκεῖνος, ποὺ τόσο μας ἀγάπησες, ὥστε ἔδωσες τὸν Μονογενῆ σου Υἱό. Ἐσὺ λοιπόν, κάνε μας ἀξίους της ἀγάπης σου. Δός μας σοφία μὲ τὸν λόγο σου καὶ μὲ τὸν φόβο σου. Ἐσύ, Πατέρα, συγχώρεσε ὅσα ἑκουσίως ἢ ἀκουσίως διαπράξαμε. Μὴ τὰ λογαριάσεις. Μνήσθητι ὅσους ἐπικαλοῦνται τὸ ὄνομά Σου ἐν ἀληθείᾳ. Μνήσθητι καὶ ἐκείνους, πού μας κάνουν καλὸ καὶ ἐκείνους ποὺ θέλουν τὸ κακό μας. Διότι ὅλοι εἴμαστε ἄνθρωποι. (Ἱερὸς Χρυσόστομος)
Ὅσοι καταφεύγουν στὸν Θεό, νὰ μὴν ἀμελοῦν τὸν ἀγώνα τῆς προσευχῆς, ἔστω καὶ ἂν Αὐτὸς ἀναβάλλει γιὰ λίγο χρόνο, τὴν χορήγηση τοῦ ζητουμένου. Γιατί ὁπωσδήποτε θὰ τοὺς ἀκούσει, ἐπειδὴ εἶναι ἀγαθὸς καὶ ἀνεξάντλητος σὲ ἔλεος καὶ εὐσπλαχνία. (Μέγας Ἀθανάσιος)
Τίποτα ἄλλο δὲν ἀνατρέπει τὰ καταχθόνια ἔργα τῶν δαιμόνων τόσο, ὅσο ἡ προσευχή. Γι’ αὐτὸ καὶ κάνουν τὰ πάντα γιὰ νὰ μὴν προσευχηθεῖ ὁ ἄνθρωπος (Ὅσιος Ἀγάθων)
Ἡ προσευχὴ εἶναι τὸ κλειδὶ τοῦ οὐρανοῦ. Ἀνεβαίνει ἡ δέηση τοῦ ἀνθρώπου καὶ κατεβαίνει τὸ ἔλεος τοῦ Θεοῦ. Μόνο ὅποιος προσεύχεται, ξέρει νὰ ζήσει. (Ἱερὸς Αὐγουστίνος)
Ἐνῶ ἡ ἁμαρτία σὲ κάνει νὰ μὴν προσεύχεσαι, ἡ προσευχὴ θὰ σὲ κάνει νὰ μὴν ἁμαρτάνεις. (Ἱερὸς Αὐγουστίνος)
Ὅποιος ἀγαπᾶ λίγο, προσεύχεται λίγο. Ὅποιος ἀγαπᾶ πολύ, προσεύχεται πολύ. (Ἱερὸς Αὐγουστίνος)
Ὅσο πιὸ τέλεια προσέχεις τὴν διάνοιά σου, τόσο περισσότερο μὲ πόθο θὰ προσευχηθεῖς στὸν Ἰησοῦ. Ὅσο πάλι ἀμελεῖς τὴν διάνοιά σου, τόσο περισσότερο θὰ ἀπομακρυνθεῖς ἀπὸ τὸν Ἰησοῦ (καὶ θὰ μετεωρίζεσαι). (Ἅγιος Ἠσύχιος ὁ Πρεσβύτερος)
Ὅποιος δὲν ἔχει προσευχὴ ἀπαλλαγμένη ἀπὸ πονηροὺς λογισμούς, αὐτὸς εἶναι σὰν νὰ πηγαίνει στὸν πόλεμο χωρὶς ὅπλο. Προσευχὴ ἐννοῶ ἐκείνη ποὺ γίνεται ἀκατάπαυστη στὰ βάθη τῆς ψυχῆς, ὥστε μὲ τὴν ἐπίκληση τοῦ Χριστοῦ, ὁ σατανᾶς ποὺ πολεμᾶ κρυφά, νὰ μαστιγώνεται καὶ νὰ καίγεται. (Ἅγιος Ἠσύχιος ὁ Πρεσβύτερος)
Ἡ εὐχὴ ἔχει ἀνάγκη τῆς νήψεως, ὅπως τὸ λυχνάρι γιὰ νὰ φωτίσει ἔχει ἀνάγκη ἀπὸ φυτίλι. (Ἅγιος Ἠσύχιος ὁ Πρεσβύτερος)
Ὁ ἥλιος περνώντας πάνω ἀπὸ τὴ γῆ, κάνει τὴν ἡμέρα. Καὶ τὸ ἅγιο καὶ σεβάσμιο ὄνομα τοῦ Κυρίου Ἰησοῦ, ὅταν λάμπει συνεχῶς μέσα στὴ διάνοια, θὰ γεννήσει ἀναρίθμητες ἔννοιες λαμπρὲς σὰν τὸν ἥλιο. (Ἅγιος Ἠσύχιος ὁ Πρεσβύτερος)
Στὴν προσευχή, πρέπει πρῶτα νὰ δοξολογεῖς τὸ Θεό, δεύτερο νὰ Τὸν εὐχαριστεῖς γιὰ τὶς εὐεργεσίες πού σου ἔκανε, τρίτο νὰ ἐξομολογεῖσαι γιὰ τὶς ἁμαρτίες σου μὲ συντριβὴ καὶ τέταρτο νὰ ζητᾶς ἐκεῖνα ποὺ εἶναι γιὰ τὴν σωτηρία σου. (Ἅγιος Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης)
Μὲ τὴν προσευχή, θὰ βάλεις τὸ μαχαίρι στὸ χέρι τοῦ Θεοῦ, γιὰ νὰ πολεμᾶ καὶ νὰ νικᾶ γιὰ σένα (τοὺς πανούργους δαίμονες). (Ἅγιος Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης)
Στὴν προσευχή, πρέπει νὰ ἀποσκοπεῖς στὸ νὰ ἑνώσεις τὴν θέλησή σου, μὲ τὴν θέληση τοῦ Θεοῦ καὶ ὄχι νὰ τραβήξεις στὴν δική σου θέληση, τὴν θέληση τοῦ Θεοῦ. (Ἅγιος Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης)
Ἂν θέλεις ἀδελφέ, νὰ εἰσακουστεῖς πιὸ εὔκολα ἀπὸ τὸν Θεὸ καὶ νὰ λάβεις αὐτὸ ποὺ ζητᾶς, ἀγωνίσου ὅσο μπορεῖς, στὴν νοερὰ προσευχή. Γιατί ὅσο περισσότερο κόπο ἔχει ἡ νοερὰ προσευχή, ἀπὸ ἐκείνη ποὺ λέγεται μὲ τὸ στόμα προφορικά, τόσο περισσότερο τὴν ἀκούει ὁ Θεός. Ὁ Θεὸς ἀκούει καλύτερα τὴν νοερὰ βοὴ τῆς καρδιᾶς, παρὰ τὶς δυνατὲς φωνὲς τοῦ στόματος. (Ἅγιος Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης)
Στὴν σύντομη προσευχή: ”Κύριε Ἰησοῦ Χριστέ, Υἱὲ τοῦ Θεοῦ, ἐλέησον μέ”, ὁ νοῦς συγκεντρώνεται σ’ αὐτὴν πιὸ εὔκολα, ἐνῶ στὶς ἄλλες προσευχές, στὶς ἐκτενέστερες καὶ πολλές, ὁ νοῦς διασκορπίζεται. (Ἅγιος Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης)
Κατὰ τὴν προσευχή, νὰ μὴν ἀναπνέεις συνεχῶς, ἀλλὰ νὰ κρατᾶς λίγο τὴν ἀναπνοή σου διότι ἔτσι: ἅ) πιέζεται καὶ νοιώθει στενόχωρα ἡ καρδιά, ἐπειδὴ δὲν ἀπολαμβάνει τὸν φυσικὸ ἀέρα καὶ ἔτσι νὰ μπορεῖ ὁ νοῦς νὰ συγκεντρώνεται εὐκολότερα (καὶ νὰ μὴν διασκορπᾶται) καὶ νὰ ἐπιστρέφει στὴν καρδιά. Αὐτὸ ἀφενὸς μὲν λόγω τοῦ πόνου καὶ τῆς ὀδύνης τῆς καρδιᾶς καὶ ἀφετέρου λόγω τῆς ἡδονῆς ποὺ γεννιέται ἀπὸ τὴν μνημόνευση τοῦ ὀνόματος τοῦ Χριστού β) λεπτύνεται ἡ καρδιὰ καὶ γίνεται ἁπαλὴ καὶ ταπεινὴ καὶ πιὸ κατάλληλη στὸ νὰ κατανύσσεται. Λεπτύνεται ἀκόμη καὶ ὁ ἐγκέφαλος καὶ στὴ συνέχεια λεπτύνεται μαζί του καὶ ἡ ἐνέργεια τοῦ νοῦ καὶ γίνεται μοναδική, διαυγὴς καὶ πιὸ κατάλληλη, γιὰ τὴν ἕνωση τῆς φυσικῆς ἐλλάμψεως τοῦ Θεού γ) ἡ καρδιὰ πιέζεται καὶ πονᾶ καὶ μὲ αὐτὸν τὸν πόνο καὶ τὴν ὀδύνη, ξερνᾶ τὸ φαρμακερὸ ἀγκίστρι τῆς ἡδονῆς καὶ τῆς ἁμαρτίας καὶ ἔτσι θεραπεύεται και δ) ὅλες οἱ ψυχικὲς δυνάμεις ἑνώνονται καὶ ἐπιστρέφουν στὸν νοῦ καὶ διὰ μέσω τοῦ νοῦ ἐπιστρέφουν στὸν Θεό. (Ἅγιος Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης)
Ἡ πραγματικὴ καὶ ἀληθινὴ προσκύνηση καὶ λατρεία τοῦ Θεοῦ ἐπιτελεῖται, μὲ τὴν νοερὰ καὶ καρδιακὴ προσευχή. (Ἅγιος Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης)
Τὰ ὠφέλη ποὺ προκύπτουν ἀπὸ τὴν νοερὰ προσευχὴ εἶναι: ἅ) ὁ νοῦς λόγω τῆς πολυκαιρίας στὴν νοερὰ προσευχή, συνηθίζει νὰ μένει στὴν καρδιὰ καὶ μένει ἔτσι μακριὰ ἀπὸ τὶς προσβολὲς τῶν πονηρῶν καὶ αἰσχρῶν λογισμῶν ποὺ ἐνεργοποιοῦνται μέσω τῆς φαντασίας β) βρισκόμενος ὁ νοῦς στὴν καρδιά, ἀποκτᾶ ταπείνωση, πένθος καὶ δάκρυα, διότι βλέπει τὸ πυκνὸ σκοτάδι ποὺ προξενήθηκε στὴν καρδιὰ ἀπὸ τὶς ἁμαρτίες. Καὶ μέσω αὐτῆς τῆς ταπείνωσης, τοῦ πένθους καὶ τῶν δακρύων, ὁ Θεὸς τὸν σπλαχνίζεται καὶ τὸν ἀνακουφίζει ἀπὸ τὰ πάθη καὶ τὸν ἐλευθερώνει ἀπὸ τὶς προσβολὲς τῶν λογισμῶν καὶ τῶν δαιμόνων γ) ὁ νοῦς μένοντας στὴν καρδιά, βλέπει τὶς κακὲς κλίσεις τῆς καρδιᾶς καὶ τὶς πονηρὲς κινήσεις τῶν λογισμῶν καὶ τὶς ἐπιβουλὲς καὶ ἐνέδρες τοῦ ἐχθροῦ καὶ ἔτσι ἐπικαλεῖται τὸν Ἰησοῦ γιὰ βοήθεια δ) παρέχεται ἡ καθαρότητα τῆς φύσεως καὶ ἐξαιτίας αὐτῆς δίνεται ἡ ὑπεφυσικὴ ἐνέργεια τῆς Θείας Χάριτος τοῦ Ἁγίου Πνεύματος και ε) μένοντας ὁ νοῦς μέσα στὴν καρδιά, νιώθει χαρὰ καὶ εὐφροσύνη. (Ἅγιος Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης)
Ὅταν προσεύχεσαι μὲ ταπείνωση, ἔχοντας βαθειὰ συναίσθηση τῆς ἀναξιότητάς σου, ἡ προσευχή σου γίνεται ἀμέσως δεκτὴ ἀπὸ τὸν Θεό. Ἂν ὅμως ἐνῶ προσεύχεσαι, σοὺ ἔλθει στὸ νοῦ σου νὰ κατακρίνεις τὸν ἀδελφό σου, τότε ὁ κόπος σου, πηγαίνει ἐντελῶς χαμένος. (Ἅγιος Ἠσαΐας ὁ Ἀναχωρητής)
Ὅταν προσεύχεσαι, πρόσεχε, μὴν τυχὸν δείξεις καταφρόνηση (στὴν ἱερότητα τοῦ ἔργου) μὲ τὴν ἀμέλειά σου, ἀντὶ νὰ τιμᾶς τὸ Θεό, Τὸν παροργίσεις. Στάσου μὲ φόβο Θεοῦ! Μὴν γέρνεις στὸν τοῖχο καὶ μὴν χαλαρώνεις τὰ πόδια σου, μὲ τὸ νὰ στηρίζεσαι ἀπὸ ἕνα καὶ νὰ ξεκουράζεις τὸ ἄλλο, ὅπως (κάνουν) οἱ ἄσχετοι. Καὶ τὴν καρδιά σου νὰ τὴν συγκρατεῖς, γιὰ νὰ μὴν ἀσχολεῖται μὲ τὰ θελήματά σου (τὴν ὥρα τῆς προσευχῆς). Ἔτσι ὁ Θεὸς θὰ δεχθεῖ τὴ θυσία σου. (Ἅγιος Ἠσαΐας ὁ Ἀναχωρητής)
Ὅπως ἡ φωτιὰ κάνει τὸ σίδερο τέτοιο ὥστε δὲν μπορεῖ κανεὶς νὰ τὸ ἀγγίξει, ἔτσι οἱ πυκνὲς προσευχὲς κάνουν πιὸ ρωμαλέο τὸ νοῦ στὸν πόλεμο τοῦ ἐχθροῦ. Γι’ αὐτὸ μὲ ὅλη τους τὴ δύναμη οἱ δαίμονες προσπαθοῦν νὰ μᾶς προκαλέσουν ὀκνηρία στὴν ἐπιμονή μας στὴν προσευχή, γιατί γνωρίζουν ὅτι ἡ προσευχὴ εἶναι γι’ αὐτοὺς μεγάλος ἐχθρός, ἐνῶ γιὰ ἐμᾶς εἶναι ὑπερασπιστὴς τοῦ νοῦ. (Ἅγιος Ἰωάννης ὁ Καρπάθιος)
Ὅσοι μεταχειρίζονται ἔντονα τὴν προσευχή, αὐτοὶ πολιορκοῦνται ἀπὸ φοβεροὺς καὶ ἄγριους πειρασμούς. (Ἅγιος Ἰωάννης ὁ Καρπάθιος)
Ὅσο ὑπερέχει ἡ ἀνάπαυση σὲ ἕνα πολυτελὲς καὶ ἁπαλὸ στρῶμα ἀπὸ τὸ ξάπλωμα σὲ μία πυρακτωμένη σχάρα, ἄλλο τόσο ὑπερέχει τῆς εὐφροσύνης καὶ τῆς ἀπολαύσεως τῆς ζωῆς αὐτῆς, ἡ ἀγαλλίαση ποὺ προκαλεῖται στὴν ψυχὴ ἀπὸ τὴν συνεύρεση καὶ συνομιλία μὲ τὸν Θεό. (Ἅγιος Συμεὼν ὁ Νέος Θεολόγος)
Τρεῖς εἶναι οἱ τρόποι τῆς προσοχῆς καὶ τῆς προσευχῆς, μὲ τοὺς ὁποίους ἡ ψυχὴ ἢ ὑψώνεται ἢ γκρεμίζεται• ὑψώνεται ὅταν τοὺς μεταχειρίζεται σὲ κατάλληλο καιρό, γκρεμίζεται ὅταν τοὺς κατέχει παράκαιρα καὶ ἀνόητα. Ἡ νήψη λοιπὸν καὶ ἡ προσευχὴ εἶναι δεμένες ὅπως ἡ ψυχὴ μὲ τὸ σῶμα καὶ ἡ μία χωρὶς τὴν ἄλλη δὲν μπορεῖ νὰ σταθεῖ. Αὐτὰ τὰ δυὸ συνδέονται μεταξὺ τοὺς μὲ δυὸ τρόπους. Πρῶτα ἡ νήψη ἀντιστέκεται στὴν ἁμαρτία, σὰν ἐμπροσθοφυλακή, καὶ κατόπιν ἀκολουθεῖ ἡ προσευχή, ἡ ὁποία θανατώνει παρευθὺς καὶ ἀφανίζει ὅλους ἐκείνους τοὺς αἰσχροὺς λογισμοὺς ποὺ ἐξουδετέρωσε πρωτύτερα ἡ προσοχή• γιατί αὐτὴ μόνη της δὲν μπορεῖ νὰ κάνει κάτι τέτοιο. Αὐτὴ ἡ δυάδα, δηλαδὴ ἡ προσοχὴ καὶ ἡ προσευχή, εἶναι ἡ πύλη τῆς ζωῆς καὶ τοῦ θανάτου καὶ ὅταν μὲ τὴ νήψη φυλάγουμε καθαρὴ τὴν προσευχή, βελτιωνόμαστε, ἐνῶ ὅταν δὲν προσέχουμε καὶ τὴ μολύνουμε καὶ τὴ διαφθείρουμε, αὐξανόμαστε στὴν κακία. Οἱ τρόποι τῆς προσευχῆς εἶναι: ἅ) Τῆς πρώτης προσευχῆς τὰ ἰδιώματα εἶναι τὰ ἑξῆς: Ὅταν κανεὶς στέκεται σὲ προσευχὴ καὶ σηκώνει στὸν οὐρανὸ τὰ χέρια καὶ τὰ μάτια καὶ τὸ νοῦ του καὶ σχηματίζει ὁ νοῦς τοῦ Θεία νοήματα καὶ οὐράνια κάλλη, ταξιαρχίες Ἀγγέλων καὶ κατοικητήρια Ἁγίων καὶ γενικά, ὅλα ὅσα ἄκουσε ἀπὸ τὶς Γραφές, αὐτὰ στὸν καιρὸ τῆς προσευχῆς τὰ συναθροίζει στὸ νοῦ του καὶ παρακινεῖ τὴν ψυχή του σὲ Θεῖο πόθο, ἀτενίζοντας σταθερὰ στὸν οὐρανό, καὶ μερικὲς φορὲς χύνοντας καὶ δάκρυα ἀπὸ τὰ μάτια του, μὲ αὐτὸ τὸν τρόπο λίγο-λίγο ὑπερηφανεύεται ἡ καρδιά του καὶ ἐπαίρεται, καὶ τοῦ φαίνεται πὼς αὐτὰ ποὺ γίνονται, εἶναι ἀπὸ Χάρη Θεϊκὴ πρὸς παρηγοριά του καὶ εὔχεται νὰ βρίσκεται πάντοτε σὲ τέτοια ἐργασία. Ὅλα αὐτὰ εἶναι σημάδια τῆς πλάνης, γιατί τὸ καλὸ δὲν εἶναι καλό, ὅταν δὲν γίνει μὲ τρόπο καλό. Ἂν λοιπὸν ἕνας τέτοιος ἄνθρωπος ἀποσυρθεῖ σὲ ἄκρα ἡσυχία, εἶναι ἀδύνατο νὰ μὴν τρελαθεῖ• καὶ ἂν τύχει νὰ μὴν πάθει κάτι τέτοιο, ὅμως εἶναι ἀδύνατο νὰ ἀποκτήσει τὶς ἀρετὲς ἢ νὰ φτάσει στὴν ἀπάθεια καὶ νὰ προκόψει. Μὲ τοῦτο τὸν τρόπο πλανήθηκαν κι ἐκεῖνοι ποὺ βλέπουν φῶς αἰσθητὰ καὶ νιώθουν κάποιες εὐωδίες μὲ τὴν ὄσφρησή τους κι ἀκοῦνε φωνὲς καὶ ἄλλα πολλὰ παρόμοια. Καὶ ἄλλοι ἀπὸ αὐτοὺς δαιμονίστηκαν καὶ ἄλλοι πάλι δὲν κατάλαβαν αὐτὸν ποὺ μετασχηματίζεται σὲ ἄγγελο φωτὸς καὶ πλανήθηκαν μὲ τὸ νὰ τὸν δεχτοῦν κι ἔμειναν στὸ ἑξῆς ἀδιόρθωτοι ὡς τὸ τέλος, χωρὶς νὰ δέχονται καμία συμβουλὴ ἀπὸ ἀνθρώπους. Ἄλλοι ἀπὸ αὐτοὺς παρακινήθηκαν ἀπὸ τὸ διάβολο ποὺ τοὺς ἀπάτησε καὶ σκοτώθηκαν μόνοι τους, ἄλλοι δηλαδὴ γκρεμίστηκαν καὶ ἄλλοι κρεμάστηκαν β) Ἡ δεύτερη προσευχὴ εἶναι ἡ ἑξῆς: Ὅταν ὁ νοῦς συνάγει τὸν ἑαυτό του ἀπὸ ὅλα τὰ αἰσθητὰ καὶ φυλάγεται ἀπὸ τὶς ἐξωτερικὲς αἰσθήσεις καὶ συνάγει ὅλους τους λογισμούς, ἀλλὰ χωρὶς νὰ τὸ καταλαβαίνει πορεύεται μάταια• καὶ πότε ἐξετάζει τοὺς λογισμούς του, πότε προσέχει στὰ λόγια της ἱκεσίας ποὺ λέει πρὸς τὸ Θεό• κι ἄλλοτε ἐπαναφέρει στὸν ἑαυτὸ τοῦ τοὺς λογισμοὺς ποὺ αἰχμαλωτίστηκαν, ἐνῶ ἄλλοτε, ἀφοῦ κυριεύθηκε ὁ ἴδιος ἀπὸ κάποιο πάθος, ἀρχίζει πάλι μὲ βία νὰ ἐπιστρέφει στὸν ἑαυτό του. Ἔχοντας τοῦτο τὸν πόλεμο, δὲν εἶναι δυνατὸ νὰ εἰρηνέψει αὐτὸς ποτὲ ἢ νὰ λάβει τὸ στέφανο τῆς νίκης. Γιατί ὁ τέτοιος ἄνθρωπος μοιάζει μ’ ἐκεῖνον ποὺ κάνει πόλεμο μέσα στὴ νύχτα, ὁ ὁποῖος ἀκούει τὶς φωνὲς τῶν ἐχθρῶν καὶ δέχεται πληγὲς ἀπὸ αὐτούς, μὰ δὲν μπορεῖ νὰ δεῖ καθαρὰ ποιοὶ εἶναι καὶ ἀπὸ ποὺ ἦρθαν καὶ πὼς καὶ γιατί τὸν πληγώνουν, ἐπειδὴ τὸ σκότος ποὺ ἔχει στὸ νοῦ τοῦ προξενεῖ αὐτὴ τὴ ζημία, καὶ δὲν εἶναι δυνατὸ ποτὲ νὰ γλυτώσει ὅποιος κάνει αὐτὸν τὸν πόλεμο ἀπὸ τοὺς νοητοὺς ἐχθρούς του ποὺ τὸν συντρίβουν. Καὶ ὑπομένει τὸν κόπο, ἀλλὰ χάνει τὸ μισθό. Ἀλλὰ καὶ ἐξαπατᾶται ἀπὸ τὴν κενοδοξία, χωρὶς νὰ τὸ καταλαβαίνει καὶ τοῦ φαίνεται πὼς εἶναι τάχα προσεκτικός• καὶ καθὼς κυριεύεται καὶ ἐμπαίζεται ἀπὸ αὐτή, συχνὰ καταφρονεῖ ἀπὸ ὑπερηφάνεια τοὺς ἄλλους καὶ τοὺς κατηγορεῖ ὡς ἀπρόσεκτους καὶ συστήνει τὸν ἑαυτὸ τοῦ ὡς ποιμένα προβάτων, μοιάζοντας μὲ τυφλὸ ποὺ ὑπόσχεται νὰ ὁδηγεῖ ἄλλους τυφλούς. Τοῦτος εἶναι ὁ δεύτερος τρόπος τῆς προσευχῆς καὶ ἀπὸ αὐτὰ μπορεῖ ὁ φιλόπονος νὰ μάθει τὴ ζημία ποὺ προξενεῖ. Ὅμως ἡ δεύτερη προσευχὴ εἶναι καλύτερη ἀπὸ τὴν πρώτη, ὅπως ἡ νύχτα μὲ πανσέληνο ἀπὸ τὴ νύχτα χωρὶς ἄστρα καὶ φεγγάρι και γ) Ἰδοὺ ἀρχίζομε νὰ μιλᾶμε περὶ τῆς τρίτης προσευχῆς. Αὐτὴ εἶναι πράγμα παράδοξο καὶ δυσκολοερμήνευτο• καὶ σ’ ἐκείνους ποὺ τὴν ἀγνοοῦν, ὄχι μόνο εἶναι δυσκολοκατάληπτη, ἀλλὰ σχεδὸν καὶ ἀπίστευτη, ἐπειδὴ δὲν συναντᾶται στοὺς πολλούς• καὶ καθὼς νομίζω, αὐτὸ τὸ καλὸ ἔφυγε ἀπό μας μαζὶ μὲ τὴν ὑπακοή. Γιατί ἡ ὑπακοὴ ἀπαλλάσσει τὸν ἐραστή της ἀπὸ τὶς ἐπιδράσεις τοῦ παρόντος πονηροῦ κόσμου καὶ τὸν ἐλευθερώνει ἀπὸ μέριμνες καὶ ἐμπαθεῖς προσκολλήσεις καὶ τὸν κάνει πρόθυμο καὶ ἄοκνο στὸν ζητούμενο σκοπό του, ἂν βέβαια αὐτὸς ἔχει βρεῖ ἀπλανῆ ὁδηγό. Ἀπὸ ποιὰ πρόσκαιρα δηλαδὴ θὰ νικηθεῖ ὁ νοῦς ἐκείνου, ποῦ μὲ τὴν ὑπακοὴ νεκρώθηκε γιὰ κάθε ἐμπαθῆ προσκόλληση στὸν κόσμο ἢ τὸ σῶμα του; Ἡ, ἀπὸ ποιὰ μέριμνα μπορεῖ νὰ δεσμευθεῖ ἐκεῖνος, ποὺ ἀνέθεσε κάθε μέριμνα τῆς ψυχῆς καὶ τοῦ σώματός του στὸ Θεὸ καὶ στὸν πνευματικό του πατέρα καὶ δὲν ζεῖ πλέον γιὰ τὸν ἑαυτό του, οὔτε ἐπιθυμεῖ νὰ εἶναι ἀρεστὸς σὲ ἀνθρώπους; Ἀπὸ αὐτά, οἱ νοητὲς περικυκλώσεις τῶν ἀποστατῶν δαιμόνων, οἱ ὁποῖες σὰν σχοινιὰ σύρουν τὸ νοῦ σὲ πολλοὺς καὶ διάφορους λογισμούς, διαλύονται• καὶ τότε ὁ νοῦς μένει ἐλεύθερος καὶ πολεμᾶ μὲ ἐξουσία καὶ ἐρευνώντας τοὺς λογισμοὺς τῶν δαιμόνων τους, ἀποδιώχνει μὲ ἐπιτηδειότητα καὶ προσφέρει μὲ καθαρὴ καρδιὰ τὶς προσευχὲς τοῦ στὸ Θεό. Ὅσοι δὲν κάνουν τέτοια ἀρχὴ μάταια κοπιάζουν. Ἡ ἀρχὴ τώρα τῆς τρίτης προσευχῆς δὲν εἶναι νὰ κοιτάζει κανεὶς στὸν οὐρανὸ καὶ νὰ σηκώνει τὰ χέρια του καὶ νὰ συνάγει τοὺς λογισμοὺς καὶ νὰ ζητᾶ βοήθεια ἀπὸ τὸν οὐρανό• αὐτά, καθὼς εἴπαμε, εἶναι ἰδιώματα τοῦ πρώτου τρόπου τῆς πλάνης. Μήτε πάλι, ὅπως στὴ δεύτερη προσευχή, ὁ νοῦς ἀρχίζει νὰ φυλάγεται ἀπὸ τὶς ἔξω αἰσθήσεις του καὶ νὰ μὴ βλέπει τοὺς ἐσωτερικοὺς ἐχθρούς. Γιατί ἕνας τέτοιος βάλλεται ἀπὸ τοὺς δαίμονες, μὰ δὲ βάλλει ἐναντίον τους• πληγώνεται, καὶ δὲν τὸ ξέρει• πιάνεται αἰχμάλωτος, καὶ δὲν μπορεῖ νὰ ἀμυνθεῖ σ’ αὐτοὺς ποὺ τὸν αἰχμαλωτίζουν πάντοτε οἱ ἁμαρτωλοὶ (δαίμονες) σχεδιάζουν κακὰ πίσω ἀπὸ τὴν πλάτη του ἢ μᾶλλον μπροστὰ στὰ μάτια του καὶ τὸν κάνουν κενόδοξο καὶ ὑπερήφανο. Ἀλλὰ ἂν ἐσὺ θέλεις νὰ κάνεις ἀρχὴ αὐτῆς τῆς φωτογεννήτρας καὶ τερπνῆς ἐργασίας, βάλε πρόθυμα ἀρχὴ ὡς ἑξῆς. Ὕστερα ἀπὸ τὴν τέλεια ὑπακοὴ ποὺ ὁ λόγος περιέγραψε πρωτύτερα, χρειάζεται νὰ κάνεις καὶ ὅλα σου τὰ ἔργα μὲ συνείδηση καθαρή, γιατί χωρὶς ὑπακοή, οὔτε καθαρὴ συνείδηση ὑπάρχει. Ἡ ἀληθινὴ καὶ ἀπλανὴς προσοχὴ καὶ προσευχὴ εἶναι αὐτή• νὰ φυλάγει ὁ νοῦς τὴν καρδιὰ ὅταν προσεύχεται καὶ νὰ περιστρέφεται πάντοτε μέσα σ’ αὐτή, ἀποδιώχνοντας τὰ νοήματα ποὺ σπέρνει ὁ ἐχθρὸς καὶ ἀπὸ ἐκεῖνο τὸ βάθος νὰ ἀναπέμπει τὶς δεήσεις πρὸς τὸν Κύριο. Καὶ ἀφοῦ ἐκεῖ μέσα γευθεῖ ὅτι εἶναι χρηστὸς ὁ Κύριος, δὲν βγαίνει πλέον ἀπὸ τὸν τόπο τῆς καρδιᾶς. Αὐτήν, μερικοὶ ἀπὸ τοὺς Πατέρες τὴν ὀνόμασαν καρδιακὴ ἡσυχία• ἄλλοι, προσοχή• ἄλλοι, φύλαξη τῆς καρδιᾶς• ἄλλοι, νήψη καὶ ἀντίρρηση• ἄλλοι, ἔρευνα τῶν λογισμῶν καὶ φύλαξη τοῦ νοῦ• ὅλοι ὅμως μὲ αὐτὴ καλλιέργησαν τὴ γῆ τῆς καρδιᾶς τους καὶ μὲ αὐτὴ ἀξιώθηκαν νὰ τραφοῦν μὲ τὸ θεῖο μάννα. (Ἅγιος Συμεὼν ὁ Νέος Θεολόγος)
Τὸ νὰ μὴν προσεύχεται κάποιος, εἶναι μεγάλη του ζημιά, ἐπειδὴ μένει στερημένη ἡ ψυχή του ἀπὸ τὸν φωτισμὸ τοῦ Θεοῦ, τὴν Θείαν δύναμη καὶ τὴν ἄνεση ἀπὸ τοὺς πειρασμοὺς τῶν δαιμόνων καὶ ἐνεργοῦν πλέον σ’ αὐτὴν οἱ δαίμονες, κάθε ἀσέλγεια, ἀκαθαρσία, πονηριά, ἀδικία καὶ ὑπερηφάνεια. (Ἅγιος Συμεὼν ὁ Νέος Θεολόγος)
Ἐκεῖνα ποὺ πρέπει νὰ ζητάει κάθε πιστὸς Χριστιανὸς ἀπὸ τὸν Θεόν, εἶναι ἡ πραότητα τῆς καρδιᾶς καὶ ἡ ταπεινοφροσύνη τῆς ψυχῆς. (Ἅγιος Συμεὼν ὁ Νέος Θεολόγος)
Δὲν ὑπάρχει ἀνώτερο πράγμα ἀπὸ τὴν προσκόλληση στὸν Κύριο καὶ τὴν ἕνωση μαζί Του, ποὺ πετυχαίνεται διὰ τῆς προσευχῆς. Ἡ προσευχὴ εἶναι ὁ πνευματικὸς καθρέφτης ποὺ φανερώνει τὴν πνευματικὴ κατάσταση τοῦ πιστοῦ. Ἡ ψυχὴ τότε προσεύχεται μὲ συναίσθηση, ὅταν ὑπερνικήσει τὸν θυμό. Καὶ ὅσοι προσεύχονται χωρὶς νὰ αἰσθανθοῦν μία ἐλάφρωση ἀπὸ τὸ ρύπος τῆς ἁμαρτίας του καὶ χωρὶς νὰ αἰσθάνονται ἀγαλλίαση μὲ τὸ αἴσθημα τῆς ταπεινώσεως, αὐτοὶ δὲν προσεύχονται πνευματικά. (Ἅγιος Ἰωάννης τῆς Κλίμακος)
Τὰ φαγητὰ τὰ ἀρτύουν μὲ τὸ λάδι καὶ τὸ ἁλάτι. Καὶ στὴν προσευχὴ δίνουν φτερὰ ἡ ζωὴ τῆς σωφροσύνης καὶ ἁγνότητος καὶ τὰ δάκρυα. (Ἅγιος Ἰωάννης τῆς Κλίμακος)
Ὅσοι προσεύχονται καὶ δὲν εἰσακούγονται ἀπὸ τὸν Θεὸ τὰ αἰτήματά τους, κάποια ἀπὸ τὶς ἑξῆς αἰτίες δὲν εἰσακούγονται: ἅ) ζητοῦν πρὸ τῆς ὤρας β) ζητοῦν μὲ ἀναξιότητα καὶ κενοδοξία και γ) ἐὰν εἰσακούγονταν, ἐπρόκειτο νὰ ὑπερηφανευτοῦν ἢ νὰ πέσουν μετὰ τὴν ἀπόκτηση τοῦ αἰτήματός τους σὲ ἀμέλεια. (Ἅγιος Ἰωάννης τῆς Κλίμακος)
Ἀρχὴ τῆς προσευχῆς εἶναι τὸ νὰ διώκονται οἱ ἐχθρικὲς προσβολὲς στὴν ἀρχή τους, μὲ ἕνα ἀποφασιστικὸ λόγο. Μέσον, τὸ νὰ παραμένει ὁ νοῦς στὰ λόγια καὶ στὰ νοήματα τῆς προσευχῆς. Καὶ τέλος, τὸ νὰ ἁρπαγεῖ ὁ νοῦς πρὸς τὸν Κύριο. (Ἅγιος Ἰωάννης τῆς Κλίμακος)
Ὁ νοῦς τοῦ νηστευτοῦ προσεύχεται καθαρὰ καὶ προσεκτικά, ἐνῶ ὁ νοῦς τοὺς ἀκρατοῦς ἀνθρώπου, εἶναι γεμάτος ἀπὸ ἀκάθαρτες εἰκόνες. (Ἅγιος Ἰωάννης τῆς Κλίμακος)
Τὸ καμίνι δοκιμάζει τὸν χρυσό, ἡ δὲ στάση μας στὴν προσευχή, τὸν ζῆλο καὶ τὴν πίστη μας πρὸς τὸ Θεό. Στάσου ἔντρομος ὅταν προσεύχεσαι καὶ ἱκετεύεις τὸν Θεό, σὰν τὸν κατάδικο μπρὸς στὸν δικαστή, ὥστε καὶ μὲ τὴν ἐξωτερικὴ ἐμφάνιση καὶ μὲ τὴν ἐσωτερικὴ στάση, νὰ σβήσεις τὸν θυμὸ τοῦ δικαίου Κριτοῦ. Ἐκεῖνος ποὺ ἀναλογίζεται, ὅτι προσευχόμενος ἵσταται ἐνώπιον τοῦ Θεοῦ καὶ τὸ αἰσθάνεται αὐτὸ στὴν καρδιά του, θὰ εἶναι στύλος ἀκλόνητος καὶ δὲν θὰ ἐμπαίζεται ἀπὸ κανέναν δαίμονα. (Ἅγιος Ἰωάννης τῆς Κλίμακος)
Ὅποιος ἄγγιξε λίγο τὴν ὀμορφιὰ τῆς προσευχῆς, θὰ φύγει μακριὰ ἀπὸ τὰ πλήθη τῶν νθρώπων, ὅπως φεύγει τὸ ἄγριο γαϊδούρι. (Ἅγιος Ἰωάννης τῆς Κλίμακος)
Στὸν ἐπίγειο βασιλιά, εἶναι ἀποκρουστικὸς ἐκεῖνος ποὺ παρίσταται ἐνώπιόν του καὶ συνεχῶς γυρίζει τὸ πρόσωπό του καὶ συζητεῖ μὲ τοὺς ἐχθρούς του βασιλέως. Παρόμοια εἶναι ἀποκρουστικὸς στὸν Κύριον αὐτός, ποὺ ἐνῶ προσεύχεται, δέχεται ἀκάθαρτους λογισμούς. (Ἅγιος Ἰωάννης τῆς Κλίμακος)
Οἱ δαίμονες προσπαθοῦν μὲ τὶς ταραχὲς νὰ χαλοῦν τὴν προσευχὴ καὶ ἐπιδιώκουν νὰ κλέβουν ὤρα μὲ τὴν ὥρα, τὸ χρόνο τῆς προσευχῆς μας. (Ἅγιος Ἰωάννης τῆς Κλίμακος)
Ὅπως οἱ κλέφτες δὲν πλησιάζουν εὔκολα στὸν τόπο ποὺ βλέπουν βασιλικὴ φρουρὰ καὶ ὄπλα, ἔτσι καὶ ἐκεῖνος ποὺ ἕνωσε τὴν καρδιὰ μὲ τὴν προσευχὴ δὲν κλέπτεται εὔκολα ἀπὸ τοὺς νοητοὺς ληστὲς (τοὺς δαίμονες). (Ἅγιος Ἰωάννης τῆς Κλίμακος)
Ἡ προσευχὴ στὴν οὐσία τῆς εἶναι συνομιλία καὶ ἕνωση ἀνθρώπου καὶ Θεοῦ• στὴν ἐνέργειά της εἶναι διατήρηση τοῦ κόσμου, συμφιλίωση μὲ τὸ Θεό, μητέρα τῶν δακρύων ἀλλὰ καὶ θυγατέρα, συγχώρηση τῶν ἁμαρτιῶν, γέφυρα πάνω ἀπὸ τοὺς πειρασμούς, τεῖχος ἀνάμεσα σέ μας καὶ τὶς θλίψεις, συντριβὴ τῶν πολέμων, ἔργο τῶν Ἀγγέλων, τροφὴ ὅλων τῶν ἀσωμάτων, μέλλουσα εὐφροσύνη, ἀπεριόριστη ἐργασία, πηγὴ τῶν ἀρετῶν, πρόξενος τῶν χαρισμάτων, προκοπὴ ἀόρατη, τροφὴ τῆς ψυχῆς, φωτισμὸς τοῦ νοῦ, τσεκούρι ποὺ κόβει τὴν ἀπόγνωση, ἀπόδειξη τῆς ἐλπίδας στὸ Θεό, λύτρωση ἀπὸ τὴ λύπη, πλοῦτος τῶν μοναχῶν, θησαυρὸς τῶν ἡσυχαστῶν, περιορισμὸς τοῦ θυμοῦ, καθρέφτης τῆς προκοπῆς, φανέρωση τῆς ἐκτάσεως τῆς ἀρετῆς, φανέρωση τῆς πνευματικῆς καταστάσεως, ἀποκάλυψη τῶν μελλόντων, σημεῖο δόξας. Ἡ προσευχὴ γι’ αὐτὸν ποὺ προσεύχεται πραγματικά, εἶναι δικαστήριο καὶ κριτήριο καὶ βῆμα τοῦ Κυρίου, πρὶν ἀπὸ τὸ μελλοντικὸ βῆμα… (Ἅγιος Ἰωάννης τῆς Κλίμακος)
Εἶναι βαρὺ νὰ ἁρπάξεις τὸ νερὸ ἀπὸ τὸ στόμα τοῦ διψασμένου. Βαρύτερο ὅμως εἶναι νὰ διακόψεις μία ψυχὴ ποὺ προσεύχεται μὲ κατάνυξη ἀπὸ τὴν πολυπόθητη αὐτὴ προσευχή της, πρὶν τὴν τελειώσει. (Ἅγιος Ἰωάννης τῆς Κλίμακος)
Ἀκόμα καὶ ἂν ἔχεις ἀνέβει ὅλη τη σκάλα τῶν ἀρετῶν, δὲν θὰ πάψεις νὰ προσεύχεσαι στὸ Θεό, νὰ σὲ συγχωρέσει τὶς ἁμαρτίες σου. (Ἅγιος Ἰωάννης τῆς Κλίμακος)
Ὅταν ὁ νοῦς σου, ἀπὸ πολὺ πόθο γιὰ τὸ Θεό, μοιάζει νὰ ἀποτραβιέται σιγὰ σιγὰ ἀπὸ τὴ σάρκα καὶ σιχαίνεται ὅλα τὰ νοήματα, ποὺ προέρχονται ἀπὸ τὶς αἰσθήσεις ἢ τὴ μνήμη ἢ τὴν ἰδιοσυγκρασία γεμίζοντας ἀπὸ χαρὰ καὶ εὐλάβεια, τότε νὰ θεωρεῖς πὼς ἔχεις πλησιάσει τὰ ὅρια τῆς ἀληθινῆς προσευχῆς. Καὶ ἂν προσεύχεσαι ἔτσι ἀληθινά, θὰ βρεῖς πολλὴ ἐσωτερικὴ πληροφόρηση. Καὶ θὰ ἔρθουν μαζί σου ἄγγελοι καὶ θὰ σὲ φωτίσουν νὰ κατανοήσεις τοὺς λόγους τῶν γινομένων. (Ἅγιος Νεῖλος ὁ Ἀσκητής)
Γιὰ νὰ μπορέσεις νὰ προσευχηθεῖς ἀπερίσπαστα, πρέπει νὰ ἀπαρνηθεῖς τὸν ἑαυτόν σου, νὰ μὴν μπερδεύεσαι μὲ ὑλικὰ πράγματα καὶ νὰ μὴν ταράζεσαι μὲ ἀδιάκοπες φροντίδες. Ἀγωνίσου νὰ κρατᾶς τὸ νοῦ σου τὴν ὥρα τῆς προσευχῆς κουφὸ καὶ ἄλαλο. Ἔτσι θὰ μπορέσεις νὰ προσευχηθεῖς. Καὶ νὰ μὴν πικραίνεις καμμιὰ ψυχή, διότι τότε ἄδικα τρέχεις καὶ ματαίως προσεύχεσαι. (Ἅγιος Νεῖλος ὁ Ἀσκητής)
Ἂν στὸν καιρὸ τῆς προσευχῆς σου νιώσεις χαρὰ μεγαλύτερη ἀπὸ κάθε ἄλλη χαρά, τότε πράγματι βρῆκες τὴν ἀληθινὴ προσευχή. (Ἅγιος Νεῖλος ὁ Ἀσκητής)
Ὅπως ἡ ὅραση εἶναι ἀνώτερη ἀπὸ ὅλες τὶς αἰσθήσεις, ἔτσι καὶ ἡ προσευχὴ εἶναι ἡ πιὸ θεϊκὴ ἀπὸ ὅλες τὶς ἀρετές. (Ἅγιος Νεῖλος ὁ Ἀσκητής)
Ἡ προσευχὴ βλαστάνει τὴν πραότητα καὶ τὴν ἀοργησία, προβάλει τὴ χαρὰ καὶ τὴν εὐχαριστία καὶ προφυλάσσει ἀπὸ τὴν λύπη καὶ τὴν κακοκεφιά. Ἂν προσεύχεσαι ἀληθινά, θὰ βρεῖς πολλὴ ἐσωτερικὴ πληροφόρηση. (Ἅγιος Νεῖλος ὁ Ἀσκητής)
Ἂν δείχνεις ἐπιμέλεια στὴν προσευχή, νὰ ἑτοιμάζεσαι νὰ δεχτεῖς ἐπιθέσεις δαιμόνων καὶ νὰ ὑπομένεις μὲ γενναιότητα τὰ μαστίγια. Διότι θὰ σοῦ ἐπιτεθοῦν ἀπὸ φθόνο σὰν ἄγρια θηρία! (Ἅγιος Νεῖλος ὁ Ἀσκητής)
Διῶχνε μακριά σου τὶς ἀνάγκες τοῦ σώματος τὴν ὥρα τῆς προσευχῆς, γιὰ νὰ μὴ χάσεις τὸ μέγιστο κέρδος τῆς προσευχῆς σου ὅταν σὲ τσιμπάει ψύλλος ἢ ψείρα ἢ κουνούπι ἢ μύγα. Γιὰ ἄλλον πνευματικὸ ἀδελφὸ διάβασα πώς, ἐνῶ προσευχόταν, ἦρθε μία ὀχιὰ καὶ τοῦ δάγκωσε τὸ πόδι. Αὐτὸς ὅμως δὲν κατέβασε τὰ χέρια τοῦ προτοῦ τελειώσει τὴν συνηθισμένη τοῦ προσευχή. Καὶ δὲν ἔπαθε τίποτε, γιατί ἀγάπησε τὸ Θεὸ πιὸ πολὺ ἀπὸ τὸν ἑαυτό του. (Ἅγιος Νεῖλος ὁ Ἀσκητής)
Προσευχήσου πρῶτα νὰ γίνεις καθαρὸς ἀπὸ τὰ πάθη. Προσευχήσου δεύτερο νὰ ἀπαλλαγεῖς ἀπὸ τὴν ἄγνοια καὶ τὴ λήθη. Προσευχήσου τρίτο νὰ γλιτώσεις ἀπὸ κάθε πειρασμὸ καὶ ἐγκατάλειψη. (Ἅγιος Νεῖλος ὁ Ἀσκητής)
Ὅποιος ἀγαπάει τὴν ἀληθινὴ προσευχή, ἀλλὰ θυμώνει καὶ μνησικακεῖ, μοιάζει μὲ ἐκεῖνον ποὺ θέλει νὰ βλέπει καλὰ καὶ καθαρά, ἀλλὰ κουνάει ταραγμένα καὶ νευρικὰ τὰ μάτια του. (Ἅγιος Νεῖλος ὁ Ἀσκητής)
Ὁ Μωϋσῆς γιὰ νὰ πλησιάσει τὴν καιόμενη βάτο, χρειάστηκε νὰ λύσει τὰ ὑποδήματά του. Ἐμεῖς ὅμως πᾶμε συχνὰ νὰ προσευχηθοῦμε στὸ Θεό, χωρὶς νὰ λύσουμε τὸν ἑαυτόν μας ἀπὸ τὶς ἐμπαθεῖς σκέψεις. (Ἅγιος Νεῖλος ὁ Ἀσκητής)
Μὴν λυπᾶσαι, ὅταν δὲν παίρνεις ἀπὸ τὸ Θεὸ ἀμέσως ὅ,τι ζητᾶς. Γιατί θέλει νὰ σὲ εὐεργετήσει ἀκόμα πιὸ πολύ, ἂν μένεις ἀφοσιωμένος σ’αὐτὸν μὲ τὴν ἐπίμονη προσευχή. Καὶ τί ἄλλο εἶναι ἀνώτερο ἀπὸ τὴ συναναστροφή σου μὲ τὸ Θεὸ καὶ ἀπὸ τὴν ἀπασχόλησή σου μὲ τὴ μαζί του ἐπικοινωνία; (Ἅγιος Νεῖλος ὁ Ἀσκητής)
Ὅλος ὁ πόλεμος, ποὺ γίνεται ἀνάμεσα σέ μας καὶ τοὺς ἀκάθαρτους δαίμονες, δὲ γίνεται γιὰ τίποτε ἄλλο παρὰ γιὰ τὴν πνευματικὴ προσευχή. Οἱ δαίμονες ἐχθρεύονται πολὺ τὴν προσευχὴ καὶ τοὺς εἶναι πολὺ δυσάρεστη, ἐνῶ γιὰ μᾶς εἶναι σωτήρια καὶ πάρα πολὺ χρήσιμη, ἀφοῦ εἶναι ἡ μητέρα ὅλων τῶν ἀρετῶν. (Ἅγιος Νεῖλος ὁ Ἀσκητής)
Ὅταν σὲ δοῦν οἱ δαίμονες πρόθυμο γιὰ ἀληθινὴ προσευχή, τότε βάζουν μὲ τέχνη μέσα σου σκέψεις μερικῶν τάχα ἀναγκαίων πραγμάτων καὶ ὕστερα ἀπὸ λίγο σὲ κάνουν νὰ ξεχάσεις τὴν προσευχὴ καὶ ἔτσι ὁ νοῦς σου πέφτει στὴν παγίδα νὰ ἀνζητᾶ τὴ λύση αὐτῶν, τῶν δῆθεν ἀναγκαίων πραγμάτων. (Ἅγιος Νεῖλος ὁ Ἀσκητής)
Ὅταν προσεύχεσαι, πρόσεχε μὴ ζητήσεις ἄλλα ἀντὶ ἄλλων καὶ προκαλέσεις τὴν ὀργὴ τοῦ Κυρίου. Μὴ ζητήσεις δηλαδὴ χρήματα, ἀνθρώπινη δόξα, ἐξουσία ἢ κάτι ἄλλο ἀπ’ αὐτὰ ποὺ παρέρχονται, ἀλλὰ νὰ ζητᾶς τὴ Βασιλεία τοῦ Θεοῦ καὶ Αὐτὸς θὰ σοῦ παράσχει ὅ,τι χρειάζεται τὸ σῶμα, ὅπως ὁ Ἴδιος ὑποσχέθηκε: Ζητεῖτε τὴ βασιλεία τοῦ Θεοῦ καὶ τὴν δικαιοσύνη αὐτοῦ, κι ὅλα αὐτὰ θὰ προστεθοῦν σὲ σᾶς. (Μέγας Βασίλειος)
Νὰ μὴν ὀλιγοψυχήσουμε καὶ σταματήσουμε νὰ ζητᾶμε ἀπὸ τὸν Κύριο. Γιατί, γι’ αὐτὸ εἶπε ὁ Κύριος τὴν παραβολὴ τῆς χήρας, ἡ ὁποία μὲ τὴν ἐπιμονή της, ἔκανε τὸν παράνομο κριτὴ νὰ λυγίσει (Λούκ. 18,2), γιὰ νὰ λαμβάνουμε καὶ ἐμεῖς τὰ ζητούμενα, μέσω τῆς ἐπιμονῆς. Γιατί ἀπ’ αὐτὸ ἀποδεικνύεται ἡ πίστη καὶ ἡ ἀγάπη μας πρὸς τὸν Θεό, ὅταν δήλ. καὶ χωρὶς νὰ ἐκπληρώνεται τὸ αἴτημά μας, ἐμεῖς νὰ συνεχίζουμε νὰ Τὸν εὐχαριστοῦμε. (Μέγας Βασίλειος)
Ἐνῶ ὅλοι στρεφόμαστε κατὰ τὴν προσευχὴ πρὸς τὴν Ἀνατολή, λίγοι γνωρίζουμε ὅτι ἐπιζητοῦμε ἔτσι τὴν παλαιὰ πατρίδα, τὸν Παράδεισο, τὸν ὁποῖο φύτεψε ὁ Θεὸς στὴν Ἐδὲμ ποὺ βρίσκεται στὴν Ἀνατολὴ (Γέν. 2,8). (Μέγας Βασίλειος)
Πῶς οἱ Ἀπόστολοι μποροῦσαν νὰ προσεύχονται ἀδιάλειπτα; Σὲ ὅλες τὶς ἐκδηλώσεις τους, εἶχαν τὴν σκέψη τους στὸν Θεὸ καὶ ζοῦσαν διαρκῶς ἀφοσιωμένοι σὲ Αὐτόν. Αὐτὴ ἡ ἐσωτερική τους διάθεση, ἀποτελοῦσε ἀδιάλειπτη προσευχή. (Μέγας Βασίλειος)
Φύλαξε τὸν ἑαυτόν σου ἀπὸ ἀκράτεια καὶ μίσος καὶ δὲ θὰ βρεῖς ἐμπόδιο στὸν καιρὸ τῆς προσευχῆς σου. (Ὅσιος Θαλάσσιος)
Τὸ μυστήριό της προσευχῆς δὲν τελεῖται σὲ ὁρισμένο καιρὸ καὶ τόπο. Καὶ ἂν περιορίζεις τὴν προσευχὴ σὲ ὦρες καὶ καιροὺς καὶ τόπους, τότε ὁ ὑπόλοιπος χρόνος θὰ δαπανᾶται σὲ ἔργα ματαιότητας. Γιατί ἡ τελειότητα τῆς προσευχῆς εἶναι ἡ ἀεικινησία τοῦ νοῦ γύρω ἀπὸ τὸ Θεὸ καὶ νὰ προσκολληθεῖ στὸ Θεὸ ἡ διάνοια καὶ νὰ γίνει μαζί Του ἕνα πνεῦμα (Ἅγιος Νικήτας ὁ Στηθάτος)
Ἡ προσευχὴ ἔχει ποιότητα ὅταν, μαζὶ μὲ τὸ πνεῦμα προσεύχεται κανεὶς καὶ μὲ τὸ νοῦ. Προσεύχεται κανεὶς μὲ τὸ νοῦ, ὅταν προσέχει στὸ νόημα ποὺ περιέχεται στὰ λόγια της Θείας Γραφῆς καὶ ἀπὸ τὶς θεοπρεπεῖς ἔννοιες ποὺ βρίσκει ἐκεῖ, παίρνει στὴν καρδιὰ τοῦ ἀφορμὲς ἀναβάσεων σὲ Θεία νοήματα. Ἀπ’ αὐτὰ ἁρπάζεται νοερὰ ἡ ψυχὴ σὲ χῶρο φωτός, φωτίζεται πλούσια, καθαρίζεται καὶ ἀνυψώνεται ὁλόκληρη πρὸς τοὺς οὐρανοὺς ὅπου παρατηρεῖ τὰ κάλλη τῶν ἀγαθῶν ποὺ ἔχουν ἑτοιμαστεῖ γιὰ τοὺς Ἁγίους. Καὶ καθὼς φλογίζεται ἀπὸ τὴν ἐπιθυμία τους, ἐξάγει ἀμέσως τὸν καρπὸ τῆς προσευχῆς ἀπὸ τὰ μάτια, πηγάζει δηλαδὴ τὸ νάμα τῶν δακρύων μὲ τὴν φωτοποιὸ ἐνέργεια τοῦ Πνεύματος. Καὶ εἶναι ἡ γεύση τῶν δακρύων τόσο γλυκιά, ὥστε ἐκεῖνος ποὺ τὴν γεύτηκε, νὰ ξεχνᾶ κάποτε καὶ τὴ σωματική του τροφή. (Ἅγιος Νικήτας ὁ Στηθάτος)
Ὅπου παρατηρεῖται ὁ καρπὸς τοῦ Πνεύματος, ἐκεῖ ὑπάρχει καὶ ἡ ποιότητα τῆς προσευχῆς. Καὶ ὅπου ὑπάρχει ἡ ποιότητα, ἐκεῖ εἶναι ἄριστη καὶ ἡ ποσότητα τῆς ψαλμωδίας. Ὅπου ὅμως δὲν φαίνεται καρπός, ἐκεῖ καὶ ἡ ποιότητα δὲν ἔχει ἰκμάδα. Καὶ ἂν ἡ ποιότητα εἶναι χωρὶς ἰκμάδα, τότε εἶναι περιττὴ καὶ ἡ ποσότητα, ἡ ὁποία μπορεῖ νὰ προξενεῖ γύμναση τοῦ σώματος, ἀλλὰ ὁπωσδήποτε, γιὰ τοὺς πολλοὺς εἶναι χωρὶς κέρδος. (Ἅγιος Νικήτας ὁ Στηθάτος)
Πρέπει νὰ γνωρίζεις, ὅτι ἀέναη προσευχὴ εἶναι σίγουρα ἐκείνη ποὺ δὲν σταματᾶ ἀπὸ τὴν ψυχὴ ὅλη τὴν ἡμέρα καὶ ὅλη τη νύχτα καὶ ἡ ὁποία δὲν γίνεται ἀντιληπτὴ ἀπὸ τοὺς ἄλλους μὲ τὴν ἔκταση τῶν χεριῶν ἢ μὲ τὴ στάση τοῦ σώματος ἢ μὲ τὸν ἦχο τῆς γλώσσας, ἀλλὰ τὴν καταλαβαίνουν ὅσοι γνωρίζουν, ἀπὸ τὴ νοερὴ μελέτη τῆς ἐργασίας τοῦ νοῦ καὶ τῆς μνήμης τοῦ Θεοῦ μὲ ἐπίμονη κατάνυξη. (Ἅγιος Νικήτας ὁ Στηθάτος)
Ἡ καμήλα γονατίζει τὸ βράδυ γιὰ νὰ τὴν ξεφορτώσουν. Καὶ ξαναγονατίζει τὸ πρωὶ γιὰ νὰ δεχθεῖ πάλι τὸ φορτίο στοὺς ὤμους της. Ἔτσι καὶ ἐμεῖς πρέπει νὰ γονατίζουμε πρωὶ καὶ βράδυ ἐνώπιον τοῦ Θεοῦ μὲ προσευχή. Πότε γιὰ νὰ ξαλαφρώσουμε ἀπὸ τὸ φορτίο τῶν ἀναγκῶν, τῶν πόνων καὶ τῶν θλίψεών μας καὶ πότε γιὰ νὰ πάρουμε δυνάμεις γιὰ τὸ νέο φορτίο τῆς ἡμέρας. (Ἅγιος Ἐφραὶμ ὁ Σύρος)
Ἐκεῖνος ποὺ ἔχει συμμαζεμένο τὸ νοῦ τοῦ ὅταν προσεύχεται καὶ προσέχει αὐτὰ ποὺ λέει, ἀπομακρύνει μὲ τὴ φλόγα τῆς προσευχῆς τοῦ τοὺς δαίμονες. Ἐκεῖνος ὅμως, ποὺ μετεωρίζεται καὶ σκορπίζει τὸ νοῦ του σὲ ἀνώφελες σκέψεις, περιπαίζεται ἀπὸ αὐτούς. (Ἅγιος Ἐφραὶμ ὁ Σύρος)
Ἐκεῖνος ποὺ προσεύχεται καθαρὰ χωρὶς λογισμοὺς καὶ ρεμβασμούς, ὁ διάβολος τὸν φοβᾶται, διότι ξέρει, ὅτι ἂν ὁ ἄνθρωπος μείνει σταθερὸς τὴν ὥρα ποὺ προσεύχεται, ὁ Δημιουργὸς θὰ ἀκούσει τὴν προσευχή του, ἀκόμη καὶ ἂν τυγχάνει νὰ εἶναι πολὺ ἁμαρτωλός. Ἂν ὅμως κάποιος προσεύχεται μὲ ρεμβασμούς, τότε θὰ γίνει σὰν ἐκεῖνον ποὺ κρατᾶ τόξο, ἀλλὰ δὲν καταφέρνει νὰ στείλει τὸ βέλος ἐναντίον τοῦ ἀντιπάλου καὶ ἔτσι ποτὲ δὲν φοβίζει τὸν διάβολο. (Ἅγιος Ἐφραὶμ ὁ Σύρος)
Ὅταν στέκεσαι σὲ προσευχή, νὰ ἐννοήσεις μπροστὰ σὲ ποιὸν παρουσιάζεσαι καὶ γι’ αὐτὸ ἂς εἶναι ἡ ψυχὴ καὶ ἡ καρδιά σου, ὁλόκληρη προσηλωμένη σ’ Αὐτόν. Κατάλαβε αὐτὸ τὸ ὁποῖο λέω: Ἂν πάρει στὸ χέρι τοῦ ἕνας ἄνθρωπος μία σακκούλα μὲ χρήματα καὶ πάει στὸ πανηγύρι, θέλοντας νὰ ἀγοράσει βόδια, μήπως θὰ προσέχει τὰ γουρούνια; Ἂν ἐπίσης, θέλει νὰ ἀγοράσει καὶ γαϊδούρια, μήπως θὰ ἐρωτᾶ νὰ μάθει γιὰ τὰ σκυλιά; Ὅλη ἡ σκέψη του, δὲν θὰ εἶναι ἀπασχολημένη σ’ αὐτὰ τὰ ὁποία ἐπιθυμεῖ, γιὰ νὰ μὴν τὸν κοροϊδέψουν κάποια στιγμὴ καὶ χάσει ἄσκοπα, αὐτὰ ποῦ ἔχει στὰ χέρια του; (Ἅγιος Ἐφραὶμ ὁ Σύρος)
Ἐὰν κάποιος μὲ πόθο καὶ δάκρυα προσεύχεται μὲ καθαρὴ καρδιά, βλέπει στὸ νοῦ του, τὸν ἴδιο τὸν Θεό, σὰν μέσα σὲ καθρέφτη. (Ἅγιος Ἐφραὶμ ὁ Σύρος)
Εἶναι μεγάλο δῶρο τὰ δάκρυα στὴν προσευχή. (Ἅγιος Ἐφραὶμ ὁ Σύρος)
Μὲ τὴν προσευχὴ ὁ Προφήτης Ἠλίας ”έδεσε” τὸν οὐρανό, ὥστε νὰ μὴν βρέξει τρία χρόνια καὶ ἕξι μῆνες, ἐνῶ γιὰ τοὺς τρεῖς Παῖδες ἐν καμίνῳ, ἡ προσευχὴ τοὺς μετέτρεψε τὴ φλόγα σὲ δροσερὸ ἀέρα. (Ἅγιος Ἐφραὶμ ὁ Σύρος)
Ὁ καπνὸς ποὺ βγαίνει ἀπὸ τὰ ξύλα, πειράζει τὰ μάτια, ἀλλὰ ἔπειτα δείχνει σ’ αὐτὰ φῶς καὶ εὐχαριστεῖ ἐκείνους ποὺ ἐνοχλοῦσε πρωτύτερα. Καὶ ἡ ἀκατάπαυστη προσοχὴ προκαλεῖ κόπωση. Ὅταν ὅμως φτάσει ἡ Ἰησοῦς, ποὺ τὸν καλοῦμε μὲ τὴν προσευχή, φωτίζει τὴν καρδιά. Γιατί ἡ μνήμη τοῦ Ἰησοῦ χορηγεῖ, μαζὶ μὲ τὴν ἔλλαμψη καὶ τὸ σπουδαιότερο ἀπ’ ὅλα τὰ καλά. (Ὅσιος Φιλόθεος ὁ Σιναΐτης)
Ἡ προσευχὴ εἶναι ἡ ἀτμόσφαιρα τῆς ψυχῆς. Ὅ,τι εἶναι ἡ ἀναπνοὴ γιὰ τὸ σῶμα εἶναι ἡ προσευχὴ γιὰ τὴν ψυχή. (Ἅγιος Γρηγόριος ὁ Θεολόγος)
Ἡ προσευχὴ εἶναι τὸ ”θερμόμετρο” τῆς πίστεως. (Ἅγιος Γρηγόριος ὁ Θεολόγος)
Ὅταν ὁ ἄνθρωπος ἐπικαλεῖται τὸ ὄνομα τοῦ Θεοῦ ὅσον μπορεῖ συχνότερα, δὲν πέφτει εὔκολα σὲ ἁμαρτήματα. (Ἅγιος Διάδοχος Φωτικής)
Ἂν δὲν μπορεῖς νὰ προσεύχεσαι χωρὶς λογισμοὺς καὶ ἂν ἀκόμη τοὺς βλέπεις νὰ πληθαίνουν, μὴν ὀλιγοψυχήσεις, ἀλλὰ ἐπέμενε διαρκῶς στὴν προσευχή. (Ἅγιος Μάξιμος ὁ Γραικός)
Ἡ νοερὰ προσευχὴ εἶναι ἀνώτερή της ἐξωτερικῆς (στοματικῆς). Ὅποιος προσεύχεται μόνο μὲ τὸ στόμα καὶ ἀδιαφορεῖ γιὰ τὸν νοῦ, αὐτὸς προσεύχεται στὸν ἀέρα, διότι ὁ Θεὸς προσέχει τὸν νοῦ. Ἡ ἄσκηση στὴν ἐσωτερικὴ προσευχή, ὁδηγεῖ τὸν ἄνθρωπο στὴν κορυφὴ τῆς πνευματικῆς τελειότητας. (Ἅγιος Μάξιμος ὁ Γραικός)
Θέλεις ν’ ἀπόκτησεις προσευχή; Κοπίαζε στὴν προσευχὴ καὶ ὁ Θεὸς βλέποντας μὲ πόσο κόπο τὴν ζητὰς θὰ σοῦ τὴν χαρίσει. (Ἅγιος Μακάριος ὁ Αἰγύπτιος)
Τὸ ἔργο τῆς προσευχῆς ὅταν γίνεται ὅπως πρέπει, εἶναι ἀνώτερο ἀπὸ κάθε ἀρετὴ καὶ ἐντολή. Καὶ μάρτυρας γι’ αὐτὸ εἶναι ὁ ἴδιος ὁ Κύριος. Εἶχε πάει στὸ σπίτι τῆς Μάρθας καὶ τῆς Μαρίας, καὶ ἐνῶ ἡ Μαρία ἦταν ἀπασχολημένη στὴ φιλοξενία Του, ἡ Μαρία κάθισε κοντὰ στὰ πόδια Του καὶ ἀπολάμβανε τὴν ἀμβροσία ἀπὸ τὴ Θεία ἐκείνη γλώσσα. Ὅταν τὴν κατηγόρησε ἡ ἀδελφή της, ὅτι δὲν τὴ βοηθεῖ καὶ γι’ αὐτὸ πῆγε στὸ Χριστό, Αὐτός, προτάσσοντας τὸ κυριότερο ἀπὸ τὸ δευτερεῦον, εἶπε: «Μάρθα, Μάρθα, μεριμνᾶς καὶ ἀγωνιᾶς γιὰ τόσα πολλά, ἐνῶ ἕνα μόνο χρειάζεται. Αὐτὸ τὸ εἶπε (ὁ Κύριος), ὄχι ἐπειδὴ ἀπέρριπτε τὸ ἔργο τῆς διακονίας, ἀλλὰ γιὰ νὰ προτάξει τὸ μεγαλύτερο ἀπὸ τὸ μικρότερο. (Ἅγιος Μακάριος ὁ Αἰγύπτιος)
Τὸ μεγαλύτερο σφάλμα ποὺ κάνουμε ὅταν προσευχόμαστε, εἶναι ἡ περιττολογία. Ἀρκεῖ νὰ μάθει ὁ ἄνθρωπος νὰ ὑψώνει τὸ νοῦ του στὰ οὐράνια καὶ νὰ λέει μὲ ὅλη τὴν ψυχή του: ”Κύριε ἐλέησον μέ, ὅπως γνωρίζεις καὶ ὅπως θέλεις”. Αὐτὸ εἶναι προσευχή. (Ἅγιος Μακάριος ὁ Αἰγύπτιος)
Ὅποιος διατελεῖ μονίμως ἐν προσευχῇ, φλέγεται ἀπὸ θερμὴ ἀγάπη πρὸς τὸν Θεὸ καὶ τυγχάνει τῆς Χάρης τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, ποὺ καθαγιάζει τὴν ψυχή. (Ἅγιος Μακάριος ὁ Αἰγύπτιος)
Ἡ προσευχὴ δὲν χρειάζεται δάσκαλο. Ἀπαιτεῖ ἐπιμέλεια, προσπάθεια καὶ προσωπικὸ ζῆλο καὶ τότε ὁ Θεὸς θὰ γίνει ὁ δάσκαλος. (Ἅγιος Μελέτιος ὁ Ὁμολογητής)
Ὅταν ζητᾶς κάτι ἀπὸ τὸ Θεὸ καὶ δὲν στὸ δίνει: ἅ) διότι εἶσαι ἀνάξιος νὰ λάβεις αὐτὸ ποὺ ζητάς β) διότι δὲν τὸ ζητὰς μὲ τὴν καρδιὰ (μὲ τὴν πίστη) σοὺ και γ) διότι δὲν ἔφθασες σὲ μέτρα, γιὰ νὰ σοῦ δοθεῖ τὸ χάρισμα ποὺ ζητᾶς. (Ἅγιος Ἰσαὰκ ὁ Σύρος)
Κάθε προσευχὴ στὴν ὁποία δὲν μοχθεῖ τὸ σῶμα καὶ δὲν θλίβεται ἡ καρδιά, θεωρεῖται ἔκτρωμα, διότι εἶναι προσευχὴ χωρὶς ψυχῆ. Ὅταν στρέφεσαι πρὸς τὸν Θεὸ γιὰ προσευχή, νὰ σκέφτεσαι ὅτι εἶσαι ἕνα μυρμήγκι, ἕνα ἑρπετὸ τῆς γῆς, κάτι σὰν σκουλήκι, σὰν ἕνα γυφτάκι. Μὴν Τοῦ λὲς λόγια φιλοσοφικὰ ἢ μεγάλα λόγια, ἀλλὰ πλησίασε Τὸν, μὲ τὴν συμπεριφορὰ μικροῦ παιδιοῦ. (Ἅγιος Ἰσαὰκ ὁ Σύρος)
Ἡ προσευχὴ εἶναι χαρὰ ποὺ στέλνει τὴν εὐχαριστία τῆς στὸ Θεό. (Ἅγιος Ἰσαὰκ ὁ Σύρος)
Προσευχήσου γιὰ νὰ μὴν μπεῖς σὲ ψυχικοὺς πειρασμοὺς ποὺ εἶναι: ἅ) τῆς ἀπιστίας β) τῆς βλασφημίας γ) τῆς ὑπερηφανείας δ) τοῦ φανεροῦ πολέμου τοῦ διαβόλου και ε) τοῦ θυμοῦ καὶ τῆς ὀργῆς. (Ἅγιος Ἰσαὰκ ὁ Σύρος)
Ἡ παρρησία πρὸς τὸν Θεὸ ἀποκτιέται, μὲ τὴν συνεχῆ καὶ ἔντονη προσευχή. Ψυχὴ ποὺ δὲν νίκησε τὰ πάθη, δὲν ἔχει παρρησία στὴν προσευχή. (Ἅγιος Ἰσαὰκ ὁ Σύρος)
Ἕνας ἄνθρωπος φτάνει στὴν τέλεια πολιτεία, ὅταν ἀξιωθεῖ τὴν ἀδιάλλειπτη προσευχή. Διότι, ὅταν φτάσει σ’ αὐτή, ἔφτασε στὸ τέλος ὅλων τῶν ἀρετῶν καὶ ἀπὸ κεῖ καὶ πέρα, γίνεται κατοικητήριο τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Ἐὰν ὅμως δὲν δεχθεῖ ὁ ἄνθρωπος, ὅπως πρέπει, τὴν παρακλητικὴ Χάρη τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, δὲν εἶναι δυνατὸ νὰ φτάσει στὴν ἀδιάλλειπτη προσευχή. Διότι τὸ Ἅγιο Πνεῦμα, ὅταν κατοικήσει σ’ ἕναν ἄνθρωπο, δὲν παύει νὰ προσεύχεται. Καὶ τότε, εἴτε τρώει κανείς, εἴτε πίνει, εἴτε κοιμᾶται, εἴτε κάνει κάτι ἄλλο, ἀκόμη καὶ στὸ βαθύ του ὕπνο, οἱ εὐωδίες καὶ οἱ ἀτμοὶ τῆς προσευχῆς ἀναδίδονται ἀδιάκοπα ἀπὸ τὴν καρδιὰ τοῦ χωρὶς κόπο. Καὶ τότε ἡ προσευχή, δὲν χωρίζει πιὰ ἀπ’ αὐτόν, ἀλλὰ ὅλες τὶς ὧρες του καὶ ἂν ἀκόμη δὲν φαίνεται ἐξωτερικὰ ὅτι προσεύχεται, ὅμως πάλι, ἡ προσευχὴ λειτουργεῖ μέσα τοῦ κρυφά. Ἕνας Ἅγιος εἶπε, ὅτι ἡ σιωπὴ τῶν καθαρῶν ἀνθρώπων εἶναι προσευχή. Καὶ αὐτὸ γιατί οἱ λογισμοὶ τοὺς εἶναι θεῖες κινήσεις. Καὶ οἱ κινήσεις τῆς καθαρῆς καρδιᾶς καὶ τῆς καθαρῆς διάνοιας, εἶναι ἤρεμες καὶ γλυκιὲς φωνές, μὲ τὶς ὁποῖες ψάλλουν μυστικὰ στὸν ἀόρατο Θεό. Ὁ ἕνας στοὺς χίλιους φθάνει στὴν καθαρὰ (ἀμετεώριστη) προσευχή. Ὅταν διασκορπίζεται ὁ νοῦς σου κατὰ τὴν ὥρα τῆς προσευχῆς, διάβαζε τὸ Εὐαγγέλιο καὶ μὴν προσεύχεσαι. Ἡ ἀνάγνωση εἶναι ἡ πηγὴ τῆς καθαρᾶς προσευχῆς. (Ἅγιος Ἰσαὰκ ὁ Σύρος)
Ἐὰν στὸν καιρὸ τῆς προσευχῆς σου κάνεις κάτι ἄλλο ἀπὸ τὸ νὰ προσεύχεσαι, νὰ ξέρεις ὅτι γίνεσαι περίγελος τῶν δαιμόνων. (Ἅγιος Ἰσαὰκ ὁ Σύρος)
Μὴν προσεύχεσαι νὰ γίνουν τὰ δικά σου θελήματα, ἀλλὰ προσευχήσου νὰ γίνεται τὸ θέλημα τοῦ Κυρίου σὲ σένα. (Ἅγιος Ἰσαὰκ ὁ Σύρος)
Ἀφήνοντας τὴν προσευχή, εἶναι ἀδύνατον ἡ ψυχὴ νὰ μὴν γίνει ἕρμαιο τῶν παθῶν. Ὅποιος προσεύχεται ἐνῶ μνησικακεῖ, σπέρνει στὴν θάλασσα. (Ἅγιος Ἰσαὰκ ὁ Σύρος)
Ἀδελφὲ κλεῖσε μέσα στὴν ψυχή σου τὴν προσευχὴ καὶ αὐτὴ σὰν μία ἄλλη μάνα, θὰ σοῦ γεννήσει ὅλες τὶς ἄλλες ἀρετές. (Ἅγιος Ἰσαὰκ ὁ Σύρος)
Ἂν θέλεις νὰ δώσεις τὸν ἑαυτό σου στὸ ἔργο τῆς προσευχῆς, ποὺ καθαρίζει τὸ νοῦ, γιὰ νὰ ἀποκτήσεις φωτεινὴ διάνοια, πάψε νὰ βλέπεις αὐτοὺς ποὺ ἔχουν κοσμικὸ φρόνημα, καὶ κόψε τὶς συναναστροφὲς μαζί τους. Νὰ συναναστρέφεσαι μόνο τοὺς ὁμοίους σου στὸν τρόπο τῆς ζωῆς, στὴ σκέψη καὶ στὴν κρυφὴ ἀρετή. Καὶ ἀφοῦ ἐντελῶς τὶς κοσμικὲς συνήθειες καὶ ἐπαφές, ἕνωσε μὲ τὴν προσευχή σου τὴν ἐλεημοσύνη, καὶ τότε θὰ δεῖ ἡ ψυχή σου τὸ φῶς τῆς ἀλήθειας. Γιατί ὅσο ἡ καρδιὰ μένει ἀτάραχη κὰ γαλήνια ἀπὸ τὰ κοσμικὰ πράγματα, τόσο μπορεῖ ὁ νοῦς νὰ κατανοήσει καὶ νὰ θαυμάσει τὰ Θεία μυστήρια. (Ἅγιος Ἰσαὰκ ὁ Σύρος)
Αὐτὸς ποὺ θέλει νὰ τρυγήσει χαρὰ καὶ καρπὸ πνευματικὸ πρέπει νὰ δουλέψει στὴν προσευχή. Ὅπως ἡ ψυχὴ εἶναι ἀνώτερη ἀπὸ τὸ σῶμα, ἔτσι καὶ ἡ προσευχὴ εἶναι ἀνώτερη, ἀπὸ κάθε ἄλλη πνευματικὴ ἐργασία. (Ἅγιος Ἰσαὰκ ὁ Σύρος)
Ὅλη ἡ προσευχὴ ποὺ θὰ κάνεις τὴν νύχτα, νὰ τὴν θεωρεῖς ἀνώτερη ἀπὸ ὁποιαδήποτε ἐργασία ποὺ θὰ κάνεις τὴν ἡμέρα. Διότι ἡ γλυκύτητα ποὺ δοκιμάζουν οἱ ἐρημίτες κατὰ τὴν ἡμέρα, προέρχεται ἀπὸ τὸ πνευματικὸ φῶς τῆς νυχτός. (Ἅγιος Ἰσαὰκ ὁ Σύρος)
Ὅλες οἱ ὀπτασίες ποὺ φανερώθηκαν στοὺς Ἁγίους, συνέβησαν σὲ καιρὸ προσευχῆς. (Ἅγιος Ἰσαὰκ ὁ Σύρος)
Ὅταν προσεύχεσαι, πὲς αὐτὴ τὴν εὐχή: ”Κύριε Ἰησοῦ Χριστέ, ἀξίωσε μὲ νὰ νεκρωθῶ πραγματικά, καὶ νὰ μὴν ἔχω καμιὰ κοινωνία μὲ τὰ μάταια πράγματα αὐτοῦ τοῦ κόσμου”. Καὶ νὰ ξέρεις ὅτι σ’ αὐτὴν τὴν εὐχὴ συμπύκνωσες ὅλες μαζὶ τὶς δεήσεις καὶ τὶς εὐχές. Ἀγωνίσου νὰ πραγματοποιήσεις αὐτὴ τὴ νέκρωση μέσα σου. Διότι ἐὰν κατὰ τὴν εὐχή, τελειώσεις μὲ τὴ βοήθεια τοῦ Θεοῦ καὶ τὸ ἔργο τῆς νέκρωσης, βρίσκεσαι ἀληθινὰ στὴν ἐλευθερία τοῦ Χριστοῦ. (Ἅγιος Ἰσαὰκ ὁ Σύρος)
Τὸ Ἅγιο Πνεῦμα ὅταν κατοικήσει μέσα μας, δὲν παύει νὰ προσεύχεται, εἴτε τρῶμε, εἴτε κοιμόμαστε, εἴτε κάνουμε κάτι ἄλλο καὶ κυρίως ὅταν σιωποῦμε. (Ἅγιος Ἰσαὰκ ὁ Σύρος)
Ὅπως ἡ σταγόνα τοῦ νεροῦ, ποὺ κάθε τόσο πέφτει στὸν βράχο καὶ τὸν τρυπάει, ἔτσι καὶ ἡ συνεχὴς προσευχή, διαλύει τὴν σκληρότητα τῆς ψυχῆς. (Ἅγιος Ἰσαὰκ ὁ Σύρος)
Τὸ κύριο ἔργο τοῦ ἀνθρώπου εἶναι ἡ προσευχή. Ὁ ἄνθρωπος πλάστηκε γιὰ νὰ ὑμνεῖ τὸ Θεό. Αὐτὸ εἶναι τὸ ἔργο ποὺ τοῦ ἁρμόζει. Αὐτὸ μόνο ἐξηγεῖ τὴν πνευματική του ὑπόσταση. Αὐτὸ μόνο δικαιώνει τὴν ἐξέχουσα θέση τοῦ μέσα στὴ δημιουργία. Ὁ ἄνθρωπος πλάστηκε γιὰ νὰ λατρεύει τὸ Θεὸ καὶ νὰ μετέχει στὴ Θεία Του ἀγαθότητα καὶ μακαριότητα. (Ἅγιος Νεκτάριος)
Μὴν νομίζεται ὅτι ἔχετε δικαίωμα νὰ παραπονεῖστε, ὅταν οἱ προσευχές σας δὲν εἰσακούγονται. Ὁ Θεὸς ἐκπληρώνει τοὺς πόθους σας, μὲ τρόπο ποὺ δὲν γνωρίζετε. (Ἅγιος Νεκτάριος)
Ἡ προσευχὴ εἶναι σωτήριο φάρμακο ποὺ ἐμποδίζει τὴν διάπραξη ἁμαρτημάτων καὶ γιατρεύει τὰ πλημμελήματα. Εἶναι οὐράνια πανοπλία, πηγὴ γαλήνης, βλαστὸς πραότητας καὶ ἀοργησίας, φυγαδευτήριο κάθε λύπης, πηγὴ εὐθυμίας, ἀφορμὴ συνεχοῦς εὐχαρίστησης, μητέρα τῆς φιλοσοφίας. Ἡ προσευχὴ εἶναι ἀνώτερη ὅλων τῶν ἀρετῶν, γιατί ὄντας καθαρή, ἀγγίζει τὸν Θεό. (Ἅγιος Νεκτάριος)
Ὁ Θεὸς εὐαρεστεῖται στὶς προσευχὲς ἐκεῖνες, ποὺ προσφέρονται μὲ τὸν πρέποντα τρόπο, δηλαδὴ μὲ συναίσθηση τῆς ἀτέλειας καὶ τῆς ἀναξιότητάς μας. Γιὰ νὰ ὑπάρξει ὅμως τέτοια συναίσθηση, ἀπαιτεῖται τέλεια αὐταπάρνηση τοῦ κακοῦ μας ἑαυτοῦ καὶ ὑποταγὴ στὶς ἐντολὲς τοῦ Θεοῦ, ἀπαιτεῖται ταπείνωση καὶ ἀδιάλειπτη πνευματικὴ ἐργασία. (Ἅγιος Νεκτάριος)
Οἱ προσευχὲς καὶ οἱ δεήσεις ἀπὸ μόνες τους, δὲν μᾶς ὁδηγοῦν στὴν τελειότητα. Στὴν τελείωση ὁδηγεῖ ὁ Κύριος, ποὺ ἔρχεται καὶ κατοικεῖ μέσα μας, ὅταν ἐμεῖς ἐκτελοῦμε τὶς ἐντολές Του. Καὶ μία ἀπὸ τὶς πρῶτες ἐντολὲς εἶναι, νὰ γίνεται στὴ ζωή μας τὸ θέλημα ὄχι τὸ δικό μας, ἀλλὰ τοῦ Θεοῦ. Καὶ νὰ γίνεται μὲ τὴν ἀκρίβεια ποὺ γίνεται στὸν οὐρανὸ ἀπὸ τοὺς ἀγγέλους. Γιὰ νὰ μποροῦμε καὶ ἐμεῖς νὰ λέμε: «Κύριε, ὄχι ὅπως ἐγὼ θέλω, ἀλλὰ ὅπως Ἐσύ, «γεννηθήτω τὸ θέλημά Σου, ὡς ἐν οὐρανῳ καὶ ἐπὶ τῆς γῆς». Χωρὶς λοιπὸν τὸ Χριστὸ μέσα μας, οἱ προσευχὲς καὶ οἱ δεήσεις ὁδηγοῦν στὴν πλάνη. (Ἅγιος Νεκτάριος)
Ὁ ἄνθρωπος, ὅσο περισσότερο προσεύχεται, τόσο ἡ ψυχὴ τοῦ ἀπογυμνώνεται ἀπὸ τὶς κοσμικὲς ἐπιθυμίες καὶ γεμίζει ἀπὸ τὰ οὐράνια ἀγαθά. Καὶ ὅσο ἀποχωρίζεται τὰ γήινα καὶ τὶς ἡδονὲς τοῦ βίου, τόσο περισσότερο ἀπολαμβάνει τὴν οὐράνια εὐφροσύνη. Ἡ δοκιμὴ καὶ ἡ πείρα μας ἐπιβεβαιώνουν τὴν ἀλήθεια αὐτή. (Ἅγιος Νεκτάριος)
Ἡ προσευχὴ εἶναι βοηθὸς στὴ ζωή μας, συνομιλία μὲ τὸν Θεό, λησμοσύνη τῶν γήινων πραγμάτων, ἄνοδος στὸν οὐρανό. Εἶναι κοινὸ φάρμακο τῶν παθῶν, κατάλληλο στὸ νὰ προφυλάγει ἀπ’ αὐτά. Εἶναι χορηγός της ζωῆς, ὑποθήκη ὑγείας, ἐλπιδοφόρο ἄνθος. Μεγάλο ὅπλο ἡ προσευχή, μεγάλη ἀσφάλεια, μεγάλος θησαυρός, μεγάλο λιμάνι, ἀσφαλὴς περιοχή…!!! (Ἅγιος Νεκτάριος)
Ὅταν πλησιάζεις μὲ τὴν προσευχὴ τὸ Θεό, νὰ σκέφτεσαι πὼς εἶσαι ἕνα μυρμήγκι καὶ ἑρπετὸ στὸ χῶμα καὶ παιδάκι ποὺ ψελλίζει μὲ φρόνημα νηπίου. (Ἅγιος Συμεὼν ὁ Μεταφραστής)
Στοὺς ἀρχαρίους, ὁ νόμος τῆς προσευχῆς εἶναι πάνω τοὺς σὰν βαρὺς ἀφέντης. Γιὰ ὅσους ὅμως ἔχουν προκόψει, εἶναι σὰν ἔρωτας ποὺ ὠθεῖ τὸν πεινασμένο σὲ πολυτελὲς συμπόσιο. (Ἅγιος Ἠλίας ὁ Πρεσβύτερος)
Οἱ ἡδυπαθεῖς ὅταν προσεύχονται, σὰν ὑλικοὶ ποὺ εἶναι, ἔχουν τοὺς λογισμοὺς σὰν βατράχους νὰ τοὺς ἀπασχολοῦν. Οἱ μετριοπαθεῖς ἔχουν τὶς θεωρίες σὰν ἀηδόνια ποὺ τοὺς εὐφραίνουν πάρα πολύ, πετώντας ἀπὸ τὸ ἕνα κλωνάρι στὸ ἄλλο, δηλαδὴ ἀπὸ θεωρία σὲ θεωρία. Στοὺς ἀπαθεῖς ὑπάρχει σιγὴ καὶ πολλὴ ἠρεμία λογισμῶν καὶ νοημάτων ὅταν προσεύχονται. (Ἅγιος Ἠλίας ὁ Πρεσβύτερος)
Ὅπως εἶναι τὸ ἀνάλατο φαϊ στὸ λάρυγγα, ἔτσι θὰ φανεῖ στὸ νοῦ, ἡ προσευχὴ χωρὶς κατάνυξη. (Ἅγιος Ἠλίας ὁ Πρεσβύτερος)
Ἡ ψυχὴ ποὺ κυνηγᾶ ἀκόμη νὰ φτάσει τὴν προσευχή, μοιάζει μὲ τὴ γυναίκα ποὺ κοιλοπονᾶ. Ἐκείνη ποὺ τὴν ἔφτασε, μοιάζει μὲ τὴ γυναίκα ποὺ γέννησε καὶ εἶναι γι’ αὐτὸ γεμάτη χαρά. (Ἅγιος Ἠλίας ὁ Πρεσβύτερος)
Ὅταν ἡ ψυχὴ ἡσυχάσει ἀπὸ τὰ ἔξω καὶ ἑνωθεῖ μὲ τὴν προσευχή, τότε ἡ προσευχὴ τὴν περικυκλώνει σὰν φλόγα, ὅπως ἡ φωτιὰ τὸ σίδερο, καὶ τὴν πυρακτώνει ὁλόκληρη. Καὶ ἡ ψυχὴ βέβαια παραμένει ἡ ἴδια, ἀλλὰ δὲν δέχεται ἄγγιγμα, ὅπως καὶ τὸ πυρωμένο σίδερο, δὲν μπορεῖ νὰ τὸ ἀγγίσει κανείς. Σὲ ἐκείνους ποὺ ἀσκοῦν ὀρθὰ τὴν πρακτικὴ ἀρετή, ἡ προσευχή, σὰν νεφέλη ποὺ τοὺς ἐπισκιάζει, ἄλλοτε ἐμποδίζει τοὺς καυστικοὺς λογισμοὺς καὶ ἄλλοτε τοὺς ραντίζει μὲ σταγόνες δακρύων καὶ δείχνει σ’ αὐτοὺς τὶς πνευματικὲς θεωρίες. (Ἅγιος Ἠλίας ὁ Πρεσβύτερος)
Δὲν εἶναι τόσο δύσκολο, τὸ νὰ κόψει κανεὶς τὸ ρεῦμα τοῦ ποταμοῦ νὰ μὴν τρέχει πρὸς τὰ κάτω, ὅσο δύσκολο εἶναι, τὸ νὰ ἀναχαιτίσει τὴν ὁρμὴ τοῦ νοῦ, γιὰ νὰ μὴν σκορπίζεται στὰ ὁρατά, ἀλλὰ νὰ συγκεντρώνεται ὅταν θέλει πρὸς τὰ οὐράνια καὶ συγγενῆ του, κατὰ τὴν προσευχή. (Ἅγιος Ἠλίας ὁ Πρεσβύτερος)
Τὸ χωράφι ποὺ δὲν καλλιεργήθηκε καλά, συνήθως δὲν ἀνταποδίδει πλούσιο καὶ καθαρὸ τὸν σπόρο στὸν γεωργό. Καὶ ἐκεῖνος ποὺ ἐργάζεται τὴν πρακτικὴ ἄσκηση, ἂν δὲν τὴν ἐργάζεται μὲ ἐπιμέλεια καὶ χωρὶς ἐπίδειξη, δὲν θὰ δεῖ τὸν καρπὸ τῆς προσευχῆς πολὺ καθαρό. (Ἅγιος Ἠλίας ὁ Πρεσβύτερος)
Ὅποιος ἀπειλεῖ τοὺς σκύλους μὲ τὸ ραβδί του, τοὺς ἐξαγριώνει ἐναντίον του. Καὶ ἐκεῖνος ποὺ προσπαθεῖ νὰ ἐπιτύχει τὴν καθαρὴ προσευχή, ἐξαγριώνει τοὺς δαίμονες. (Ἅγιος Ἠλίας ὁ Πρεσβύτερος)
Κανένας δὲν μπορεῖ νὰ προσευχηθεῖ καθαρά, ἂν ἔχει αἰχμαλωτιστεῖ ἀπὸ πάθος πρὸς τὰ ὡραῖα ἢ τὶς τιμές. Γιατί οἱ σχέσεις μὲ τὰ αἰσθητὰ καὶ οἱ μάταιοι λογισμοί, καθὼς ἔχουν οἰκειότητα μὲ τὰ πάθη, αὐτὰ γίνονται σὰν σχοινιὰ πλεγμένα τριγύρω του καὶ τραβοῦν παρόμοια μὲ δεμένο σπουργίτι πρὸς τὰ κάτω τὸ νοῦ, ποὺ προσπαθεῖ νὰ πετάξει στὸν καιρὸ τῆς προσευχῆς. (Ἅγιος Ἠλίας ὁ Πρεσβύτερος)
Στὴν τέλεια προσευχὴ ἔρχονται ἀγγελικοὶ λογισμοί. Στὴ μέση προσευχὴ ἔρχονται πνευματικοὶ καὶ στὴν εἰσαγωγική, οἱ φυσιολογικοί. (Ἅγιος Ἠλίας ὁ Πρεσβύτερος)
Ὁ πρακτικὸς πίνει ποτὸ κατανύξεως στὴν προσευχή, ἐνῶ μὲ ποτήρι ἐκλεκτοῦ κρασιοῦ μεθᾶ ὁ θεωρητικός. Ὁ πρῶτος φιλοσοφώντας τὰ φυσικά, ὁ ἄλλος ἀγνοώντας καὶ τὸν ἑαυτό του στὴν προσευχή. Ὁ πρακτικὸς δὲν ἔχει τὴ δύναμη νὰ ἐγκαρτερήσει πολὺ σὲ πνευματικὴ θεωρία, γιατί βρίσκεται ἐκεῖ σὰν φιλοξενούμενος καὶ γρήγορα βγαίνει ἀπὸ ἐκεῖνο τὸ σπίτι. Οἱ πρακτικοὶ ὅταν προσεύχονται εἶναι σὰν νὰ μπαίνουν στὶς πύλες τῶν ἐντολῶν τοῦ Θεοῦ. Οἱ θεωρητικοὶ σὰν νὰ μπαίνουν στὶς αὐλὲς τῶν ἀρετῶν, ὅταν ὑμνοῦν. Οἱ πρῶτοι εὐχαριστοῦν γιατί λύθηκαν ἀπὸ τὰ δεσμά, ἐνῶ οἱ ἄλλοι γιατί καὶ αἰχμαλώτους ἔπιασαν τοὺς ἐχθρούς, ποὺ τοὺς πολεμοῦσαν. (Ἅγιος Ἠλίας ὁ Πρεσβύτερος)
Ἀδύνατον στὸ καιρὸ τῆς προσευχῆς νὰ εἶναι εἰρηνικὸς ὁ νοῦς ἐκεῖνος, ποὺ δὲν ἀπέκτησε τὴν ἀγαπητὴ ἐγκράτεια καὶ τὴν ἀγάπη. (Ἅγιος Μάρκος ὁ Ἀσκητής)
Ἡ προσευχὴ εἶναι ἡ μητέρα τῶν ἀρετῶν, γιατί γεννᾶ τὶς ἀρετὲς διὰ μέσου τῆς ἑνώσεως μὲ τὸν Χριστό. (Ἅγιος Μάρκος ὁ Ἀσκητής)
Κανένα ἄλλο πράγμα δὲν εἶναι πιὸ ἀποτελεσματικὸ ἀπὸ τὴν προσευχή. Καὶ γιὰ καλῆ διάθεση καὶ εὐμένεια τοῦ Θεοῦ, κανένα ἄλλο πιὸ ὠφέλιμο. Κάθε ἐργασία ἐντολῶν περικλείεται στὴν προσευχή. Γιατί ἀπὸ τὴν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ τίποτε ἀνώτερο δὲν ὑπάρχει. (Ἅγιος Μάρκος ὁ Ἀσκητής)
Ἐκεῖνος ποὺ χωρὶς προσευχὴ κάνει κάτι ἢ φροντίζει, δὲν εὐδοκιμεῖ καὶ ἀργὰ ἢ γρήγορα ἀποδεικνύεται σφαλερὸ ἢ ἐπιβλαβές. Εἶναι αὐτὸ ποὺ εἶπε ὁ Κύριος: «Δίχως ἐμένα δὲν μπορεῖτε νὰ κάνετε τίποτε». (Ἅγιος Μάρκος ὁ Ἀσκητής)
Προσευχὴ προσεκτικὴ ποὺ δὲν περισπᾶται ἐδῶ κι ἐκεῖ εἶναι σημάδι φιλοθεΐας ἐκείνου ποὺ τὴν κρατεῖ καὶ τὴν συνεχίζει. Ἀμέλεια τῆς προσευχῆς αὐτῆς καὶ περιπλάνηση τοῦ νοῦ εἶναι τεκμήριο φιληδονίας. (Ἅγιος Μάρκος ὁ Ἀσκητής)
Ἂν πάνω στὴ προσευχή σου σὲ καταλάβει ἀκηδία, ἢ στενοχωρηθεῖς μὲ διάφορους τρόπους ἀπὸ τὴν κακία, θυμήσου τὸ θάνατό σου καὶ τὶς φοβερὲς κολάσεις. Καλύτερα νὰ προσκολλᾶσαι στὸ Θεὸ μὲ προσευχὴ καὶ ἐλπίδα, παρὰ νὰ ἔχεις ἐξωτερικὲς ἐνθυμήσεις, ἀκόμη καὶ ἂν εἶναι ὠφέλιμες. (Ἅγιος Μάρκος ὁ Ἀσκητής)
Μὴν ὑπερηφανευτεῖς ἂν χύνεις δάκρυα στὴν προσευχή σου. Εἶναι ὁ Χριστὸς ποὺ ἄγγιξε τὰ μάτια σου καὶ θεράπευσε τὴν τύφλωση τοῦ νοῦ σου. (Ἅγιος Μάρκος ὁ Ἀσκητής)
Προσευχὴ χωρὶς κατάνυξη εἶναι φαγητὸ χωρὶς ἁλάτι. (Ἅγιος Μάξιμος ὁ Ὁμολογητής)
Ὅποιος ἀγαπᾶ ἀληθινὰ τὸ Θεό, προσεύχεται χωρὶς περισπασμό. Καὶ ὅποιος προσεύχεται χωρὶς μετεωρισμούς, αὐτὸς ἀγαπᾶ ἀληθινὰ τὸ Θεό. (Ἅγιος Μάξιμος ὁ Ὁμολογητής)
Ἡ κορυφαία κατάσταση τῆς προσευχῆς εἶναι, ὅπως λένε, τὸ νὰ ἀποξενωθεῖ ὁ νοῦς ἀπὸ τὴν σάρκα καὶ τὸν κόσμο καὶ νὰ γίνει ἄϋλος τελείως καὶ ἀσχημάτιστος τὴν ὥρα τῆς προσευχῆς, γιὰ νὰ προσεύχεται ἀπερίσπαστα. Αὐτὸ θὰ ἐπιτευχθεῖ διὰ τῆς ἀναγνώσεως καὶ τῆς πνευματικῆς θεωρίας. Ἐκεῖνος ποὺ διατηρεῖ ἀκέραιη αὐτὴ τὴν κατάσταση, αὐτὸς πράγματι προσεύχεται ἀδιαλλείπτως. (Ἅγιος Μάξιμος ὁ Ὁμολογητής)
Κανένα ὄφελος δὲν ἔχει ἀπὸ τὴ δέηση τοῦ δικαίου, ἐκεῖνος ποὺ ἔχει τὴν ἀνάγκη της, ἐφόσον εὐχαριστεῖται περισσότερο στὰ ἁμαρτήματα παρὰ στὶς ἀρετές. Γιατί καὶ ὁ μέγας Σαμουὴλ λυπόταν γιὰ τὸν Σαοὺλ ποὺ ἁμάρτανε, ἀλλὰ δὲν μπόρεσε νὰ ἐξιλεώσει τὸ Θεό, καθὼς δὲν εἶχε σύμμαχό της λύπης του, τὴν πρέπουσα διόρθωση τοῦ Σαούλ. Γι’ αὐτὸ ὁ Θεὸς σταματώντας τὸ δοῦλο Του ἀπὸ τὸ [ἀνώφελο] αὐτὸ πένθος, τοῦ εἶπε: «Ὡς πότε θὰ πενθεῖς γιὰ τὸν Σαούλ; Ἐγὼ τὸν ἔκρινα ἀνάξιο νὰ βασιλεύει πλέον στὸν Ἰσραήλ» (Ἀ’ Βάσ. 15,35 – 16,1). (Ἅγιος Μάξιμος ὁ Ὁμολογητής)
Γιατί θέλουν οἱ δαίμονες νὰ ἐνεργοῦν σὲ ἐμᾶς γαστριμαργία, πορνεία, φιλαργυρία, ὀργὴ καὶ μνησικακία καὶ τὰ ὑπόλοιπα πάθη; Γιὰ νὰ μὴν μπορέσει νὰ προσευχηθεῖ ὁ νοῦς ὅπως πρέπει, ἀφοῦ γεμίσει μ’ αὐτά. Διότι τὰ πάθη τοῦ ἀλόγου μέρους, ἄρχισαν νὰ μὴν ἀφήνουν τὸ λογικὸ μέρος νὰ κινεῖται πρὸς τὸ Θεὸ Λόγο. (Ἅγιος Εὐάγριος ὁ Ποντικός)
Ἡ προσευχὴ ἀπομακρύνει ἀπὸ ἐμᾶς, τὴν ὀργὴ τοῦ Θεοῦ. Ξεπλένει τὶς ἁμαρτίες μας. Ἀποκρούει τοὺς πειρασμούς. Στερεώνει τὴν πίστη μας. (Ἅγιος Τερτυλλιανός)
Τὸ νὰ προσεύχεται κανεὶς ἀδιάλειπτα μέσα στὴν καρδιά, δὲν κατορθώνεται ἁπλῶς καὶ ὡς ἔτυχε καὶ μὲ σύντομο καὶ μικρὸ κόπο• μ’ ὅλο ποὺ κι αὐτὸ μπορεῖς νὰ τὸ συναντήσεις σὲ κάποιες σπάνιες περιπτώσεις κατὰ ἀπόρρητη Θεία οἰκονομία. Ἀλλὰ γιὰ νὰ κατορθωθεῖ αὐτὸ χρειάζεται καὶ μακρὸ χρονικὸ διάστημα καὶ κόπο καὶ ἀγώνα σωματικὸ καὶ ψυχικὸ καὶ βία πολλὴ καὶ ἐντατική. Γιατί ἀνάλογα μὲ τὸ μερίδιο τῆς δωρεᾶς καὶ τῆς Χάρης ποὺ ἐλπίζομε νὰ μετάσχουμε, πρέπει νὰ καταβάλουμε καὶ τοὺς ἀγῶνες γι’ αὐτὴν καὶ νὰ προσθέσομε ἐπιπλέον ὧρες. (Ὅσιοι Κάλλιστος καὶ Ἰγνάτιος οἱ Ξανθόπουλοι)
Ὅπως τὸ σῶμα μας, ὅταν δὲν ἔχει ψυχή, εἶναι νεκρὸ καὶ βρωμερό, ἔτσι καὶ ἡ ψυχὴ ἂν δὲν κινεῖ τὸν ἑαυτό της στὴν προσευχή, εἶναι νεκρὴ καὶ ἄθλια καὶ βρωμερή. Καὶ ὅτι πρέπει νὰ νομίζουμε πιὸ ὀδυνηρὸ ἀπὸ κάθε θάνατο τὴ στέρηση τῆς προσευχῆς, μᾶς διδάσκει ὁ μέγας Δανιὴλ ὁ Προφήτης, ποὺ προτίμησε νὰ καταδικαστεῖ σὲ θάνατο, παρὰ νὰ στερηθεῖ καὶ γιὰ μία στιγμὴ τὴν προσευχὴ (Δᾶν. 6,10). (Ὅσιοι Κάλλιστος καὶ Ἰγνάτιος οἱ Ξανθόπουλοι)
Μὴν ἀλλάζεις συνεχῶς τὰ λόγια της προσευχῆς, γιὰ νὰ μὴν συνηθίσει ὁ νοῦς ἀπὸ τὴ συνεχῆ ἐναλλαγὴ καὶ μεταφορὰ τῶν λέξεων σὲ κάποια ἀστασία καὶ μετατόπιση καὶ μείνει ἀρρίζωτος καὶ ἄκαρπος, ὅπως τὰ δένδρα ποὺ μετακινοῦνται καὶ μεταφυτεύονται συνεχῶς… (Ὅσιοι Κάλλιστος καὶ Ἰγνάτιος οἱ Ξανθόπουλοι)
Ὅταν ξυπνήσεις καὶ δοξολογήσεις τὸ Θεὸ καὶ τὸν ἐπικαλεστεῖς πάλι νὰ σὲ βοηθήσει, ἄρχισε πρῶτα τὸ πρῶτο ἔργο, δήλ. νὰ προσεύχεσαι στὴν καρδιὰ καθαρὰ καὶ ἀρρέμβαστα, μέχρι μία ὥρα. Γιατί τὴν ὥρα ἐκείνη ὡς ἐπὶ τὸ πλεῖστον ὁ νοῦς εἶναι γαλήνιος καὶ ἀτάραχος, ἀλλὰ καὶ ἔχουμε διαταχθεῖ νὰ θυσιάζομε στὸ Θεὸ τὰ πρῶτα καὶ διαλεχτὰ (Ἔξοδος 22,29), δήλ. ὅσο μποροῦμε νὰ ἀνυψώνομε ἀταλάντευτα τὴν πρώτη σκέψη πρὸς τὸν Κύριό μας Ἰησοῦ Χριστό, μὲ καθαρὴ καρδιακὴ προσευχή. (Ὅσιοι Κάλλιστος καὶ Ἰγνάτιος οἱ Ξανθόπουλοι)
Ἐκεῖνοι ποὺ δὲν βλέπουν τίποτα στὸν καιρὸ τῆς προσευχῆς (προσεύχονται ἀρέμβαστα, χωρὶς εἰκόνες), βλέπουν τὸν Θεό. (Ὅσιος Μελέτιος ὁ Γαλησιώτης)
Ἡ προσευχὴ δὲν θέλει δάσκαλο, ἀλλὰ ἐπιμέλεια καὶ ἔρωτα καὶ πολὺ μεγάλη προθυμία καὶ δάσκαλός της γίνεται σὲ ὅλα ὁ Θεός. (Ὅσιος Μελέτιος ὁ Γαλησιώτης)
Ἡ καρδιακὴ προσευχὴ παρέχει τὸ Ἅγιο Πνεῦμα, εἶναι χορηγὸς Θείων δωρεῶν, κάθαρση τῆς καρδιᾶς, ἐκδίωξη τῶν δαιμόνων, κατοίκηση μέσα μας τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ, πηγὴ πνευματικῶν ἐννοιῶν καὶ Θείων λογισμῶν, ἀπολύτρωση ἀπὸ τὶς ἁμαρτίες, θεραπεία τῶν ψυχῶν καὶ σωμάτων, χορηγός του Θείου φωτισμοῦ, βρύση τοῦ ἐλέους τοῦ Θεοῦ, δωρητὴς Θείων ἀποκαλύψεων καὶ μυήσεων στὸν ταπεινὸ καὶ τὸ μόνο σωτήριο, διότι δὲν εἶναι δυνατὸν νὰ σωθοῦμε μὲ κανένα ἄλλο ὄνομα, παρὰ μόνο μὲ τὸ ὄνομα τοῦ Χριστοῦ, ὅπως λέει ὁ Ἀπόστολος (Πράξ. 4,12). (Συμεὼν Θεσσαλονίκης)
Ἡ Θεία αὐτὴ προσευχή, ἡ ἐπίκληση τοῦ Σωτήρα μας, τὸ Κύριε Ἰησοῦ Χριστέ, Υἱὲ τοῦ Θεοῦ, ἐλέησον μέ, εἶναι καὶ χορηγὸς Θείου φωτισμοῦ. Διότι ὁ Χριστὸς εἶναι τὸ ἀληθινὸ φῶς καὶ μεταδίδει ἀπὸ τὴν λαμπρότητα καὶ Χάρη Του, σ’ αὐτοὺς ποὺ Τὸν ἐπικαλοῦνται. (Συμεὼν Θεσσαλονίκης)
Τὴν καρδιακὴ προσευχή, ἂς τὴν λέει κάθε εὐσεβὴς συνεχῶς, μὲ τὸν νοῦ του καὶ μὲ τὰ χείλη καὶ ὅταν στέκεται καὶ ὅταν βαδίζει καὶ ὅταν κάθεται καὶ ὅταν πλαγιάζει καὶ ὅ,τι καὶ ἂν κάνει καὶ λέει καὶ νὰ βιάζει τὸν ἑαυτόν του σὲ τοῦτο, πάντοτε. Θὰ βρεῖ ἔτσι πολὺ μεγάλη γαλήνη καὶ χαρά, ὅπως γνωρίζουν ἐκεῖνοι ποὺ φροντίζουν γι’ αὐτά. (Συμεὼν Θεσσαλονίκης)
Ἡ προσευχή μας συνδέει καὶ μᾶς συμφιλιώνει μὲ τὸν Θεό, καθὼς εἶναι μία Θεϊκὴ συνομιλία καὶ μία πνευματικὴ σχέση μὲ τὸν Θεό. Ἀπ’ αὐτὸν προέρχονται κάθε δημιουργία καὶ συνένωση, κάθε πρόνοια καὶ κάθε χορηγία ἀγαθῶν, κάθε τελειότητα καὶ κάθαρση παθῶν. Μὲ τὴν προσευχὴ συγχωροῦνται οἱ ἁμαρτίες μας, παρακαλοῦμε καὶ γιὰ τὰ ἄλλα αἰτήματά μας, ὅσα εἶναι συμφέροντα, τὶς ἀγαθὲς καὶ ἀποτελεσματικὲς δωρεὲς καὶ ἀξιωνόμαστε μὲ τὴν προσευχή μας νὰ εὐχαριστήσουμε Τὸν εὐεργέτη μας, γιὰ τὰ ἀπερίγραπτα ἔργα καὶ δῶρα Του. (Μέγας Φώτιος)
Ἡ προσευχὴ εἶναι ἁμαρτημάτων ἱλασμὸς καὶ συγχώρεση, γέφυρα ποὺ ἐλευθερώνει τοὺς ἀνθρώπους ἀπὸ πολλοὺς πειρασμοὺς κὰ κινδύνους. Μεσότοιχο, ποὺ ἐμποδίζει τὶς θλίψεις τῶν παθῶν, τῶν ἀνθρώπων καὶ τῶν δαιμόνων, ἔργο οὐράνιο, δακρύων μητέρα καὶ θυγατέρα, τροφὴ τῶν ἀγγέλων καὶ τῶν Ἁγίων, ἀγαλλίαση καὶ χαρὰ τῶν δικαίων, πηγὴ κάθε καλοῦ, πρόξενος ὅλων τῶν χαρισμάτων, προκοπὴ τῆς καρδίας ἀόρατος, φωτισμὸς τοῦ νοῦ ἀδιάκοπος, φλόγα οὐράνια, ἀπόδειξη τῆς ἐλπίδος πρὸς τὸν Θεό, ἀντιφάρμακο καὶ λύση τῆς λύπης, θυρίδα ἀπὸ τὴν ὁποία εἰσέρχεται οὐράνιο φῶς καὶ ἀποκαλύπτει τὰ ἀπόκρυφα μυστήρια τοῦ Θεοῦ. (Ἅγιος Κύριλλος Ἀλεξανδρείας)
Ἂν οἱ δαίμονες ποῦ παρακάλεσαν τὸν Κύριο νὰ μὴν τοὺς στείλει στὴν ἄβυσσο (ἀλλὰ στοὺς χοίρους), εἰσακούστηκαν, πόσο μᾶλλον θὰ εἰσακουστοῦμε ἐμεῖς, ποῦ ἔχουμε ντυθεῖ τὸ Χριστὸ μὲ τὸ Ἅγιο Βάπτισμα, ὅταν Τὸν παρακαλοῦμε νὰ μᾶς ἐλευθερώσει ἀπὸ τὸν νοητὸ θάνατο; Ἂς ἀφοσιωνόμαστε λοιπὸν στὴν προσευχή, γιατί εἶναι μεγάλη ἡ δύναμή της. (Ἅγιος Ἀντίοχος τοῦ Πανδέκτη)
Τὰ Θεία λόγια της εὐχῆς (Κύριε Ἰησοῦ Χριστὲ Υἱὲ τοῦ Θεοῦ) ὑποδηλώνουν τὸ ὀρθὸ δόγμα τῆς πίστεώς μας καὶ ἀπορρίπτουν κάθε αἵρεση τῶν κακοδόξων. Μὲ τὸ «Κύριε», ποὺ φανερώνει τὴν Θεία φύση, ἀποκηρύττονται ἐκεῖνοι ποὺ φρονοῦν πὼς ὁ Ἰησοῦς εἶναι μόνο ἄνθρωπος• μὲ τὸ «Ἰησοῦ», ποὺ φανερώνει τὴν ἀνθρώπινη φύση, ἀποδιώχνονται ἐκεῖνοι ποὺ Τὸν θεωροῦν μόνο Θεὸ ποὺ ὑποδύθηκε κατὰ φαντασία τὸν ἄνθρωπο• τὸ «Χριστέ», ποὺ περιέχει καὶ τὶς δυὸ φύσεις, ἀναχαιτίζει ἐκείνους ποὺ Τὸν πιστεύουν Θεὸ καὶ ἄνθρωπο, μὲ χωρισμένες ὅμως τὶς ὑποστάσεις τὴν μία ἀπὸ τὴν ἄλλη• τέλος, τὸ «Υἱὲ τοῦ Θεοῦ» ἀποστομώνει ἐκείνους ποὺ τολμοῦν νὰ διδάσκουν τὴν σύγχυση τῶν δυὸ φύσεων, ἐπειδὴ φανερώνει πὼς ἡ Θεία φύση τοῦ Χριστοῦ δὲν συγχέεται μὲ τὴν ἀνθρώπινη φύση Του, ἀκόμη καὶ μετὰ τὴν ἕνωσή τους. (Ἅγιος Μάρκος ὁ Εὐγενικός)
Στρεφόμαστε πρὸς τὴν Ἀνατολὴ ὅταν ἐπρόκειτο νὰ προσευχηθοῦμε διότι: ἅ) Ἔχουμε διπλὴ φύση: σῶμα καὶ πνεῦμα. Ἐπειδὴ ἡ φύση μας εἶναι σύνθετος, δηλαδὴ ὁρατὴ καὶ ἀόρατος, νοητὴ καὶ αἰσθητή, προσφέρουμε στὸν Δημιουργὸ διπλὴ καὶ τὴν προσκύνηση: ἡ ψυχὴ εἶναι στραμμένη νοερὰ πρὸς τὸν Θεὸ καὶ ταυτόχρονα τὸ σῶμα προσκυνεῖ πρὸς Ἀνατολᾶς. Αὐτὸς ὁ διπλὸς τρόπος, νοητὸς καὶ αἰσθητός, τῆς ἀναφορᾶς μας πρὸς τὸν Κύριο φαίνεται καὶ σὲ ἄλλες περιπτώσεις: ψάλλουμε μὲ τὸν νοῦ μας, ἀλλὰ ταυτόχρονα καὶ μὲ τὰ σωματικὰ χείλη μας• βαπτιζόμεθα καὶ στὸ ὕδωρ καὶ στὸ Ἅγιο Πνεῦμα, δηλαδὴ ἐνούμεθα μὲ τὸν Κύριό μας μὲ δυὸ τρόπους: μετέχοντες στὰ Ἱερὰ Μυστήρια καὶ στὴν Χάρη τοῦ Ἁγίου Πνεύματος β) Ὁ Χριστός μας ὀνομάζεται ”Ανατολή” (Ἱερεμίας 23,5). Ἀκριβῶς γιὰ τὸν λόγο αὐτὸν πρέπει νὰ ἀφιερώνουμε στὸν Χριστό μας τὴν ἀνατολὴ γιὰ τὴν προσκύνηση, διότι τὸ κάθε τί ὡραῖο πρέπει νὰ τὸ ἀποδίδουμε στὸν Θεό, ἀπὸ τὸν Ὁποῖο προέρχεται κάθε ἀγαθό. Καὶ ὁ Προφητάναξ Δαβὶδ λέγει: «Αἳ Βασιλεῖαι τῆς γῆς, ἄσατε τῷ Θεῷ, ψάλατε τῷ Κυρίῳ τῷ ἐπιβεβηκότι ἐπὶ τὸν οὐρανὸν τοῦ οὐρανοῦ κατὰ ἀνατολᾶς» (Ψαλμοὶ 67,33-34), διότι ὁ Κύριος ἄρχισε τὰ ἔργα Του ἀπὸ δυσμῶν ἡλίου καὶ τελειώνει αὐτὰ «κατὰ ἀνατολᾶς», στὴν πηγὴν τοῦ φωτός γ) Ἡ Ἁγία Γραφὴ λέγει: «ἐφύτευσεν ὁ Θεὸς παράδεισον ἐν Ἐδὲμ κατὰ ἀνατολᾶς, ἔνθα τὸν ἄνθρωπον, ὂν ἐπλασεν, ἔθετο» (Γένεση 2,8-9) καὶ ὅταν ὁ ἄνθρωπος παρέβη τὴν ἐντολή, ἐξωρίσθη «ἀπέναντι τοῦ παραδείσου τῆς τρυφῆς» (Γένεση 3,24), δηλαδὴ στὰ δυτικά. Προσκυνοῦμε λοιπὸν τὸν Θεό, ἀναζητώντας τὴν ἀρχαία Πατρίδα μας καὶ ἀτενίζοντας πρὸς Αὐτήν• Ἀλλὰ ὅμως καὶ ὁ Κύριός μας, ὅταν ἦταν ἐπὶ τοῦ Σταυροῦ, ἔβλεπε πρὸς τὰ δυτικά, καὶ ἔτσι ἐμεῖς ὅταν προσκυνοῦμε Αὐτόν, ἀτενίζουμε πρὸς Αὐτόν, δηλαδὴ στραμμένοι πρὸς τὰ ἀνατολικά. Καὶ ὅταν κατὰ τὴν Ἀνάληψή Του ἐφέρετο ἐπάνω πρὸς ἀνατολᾶς, καὶ ἔτσι προσεκύνησαν Αὐτὸν οἱ Ἀπόστολοι (Λουκᾶς 24,52))• καὶ μὲ τὸν ἴδιο τρόπο θὰ ἔλθη, ὅπως εἶδαν Αὐτὸν νὰ κατευθύνεται στὸν Οὐρανὸ (Πράξεις 1,11)), ὅπως εἶπε ὁ Ἴδιος ὁ Κύριος: «ὥσπερ ἡ ἀστραπὴ ἐξέρχεται ἀπὸ ἀνατολῶν καὶ φαίνεται ἕως δυσμῶν, οὕτως ἔσται καὶ ἡ παρουσία τοῦ Υἱοῦ τοῦ ἀνθρώπου» (Ματθαῖος 24,27)). Προσμένοντες λοιπὸν κατὰ τὴν Δευτέρα Παρουσία τὸν Σωτήρα μας, «ἐπὶ ἀνατολᾶς προσκυνοῦμεν» και δ) βάσει τῆς ἀγράφου Παραδόσεως, οἱ Ναοὶ τῶν Ὀρθοδόξων ἔχουν τὸ Ἱερὸ Βῆμα πρὸς Ἀνατολᾶς οὕτως, ὥστε τόσον ὁ Ἱερεὺς ὅσο καὶ οἱ πιστοὶ προσευχόμενοι νὰ εἶναι στραμμένοι Ἀνατολικά, εἰκονίζοντες τὸν νέο Λαὸ τοῦ Θεοῦ, ὁ ὁποῖος ἐξερχόμενος ἀπὸ τὴν Αἴγυπτο τῶν παθῶν καὶ τὸ κοσμικὸ σκότος, πορεύεται πρὸς τὴν κατὰ Ἀνατολᾶς Γῆν τῆς Ἐπαγγελίας, τὴν ἐπουράνια Πατρίδα, ἐνῶ προπορεύεται, ὡς ὁδηγός, ὁ νέος Μωϋσῆς, ὁ Ἱερεύς-Ποιμὴν δεόμενος ἐνώπιόν του Θυσιαστηρίου, τοῦ νοητοῦ αὐτοῦ Θρόνου τῆς Θείας Μεγαλωσύνης. Γιὰ τὸν ἴδιο ἀκριβῶς λόγο ἐπικρατεῖ ἡ καλὴ καὶ ὡραῖα καὶ συμβολικὴ συνήθεια νὰ τοποθετοῦμε τοὺς νεκροὺς καὶ κατὰ τὶς ἐπικήδειες Ἀκολουθίες στὸν Ἱερὸ Ναό, ἀλλὰ καὶ στὰ μνήματα οὕτως, ὥστε νὰ εἶναι στραμμένοι πρὸς ἀνατολᾶς. Ἀλλὰ καὶ οἱ εὐλαβεῖς Ὀρθόδοξοι, τουλάχιστον ἔτσι ἔκαμαν οἱ παλαιότεροι, φροντίζουν, ὅταν κατακλίνωνται γιὰ νὰ κοιμηθοῦν, νὰ βλέπουν πρὸς ἀνατολᾶς: ἀναπολοῦντες τὸν «Παράδεισον ἐν Ἐδὲμ κατὰ ἀνατολᾶς» καὶ προσευχόμενοι, παραδίδονται μὲ ἐμπιστοσύνη στὴν Θεία Πρόνοια καὶ τὴν ἀνάπαυση τοῦ ὕπνου. (Ἅγιος Ἰωάννης ὁ Δαμασκηνός)
Ἐκεῖνος ποὺ ζητάει τὴν εὔνοια τοῦ βασιλέως, μεταχειρίζεται τρεῖς τρόπους: ἢ ἀπευθύνει λόγους ἱκεσίας, ἢ στέκεται σιωπώντας, ἢ πέφτει στὰ πόδια ἐκείνου ποὺ μπορεῖ νὰ τὸν βοηθήσει. Ἔτσι καὶ ἡ καθαρὴ προσευχή, συναπτομένη μὲ τὸ νοῦ, τὸ λόγο καὶ τὸ πνεῦμα, μὲ τὸ λόγο ἐπικαλεῖται τὸ Θεῖο ὄνομα, μὲ τὸ νοῦ ἀτενίζει σταθερὰ τὸν παρακαλούμενο Θεό, ἐνῶ μὲ τὸ πνεῦμα ἐκδηλώνει τὴν κατάνυξη, τὴν ταπείνωση καὶ τὴν ἀγάπη. Καὶ ἔτσι ἐξευμενίζει τὴν ἄναρχον Τριάδα, τὸν Πατέρα καὶ τὸν Υἱὸ καὶ τὸ Ἅγιο Πνεῦμα, τὸν ἕνα Θεό. (Ἅγιος Θεόληπτος)
Ἡ προσευχὴ εἶναι παντοδύναμη λό¬γω τῆς παντοδυναμίας τοῦ Θεοῦ ποὺ δρᾶ μέσα της. Τὰ πονηρὰ πνεύματα ξέροντας τὴ δύναμη τῆς προσευχῆς καὶ τοῦ εὐεργετικοῦ της ἀποτελέσματος προσπαθοῦν μὲ ὅλα τὰ δυνατὰ μέσα στὸ νὰ μᾶς ἀποτρέψουν ἀπὸ αὐτὴν παρακινώντας μας νὰ χρησιμοποιήσουμε τὸ χρόνο τὸν ὁρισμένο γιὰ προσευχὴ γιὰ ἄλλες ἀσχολίες ἢ διαφορετικὰ προσπαθοῦν νὰ τὴν ἐξουδετερώσουν καὶ νὰ τὴν βεβηλώσουν μὲ ἐγκόσμιους περισπασμοὺς καὶ ἁμαρτωλὴ ἀφηρημάδα καὶ μὲ τὸ νὰ παρουσιάζουν τὴν ὥρα τῆς προσευχῆς ἕνα ἀναρίθμητο σμῆνος γήινων σκέψεων, ἁμαρτωλῶν ὀνειροπολήσεων καὶ φαντασιώσεων. (Ἅγιος Ἰγνάτιος Μπριαντσιανίνωφ)
Γιὰ νὰ μπορέσει νὰ ἀνθίσει ἕνα λουλούδι ἢ γιὰ νὰ ἀναπτυχθεῖ ἕνα φροῦτο σὲ ἕνα δέντρο, πρέπει πρῶτα νὰ φυτευθεῖ τὸ δέντρο καὶ ἔπειτα νὰ ἀφεθεῖ νὰ ἀναπτυχθεῖ. Παρομοίως καὶ ἡ προσευχή, δὲν ἀναπτύσσεται ἀμέσως, ἀλλὰ ἀπαιτεῖται ἱκανὸς χρόνος, γιὰ νὰ γυμνάσει κανεὶς τὸν ἑαυτὸν τοῦ σ’ αὐτήν. (Ἅγιος Ἰγνάτιος Μπριαντσιανίνωφ)
Τὰ πάθη, αὐτὲς οἱ θνητὲς ἀδυναμίες τῆς ἀνθρώπινης φύσης, εἶναι ἡ κύρια αἰτία τῆς ἔλλειψης προσοχῆς καὶ τῆς ἀφηρημάδας κατὰ τὴν προσευχή. Ὅσο πιὸ πολὺ ἀδυνατοῦν τὰ πάθη στὸν ἄνθρωπο, τόσο λιγότερο περισπασμὸ θὰ ἔχει τὸ πνεῦμα του, κατὰ τὴν προσευχή. Τὸ ἀπερίσπαστό της προσευχῆς, ὅσο αὐτὸ εἶναι δυνατὸν στὸν ἄνθρωπο, τὸ χαρίζει ὁ Θεὸς ὅταν πρέπει στὸν ἐργάτη τῆς προσευχῆς, ὁ ὁποῖος μὲ τὴν σταθερότητα καὶ τὴν ἐπιμονή του στὴν ἄσκηση, θὰ ἀποδείξει τὴν ἀνυπόκριτη θέλησή του, νὰ γίνει κάτοχός της καθαρῆς προσευχῆς. (Ἅγιος Ἰγνάτιος Μπριαντσιανίνωφ)
Ἡ ψυχὴ τῆς προσευχῆς εἶναι ἡ προσοχή. Ὅπως τὸ σῶμα χωρὶς τὴν ψυχὴ εἶναι νεκρό, ἔτσι καὶ ἡ προσευχὴ χωρὶς τὸν προσοχὴ εἶναι νεκρή. Ἡ προσευχὴ χωρὶς προσοχὴ καταντᾶ ἀργολογία καὶ ὅποιος προσεύχεται ἔτσι, συγκαταλέγεται σὲ ἐκείνους ποὺ ἐπικαλοῦνται τὸ ὄνομα τοῦ Κυρίου μάταια. (Ἅγιος Ἰγνάτιος Μπριαντσιανίνωφ)
Ἡ προσευχὴ εἶναι ἀδύναμη, ἂν δὲν εἶναι θεμελιωμένη πάνω στὴ νηστεία, καὶ ἡ νηστεία εἶναι ἄκαρπη, ἂν πάνω τῆς δὲν εἶναι οἰκοδομημένη ἡ προσευχή. Ἡ νηστεία ἀποξενώνει τὸν ἄνθρωπο ἀπὸ τὰ σαρκικὰ πάθη, ἐνῶ ἡ προσευχὴ παλεύει μὲ τὰ ψυχικὰ πάθη. Ὅποιος σπέρνει σὲ γῆ ἀκαλλιέργητη, χάνει τὸν σπόρο καί, ἀντὶ γιὰ σιτάρι, θερίζει ἀγκάθια. Ἔτσι καὶ ἐμεῖς, ἂν σπέρνουμε στὴν ψυχὴ τὴν προσευχὴ ἔχοντας παχιὰ σάρκα, τότε, ἀντὶ γιὰ καρπὸ καλό, θὰ θερίσουμε ἁμαρτία. Ἡ προσευχὴ θὰ χάνεται ἢ θὰ μολύνεται μέσα σὲ μάταιες σκέψεις, ἀκάθαρτες φαντασιώσεις καὶ ἡδονικὰ αἰσθήματα. Ἡ σάρκα μας προέρχεται ἀπὸ τὴ γῆ καί, ἂν δὲν τὴν καλλιεργήσουμε ὅπως τὴ γῆ, ποτὲ δὲν θὰ φέρει καρπὸ καλό, τὸν καρπὸ τῆς ἀλήθειας. Ἂν πάλι καλλιεργεῖ κανεὶς τὴ γῆ μὲ πολλὴ ἐπιμέλεια ἀλλὰ τὴν ἀφήνει ἄσπαρτη, τότε αὐτὴ γεμίζει παράσιτα. Ὅμοια, ἂν τὸ σῶμα ἀδυνατίσει μὲ τὴ νηστεία ἀλλὰ ἡ ψυχὴ δὲν καλλιεργηθεῖ μὲ τὴν προσευχή, τὴν μελέτη καὶ τὴν ταπεινοφροσύνη, τότε ἡ νηστεία γεννᾶ πολλὰ παράσιτα, πάθη ψυχικά, ὅπως τῆς ὑψηλοφροσύνης, τῆς φιλοδοξίας, τῆς καταφρόνιας. (Ἅγιος Ἰγνάτιος Μπριαντσιανίνωφ)
Τίποτα δὲν συμβάλλει τόσο στὴν προσευχή, ὅσο ἡ ὑπακοή, ἡ ὁποία μας νεκρώνει ὡς πρὸς τὸν κόσμο καὶ ὡς πρὸς τὸν ἴδιο μας τὸν ἑαυτό (μας νεκρώνει ἀπὸ τὸ θέλημά μας). Τὸ μεγάλο ἀγαθὸ τῆς προσευχῆς, λέει ὁ Ἅγιος Συμεὼν ὁ Νέος Θεολόγος, πηγάζει ἀπὸ τὴν τέλεια ὑπακοή. (Ἅγιος Ἰγνάτιος Μπριαντσιανίνωφ)
Ἀπὸ τὴν ἀπόλυτη ταπείνωση καὶ ἀπὸ τὴν ἀπόλυτη ὑποταγὴ στὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ, γεννιέται ἡ καθαρὴ κσὶ ἁγία προσευχή. Δὲν μπορεῖ νὰ γεννηθεῖ μὲ ἄλλον τρόπο καὶ ἀπὸ ἄλλες δραστηριότητες, ὅπως καὶ τὸ σταφύλι, δὲν μπορεῖ νὰ ”γεννηθεί” ἀπὸ ἄλλο δέντρο, παρὰ μόνο ἀπὸ τὸ κλῆμα. (Ἅγιος Ἰγνάτιος Μπριαντσιανίνωφ)
Τὸ θεμέλιο τῆς προσευχῆς, εἶναι ἡ πολὺ βαθιὰ ταπείνωση. Τίποτα ἄλλο δὲν εἶναι ἡ προσευχή, παρὰ τὸ κλάμα καὶ τὸ πένθος τοῦ ταπεινοῦ φρονήματος. Ὅταν λείπει ἡ ταπείνωση, ἡ προσευχητικὴ ἄσκηση ἀπειλεῖται ἀπὸ τὴν αὐταπάτη καὶ τὴν δαιμονικὴ πλάνη. (Ἅγιος Ἰγνάτιος Μπριαντσιανίνωφ)
Τίποτα ἄλλο δὲν μᾶς κάνει νὰ προοδεύουμε τόσο στὴν προσευχή, ὅσο τὸ νὰ εἶναι ἡ συνείδησή μας ἱκανοποιημένη, ἀπὸ τὴν θεάρεστη δραστηριότητά μας. Τὴ βάση καὶ τὴν δύναμη τῆς προσευχῆς ἀποτελοῦν ἡ εὐσπλαχνία πρὸς τὸν πλησίον, ἡ ταπείνωση μπροστά του, ποὺ τρέφεται στὴν ψυχὴ καὶ ἐκδηλώνεται μὲ τὶς ἐξωτερικὲς πράξεις καὶ ἡ καθαρότητα τῆς καρδιᾶς, κυρίως ἀπὸ τὰ πορνικὰ νοήματα καὶ αἰσθήματα. Μ’ αὐτὰ τὰ φτερὰ πετᾶ ἡ προσευχὴ πρὸς τὸν οὐρανό. (Ἅγιος Ἰγνάτιος Μπριαντσιανίνωφ)
Ἡ ἀληθινὰ ταπεινὴ προσευχὴ εἶναι, ὅταν αἰσθανόμαστε ὅτι στέκουμε ἐνώπιον ”του φοβεροῦ βήματος τοῦ Χριστού”. Νὰ αἰσθανόμαστε ὅτι βρισκόμαστε μπροστὰ στὸν Κύριο καὶ ὄχι νὰ τὸ φανταζόμαστε. Ἡ αἴσθηση τῆς παρουσίας τοῦ Θεοῦ, φέρνει στὴν ψυχὴ τὸν σωτήριο φόβο, τῆς ἐμπνέει τὸ αἴσθημα τῆς εὐλάβειας, ἐνῶ ἀντίθετα ἡ φαντασία, δίνει στὸν νοῦ τὴν ψευδαίσθηση μίας ”υλικής” παρουσίας καὶ τὸν ὁδηγεῖ στὴν ἀπατηλὴ ὑψηλοφροσύνη, ἡ ὁποία ὁδηγεῖ τὴν ψυχὴ σὲ μία κατάσταση πλάνης. Ἡ αἴσθηση τῆς παρουσίας τοῦ Θεοῦ ἀποκτᾶται μὲ τὴν προσεκτικὴ προσευχὴ καὶ κυρίως μὲ τὴν εὐλαβικὴ παράσταση μπροστὰ στὶς Ἅγιες Εἰκόνες. (Ἅγιος Ἰγνάτιος Μπριαντσιανίνωφ)
Ὁ Θεὸς δὲν χρειάζεται τὶς προσευχές μας! Ἐκεῖνος γνωρίζει τί ἔχουμε ἀνάγκη καὶ πρὶν τοῦ τὸ ζητήσουμε. Προσφέρει πλούσια τὸ ἔλεός του ἀκόμα καὶ στοὺς ἀνθρώπους ποὺ δὲν Τοῦ τὸ ζητοῦν. Ἐμεῖς χρειαζόμαστε τὴν προσευχή. Γιατί ἡ προσευχὴ ἑνώνει τὸν ἄνθρωπο μὲ τὸν Θεό. Δίχως αὐτήν, ὁ ἄνθρωπος εἶναι χωρισμένος ἀπὸ τὸν Θεό. Ὅσο περισσότερο προσεύχεται, τόσο Τὸν πλησιάζει. (Ἅγιος Ἰγνάτιος Μπριαντσιανίνωφ)
Μὴν εἶσαι ἀδιάκριτος στὰ αἰτήματά σου, γιὰ νὰ μὴν παροργίσεις τὸν Θεὸ μὲ τὴν ἀπερισκεψία σου. (Ἅγιος Ἰγνάτιος Μπριαντσιανίνωφ)
Μὴν ζητᾶς στὴν προσευχὴ τέρψεις καὶ ὅποιος ἐπιθυμεῖ νὰ νοιώσει εὐχαρίστηση μὲ τὴν προσευχή, βρίσκεται ἤδη σὲ πλάνη. Νὰ ζητᾶς νὰ ”ζωντανέψει” ἡ νεκρὴ καὶ πέτρινη καρδιά σου καὶ νὰ συναισθανθεῖς τὴν πτώση σου καὶ τὴν μηδαμινότητά σου. Ἔτσι θὰ ἐμφανιστεῖ ὁ καρπὸς τῆς προσευχῆς ἡ μετάνοια. (Ἅγιος Ἰγνάτιος Μπριαντσιανίνωφ)
Τὰ δυὸ λεπτὰ ποὺ πρόσφερε ἡ χήρα στὸν ναό, ἐπειδὴ ἀποτελοῦσαν ὁλόκληρη τὴν περιουσία της, στὸν δικαιοκρίτη Κύριο, φάνηκαν πολὺ περισσότερα, ἀπὸ τὶς σημαντικὲς προσφορὲς τῶν πλουσίων, ποὺ ἔδιναν τὸ περίσσευμά τους (Μάρκ. 12,41-44). Τὸ ἴδιο ἰσχύει καὶ γιὰ τὴν προσευχή: Νὰ προσεύχεσαι τόσο, ὅσο ἐπιτρέπουν οἱ δυνάμεις σου. (Ἅγιος Ἰγνάτιος Μπριαντσιανίνωφ)
Ἡ συνήθεια τῆς προσευχῆς ἀποκτᾶται μὲ κόπο. Ὅταν ἀποκτηθεῖ ὅμως, τότε γίνεται πηγὴ ἀκτάπαυστης πνευματικῆς παρηγοριᾶς. (Ἅγιος Ἰγνάτιος Μπριαντσιανίνωφ)
Στοὺς λογισμοὺς πού μας ὑποβάλλουν οἱ δαίμονες κατὰ τὴν διάρκεια τῆς νοερᾶς προσευχῆς, συνήθως τὸ καλὸ εἶναι ἀνακατεμένο μὲ τὸ κακό, ἀλλὰ καμμιὰ φορᾶ ἐνεργεῖ καὶ ἀνοιχτὰ ὡς κακό. Τὰ δυὸ εἴδη λογισμῶν (καλὸς καὶ κακός) συνεργάζονται καὶ πρῶτος καρπὸς τῆς συνεργασίας αὐτῆς, εἶναι ἡ ἐμφάνιση τῆς ὑψηλοφροσύνης καὶ τοῦ μετεωρισμοῦ στὴν προσευχή. Οἱ δαίμονες ὑποβάλλουν στὸν ἄνθρωπο φαινομενικὰ πνευματικὲς καὶ ὑψηλὲς ἔννοιες, μὲ σκοπὸ νὰ τὸν ἀποσπάσουν ἀπὸ τὴν προσευχὴ καὶ νὰ τοῦ προκαλέσουν κενόδοξη χαρά, τέρψη καὶ αὐτοϊκανοποίηση καὶ τὸν κάνουν νὰ νομίζει, ὅτι τοῦ ἀποκαλύφθηκαν τὰ μυστήρια της Χριστιανικῆς διδασκαλίας. (Ἅγιος Ἰγνάτιος Μπριαντσιανίνωφ)
Ἡ προσευχὴ τοῦ Ἰησοῦ, ὅπως καὶ γενικότερα κάθε προσευχὴ καὶ ἐνθύμηση τοῦ Θεοῦ, εἶναι ἰδιαίτερα μισητὴ στὸν διάβολο, ἐπειδὴ μ’ αὐτὴν ἀποκρούουμε σταθερὰ τὶς ἐπιθέσεις του καὶ παραμένουμε σὲ διαρκῆ ἕνωση μὲ τὸν Κύριο. Ὅσοι προσεύχονται μὲ τὸ ὄνομα τοῦ Ἰησοῦ, πολεμοῦνται ξεχωριστὰ ἀπὸ τὸν πονηρό. (ἍγιοςΙγνατιοςΜπριαντσιανινωφ)
Ἡ ἀξία τῆς προσευχῆς βρίσκεται ἀποκλειστικὰ στὴν ποιότητα καὶ ὄχι στὴν ποσότητά της. Ἡ ποσότητσ εἶναι ἐπαινετή, ὅταν ὁδηγεῖ στὴν ποιότητα. Ἡ ποιότητα ὁδηγεῖ πάντοτε στὴν ποσότητσ. Ἡ ποσότητα ὁδηγεῖ στὴν ποιότητα, ὅταν ὁ ἄνθρωπος προσεύχεται μὲ ἐπιμέλεια. (Ἅγιος Ἰγνάτιος Μπριαντσιανίνωφ)
Οἱ Ἀπόστολοι, εἶχαν δυὸ μόνο πνευματικὲς ἀσκήσεις: τὴν προσευχὴ καὶ τὸ κήρυγμα τοῦ λόγου τοῦ Θεοῦ. Ἀπὸ τὴν προσευχὴ ξεκινοῦσαν γιὰ τὸ κήρυγμα καὶ ἀπὸ τὸ κήρυγμα γύριζαν στὴν προσευχή. Ἔτσι βρίσκονταν σὲ διαρκῆ πνευματικὴ συνομιλία. Ἄλλοτε μιλοῦσαν προσευχητικὰ μὲ τὸν Θεὸ καὶ ἄλλοτε συνομιλοῦσαν μὲ τοὺς ἀνθρώπους γιὰ τὸν Θεό. Καὶ στὶς δυὸ περιπτώσεις, ἐνεργοῦσε τὸ ἕνα καὶ μοναδικὸ Ἅγιο Πνεῦμα. Τί διδασκόμαστε ἀπὸ τὸ παράδειγμα τῶν Ἁγίων Ἀποστόλων; Ὅτι πέρα καὶ πίσω ἀπὸ κάθε πρακτικὴ διακονία, ὅπως εἶναι αὐτὴ τοῦ κηρύγματος, πρέπει νὰ καταγινόμαστε στὴν ἀδιάλειπτη προσευχή, γιατί αὐτὴ εἶναι ποὺ κάνει τὸν Χριστιανὸ δεκτικό του Ἁγίου Πνεύματος. (Ἅγιος Ἰγνάτιος Μπριαντσιανίνωφ)
Χωρὶς τὴν προσευχή, ὅλοι οἱ ἀσκητικοὶ κόποι, ὄχι μόνο εἶναι ἄκαρποι, ἀλλὰ καὶ ὁδηγοῦν στὴν ὑπερηφάνεια. Γενικὰ ἀπὸ πολλὰ πάθη θὰ κυριευτεῖ καὶ σὲ πολλὲς ἁμαρτίες θὰ πέσει ἡ ψυχή, στὴν ὁποία δὲν ὑπάρχουν ἡ δύναμη καὶ ἡ εὐωδία τῆς προσευχῆς. Γι’ αὐτὸ ὅποια ἐργασία καὶ ἂν κάνεις νὰ προσεύχεσαι. Καὶ ἂν δὲν μπορεῖς νὰ προσεύχεσαι ἀδιάλειπτα, τουλάχιστον κάνε τὸ συχνά. Νὰ ἐπιστρέφεις στὴν προσευχή, ὅποτε τὴν θυμᾶσαι καὶ αὐτὴ σιγὰ – σιγά, θὰ σοῦ γίνει συνήθεια. Χωρὶς νὰ τὸ ἀντιληφθεῖς, ἡ συχνὴ προσευχή, θὰ ἐξελιχθεῖ σὲ ἀδιάλλειπτη. (Ἅγιος Ἰγνάτιος Μπριαντσιανίνωφ)
Οἱ πρῶτοι καρποὶ ποὺ ἐμφανίζονται σὲ κάποιον ποὺ προσεύχεται σωστὰ εἶναι ἡ προσοχὴ καὶ ἡ κατάνυξη καὶ οἱ ὁποῖοι καρποὶ διώχνουν τὸν περισπασμὸ καὶ τὸν μετεωρισμό. Οἱ ἑπόμενοι καρποὶ εἶναι ἡ συναίσθηση τῆς ἁμαρτωλότητάς μας καὶ ἀκολουθοῦν ἡ αἴσθηση τῆς παρουσίας τοῦ Θεοῦ, ἡ ζωηρὴ μνήμη τοῦ θανάτου, ὁ φόβος τῆς Κρίσεως καὶ τῆς καταδίκης, ὁ Θεῖος φόβος, καθὼς καὶ ἡ καθαρὴ ἀγάπη πρὸς τὸν πλησίον καὶ τὸν Θεό. (Ἅγιος Ἰγνάτιος Μπριαντσιανίνωφ)
Εἶναι πολὺ ἐπικίνδυνη ἡ ἐγκατάλειψη τῆς προσευχητικῆς ἀσκήσεως ἢ ἔστω ἡ διακοπή της γιὰ κάποιο χρονικὸ διάστημα. Καλύτερα εἶναι νὰ μὴν ἀρχίσει κανεὶς αὐτὴν τὴν ἄσκηση, παρὰ νὰ τὴν ἀρχίσει καὶ μετὰ νὰ τὴν σταματήσει. Ἡ ψυχὴ τοῦ ἀγωνιστῆ, ποὺ καταπιάστηκε μὲ τὴν ἄσκηση τῆς προσευχῆς τοῦ Ἰησοῦ καὶ ἔπειτα τὴν ἄφησε, μοιάζει μὲ τὴ γῆ ποὺ ὀργώθηκε, πλουτίστηκε μὲ λίπασμα καὶ τελικὰ ἐγκαταλείφθηκε. Σ’ αὐτὴ τὴ γῆ, πολὺ γρήγορα φυτρώνουν ζιζάνια, ποὺ κάνουν βαθιὲς ρίζες καὶ θεριεύουν. (Ἅγιος Ἰγνάτιος Μπριαντσιανίνωφ)
Στὴν ψυχὴ ποὺ ἐγκατέλειψε καὶ ἐγκαταλείφθηκε ἀπὸ τὴν προσευχή, μπαίνουν τὰ πάθη ὁρμητικὰ σὰν χείμαρρος καὶ τὴν κυριεύουν. Διότι οἱ δαίμονες ποὺ ἐκδιώχθηκαν ἀρχικῶς μὲ τὴν προσευχή, ἐπιστρέφουν πολλοὶ περισσότεροι καὶ πιὸ ἐξαγριωμένοι, πολεμοῦν τὴν ψυχὴ μὲ μεγαλύτερη μανία τὴν ψυχή, γιὰ τὴν ἀρχική τους ἐκδίωξη. ”Καὶ γίνεται ἡ τελευταία κατάσταση τοῦ ἀνθρώπου ἐκείνου, χειρότερη ἀπὸ τὴν πρώτη” (Μάτθ. 12,45). Ἡ κατάσταση δήλ. τοῦ ἀνθρώπου ποὺ ὑπέκυψε στὴν ἐξουσία τῶν παθῶν καὶ τῶν δαιμόνων, ἀπὸ τὴν ὁποία εἶχε πρωτύτερα ἀπαλλαγεῖ μὲ τὴν μάχαιρα τῆς προσευχῆς, εἶναι ἀσύγκριτα πιὸ ὀδυνηρὴ ἀπὸ τὴν κατάσταση ἐκείνου, ποὺ ποτὲ δὲν ἐπιχείρησε νὰ πετάξει ἀπὸ πάνω τοῦ τὸν ζυγὸ τῆς ἁμαρτίας. (Ἅγιος Ἰγνάτιος Μπριαντσιανίνωφ)
Ἡ προσευχὴ κάθε ἀνθρώπου, διακρίνεται σὲ 2 περιόδους: Κατὰ τὴν πρώτη, ἀφήνει ὁ Θεὸς τὸν ἀγωνιστὴ νὰ προσεύχεται μὲ τὸν προσωπικό του μόνο κόπο. Ἡ Θεία Χάρη ἀναμφίβολα συντρέχει σὲ ἐκεῖνον ποὺ καλοπροαίρετα προσεύχεται, ἀλλὰ δὲν ἀποκαλύπτει τὴν παρουσία της. Σ’ αὐτὴν τὴν περιόδο, τὰ πάθη, ποὺ εἶναι κρυμμένα στὴν καρδιά, ἀρχίζουν νὰ κινοῦνται, κάνοντας μαρτυρικὸ τὸν ἀγώνα τοῦ ἐργάτη τῆς προσευχῆς καὶ φανερὴ τὴν ἀδυναμία του. Κατὰ τὴν δεύτερη περίοδο, ἡ Θεία Χάρη κάνει ὁλοφάνερη τὴν παρουσία καὶ τὴν ἐνέργειά της, ἑνώνοντας τὸν νοῦ μὲ τὴν καρδιὰ καὶ κάνοντάς μας ἱκανοὺς νὰ προσευχόμαστε χωρὶς μετεωρισμούς, μὲ καρδιακὸ πένθος καὶ θέρμη. Στὴν κατάσταση αὐτή, οἱ ἁμαρτωλὲς σκέψεις, οἱ λογισμοὶ παύουν νὰ ἐξουσιάζουν βίαια τὸν νοῦ. Γιὰ νὰ φτάσει κανεὶς στὴν δεύτερη φάση, εἶναι ἀπαραίτητο νὰ περάσει ἀπὸ τὴν πρώτη, γιὰ νὰ φανερώσει τὴν εἰλικρίνεια τῆς προαιρέσεώς του. Τὴν πρώτη φάση μποροῦμε νὰ τὴν παρομοιάσουμε μὲ γυμνὸ δέντρο στὴν ἐποχὴ τοῦ χειμώνα, ἐνῶ τὴν δεύτερη μὲ ἕνα δέντρο, ποὺ εἶναι καλυμμένο μὲ φύλλα καὶ λουλούδια τὴν ἄνοιξη. (Ἅγιος Ἰγνάτιος Μπριαντσιανίνωφ)
Ἀπὸ τὴν ἀδιάλειπτη προσευχὴ ὁ ἀγωνιστὴς φτάνει στὴν συναίσθηση τῆς πνευματικῆς του φτώχειας. Μαθαίνοντας νὰ ζητάει ἀδιάλειπτα τὴν βοήθεια τοῦ Θεοῦ, μὲ τὸν καιρὸ χάνει κάθε ἐλπίδα καὶ κάθε πεποίθηση στὸν ἑαυτόν του. Καὶ ἂν κατορθώνει κάτι τὸ ὠφέλιμο, δὲν τὸ θεωρεῖ δική του ἐπιτυχία, ἀλλὰ τὸ ἀποδίδει στὸ ἔλεος τοῦ Θεοῦ, γιὰ τὸ ὁποῖο πάντοτε ἱκετεύει τὸν Κύριο. (Ἅγιος Ἰγνάτιος Μπριαντσιανίνωφ)
Ἡ ἐμμονὴ καὶ ἡ ἐπιμέλειά μας στὴν προσευχὴ πρέπει νὰ μοιάζουν μὲ τὴν προσπάθεια τοῦ βρέφους, ποὺ διαρκῶς ἀναζητᾶ τοὺς μαστοὺς τῆς μητέρας του. Μόνο ἔτσι ἡ προσευχὴ τοῦ Ἰησοῦ θὰ στεφανωθεῖ μὲ πλήρη ἐπιτυχία, οἱ ἀόρατοι ἐχθροὶ θὰ κατατροπωθοῦν καὶ ὁ ἐχθρὸς διάβολος θὰ συντριβεῖ. Ὁ ἐχθρὸς διάβολος ὀνομάζεται καὶ ἀντίπαλος, ἐπειδὴ ἰδιαίτερα σὲ ἐκείνους ποὺ δὲν προσεύχονται ἀδιάλειπτα, προσπαθεῖ νὰ τοὺς ἁρπάξει, ὅ,τι ἀπέκτησαν στὴ διάρκεια τῆς προσευχῆς. Γιὰ τὴν τελικὴ καὶ ἀποφασιστικὴ νίκη, ἀπαραίτητες εἶναι ἡ ἀδιάλειπτη προσευχὴ καὶ ἡ διαρκὴς νήψη. (Ἅγιος Ἰγνάτιος Μπριαντσιανίνωφ)
Ὅποιος σπέρνει σὲ γῆ ἀκαλλιέργητη, χάνει τὸ σπόρο καὶ ἀντὶ γιὰ σιτάρι, θερίζει ἀγκάθια. Ἔτσι καὶ ἐμεῖς, ἂν σπέρνουμε στὴ ψυχὴ τὴν προσευχή, ἔχοντας παχιὰ σάρκα, τότε, ἀντὶ γιὰ καρπὸ καλό, θὰ θερίσουμε ἁμαρτία… Ἡ προσευχὴ θὰ χάνεται ἢ θὰ μολύνεται μέσα σὲ μάταιες σκέψεις. Ἡ σάρκα μας προέρχεται ἀπὸ τὴ γῆ καὶ ἂν δὲν τὴν καλλιεργήσουμε ὅπως τὴ γῆ, ποτὲ δὲν θὰ φέρει καρπὸ καλό, τὸν καρπὸ τῆς ἀληθείας. (Ἅγιος Ἰγνάτιος Μπριαντσιανίνωφ)
Ὅλη ἡ τέχνη εἶναι αὐτὴ ἀκριβῶς: Εἴτε περπατᾶς, εἴτε κάθεσαι, εἴτε στέκεσαι, εἴτε ἐσωτερικὰ ἐργάζεσαι, εἴτε βρίσκεσαι στὴν Ἐκκλησία, ἄσε τὴν προσευχὴ αὐτὴ νὰ γλυστρήσει ἀπὸ τὰ χείλη σου ”Κύριε Ἰησοῦ Χριστέ, ἐλέησον μέ”. Μὲ τὴν προσευχὴ αὐτή, στὴν καρδιά σου θὰ βρεῖς εἰρήνη καὶ γαλήνη σώματος καὶ ψυχῆς. (Ὅσιος Σεραφεὶμ τοῦ Σάρωφ)
Ὅταν ὁ νοῦς καὶ ἡ καρδιὰ εἶναι ἑνωμένοι στὴν προσευχή, χωρὶς κανέναν περισπασμό, αἰσθανόμαστε τὴν πνευματικὴ ἐκείνη θέρμη ποὺ ἔρχεται ἀπὸ τὸν Χριστὸ καὶ γεμίζει ὅλη τὴν ἐσωτερικὴ ὕπαρξη μὲ χαρὰ καὶ εἰρήνη. (Ὅσιος Σεραφεὶμ τοῦ Σάρωφ)
Στὴν εὐχὴ τοῦ Ἰησοῦ νὰ προσθέτετε καὶ τὸ ”δια τῆς Θεοτόκου ἐλέησον μέ”. (Ὅσιος Σεραφεὶμ τοῦ Σάρωφ)
Ὅταν ἀρχίσεις τὴν εὐχή, συγκέντρωσε ὅλες τὶς ἐσωτερικὲς δυνάμεις τοῦ πνεύματός σου, ἕνωσε τὲς μὲ ἐκεῖνες τῆς καρδιᾶς σου καὶ παρέμενε ἀκίνητος. Γιὰ μία ἢ δυὸ ἢ καὶ περισσότερες μέρες σκέψου μόνο τὸ νόημα αὐτῶν ποὺ λές, προφέροντας κάθε λέξη ξεχωριστὰ καὶ προσεχτικά. Ὅταν ὁ Κύριος θερμάνει τὴν καρδιά σου μὲ τὴ Χάρη Του, ἡ ἐσωτερικὴ προσευχὴ θὰ γίνει σὰν μία πηγὴ ζῶντος ὕδατος ποὺ ρέει ἀκατάπαυστα, ἀνατρέφοντας συνέχεια καὶ ζωογονώντας σέ. (Ὅσιος Σεραφεὶμ τοῦ Σάρωφ)
Μὴν ἔχεις καμμιὰ ἀμφιβολία, μήπως ὁ Κύριος δὲν εἰσακούει τὶς προσευχές σου. Μόνο θὰ πρέπει νὰ ἀναφέρονται στὴν δόξα τοῦ Θεοῦ ἢ στὴ μόρφωση καὶ στὴν ὠφέλεια τοῦ πλησίον. (Ὅσιος Σεραφεὶμ τοῦ Σάρωφ)
Πρέπει νὰ προσπαθοῦμε νὰ εἴμαστε ἐλεύθεροι ἀπὸ τοὺς ἀκάθαρτους λογισμούς, ἰδιαιτέρως ὅταν προσευχόμεθα πρὸς τὸν Θεό. Διότι δὲν εἶναι δυνατὸν νὰ συνυπάρχουν ἡ δυσοσμία μὲ τὴν εὐωδία. (Ὅσιος Σεραφεὶμ τοῦ Σάρωφ)
Κανένα ἄλλο πνευματικὸ ὅπλο δὲν μπορεῖ νὰ ἀναχαιτίσει τόσο ἀποτελεσματικά τους δαίμονες, ὅσο ἡ εὐχὴ τοῦ Ἰησοῦ. Τοὺς κατακαίει, ὅπως ἡ φωτιὰ τὰ βάτα. Αὐτὴ ἡ προσευχὴ ἀναφλέγει ὁλόκληρο τὸν ἐσωτερικὸ ἄνθρωπο καὶ τοῦ φέρνει ἀνέκφραστη χαρὰ καὶ θεϊκὴ ἀγαλλίαση. Ἔτσι, ἀπὸ τὴν ἡδονὴ καὶ τὴν γλυκύτητα, ἀδιαφορεῖ γι’ αὐτὴ τὴ ζωὴ καὶ θεωρεῖ κάθετι τὸ γήινο, σὰν χῶμα καὶ στάχτη. (Ὅσιος Παϊσιος Βελιτσκόφσκυ)
Οἱ Ἅγιοι ὀνομάζουν τὴν προσευχὴ αὐτὴ – τὴν εὐχὴ – τέχνη τεχνῶν. Ποιὸς μπορεῖ ν’ ἀσχοληθεῖ μ’ αὐτή, χωρὶς νὰ διδαχτεῖ ἀπὸ ἕναν τεχνίτη, δηλαδὴ ἀπὸ ἕναν ἔμπειρο καθοδηγητή; Ἡ προσευχὴ αὐτὴ εἶναι μάχαιρα τοῦ πνεύματος, δοσμένη ἀπ’ τὸν Θεὸ γιὰ νὰ συντρίψουμε τὸν ἐχθρὸ τῶν ψυχῶν μας. Γιὰ ἐκεῖνον ὅμως ποὺ δὲν τὴ χρησιμοποιεῖ σωστά, ὑπάρχει φόβος νὰ στραφεῖ ἐναντίον του. (Ὅσιος Παΐσιος Βελιτσκόφσκυ)
Ἑνωμένη μὲ τὴν νηστεία ἡ προσεκτικὴ προσευχὴ κατακαίει τοὺς δαίμονες καὶ ἔτσι δὲν μποροῦν νὰ πλησιάσουν τὴν ψυχὴ καὶ νὰ τῆς κάνουν κακό, γιατί εἶναι γι’ αὐτοὺς σὰν ἕνα πυρωμένο καμίνι. Ὅπως ἡ φωτιὰ καίει τὸ χορτάρι, ἔτσι καὶ ἡ εὐχὴ ἑνωμένη μὲ τὴν νηστεία, καίει τοὺς δαίμονες καὶ τοὺς διώχνει μακριά. (Ὅσιος Παϊσιος Βελιτσκόφσκυ)
Ἡ εὐχὴ εἶναι ἡ πηγὴ ὅλων τῶν καλῶν ἔργων καὶ ἀρετῶν καὶ ἐξορίζει μακριὰ ἀπὸ τὸν ἄνθρωπο, τὰ σκοτεινὰ πάθη. Ἀπόκτησε τὴν καὶ πρὶν πεθάνεις, θὰ ἀποκτήσεις ἀγγελικὴ ψυχή! (Ὅσιος Παϊσιος Βελιτσκόφσκυ)
Ὅποιος μὲ πόθο καὶ χωρὶς διακοπῆ, σὰν τὴν ἀνάσα ποὺ βγαίνει ἀπὸ τὰ στήθη του, ἐπαναλαμβάνει τὴν προσυεχὴ τοῦ Ἰησοῦ, τό : ”Κύριε Ἰησοῦ Χριστέ, Υἱὲ τοῦ Θεοῦ, ἐλέησον μέ!”, σύντομα θὰ γίνει κατοικητήριο τῆς Ἁγίας Τριάδος. Τότε ἡ προσευχὴ θὰ καταβροχθίζει τὴν καρδιὰ καὶ ἡ καρδιὰ τὴν προσευχὴ καὶ τότε ὁ ἄνθρωπος, ἀσκώντας νύχτα καὶ μέρα αὐτὴν τὴν εὐλογημένη ἐργασία, θὰ λυτρωθεῖ ἀπὸ ὅλες τὶς παγίδες τοῦ ἐχθροῦ. (Ὅσιος Παϊσιος Βελιτσκόφσκυ)
Ὅταν προσεύχεται κανείς, πρέπει νὰ στέκεται σὲ ἕνα μέρος μὲ καθαρὸ ἀέρα καὶ μάλιστα κρύο, γιατί τότε τὸ αἷμα δὲν πάει στὰ πόδια. Ἀντίθετα μέσα σὲ ἕνα ζεστὸ δωμάτιο, ὑποφέρει κανεὶς ἀπὸ τὶς ἐπιθέσεις τοῦ ὕπνου, τῆς παραλυσίας, τῆς βαρυθυμίας, τῆς χαυνώσεως, τῆς ἀτονίας. (Ὅσιος Παϊσιος Βελιτσκόφσκυ)
Ἡ προσευχὴ νὰ ἀσκεῖται μὲ τέτοια ἐπιμονὴ καὶ ἐπιμέλεια, ὥστε νὰ εἰσχωρήσει ὡς τὰ βάθη τῆς καρδιᾶς καὶ νὰ τὴν καθαρίσει ἀπὸ τὰ σωματικὰ καὶ ψυχικὰ πάθη, νὰ τὴν μαλακώσει, νὰ τὴν χαροποιήσει καὶ τέλος νὰ ἐξορίσει ἀπὸ τὸν νοῦ, τοὺς ἀκάθαρτους λογισμοὺς καὶ τὶς φαντασίες. Ὅταν μ’ αὐτὸν τὸν τρόπο, ἔχουν καθαρθεῖ ἡ καρδιά, ὁ νοῦς, ἡ ψυχὴ καὶ τὸ σῶμα τοῦ ἀνθρώπου, ἔρχεται ἡ Χάρη νὰ κατοικήσει μέσα του καὶ κλείνεται ἡ εἴσοδος στοὺς δαίμονες καὶ τὰ πάθη, ὅποτε ὁ ἄνθρωπος, ἀρχίζει νὰ γεύεται πνευματικὴ εὐφροσύνη. (Ὅσιος Παϊσιος Βελιτσκόφσκυ)
Ἂν ἑτοιμάζεσαι γιὰ τὸν ἀγώνα τῆς προσευχῆς, νὰ ἑτοιμαστεῖς καὶ γιὰ πόλεμο μὲ τοὺς δαίμονες καὶ νὰ ὁπλιστεῖς μὲ θάρρος. Θὰ δεῖς τί ἐπιθέσεις θὰ ὑποστεῖς! Σὰν ἄγρια θηρία θὰ ὁρμήσουν ἐναντίον σου καὶ θὰ κάνουν ὁλόκληρο τὸ σῶμα σου νὰ ὑποφέρει… (Ὅσιος Παϊσιος Βελιτσκόφσκυ)
Ὅποιος ἀγωνίζεται στὴν προσευχὴ ἀπρόσεκτα, δὲν ἔχει μισθὸ ἀπὸ τὸ Θεό, ἀλλὰ μᾶλλον Τὸν παροργίζει. Ὅπως ἀκριβῶς ἐκεῖνο, ποὺ ρίχνει νερὸ μέσα σὲ τρύπιο δοχεῖο, δὲν μπορεῖ ποτὲ νὰ τὸ γεμίσει, ἔτσι καὶ ἐκεῖνος ποὺ προσεύχεται χωρὶς προσοχή, δὲν κερδίζει τίποτα… Δὲν εἶναι ἡ πληθώρα τῶν προσευχῶν ποὺ ζητάει ὁ Θεὸς ἀπὸ ἐμᾶς, ἀλλὰ ὁ Θεῖος φόβος καὶ ἡ συντριβή. (Ὅσιος Παϊσιος Βελιτσκόφσκυ)
Ἂν ἀγαπήσετε τὴν προσευχή, ἐσεῖς οἱ ἀχρεῖοι καὶ ρυπαροὶ ἁμαρτωλοί, θὰ γίνεται ἅγιοι καὶ ἄξιοι. Ἐσεῖς οἱ ἄλογοι καὶ ἀδιάκριτοι, θὰ γίνετε συνετοὶ καὶ διακριτικοί. Ἐσεῖς οἱ ἄδικοι, θὰ γίνετε δίκαιοι καὶ θεόπτες καὶ θεολόγοι κια μάρτυρες τῶν Θείων μυστηρίων, μὲ τὴν ἐπίκληση τοῦ ὀνόματος τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ. Πολλοὶ Ἅγιοι πατέρες ἔχουν βεβαιώσει, ὅτι ἡ εὐχὴ τοῦ Χριστοῦ εἶναι ἡ πηγὴ ὅλων τῶν ἀγαθῶν καὶ ὁ θησαυρὸς τῶν ἀρετῶν. Σὲ σύντομο χρόνο κάνει τὸν ἄνθρωπο ἱκανό, νὰ ἀποκτήσει τὴ Χάρη τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. (Ὅσιος Παϊσιος Βελιτσκόφσκυ)
Ὅπως στέκεται μπροστὰ στὸν δικαστὴ ἕνας καταδικασμένος σὲ θάνατο, μὴν τολμώντας νὰ στρέψει τὸ βλέμμα τοῦ ὁλόγυρα, ἔτσι πρέπει νὰ στέκεσαι μπροστὰ στὸν Θεό, ἐν ὤρᾳ προσευχῆς. (Ὅσιος Παϊσιος Βελιτσκόφσκυ)
Ἂν θέλεις νὰ δεχτεῖ ὁ Κύριος τὴν προσευχή σου, πλησίασε Τὸν μὲ πολλὴ ταπείνωση καὶ συντριβή, μὲ καθαρούς τους λογισμούς, μὲ βαθιὰ ἐμπιστοσύνη στὴν πρόνοιά Του, μὲ καθαρὴ τὴν καρδιὰ ἀπὸ τὴν ὀργὴ καὶ τὴ μνησικακία, μὲ πνεῦμα μαθητείας καὶ ὑπακοῆς στὸ θέλημά Του. Αὐτὲς εἶναι οἱ βασικὲς προϋποθέσεις τῆς καρποφόρας προσευχῆς. (Ἅγιος Δημήτριος τοῦ Ροστώφ)
Γιατί ἡ ἀδιάλειπτη προσευχὴ ὁδηγεῖ στὴν ταπείνωση; Διότι, ἂν κοιτάξεις στὰ βάθη τῆς ψυχῆς σου, θὰ δεῖς ὅτι κανένα καλὸ δὲν ἔχεις καὶ ὅτι τίποτε δὲν μπορεῖς νὰ κατορθώσεις χωρὶς τὴ βοήθεια καὶ τὴ Χάρη τοῦ Θεοῦ. Καὶ τότε δὲν θὰ κουραστεῖς νὰ Τὸν ἱκετεύεις νὰ σ’ ἐλεήσει καὶ νὰ σὲ σώσει. Καὶ ταπεινώνεσαι βαθιά, τρέμοντας μήπως χάσεις τὴ βοήθεια καὶ τὴ Χάρη τοῦ Θεοῦ. Καὶ ἔτσι μὲ ταπείνωση προσεύχεσαι καὶ μὲ τὴν προσευχὴ ταπεινώνεσαι καὶ προοδεύεις πνευματικά… (Ἅγιος Δημήτριος τοῦ Ροστώφ)
Ἂν προσεύχεσαι πολὺ καιρὸ καὶ ὁ Θεὸς δὲν εἰσακούει τὰ αἰτήματά σου, ὁπωσδήποτε τοῦτο συμβαίνει, γιὰ τρεῖς αἴτιες: ἅ) ἢ διότι ζητᾶς κάτι πρὶν ἔρθει ἡ κατάλληλη ὤρα β) ἢ διότι ζητᾶς ἀνάξια καὶ ὑπερήφανα και γ) ἢ διότι ὁ παντογνώστης Κύριος γνωρίζει, πὼς ἂν ἐκπληρώσει τὴν ἐπιθυμία σου, θὰ πέσεις κατόπιν σὲ ὑπερηφάνεια ἢ σὲ ἀμέλεια. (Ἅγιος Δημήτριος τοῦ Ροστώφ)
Τὴν ἀληθινὴ καὶ καθαρὴ προσευχὴ δὲν μπορεῖ νὰ σοῦ τὴ διδάξει ἄλλος, ἐκτὸς ἀπὸ τὸν Κύριο. Ἡ προσευχὴ δὲν ἔχει ἄλλο δάσκαλο, ἐκτὸς ἀπὸ τὸν ἴδιο τὸν Θεό. (Ἅγιος Δημήτριος τοῦ Ροστώφ)
Τὰ ξύλα ποὺ προσθέτεις στὴ φωτιὰ αὐξάνουν τὴ φλόγα της. Ἔτσι καὶ ἡ συχνὴ προσευχή, αὐξάνει τὴ φλόγα τῆς ἀγάπης στὸν Θεὸ καὶ διεγείρει στὴν καρδιὰ τὸν Θεῖο ἔρωτα. (Ἅγιος Δημήτριος τοῦ Ροστώφ)
Μία σταγόνα μπορεῖ νὰ ἁγιάσει ὁλόκληρο τὸν ὠκεανό. Καὶ ἕνας (Ἅγιος) ποὺ προσεύχεται γιὰ τὴ χώρα, μπορεῖ νὰ σώσει ὅλες τὶς πόλεις καὶ ὅλα τὰ χωριά. (Ἅγιος Σεραφεὶμ τῆς Βίριτσα)
Προσεύχεστε καὶ γιὰ ἐκείνους, ποὺ δὲν ξέρουν, δὲν θέλουν καὶ εἰδικὰ γιὰ ἐκείνους ποὺ δὲν ἔχουν ποτὲ προσευχηθεῖ. (Ἅγιος Ἰουστινιανὸς τῆς Ρουμανίας)
Γνώριζε, ὅτι Χριστιανὸς δίχως προσευχή, εἶναι πουλὶ δίχως φτερὰ καὶ στρατιώτης δίχως ὅπλο. (Ἅγιος Τύχων τοῦ Ζαντόνκ)
Ὅποιος ἁμαρτάνει καὶ δὲν ἀπομακρύνεται ἀπὸ τὴν ἁμαρτία, ἐκείνου ἡ προσευχὴ δὲν εἰσακούγεται ἀπὸ τὸν Θεό. (Ἅγιος Τύχων τοῦ Ζαντόνκ)
Καὶ ποιὰ ἡ ὠφέλεια ἀπὸ τὴν εὐχὴ ὅταν δὲν συμμετέχει ὁ νοῦς καὶ ἡ καρδιά; Τεράστια ὠφέλεια. Εἶναι γνωστό, ὅτι ἡ «εὐχή» ἔχει πολλὲς βαθμίδες: Ἀπὸ τὴν ἁπλὴ προφορὰ τῶν λέξεων τῆς «εὐχῆς», μέχρι τὴν «εὐχή» τὴν θαυματουργική. Μὰ ἔστω καὶ στὴν κατώτατη βαθμίδα νὰ βρισκόμαστε καὶ αὐτὸ γιὰ ἐμᾶς εἶναι ψυχικὰ πολὺ ὠφέλιμο καὶ σωτήριο. Ἀπὸ τὸν ἄνθρωπο ποὺ λέει τὴν «εὐχή» φεύγουν οἱ δυνάμεις τοῦ ἐχθροῦ μας καὶ ἀργὰ ἢ γρήγορα, ὁπωσδήποτε θὰ σωθεῖ. (Ὅσιος Βαρσανούφιος τῆς Ὄπτινα)
Τὴν προσευχὴ τοῦ Ἰησοῦ πρέπει νὰ τὴν λέμε ὁλόκληρη. Χωρὶς νὰ τὴν περικόπτουμε. Αὐτὴν τὴν παρακαταθήκη μας ἔδωσαν οἱ ἅγιοι Γέροντες. Καὶ ὁ τόνος νὰ πέφτει στὴν τελευταία λέξη: «τὸν ἁμαρτωλόν». Σκοπὸς τῆς προσευχῆς αὐτῆς, εἶναι πάντοτε ἕνας: ἡ μνήμη τοῦ Θεοῦ. (Ὅσιος Βαρσανούφιος τῆς Ὄπτινα)
Τὸ κύριο στοιχεῖο στὴν προσευχὴ εἶναι ἡ ὑπομονή. Ὁ ἐχθρὸς προσπαθεῖ μὲ κάθε τρόπο νὰ ἀποσπάσει τὸν μοναχὸ (καὶ κάθε προσευχόμενο) ἀπὸ τὴν εὐχή. Ἡ ἐπιτυχία ἔγκειται στὴν συνέχιση τῆς εὐχῆς μὲ ὑπομονή. (Ὅσιος Βαρσανούφιος τῆς Ὄπτινα)
Μὴν περιμένετε ἀπὸ τὴν προσευχὴ μόνο ἔκσταση, μὴν ἀποθαρρύνεστε, ὅταν δὲν νοιώθετε χαρά. Συμβαίνει καὶ αὐτό… στέκεσαι μὲ τὶς ὦρες στὴν Ἐκκλησία καὶ θαρρεῖς, πὼς μέσα σου δὲν ὑπάρχει καρδιά, ἀλλὰ ἕνα κούτσουρο ἀπελέκητο. Ἀκόμα ὅμως καὶ γι’ αὐτὸ τὸ κούτσουρο, εὐχαριστοῦμε τὸν Κύριο. Αὐτὸ σημαίνει, ὅτι ἔτσι ἔπρεπε νὰ γίνει. Ἐπειδὴ κάποια ἄλλη ψυχή, ποὺ βίωσε μεγάλη ἔκσταση, μπορεῖ νὰ τὸ πάρει πάνω της, ἐνῶ μία τέτοια κατάσταση ἀπολιθωμένης ἀναλγησίας, μπορεῖ νὰ τὴν ὁδηγήσει στὴν ταπεινοφροσύνη. (Ὅσιος Βαρσανούφιος τῆς Ὄπτινα)
Δὲν εἶναι καλὸ νὰ προσεύχεται κανεὶς ἀπαιτητικὰ γιὰ τὴν θεραπεία τῆς σωματικῆς ἀσθενείας του ἢ κάποιου ψυχικοῦ του πάθους, ἀφοῦ δὲν γνωρίζει ἂν αὐτὴ τὸν συμφέρει ἢ ὄχι. Νὰ προσεύχεται καὶ νὰ λέει στὸν Θεό: ”Κύριε, στὰ χέρια Σου βρίσκομαι, ἐλέησε μὲ σύμφωνα μὲ τὸ θέλημά Σου. Καὶ ἂν μὲ συμφέρει, θεράπευσε μὲ σύντομα”. (Ὅσιος Βαρσανούφιος τῆς Ὄπτινα)
Ὅταν δὲν μπορεῖς νὰ ρωτήσεις τὸν Πνευματικό σου Γέροντα, πρέπει τρεῖς φορὲς νὰ προσευχηθεῖς, γιὰ ὁποιοδήποτε ζήτημα ἔχεις. Καὶ μετὰ τὶς τρεῖς αὐτὲς προσευχές, νὰ ἐξετάσεις, πρὸς τὰ ποὺ ρέπει ἡ καρδιά σου, μέχρι καὶ τὴν πιὸ μικρὴ λεπτομέρεια. Καὶ αὐτὸ νὰ πράξεις. Διότι, εἶναι φανερὴ ἡ πληροφορία τοῦ Θεοῦ. Καὶ γενικῶς, γίνεται αἰσθητὴ στὴν καρδιά σου. (Ὅσιος Βαρσανούφιος τῆς Ὄπτινα)
Ἂν ἡ προσευχή σου δὲν εἶναι θερμή, δὲν σημαίνει καὶ πὼς δὲν εἶναι εὐάρεστη στὸ Θεό. Μερικὲς φορὲς ἡ προσευχὴ αὐτὴ μπορεῖ νὰ θεωρηθεῖ ὡς θυσία, ἂν ὁ ἄνθρωπος ταπεινώνεται καὶ μέμφεται τὸν ἑαυτόν του, μπροστὰ στὸ Θεό. (Ὅσιος Ἰωσὴφ τῆς Ὄπτινα)
Ἡ προσευχὴ εἶναι ἡ ἀρχὴ τῆς αἰωνίας ζωῆς, εἶναι ἡ θύρα μὲ τὴν ὁποία μπαίνουμε στὴν Βασιλεία τῶν Οὐρανῶν, εἶναι ἡ ὁδὸς πού μας φέρνει στὸν Κύριο καὶ μᾶς ἑνώνει μαζί Του. Χωρὶς προσευχὴ ὁ ἄνθρωπος δὲν ζεῖ, ἀλλὰ πεθαίνει συνεχῶς, ἀκόμα καὶ ἂν δὲν τὸ καταλαβαίνει… (Ὅσιος Ζαχαρίας τῆς Ὄπτινα)
Γιὰ νὰ κατορθώσει κανεὶς τὴν πραγματικὴ προσευχή, πρέπει νὰ μοχθήσει πολύ. Εἶναι τὸ δυσκολότερο ἔργο. Ἐκεῖνος ὅμως ποὺ θὰ ἀξιωθεῖ νὰ τὴν κάνει κτῆμα του, ἀνοίγει μία πληγῆ στὴν καρδιά του. Τίποτε δὲν μπορεῖ τότε, νὰ ἀναπληρώσει τὴν πνευματική του ἡδονή… (Ἅγιος Παρθένιος τῆς Ὄπτινα)
Γιὰ τὴν προσευχὴ στὴν Ἐκκλησία, γνωρίζετε ὅτι αὐτὴ εἶναι ἀνώτερή της κατ’ οἶκον προσευχῆς, ἐπειδὴ αὐτὴ ἀναπέμπεται ἀπὸ ἕναν ὁλόκληρο Ναὸ γεμάτο ἀνθρώπους, μεταξὺ τῶν ὁποίων μποροῦν νὰ ὑπάρχουν καὶ ἁγνότατες προσευχές, ποὺ ἀναπέμπονται πρὸς τὸν Θεὸ ἀπὸ ταπεινόφρονες καρδιές, τὶς ὁποῖες αὐτὸς θὰ δεχτεῖ σὰν εὐωδιαστὸ θυμίαμα. Μαζὶ μὲ αὐτές, θὰ γίνουν δεκτὲς καὶ οἱ δικές μας προσευχές, μολονότι ἀνίσχυρες καὶ ἀσήμαντες. (Ἅγιος Μακάριος της Ὄπτινα)
Γιὰ τὴν προσευχὴ πρέπει νὰ πετιόμαστε πάνω μὲ τέτοια ὁρμή, μὲ ὅση θὰ πετιόμαστε ἂν ἔπιανε τὸ σπίτι μας φωτιά! (Ὅσιος Ἀντώνιος τῆς Ὄπτινα)
Δὲν πρέπει νὰ ἀποδίδουμε στὴν προσευχή μας θαυματουργικὴ δύναμη, δὲν πρέπει νὰ σκεφτόμαστε, ὅτι ὁ Θεὸς θὰ ἐκπληρώσει πάντα αὐτὸ ποὺ τοῦ ζητοῦμε. Αὐτὴ ἡ ἄποψη προέρχεται ἀπὸ τὴν ὑπερηφάνεια καὶ ὁδηγεῖ στὴν ἀλαζονεία. (Ὅσιος Ἰλαρίων τῆς Ὄπτινα)
Γιὰ νὰ προστατεύσεις τὸν ἑαυτόν σου πάνω ἀπ’ ὅλα, πρέπει νὰ προσευχηθεῖς. Βραδυνὲς προσευχές, προσευχὲς στὴν Ἐκκλησία. Ὅλα ἐξαρτῶνται ἀπὸ τὸ πόσο πνευματικὴ εἶναι ἡ ψυχή. Εἶναι σὰν καζάνι. Ἂν ὁ ἀέρας εἶναι ζεστὸς καὶ ὑπάρχει ἀτμός, οἱ μύγες καὶ τὰ ἔντομα δὲν μποροῦν νὰ πλησιάσουν. Ἂν τὸ καζάνι εἶναι λίγο κρύο καὶ ἀνοιχτὸ δοχεῖο θὰ μποροῦσε νὰ εἰσχωρήσει ἕνα ἐπιβλαβὲς ἔντομο. (Ὅσιος Ἠλίας τῆς Ὄπτινα)
Ὁ Θεὸς εἶναι ποὺ χαρίζει τὴν ἀληθινὴ προσευχὴ καὶ ὁ φύλακας ἄγγελος εἶναι αὐτὸς ποὺ τὴν ἐνισχύει. (Ἅγιος Θεοφάνης ὁ Ἔγκλειστος)
Ὅταν προσεύχεστε, τὴν καρδιά σας πλημμυρίζει τὸ αἴσθημα τῆς μετάνοιας καὶ ἀπὸ τὰ μάτια σας τρέχουν δάκρυα. Αὐτὰ δείχνουν, ὅτι ἡ προσευχή σας εἶναι ἀληθινὴ προσευχή! Νὰ καλλιεργεῖτε καὶ νὰ αὐξάνετε τὰ δάκρυα. Νὰ κραυγάζετε νοερὰ πάνω ἀπὸ τὸν ἑαυτόν σας, ὅπως πάνω ἀπὸ ἕναν νεκρό… (Ἅγιος Θεοφάνης ὁ Ἔγκλειστος)
Σημασία ἔχει νὰ προσεύχεσαι οὐσιαστικά, σωστά, ἀληθινά. Καὶ ἀληθινὴ προσευχὴ εἶναι ἡ νοερὴ παράσταση ἐνώπιον τοῦ Θεοῦ μέσα στὴν καρδιά σου, μὲ ἀφοσίωση καὶ ἐγκάρδια ὑποταγὴ σ’ Αὐτόν. Ἡ προσευχὴ δὲν εἶναι λόγια καὶ μετάνοιες, ἀλλὰ προσήλωση τοῦ νοῦ καὶ τῆς καρδιᾶς στὸ Θεό. Ὅσο περισσότερο ἀγωνίζεται κανείς, νὰ συγκρατήσει τὸν νοῦ, τόσο καὶ ἡ προσευχὴ γίνεται περισσότερο καθαρή. (Ἅγιος Θεοφάνης ὁ Ἔγκλειστος)
”Νὰ προσεύχομαι ἀδιάλειπτα, τί σημαίνει αὐτό;”. Σημαίνει νὰ βρίσκεστε σὲ διαρκῆ κατάσταση προσευχῆς μὲ τὸν νοῦ καὶ τὴν καρδιά, νὰ εἶστε δήλ. σταθερὰ ἑνωμένος μὲ τὸν Θεό, τόσο μὲ τὴν σκέψη, ὅσο καὶ μὲ τὸ αἴσθημα. Τὸ πρῶτο σημαίνει: μνήμη τοῦ Θεοῦ καὶ ἐπίγνωση τῆς παντουχοῦ παρουσίας Του, τῆς παντογνωσίας Του καὶ τῆς εὐεργετικῆς Πρόνοιάς Του, γιὰ ὅλη τὴν κτίση. Τὸ δεύτερο σημαίνει: φόβος Θεοῦ, ἀγάπη στὸν Θεό, ἀκατάσβεστος πόθος τηρήσεως τῶν ἐντολῶν Του, ὁλοπρόθυμη ὑποταγὴ στὸ ἅγιο θέλημά Του. Αὐτὴ ἡ ὁλοκληρωτκὴ ἀφοσίωση στὸν Θεό, ὅταν σταθεροποιηθεῖ μέσα σας, θὰ εἶναι φανερὴ σὲ κάθε πράξη σας καὶ θὰ κατευθύνει ὅλη τη ζωή σας. Φροντίστε λοιπὸν ἐπίμονα νὰ στρέψετε τὸ νοῦ καὶ τὴν καρδιά σας πρὸς τὸν Θεὸ καὶ νὰ μείνετε μ’ αὐτὰ τὰ 2 κοντά Του. Τότε θὰ βρίσκεστε σὲ κατάσταση προσευχῆς, ἔστω καὶ χωρὶς λόγια προσευχῆς. (Ἅγιος Θεοφάνης ὁ Ἔγκλειστος)
Γιὰ νὰ σταματήσεις τὴν συνεχῆ ἀνακατωσούρα τῶν λογισμῶν σου, πρέπει νὰ δέσεις τὸ νοῦ σου μὲ μία σκέψη, ἢ καλύτερα μὲ τὴ σκέψη τοῦ Ἑνός. Ὅσο περισσότερο ριζώνει στὸ νοῦ σου ἡ μνήμη τοῦ Θεοῦ καὶ ὅσο περισσότερο σταθεροποιεῖται στὴν καρδιά σου, ἡ νοερὰ παράσταση ἐνώπιον τοῦ Κυρίου, τόσο λιγότερο θὰ ξεφεύγουν οἱ λογισμοί σου. (Ἅγιος Θεοφάνης ὁ Ἔγκλειστος)
Ἡ προσευχὴ εἶναι ἕνα πνευματικὸ βαρόμετρο αὐτογνωσίας. Δείχνει τὸ πόσο ψηλὰ ἢ χαμηλὰ βρίσκεται τὸ πνεῦμα μας, ὡς πρὸς τὴν ἐπαφή μας μὲ τὸν Θεό. Ἡ οὐσία τῆς προσευχῆς, εἶναι ἡ ἀνύψωση τῆς καρδιᾶς καὶ τοῦ νοῦ στὸν Θεό. (Ἅγιος Θεοφάνης ὁ Ἔγκλειστος)
Ἡ ψυχρότητα στὴν προσευχὴ ὀφείλεται εἴτε σὲ ψυχικὴ κόπωση εἴτε σὲ πνευματικὸ κορεσμὸ εἴτε σὲ σωματικὲς ἀπολαύσεις καὶ ἀναπαύσεις εἴτε σὲ πάθη, ποὺ κυριεύουν τὴν ψυχή, προπαντὸς στὴν ἔπαρση. Ὅλα αὐτὰ εἶναι ἐνάντια στὴν πνευματικὴ ζωή, μέσα στὴν ὁποία κεντρικὴ θέση κατέχει ἡ προσευχή. Ἔτσι, πρῶτα καὶ κύρια προκαλοῦν τὸ στέρεμα τῆς πηγῆς τῆς προσευχῆς μέσα μας. Αὐτό, ὅμως, μπορεῖ νὰ oφείλεται καὶ σὲ ἀπομάκρυνση τῆς χάριτος, ποὺ συμβαίνει μὲ Θεία παραχώρηση. (Ἅγιος Θεοφάνης ὁ Ἔγκλειστος)
Κάθε ἀναφορὰ τοῦ νοῦ καὶ τῆς καρδιᾶς πρὸς τὸν Θεὸ εἶναι πραγματικὴ προσευχή. Ἐάν, καθὼς ἐργάζεστε, ἐνθυμεῖστε τὸν Θεό, αὐτὸ ἀποτελεῖ προσευχή. Γιατί ἡ προσευχὴ δὲν εἶναι λόγια καὶ μετάνοιες, ἀλλὰ προσήλωση τοῦ νοῦ καὶ τῆς καρδιᾶς στὸ Θεό. (Ἅγιος Θεοφάνης ὁ Ἔγκλειστος)
Ἡ προσεκτική, καθαρὴ καὶ ἀρέμβαστη εὐχὴ γεννάει κάποια θερμότητα μέσα μας. Εἶναι ἡ φωτιὰ ποὺ ἀνάβει ὁ Θεὸς στὰ χωράφια τῶν καρδιῶν μας, κατακαίγοντας τὰ ἀγκάθια τῶν παθῶν καὶ τῶν δαιμόνων καὶ γεμίζοντας τὰ μὲ τὸ Πνεῦμα καὶ τὴν Χάρη Του. Μέσα σὲ αὐτὴν τὴν θερμότητα καὶ τὴν καθαρὴ προσευχή, γεννιέται στὴν καρδιὰ ὁ Θεῖος ἔρωτας γιὰ τὸν Χριστό. Βλέπετε, ἀπὸ ὅλες τὶς ἀρετές, πιὸ πολὺ ἡ προσευχὴ ἐμπνέει στὸν ἄνθρωπο τὸν Θεῖο ἔρωτα, ἐπειδὴ φτερώνει τὸν νοῦ καὶ τὸν ἀνεβάζει στὸν Θεό. (Ἅγιος Θεοφάνης ὁ Ἔγκλειστος)
Ἡ προσευχὴ ποτὲ δὲν πάει χαμένη, εἴτε ὁ Θεός μας εἰσακούει, εἴτε ὄχι. Καὶ φυσικὸ εἶναι νὰ μή μας εἰσακούει πάντα, γιατί συχνὰ Τοῦ ζητᾶμε πράγματα ἄχρηστα καὶ ἀνώφελα. Καὶ τότε ὅμως, ἐκτιμώντας τὸν κόπο τῆς προσευχῆς μας, μᾶς δίνει, χωρὶς νὰ τὸ ἀντιλαμβανόμαστε, κάτι ἄλλο, χρήσιμο καὶ ὠφέλιμο. Αὐτὸς ποῦ σας εἶπε: «Καὶ τί κέρδισες ὡς τώρα ἀπὸ τὴν προσευχή;», εἶναι ἀνόητος. Ἐμεῖς ὅταν προσευχόμαστε, ζητᾶμε ἀπὸ τὸ Θεὸ κάτι ποὺ θεωροῦμε ἀγαθό. Ἂν ὅμως στὴν πραγματικότητα εἶναι ἢ θὰ ἀποβεῖ ἐπιζήμιο – καὶ αὐτὸ τὸ ξέρει ὁ Παντογνώστης – τότε Ἐκεῖνος δὲν ἐκπληρώνει τὸ αἴτημά μας. Μὴ ἐκπληρώνοντας τό, λοιπόν, μᾶς εὐεργετεῖ, γιατί ἀλλιῶς θὰ παθαίναμε κακό, κακὸ ποὺ δὲν εἴμαστε σὲ θέση νὰ προβλέψουμε… (Ἅγιος Θεοφάνης ὁ Ἔγκλειστος)
Κάθε βράδυ, ὅσο κουρασμένοι καὶ ἂν εἶστε, μὴν παραλείπετε νὰ καταφεύγετε σ’ Ἐκεῖνον. Νὰ προσεύχεστε γονατιστοὶ ἢ καθισμένοι. Καὶ ὅταν μπορεῖτε, νὰ σηκώνεστε ὄρθιοι. Δὲν ἔχει τόση σημασία ἢ στάση, φτάνει νὰ προσεύχεστε. Νὰ εὐχαριστεῖτε τὸν Κύριο γιὰ τὴν ἡμέρα ποὺ πέρασε, ὅσο δύσκολη καὶ ἂν ἦταν. Νὰ Τὸν παρακαλᾶτε, γιὰ μία καλῆ νύχτα καὶ νὰ ζητᾶτε συγχώρηση μὲ βαθιὰ μετάνοια γιὰ τὰ σφάλματά σας. Προσευχὴ τὴ νύχτα στὸ κρεβάτι. Στὴ διάρκεια τῆς νύχτας, ὅποτε ξυπνᾶτε γιὰ λίγο καὶ πρίν σας ξαναπάρει ὁ ὕπνος. Νὰ προσεύχεστε, ἔτσι ὅπως εἶστε ξαπλωμένοι. Αὐτὸ δὲν εἶναι κακό. Ἀπεναντίας μάλιστα, ἂν συνηθίσετε νὰ λέτε τὴν εὐχὴ ἢ κάποιον ψαλμὸ στὰ μεσοδιαστήματα τοῦ ὕπνου, θὰ διώχνετε ὅλους τους κακοὺς λογισμούς, πού σας πολεμοῦν ἐκείνη τὴν ὥρα. (Ἅγιος Θεοφάνης ὁ Ἔγκλειστος)
Νὰ πὼς πρέπει νὰ ζητᾶς κάτι, ἀπὸ τὸ Θεό: «Κύριε, Ἐσὺ βλέπεις ὅτι χρειάζομαι τὸ τάδε πράγμα ἢ ὅτι ὑποφέρω ἀπὸ τὴ δείνα συμφορά. Βοήθησε μέ, ὅπως ξέρεις καὶ ὅπως θέλεις! Γενηθήτω τὸ θέλημά Σου…». Αὐτὸ ἀκριβῶς ἔλεγε καὶ ὁ Χριστὸς στὴ Γεθσημανή, ὅταν προσευχόταν στὸν Πατέρα Του. Καὶ ἡ χήρα της Εὐαγγελικῆς παραβολῆς βρῆκε τελικὰ τὸ δίκιό της ἀπὸ τὸν ἄδικο ἐκεῖνο δικαστή, μόνο καὶ μόνο ἐπειδὴ δὲν κουράστηκε νὰ τὸν παρακαλάει γιὰ πολὺ καιρό. Κάποιος σοφὸς εἶπε τὸ λόγο τοῦτο: «Πρέπει νὰ γίνεις φορτικὸς στὸ Θεὸ καὶ στοὺς Ἁγίους Του!». (Ἅγιος Θεοφάνης ὁ Ἔγκλειστος)
Ἐὰν τὸ πρωὶ προσευχηθεῖτε ὅπως πρέπει, ὅλη ἡ ἡμέρα σας θὰ εὐλογηθεῖ. (Ἅγιος Θεοφάνης ὁ Ἔγκλειστος)
Καθὼς προσεύχεσαι, προσπάθησε νὰ κρατᾶς τὸ νοῦ καὶ τὴν προσοχή σου μέσα στὴν καρδιά, πουθενὰ ἄλλου. Τὸ ὅτι ὁ νοῦς, ὕστερα ἀπὸ λίγη ὥρα προσευχῆς, φεύγει ἀπὸ τὴν καρδιά, χάνει τὴ μνήμη τοῦ Θεοῦ καὶ μετεωρίζεται, δηλαδὴ περιπλανιέται καὶ ρεμβάζει, φανερώνει ἀδυναμία αὐτοσυγκεντρώσεως καὶ ὑποσυνεί¬δητη ἀδιαφορία γιὰ τὴν προσευχή. Ἡ ψυχὴ κατὰ βά¬θος δὲν ἐκτιμᾶ τὴν ἄξια της προσευχῆς καὶ δὲν τὴν αἰσθάνεται τόσο ὡς ἀνάγκη, ὅσο ὡς καθῆκον. Βιάζε¬ται, λοιπόν, ν’ ἀπαλλαγεῖ ἀπ’ αὐτὴν τὸ συντομότερο, κάνοντας τὴν ὅπως-ὅπως. (Ἅγιος Θεοφάνης ὁ Ἔγκλειστος)
Ἡ βιαστικὴ προσευχή, δὲν ἔχει πνευματικὸ καρπό. Βάλτε λοιπὸν κανόνα στὸν ἑαυτόν σας, νὰ μὴν βιάζεστε. Νὰ προσεύχεστε ἔτσι, ὥστε οὔτε μία λέξη νὰ μὴν προφέρουν τὰ χείλη σας, ποὺ νὰ μὴν τὴν κατανοεῖ ὁ νοῦς σας καὶ νὰ μὴν τὴ βιώνει ἡ καρδιά σας. Πρέπει νὰ ριχτεῖτε σ’ αὐτὸν τὸν ἀγώνα, μὲ ἀποφασιστικότητα στρατιωτική. Γιατί ἐὰν προσεύχεστε μὲ τὸν νοῦ σκορπισμένο καὶ τὴν καρδία κρύα, τότε ἡ μία τέτοια ”προσευχή” εἶναι ἐφάμαρτη! (Ἅγιος Θεοφάνης ὁ Ἔγκλειστος)
Ὅταν ὁ ἄνθρωπος ἀρχίσει νὰ παραμένει σταθερὰ ἑνωμένος μὲ τὸν Θεὸ στὴν προσευχή, δὲν θέλει νὰ χωριστεῖ ἀπ’ Αὐτὸν ποτέ. Γιατί εἶναι τόση ἡ γλυκύτητα ποὺ γεύεται ἀπὸ τὴ Θεϊκὴ παρουσία, ὥστε δὲν θέλει νὰ γευθεῖ τίποτε ἄλλο πιά. (Ἅγιος Θεοφάνης ὁ Ἔγκλειστος)
Ὅταν ὁ Θεῖος φόβος, ἡ μνήμη τοῦ θανάτου καὶ τῆς Κρίσεως καὶ ἡ συναίσθηση τῆς παρουσίας τοῦ Κυρίου ἐγκατασταθοῦν στὴν καρδιά σας, τότε θὰ ἀναβλύσει μόνη της ἡ ἀδιάλειπτη ἐπίκληση τοῦ Σωτῆρος Χριστοῦ καὶ τὸ ἔργο τῆς σωτηρίας σας βρίσκεται σὲ πρόοδο. (Ἅγιος Θεοφάνης ὁ Ἔγκλειστος)
Γιὰ νὰ προοδεύσει κανεὶς στὴν προσευχή, πρέπει νὰ προσπαθεῖ νὰ στολίσει τὴν καρδιά του μὲ ὅλες τὶς ἀρετές. Προπαντὸς μὲ τὴν ταπείνωση, τὴν μετάνοια καὶ τὴν αὐταπάρνηση. (Ἅγιος Θεοφάνης ὁ Ἔγκλειστος)
Ρώτησε κάποιος ἕναν ἀσκητή: ”Πώς νὰ στέκομαι στὴν προσευχή;”. Καὶ ἐκεῖνος ἀποκρίθηκε: ”Να στέκεστε σὰν σὲ κριτήριο, μὲ τὸ βλέμμα σου προσηλωμένο στὰ χείλη τοῦ Κυρίου, ποὺ τὴν ἑπόμενη κιόλας στιγμὴ – ἔτσι νὰ πιστεύεις – θὰ προφέρουν τὴν τελευταία ἀπόφαση γιὰ σένα: ”’Έλα κοντά μου!” ἢ ”Φύγε μακριά μου!”. Καὶ νὰ κραυγάζει: ”Κύριε ἐλέησον!”. (Ἅγιος Θεοφάνης ὁ Ἔγκλειστος)
Ἂν σταματήσεις νὰ προσεύχεσαι, σύντομα θὰ ξεχάσεις τὸν Κύριό σου, τὸν εὐεργέτη καὶ δημιουργό σου. Καὶ ὅταν Τὸν ξεχάσεις, κινδυνεύεις νὰ πέσεις σὲ πολλὰ κακά. Ἡ προσευχὴ εἶναι ἀπαραίτητη καὶ ὠφελεῖ πάντα. (Ἅγιος Ἰωάννης τῆς Κροστάνδης)
Οὔτε μία λέξη δὲν πάει χαμένη στὴν προσευχὴ ὅταν τὴν προφέρουμε μὲ ὅλη μας τὴν καρδιά. Καὶ ὅπως οἱ φαρμακοποιοί, φυλᾶνε σὲ κλειστὸ μπουκάλι ἕνα ἰαματικὸ παρασκεύασμα, γιὰ νὰ μὴν ἐξατμιστεῖ ἡ δύναμή του, ἔτσι καὶ ἐμεῖς πρέπει νὰ κάνουμε μὲ τὰ λόγια της προσευχῆς. Νὰ φυλᾶμε τὴ δύναμή τους στὸ κλειστὸ χῶρο τῆς καρδιᾶς μας, γιὰ νὰ τὰ προφέρουμε μὲ ὅλη τη δύναμή τους, ἄθικτα καὶ ἀκέραια. (Ἅγιος Ἰωάννης τῆς Κροστάνδης)
Ἀκόμα καὶ ἂν ὅλη τὴν ἡμέρα, τὴν πέρασες μὲ πολλὲς ἀσχολίες καὶ σκοτοῦρες, μὴν λυπηθεῖς τὸν ἑαυτόν σου καὶ ἀμελήσεις τὸ ἱερὸ ἔργο τῆς προσευχῆς. Νὰ κάνεις τὴν προσευχή σου στὸ Θεό, ὡς τὸ τέλος μὲ προθυμία, μὲ ὅλη σου τὴν καρδιά, γιατί εἶναι ἕνα καθῆκον ποὺ τὸ ὀφείλεις στὸ Θεό. Γιὰ χάρη Του, νὰ περιφρονεῖς τὴν σωματικὴ ξεκούραση. (Ἅγιος Ἰωάννης τῆς Κροστάνδης)
Ὅταν προσεύχεται ὁ ἄνθρωπος, πρέπει νὰ ἀφήσει κατὰ μέρος κάθε γήινη μέριμνα. Τὸ μόνο ποὺ πρέπει νὰ τὸν ἀπασχολεῖ εἶναι ἡ σωτηρία τῆς ψυχῆς του. (Ἅγιος Ἰωάννης τῆς Κροστάνδης)
Ὅταν προσεύχεσαι, νὰ προσεύχεσαι πιὸ πολὺ γιὰ τοὺς ἄλλους, παρὰ γιὰ τὸν ἑαυτόν σου. Νὰ προσεύχεσαι γιὰ ὅλους, ὅπως θὰ προσευχόσουν γιὰ σένα τὸν ἴδιο, μὲ τὴν ἴδια ζέση, μὲ τὸ ἴδιο ἐνδιαφέρον. Νὰ θεωρεῖς τὶς ἀδυναμίες τους, τὴν πνευματική τους ἄγνοια, τὰ βάσανα, τὰ ἁμαρτήματα καὶ τὰ πάθη τους σὰν δικά σου. Τέτοια προσευχὴ εἶναι πολὺ εὐσπρόσδεκτη ἀπὸ τὸν Κύριο. Καὶ ἂν τὸ κατορθώσεις αὐτὸ καὶ τὸ συνηθίσεις, θὰ λάβεις ἀπὸ τὸ Θεὸ πολλὰ πνευματικὰ χαρίσματα, τὰ δῶρα τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, ποὺ ἀγαπᾶ τὴν ψυχὴ καὶ θέλει τὴν σωτηρία τῶν ἄλλων. (Ἅγιος Ἰωάννης τῆς Κροστάνδης)
Ἡ ἀναισθησία τῆς καρδιᾶς κατὰ τὴν προσευχὴ δείχνει ὑπερηφάνεια, ἐνῶ ἡ θέρμη της, δείχνει ταπείνωση. Ἀνάλογα μὲ τὸ τί αἰσθάνεται κανεὶς κατὰ τὴν προσευχή, μπορεῖ νὰ διακρίνει ἂν εἶναι ὑπερήφανος ἢ ταπεινός. Ὅσο πιὸ θερμὴ εἶναι ἡ προσευχή σου, τόσο πιὸ ταπεινὸς εἶσαι. Ὅσο πιὸ ψυχρὴ εἶναι, τόσο πιὸ ὑπερήφανος εἶσαι. (Ἅγιος Ἰωάννης τῆς Κροστάνδης)
Ὅποιος προσεύχεται, ἂς θυμᾶται, ὅτι ὁ Θεὸς δὲν λυπήθηκε τὸν ἴδιο τὸν Μονογενῆ του Υἱὸ γιὰ ἐμᾶς τοὺς ἁμαρτωλούς, ἀλλὰ τὸν ἔδωσε στὸν θάνατο πρὸς χάριν μας. Πῶς λοιπὸν θὰ λυπηθεῖ, νὰ μᾶς δώσει ἄλλα χαρίσματα ποὺ τοῦ ζητᾶμε στὴν προσευχή, ὅποια καὶ ἂν εἶναι αὐτά; Ἀφοῦ τὸ μεγαλύτερο ”χάρισμά” μας δόθηκε, δὲν θὰ μᾶς δοθοῦν τὰ ὑποδεέστερα; Ὅλα μας τὰ δίνει ὁ Θεὸς Πατήρ, χάρην τοῦ Χριστοῦ. (Ἅγιος Ἰωάννης τῆς Κροστάνδης)
Τὸ ὅτι ἀξιώνεσαι νὰ συνομιλεῖς στὴν προσευχὴ μὲ τὸν Κύριο ἢ μὲ τὴν Ὑπεραγία Θεοτόκο, μὲ τοὺς ἀγγέλους καὶ τοὺς Ἁγίους, νὰ τὸ θεωρεῖς μεγάλη εὐτυχία. Νὰ προσεύχεσαι σὲ αὐτοὺς πάντα μὲ εὐλάβεια καὶ φόβο, ἔχοντας ἐπίγνωση σὲ ποιὸν ἀπευθύνεσαι, μὲ ποιὸν συνομιλεῖς ἐσύ, ποὺ εἶσαι ἕνα ἀκάθαρτο καὶ ἀσήμαντο σκουλήκι… (ἍγιοςΙωαννής της Κροστάνδης)
Θὰ μποροῦσες τὴν στιγμὴ ποῦ μιλᾶς σὲ ἕναν βασιλιὰ ἢ στὴν βασίλισσα, νὰ ἀσχοληθεῖς μὲ κάτι ἄλλο ἄσχετο ἢ ἀσήμαντο; Γιὰ παράδειγμα, θὰ μποροῦσες αὐτὴ τὴν ὥρα νὰ κοιτάξεις ἔξω ἀπὸ τὸ παράθυρο καὶ νὰ παρατηρεῖς τοὺς περαστικοὺς ἢ τὰ ἀντικείμενα ποῦ ὑπάρχουν μέσα στὸ δωμάτιο κλπ; Δὲν θὰ ἦταν αὐτὸ μεγάλη προσβολὴ πρὸς τὸν βασιλιά; Πῶς ἐμεῖς λοιπόν, μποροῦμε νὰ τὸ κάνουμε αὐτὸ καὶ ἄλλα χειρότερα, τὴν ὥρα ποῦ συνομιλοῦμε μὲ τὸν Κύριο στὴν προσευχή μας; (Ἅγιος Ἰωάννης τῆς Κροστάνδης)
Τὰ λόγια της προσευχῆς, ὅταν προφέρονται μὲ πίστη καὶ συναίσθηση, εἶναι σὰν τὶς σταγόνες τῆς βροχῆς ἢ τὶς νιφάδες τοῦ χιονιοῦ. Ἡ βροχὴ καὶ τὸ χιόνι ποτίζουν τὴ γῆ καὶ ἐκείνη βλαστάνει καὶ παράγει καρπούς. Ἔτσι καὶ ἡ πνευματικὴ βροχή, τὰ λόγια της προσευχῆς, ποτίζουν τὴν ψυχὴ καὶ ἐκείνη γονιμοποιεῖται καὶ μᾶς δίνει τοὺς καρποὺς τῶν ἀρετῶν, ἰδιαίτερα ὅταν τὰ λόγια της προσευχῆς συνοδεύονται ἀπὸ βροχὴ δακρύων. (Ἅγιος Ἰωάννης τῆς Κροστάνδης)
Ὅσο ἁπλούστεροι εἶναι οἱ ἄνθρωποι γιὰ τοὺς ὁποίους προσεύχεσαι, τόσο πιὸ εὔκολη καὶ ἀποτελεσματικὴ εἶναι ἡ προσευχή. (Ἅγιος Ἰωάννης τῆς Κροστάνδης)
Μόνο ὅταν προσευχόμαστε θερμά, νοιώθουμε γαλήνη, ἐσωτερικὴ θέρμη καὶ ἄνεση καὶ γίνεται ἀνάλαφρη ἡ ψυχή μας. Ὅταν ὅμως παύσουμε νὰ προσευχόμαστε ἔτσι, ἀμέσως ἀρχίζουν οἱ πειρασμοὶ καὶ οἱ διάφορες δοκιμασίες. Πόσο εὐλογημένη εἶναι ἡ ὥρα τῆς προσευχῆς…!!! (Ἅγιος Ἰωάννης τῆς Κροστάνδης)
Ὅσοι προσεύχονται λίγο εἶναι πνευματικὰ ἀδύναμοι. Γιὰ αὐτὸ καὶ ὅταν ἀποφασίσουν νὰ προσευχηθοῦν, ἡ καρδιὰ τοὺς λιποψυχεῖ. Τὸ βρίσκουν πολὺ δύσκολο νὰ προσευχηθοῦν. Πρέπει ὁ ἄνθρωπος νὰ ἀγωνιστεῖ, γιὰ νὰ τὸ ξεπεράσει αὐτὸ καὶ νὰ προσεύχεται μὲ ὅλη του τὴν καρδιά. Γιατί τέτοια προσευχή, εἶναι πολὺ εὐάρεστη στὸ Θεό, ἀλλὰ καὶ ὠφέλιμη καὶ εὐχάριστη στὸν ἄνθρωπο. Πίεσε λοιπὸν τὸν ἑαυτόν σου νὰ προσεύχεται. Στὴν ἀρχὴ ἴσως σου φανεῖ δύσκολο. Ὅσο ὅμως πιέζεις τὸν ἑαυτόν σου, τόσο εὐκολότερο θὰ σοῦ εἶναι ὕστερα. Στὸ ξεκίνημα ὅμως, πρέπει πάντα νὰ βιάζεις τὸν ἑαυτόν σου. (Ἅγιος Ἰωάννης τῆς Κροστάνδης)
Ὅταν προσεύχεσαι, νὰ προσπαθεῖς μὲ κάθε τρόπο νὰ νιώθεις στὴν καρδιά σου, τὴν δύναμη καὶ τὴν ἀλήθεια τῶν λόγων τῆς προσευχῆς. Νὰ τρέφεσαι ἀπ’ αὐτά, γιατί εἶναι τροφὴ ἄφθαρτη. Νὰ ποτίζεις τὴν καρδιά σου μ’ αὐτά, γιατί εἶναι σὰν τὴν πρωινὴ δροσιά. Καὶ νὰ θερμαίνεσαι μ’ αὐτά, ὅπως ἀπὸ μία εὐεργετικὴ φωτιά. (Ἅγιος Ἰωάννης τῆς Κροστάνδης)
Ὅταν προσευχόμαστε ὑπὲρ ζώντων καὶ κεκοιμημένων καὶ τοὺς μνημονεύουμε τὰ ὀνόματά τους, πρέπει νὰ προφέρουμε αὐτὰ τὰ ὀνόματα μὲ ἀγάπη, μέσα ἀπὸ τὴν καρδιά μας. Ὑπάρχει μεγάλη ἀπόσταση ἀνάμεσα στὴν μηχανική-ἀπαθῆ μνημόνευση τῶν ὀνομάτων καὶ τὴν ὁλοκάρδια μνημόνευσή τους. Τὸ ἕνα ἀπέχει ἀπὸ τὸ ἄλλο, ὅσο ἀπέχει ὁ οὐρανὸς ἀπὸ τὴν γῆ. (Ἅγιος Ἰωάννης τῆς Κροστάνδης)
Ἂς ἔχουμε προθυμία νὰ προσευχόμαστε γιὰ τοὺς κεκοιμημένους, γιατί ὠφελοῦνται πάρα πολύ, περισσότερο ἀπὸ ὅτι ὠφελοῦνται οἱ ζωντανοί. (Ἅγιος Ἰωάννης τῆς Κροστάνδης)
Ἂν δὲν πιστεύετε πὼς θὰ λάβετε ἀπὸ τὸ Θεὸ αὐτὸ ποὺ ζητᾶτε μὲ τὴν προσευχή σας, βλασφημεῖτε τὸν ἴδιο τὸν Θεό. (Ἅγιος Ἰωάννης τῆς Κροστάνδης)
Ὅταν προσεύχεσαι, νὰ πιστεύεις πὼς ὁ Κύριος θὰ σοῦ δώσει ”κατά τὴν καρδιὰ σου” (Ψάλμ. 19,4). Ὅπως εἶναι ἡ καρδιά, ἔτσι θὰ εἶναι καὶ ἡ δωρεά. Ἂν προσεύχεσαι μὲ πίστη, μὲ εἰλικρίνεια καὶ μὲ ὅλη σου τὴν καρδιά, τότε τὸ δῶρο ποὺ θὰ λάβεις ἀπὸ τὸν Κύριο, θὰ εἶναι ἀνάλογο μὲ τὴν πίστη σου καὶ μὲ τὸν βαθμὸ τῆς καρδιακῆς σου θέρμης. Ὅσο ὅμως προσεύχεσαι μὲ κρύα καρδιὰ καὶ ὑποκριτικά, ὄχι μόνο θὰ εἶναι ἀναποτελεσματικὴ ἡ προσευχή σου, ἀλλὰ καὶ θὰ ἐξοργίσεις τὸν Κύριο, ποὺ ἐπιθυμεῖ νὰ λατρεύεται ”εν πνεύματι καὶ ἀληθεία” (Ἰωάν. 4,23). (Ἅγιος Ἰωάννης τῆς Κροστάνδης)
Ὅποιος λέει τὶς προσευχὲς τοῦ βιαστικά, χωρὶς ἡ καρδιά του νὰ καταλαβαίνει καὶ νὰ νοιώθει αὐτὰ ποὺ λέει, ἐπειδὴ τὸν ἔχει κυριαρχήσει ἡ ὀκνηρία καὶ τὸν ἔχει καταβάλλει τὸ νυσταγμένο σῶμα του, δὲν ὑπηρετεῖ τὸ Θεό, ἀλλὰ τὴ σάρκα του, τὴ φιλαυτία του. Μὲ τὴν ἀδιαφορία καὶ τὴν ἀπροσεξία του, προσβάλλει τὸ Θεό. “Πνεῦμα ὁ Θεὸς καὶ προσκυνοῦντας αὐτὸν ἐν πνεύματι καὶ ἀληθεία δεῖ προσκυνείν” (Ἰωάν. 4,24). (Ἅγιος Ἰωάννης τῆς Κροστάνδης)
Ἂν δὲν σὲ παίρνει ὁ χρόνος νὰ πεῖς ὅλες τὶς προσευχές σου, δὲν πειράζει. Θὰ ἔχεις ἀσύγκριτα μεγαλύτερη ὠφέλεια, ἂν προσευχηθεῖς λιγότερο καὶ θερμά, χωρὶς βιασύνη, παρὰ ἂν πεῖς ὅλες τὶς προσευχές σου βιαστικά, χωρὶς νὰ τὶς νοιώθεις. (Ἅγιος Ἰωάννης τῆς Κροστάνδης)
Νὰ εἶσαι σίγουρος, πὼς ἂν κάνεις βιαστικὰ τὴν προσευχή σου, γιὰ νὰ ἔχεις χρόνο νὰ ξεκουραστεῖς, θὰ χάσεις τόσο τὴ σωματική, ὅσο καὶ τὴν πνευματικὴ ἀνάπαυση. (Ἅγιος Ἰωάννης τῆς Κροστάνδης)
Ἂν ἐπιτρέψεις στὸν ἑαυτόν σου, νὰ προσευχηθεῖς ἀδιάφορα καὶ ἀπρόσεκτα, μὴν κοιμηθεῖς προτοῦ κλάψεις, ζητώντας συγχώρεση ἀπὸ τὸν Θεὸ γιὰ τὴν ἁμαρτία σου. Αὐτὸ βέβαια δὲν μπορεῖ νὰ γίνει μὲ ὅλους τους ἀνθρώπους, ἀλλὰ μὲ τοὺς προχωρημένους στὴν πνευματικὴ ζωή. (Ἅγιος Ἰωάννης τῆς Κροστάνδης)
Νὰ προσεύχεσαι πάντα μὲ ζεστὴ καρδιά. Καὶ γιὰ νὰ τὸ κατορθώσεις αὐτό, μὴν τρῶς καὶ μὴν πίνεις ὑπερβολικά. Μὴν ξεχνᾶς σὲ Ποιὸν ἀπευθύνεσαι, μὲ Ποιὸν συνομιλεῖς. Οἱ ἄνθρωποι ξεχνοῦν πολλὲς φορές, μὲ Ποιὸν συνομιλοῦν τὴν ὥρα ποὺ προσεύχονται, ποιοὶ εἶναι μάρτυρες τῆς προσευχῆς τους. Ξεχνοῦν πὼς συνομιλοῦν μὲ τὸν ἄγρυπνο καὶ παντεπόπτη Θεό. Πῶς ὅλες οἱ Οὐράνιες Δυνάμεις καὶ οἱ Ἅγιοί του Θεοῦ, ἀκοῦνε τὴν συνομιλία τους… (Ἅγιος Ἰωάννης τῆς Κροστάνδης)
Ἐκεῖνος ποὺ προσεύχεται στὸν Κύριο, τὴν Παναγία, τοὺς Ἀγγέλους καὶ τοὺς Ἁγίους, πρέπει πρῶτα ἀπὸ ὅλα, νὰ διορθώσει τὴν καρδιά του, τὴν ζωή του. Ἔπειτα πρέπει νὰ μιμηθεῖ ἐκείνους, στοὺς ὁποίους προσεύχεται. (Ἅγιος Ἰωάννης τῆς Κροστάνδης)
Ἡ προσευχὴ ἀνανεώνει τὴν ψυχή, τῆς δίνει ζωή, ὅπως ἀναζωογονεῖ τὸ σῶμα ὁ φρέσκος ἀέρας. Ὅταν προσευχόμαστε, νοιώθουμε πιὸ δυνατοί, πιὸ λαμπεροί, ὅπως πιὸ φρέσκοι καὶ πιὸ δυνατοὶ νοιώθουμε σωματικά, μετὰ ἀπὸ ἕναν περίπατο στὴν ἐξοχή. (Ἅγιος Ἰωάννης τῆς Κροστάνδης)
Ἐκεῖνοι ποὺ προσεύχονται στοὺς Ἁγίους, πρέπει νὰ τοὺς ὁμοιάσουν στὴν ἀγάπη τους γιὰ τὸν Θεό, στὴν περιφρόνηση ποὺ νοιώθουν γιὰ τὸν κόσμο καὶ τὰ μάταια ἀγαθά τους, στὶς προσευχές τους, στὴν ἐγκράτεια, στὴν ὑπομονή τους στὶς ἀρρώστειες, τὶς θλίψεις καὶ τὰ βάσανα, στὴν ἀγάπη τους γιὰ τὸν πλησίον. Διαφορετικὰ οἱ προσευχές τους θὰ εἶναι ἄχρηστες. (Ἅγιος Ἰωάννης τῆς Κροστάνδης)
Λένε (μερικοί), πὼς ἡ προσευχὴ κουράζει. Γιατί γίνεται αὐτό; Ἐπειδὴ δὲν ἔχουμε σταθερὰ τὸ νοῦ μας στὸν Κύριο. Ἔχε τὰ μάτια τῆς ψυχῆς σου σταθερὰ προσηλωμένα σὲ Ἐκεῖνον καὶ θὰ δεῖς, πὼς ἀκόμα καὶ ἂν στέκεσαι στὴν προσευχὴ ὅλη νύχτα, δὲν θὰ νοιώσεις κούραση…! (Ἅγιος Ἰωάννης τῆς Κροστάνδης)
Λένε μερικοί, πὼς ἂν δὲν ἔχεις διάθεση γιὰ προσευχή, εἶναι καλύτερα νὰ μὴν προσευχηθεῖς. Αὐτὸ ὅμως, δὲν εἶναι παρὰ διαβολικὴ πανουργία καὶ κοσμικὴ σοφιστεία. Ἂν προσεύχεσαι μόνο ὅταν ἔχεις τὴν ἀνάλογη ἐπιθυμία, τότε θὰ σταματήσεις ὁλότελα τὴν προσευχή. Αὐτὸ θέλει ἡ σάρκα. Ὅμως ”η βασιλεία τῶν οὐρανῶν βιάζεται” (Μάτθ. 11,12). Δὲν θὰ κατορθώσεις νὰ σωθεῖς, ἂν δὲν βιάζεις τὸν ἑαυτόν σου. (Ἅγιος Ἰωάννης τῆς Κροστάνδης)
Ἡ ἐξωτερικὴ προσευχὴ συχνὰ γίνεται σὲ βάρος τῆς ἐσωτερικῆς καὶ ἀντίστροφα. Αὐτὸ σημαίνει, πὼς ὅταν προσεύχομαι μὲ τὰ χείλη ἢ ὅταν διαβάζω, πολλὰ ἀπὸ τὰ λόγια δὲν εἰσχωροῦν στὴν καρδιά μου, ὅποτε γίνομαι ὑποκριτὴς καὶ δίψυχος. Ἄλλα προφέρω μὲ τὰ χείλη μου καὶ ἄλλα ἔχω στὴν καρδιά μου. Τὰ χείλη προφέρουν τὴν ἀλήθεια, ἡ διάθεση τῆς καρδιᾶς ὅμως, δὲν συμβαδίζει μὲ τὰ λόγια της προσευχῆς. Ὅταν ὅμως προσεύχομαι ἐσωτερικά, καρδιακά, τότε καὶ χωρὶς νὰ δίνω προσοχὴ στὰ λόγια ποὺ λέω, συγκεντρώνομαι στὸ περιεχόμενό τους, στὴ δύναμή τους. Σιγὰ – σιγὰ ἡ καρδιά μου συνηθίζει στὴν ἀλήθεια ποὺ ἔχουν τὰ λόγια αὐτὰ καὶ ἀποκτᾶ τὴν ἴδια διάθεση, μὲ τὸ πνεῦμα τῶν λόγων τῆς προσευχῆς. Μ’ αὐτὸν τὸν τρόπο, συνηθίζω σιγὰ – σιγά, νὰ προσεύχομαι μὲ πνεῦμα καὶ ἀλήθεια, σύμφωνα μὲ τὰ λόγια της Αἰώνιας Ἀλήθειας: “τοὺς προσκυνοῦντας αὐτὸν ἐν πνεύματι καὶ ἀληθεία δεῖ προσκυνείν” (Ἰωάν. 4,24) (Ἅγιος Ἰωάννης τῆς Κροστάνδης)
Ὅταν στὴν προσευχή σου ἐπικαλεῖσαι τὴν Ἁγία Τριάδα, νὰ ἔχεις κατὰ νοῦ, πὼς ἀπευθύνεσαι στὸν ἄναρχο Πατέρα ὅλων τῶν πλασμάτων, ἀγγέλων καὶ ἀνθρώπων. Πῶς ὅλες οἱ οὐράνιες δυνάμεις σὲ κοιτάζουν μὲ ἔκπληξη καὶ θαυμασμὸ καὶ σὲ παρακολουθοῦν, ἐπειδὴ μπορεῖς νὰ μιλᾶς στὸν Παντοκράτορα μὲ πίστη καὶ ἀγάπη. Λατρεύουν τὸν Πατέρα, ποὺ εἶναι κοινός, δικός μας καὶ δικός τους, ὁ Παντοκράτορας, Δημιουργὸς καὶ Κύριος, τὸν Ὁποῖο ἀγαποῦν καὶ εὐλαβοῦνται ἀπεριόριστα. Τί μεγάλη εὐλογία καὶ εὐτυχία, τί τιμή, τί ὑπέροχο εἶναι νὰ μπορεῖς νὰ ἀπευθύνεσαι στὸν αἰώνιο Πατέρα! Νὰ ἐκτιμᾶς τὴν ὕψιστη αὐτὴ εὐτυχία παντοτινὰ καὶ ἀναλλοίωτα. Εἶναι εὐλογία, ποὺ ἐπιφυλάσσει γιὰ σένα τὸ ἄπειρο ἔλεος τοῦ Θεοῦ. Μὴν τὸ ξεχνᾶς αὐτό, τὴν ὥρα ποὺ προσεύχεσαι. Ὁ Θεὸς σὲ ἀκούει, οἱ Ἅγιοί του Θεοῦ καὶ οἱ ἄγγελοι σὲ ἀκοῦνε. (Τὴν ὥρα ποὺ ἔγραφα τὶς γραμμὲς αὐτές, ἔτρεχαν ἀπὸ τὰ μάτια μου δάκρυα.) (Ἅγιος Ἰωάννης τῆς Κροστάνδης)
Ὅταν εἴμαστε ὀργισμένοι ἐναντίον τοῦ πλησίον μας, ἀκόμα καὶ ἡ προσευχή μας εἶναι ἁμαρτωλή. (Ἅγιος Ἰωάννης τῆς Κροστάνδης)
Ὅποιος συναισθάνεται τὴν ἐσωτερική του φτώχεια, δὲν θὰ πάψει νὰ προσεύχεται, ὅ,τι καὶ ἂν κάνει. Ὅποιος θερμὰ ποθεῖ νὰ μπεῖ στὴν Βασιλεία τῶν Οὐρανῶν, θὰ βρεῖ τὴν εὐκαιρία καὶ τὸν χρόνο νὰ προσεύχεται, τόσο ἐσωτερικὰ ὅσο καὶ ἐξωτερικά. Δὲν βρίσκει καιρὸ νὰ προσευχηθεῖ, μόνο ἐκεῖνος ποὺ δὲν θέλει. (Ἅγιος Ἰννοκέντιος Μοσχας)
Κύριε, δὲν ξέρω τί νὰ ζητιανέψω ἀπὸ Ἐσένα.
Μόνον ἐσὺ γνωρίζεις τί μου χρειάζεται.
Σὺ μὲ ἀγαπᾶς περισσότερο, ἀπὸ ὅσο ἐγὼ ξέρω νὰ ἀγαπῶ τὸν ἑαυτό μου.
Πατέρα, δῶσε στὸν δοῦλο Σου, ἐκεῖνο ποὺ οὔτε νὰ ζητήσω δὲν μπορῶ.
Δὲν τολμῶ νὰ σοῦ ζητιανέψω, οὔτε πάθη οὔτε ἀπόλαυση, παρὰ μόνο στέκομαι μπροστὰ
Σοὺ μὲ τὴν καρδιά μου ἀνοικτὴ ἀπέναντί Σου.
Ἐσὺ βλέπεις ἀνάγκες ποὺ ἐγὼ δὲν βλέπω, κύτταξε μὲ καὶ πράξε κατὰ τὸ ἔλεός Σου.
Χτύπησε καὶ θεράπευσε, ρίξε μὲ καὶ ἀνύψωσε μέ.
Πάλλομαι καὶ σιωπῶ μπροστὰ στὴν ἅγια θέλησή Σου καὶ μπροστὰ στὶς κρίσεις Σου γιὰ
μένα.
Προσφέρω τὸν ἑαυτόν μου, ὡς θυσία πρὸς Ἐσένα.
Δὲν ὑπάρχει μέσα μου ἄλλη ἐπιθυμία, παρὰ μόνο νὰ ἐκπληρώσω τὸ θέλημά Σου.
Μάθε μὲ νὰ προσεύχομαι. Ἔλα Ἐσὺ ὁ Ἴδιος μέσα μου νὰ προσεύχεσαι! Ἀμήν. (Ἅγιος
Φιλάρετος Μόσχας)
Ἡ νοερὰ προσευχὴ εἶναι ἡ ὑψηλότερη ἀπὸ ὅλες τὶς ἐργασίες καὶ ἡ κεφαλὴ τῶν ἀρετῶν ὡς ἀγάπη Θεοῦ. Καὶ ὅποιος θέλει μὲ ἀναίδεια καὶ θρασύτητα νὰ πλησιάσει τὸν Θεό, γιὰ νὰ συνομιλεῖ συχνὰ μαζί Του καὶ βιάζεται νὰ Τὸν ἀποκτήσει μέσα του, ἐκεῖνος εὔκολα θανατώνεται ἀπὸ τοὺς δαίμονες. (Ὅσιος Νεῖλος Σόρσκυ)
Ἂν ἡ προσευχὴ ἑνὸς ἀνθρώπου ἔχει τόση δύναμη, ὥστε νὰ συνταράζει τὰ ἐπουράνια, φανταστεῖτε πόσο πιὸ μεγάλη δύναμη ἔχει ἡ προσευχή, ποὺ ἀναπέμπεται στὸν Θεό, ἀπὸ μία ὁλόκληρη συνάθροιση πιστῶν σὲ μία Ἐκκλησία. (Ὅσιος Ἰωσὴφ Βολότσκι)
Ὁ Θεὸς θέλει τὴν καρδιά μας! Ὄχι προσευχές! Τὴν καρδιά μας! Πρέπει λοιπὸν νὰ τὴν μεταποιήσουμε, νὰ τὴν μετασχηματίσουμε, νὰ τὴν μαλακώσουμε. Νὰ τὴν κάνουμε καρδιὰ πύρινη, ζεστή! Γιὰ νὰ γίνει φλόγα, κάρβουνο ἀναμμένο! Ὁ Ὅσιος Σεραφεὶμ τοῦ Σάρωφ, ἦταν πραγματικὰ ἕνα κάρβουνο ἀναμμένο! Αὐτὸ βέβαια, τώρα δὲν μπορεῖτε νὰ τὸ φανταστεῖτε. Στεκόταν μὲ γυμνὰ πόδια στὸ χιόνι καὶ γύρω του, τὸ χιόνι ἔλιωνε, ἐπειδὴ προσευχόταν! Γιατί ἦταν ὁλόκληρος μία φωτιά, ποὺ κυριολεκτικὰ τὰ ἔκαιγε ὅλα! Αὐτὸ εἶναι προσευχή! Προσευχὴ δὲν σημαίνει νὰ ἀνοίγεις κουβεντολόϊ μὲ τὸ Θεό. Ἡ προσευχὴ εἶναι φλόγα. Μία φλόγα ποὺ καταβροχθίζει τὰ πάντα. Αὐτὴ ἡ φλόγα καθαρίζει, ἀνακαινίζει, ζωοποεῖ. Ἀπὸ ἄρρωστο σὲ κάνει ὑγιῆ χωρὶς φάρμακα. Μάθε νὰ προσεύχεσαι καὶ θὰ γίνεις καλά. Ἡ προσευχὴ κάνει τὸν πιὸ καχεκτικό, ἄρρωστο καὶ ἄβουλο ἄνθρωπο, γερό, ὑγιῆ, ἀνθεκτικό, ἐνεργητικό. Μόνο ἡ προσευχή! Μόνο αὐτή! Ἡ προσευχὴ ποὺ βγαίνει ἀπὸ καρδιὰ ”συντετριμμένη καὶ τεταπεινωμένη”. Ἐδῶ ἔγκειται τὸ μυστικὸ τῆς προσευχῆς… (Στάρετς Σαμψῶν)
Ὅποιος προσεύχεται ἀπρόσεκτα, προσεύχεται ἐφάμαρτα. (Στάρετς Εὐστράτιος)
Ἡ ἀρέμβαστη προσευχὴ ἀνήκει σὲ αὐτοὺς ποὺ ἔχουν καθαρθεῖ. Ἐμεῖς, ἐπειδὴ εἴμαστε ἀκόμα ἀδύνατοι πέφτουμε σὲ ρεμβασμό. Καὶ ἄν σου συμβεῖ κάτι τέτοιο, τουλάχιστον στὸ τέλος τῆς εὐχῆς, κέντησε τὴν καρδιά σου καὶ πὲς μὲ κατάνυξη: Κύριε, συγχώρεσέ μου, ὅλα τὰ πλημμελήματα. Ἔτσι θὰ λάβεις συγχώρεση καὶ γιὰ τὸν ρεμβασμό, πού σου συνέβη, κατὰ τὴν διάρκεια τῆς εὐχῆς. (Ἀββᾶς Βαρσανούφιος)
Δὲν ὑπάρχει μεγαλύτερος κόπος καὶ μόχθος, ἀπὸ τὸ νὰ προσεύχεσαι στὸν Θεό. Γιατί κάθε φορά, ποὺ θέλει ἕνας ἄνθρωπος νὰ προσευχηθεῖ, οἱ ἐχθροί του οἱ δαίμονες προσπαθοῦν νὰ τὸν ἐμποδίσουν. Ἐπειδὴ ξέρουν πὼς τίποτα δὲν μπορεῖ νὰ τοὺς ἐμποδίσει, παρὰ μόνο ἡ προσευχὴ στὸν Θεό. Καὶ ἀκόμα, ὁποιαδήποτε ἄσκηση καὶ ἂν ἀκολουθήσει κανείς, ἂν τὴν ἀντέξει μὲ ὑπομονή, στὸ τέλος ἀναπαύεται. Ἡ προσευχὴ ὅμως χρειάζεται ἀγῶνες ὡς τὴν τελευταία ἀναπνοή. (Ἀββᾶς Ἀγάθωνας)
Πρέπει νὰ προσεύχεται κανεὶς στὸν Κύριο, ἐπειδὴ χωρὶς τὴν βοήθεια τοῦ Θεοῦ, ὁ ἄνθρωπος οὔτε ἀρετὴ μπορεῖ νὰ ἀποκτήσει, οὔτε κανένα ἄλλο καλὸ νὰ κάνει, ἔστω καὶ ἂν τὸ ἐπιδιώκει. Γιατί χρειάζεται ὁπωσδήποτε καὶ ἡ δική μας προσπάθεια καὶ ἡ βοήθεια τοῦ Θεοῦ. Ἔχει ἀνάγκη λοιπὸν ὁ ἄνθρωπος νὰ προσεύχεται γιὰ καθετὶ καὶ νὰ παρακαλεῖ τὸν Θεὸ νὰ τὸν βοηθήσει καὶ νὰ συνεργήσει μὲ τὴν Χάρη Του σὲ καθετί. (Ἀββᾶς Δωρόθεος)
Ἐκεῖνος ποὺ θέλει νὰ εἰσακούει γρήγορα ὁ Θεὸς τὴν προσευχή του, ὅταν σηκωθεῖ καὶ ἁπλώσει τὰ χέρια τοῦ πρὸς τὸν Θεό, πρέπει πρὶν ἀπὸ ὅλα καὶ πρὶν ἀπὸ τὴν ψυχή του, νὰ εὐχηθεῖ γιὰ τοὺς ἐχθρούς του. Καὶ μὲ αὐτὸ τὸ κατόρθωμα, ὅ,τι καὶ ἂν παρακαλέσει τὸν Θεό, τὸν εἰσακούει ὁ Κύριος. (Ἀββᾶς Ζήνων)
Ἐὰν δὲν συμφωνήσει ἡ πράξη μὲ τὴν προσευχή, εἶναι χαμένος ὁ κόπος σου. Πρέπει δήλ. αὐτὰ γιὰ τὰ ὁποία προσευχόμαστε νὰ μᾶς ἀπαλλάξει ὁ Θεός, νὰ μὴν τὰ ξανακάνουμε πιά. Γιατί ὅταν ὁ ἄνθρωπος παραιτεῖται ἀπὸ τὰ θελήματά του, τότε ὁ Θεὸς γίνεται φίλος του καὶ δέχεται τὴν προσευχή του. (Ἀββᾶς Μωϋσῆς)
Οἱ ἀρετὲς εἶναι ἡ προϋπόθεση τῆς προσευχῆς. Χωρὶς αὐτὴν πάλι, οἱ ἀρετὲς ποτὲ δὲν θὰ φτάσουν στὴν τελείωσή τους. (Ἀββᾶς Ἰσαάκ)
Γιὰ νὰ ἔχει ἡ προσευχὴ τὴν ἀνάλογη θέρμη καὶ τὴν καθαρότητα, εἶναι ἀπαραίτητο νὰ προσέξει κανεὶς τὰ ἑξῆς: Νὰ μὴν ἔχει γήινη φροντίδα, νὰ ἀπέχει ἀπὸ τὴν κακολογία, τὴν ἀργολογία, τὴν φλυαρία καὶ τὴν ἀστειότητα. Πάνω ἀπὸ ὅλα, θὰ πρέπει νὰ ἐξαλείψει ἀπὸ μέσα τοῦ τὴν ταραχὴ ποὺ φέρνει στὴν ψυχὴ ὁ θυμὸς κσὶ ἡ ἀθυμία. Πρέπει ἐπίσης νὰ ἀπαλλαχτεῖ ἀπὸ τὴν φιληδονία καὶ τὴν φιλαργυρία. (Ἀββᾶς Ἰσαάκ)
Γιὰ νὰ κατορθώσει κανεὶς τὴν ἀδιάλειπτη προσευχή, πρέπει νὰ ἀπελευθερωθεῖ ὁ νοῦς τοῦ ἐντελῶς, ἀπὸ κάθε γήινη μέριμνα καὶ φροντίδα. Γιὰ νὰ κρατᾶτε πάντα τὸν νοῦ σας στὴν μνήμη τοῦ Θεοῦ, πρέπει νὰ προφέρετε διαρκῶς τὴν ἑξῆς παρακλητικὴ φράση: “Ὁ Θεὸς εἰς τὴν βοήθειάν μου πρόσχες. Κύριε εἰς τὸ βοηθησαὶ μοὶ σπεῦσον” (δήλ. Σῶσε μὲ Θεέ μου, Κύριε τρέξε γρήγορα νὰ μὲ βοηθήσεις) (Ψάλμ. 69,2). Ἂς εἶναι ὁ ἀτίχος αὐτός, ἡ διαρκὴς προσευχή μας τόσο, γιὰ νὰ ἀπελευθερωθοῦμε ἀπὸ τὶς ἀντιξοότητες καὶ τὶς δυσκολίες μας, ὅσο καὶ νὰ προφυλαχτοῦμε ἀπὸ τὴν ὑπερηφάνεια ὅταν εὐημεροῦμε. Θὰ γίνει γιὰ ἐσᾶς, πρόγευση τῆς σωτηρίας. Καὶ ὅτι θὰ σᾶς φυλάει, ἀπὸ ὅλες τὶς ἐπιθέσεις τῶν δαιμόνων, ἀλλὰ καὶ θὰ σᾶς καθαρίζει ἀπὸ κάθε πάθος καὶ κάθε γήινη ἀκαθαρσία καὶ θὰ σᾶς ἀνυψώσει μέχρι τὴν θεωρία τῶν Οὐρανίων. (Ἀββᾶς Ἰσαάκ)
Ὅλες οἱ ἀλλότριες σκέψεις, ποὺ εἶναι ἀνεπιθύμητες κατὰ τὴν ὥρα τῆς προσευχῆς, πρέπει νὰ ἀπομακρύνονται ἀπὸ τὴν καρδιά μας, πρὶν ἀκόμα ἀρχίσουμε τὴν προσευχή. Ἔτσι μόνο θὰ μπορέσουμε νὰ προσευχηθοῦμε ἀδιάλειπτα. Ἂν ἡ ψυχή μας δὲν καθαριστεῖ ἀπὸ κάθε μολυσμὸ ποὺ προξενοῦν τὰ πάθη της, δὲν θὰ μπορέσουμε οὔτε στὸ ἐλάχιστο νὰ ἐφαρμόσουμε τὴν ἀδιάλειπτη προσευχή. (Ἀββᾶς Ἰσαάκ)
Ὁ Ἀπόστολος Παῦλος ἔχει ξεχωρίσει τέσσερα εἴδη προσευχῆς: ”Σας παρακαλῶ, πρῶτα ἀπὸ ὅλα νὰ κάνετε δεήσεις, προσευχές, ἐντεύξεις καὶ εὐχαριστίες” (Ἀ’ Τίμ. 2,1). α) Δέηση ειναι ἡ κραυγή, ἡ προσευχὴ τοῦ ἁμαρτωλοῦ, ὁ ὁποῖος μὲ συντριβὴ καρδιᾶς ἐκλιπαρεῖ γιὰ τὴν συγχώρεση τῶν σφαλμάτων ποὺ ἔχει διαπράξει στὸ παρελθόν, ἀλλὰ καὶ γιὰ τὶς πρόσφατες ἁμαρτίες του β) Προσευχή ειναι ἡ πράξη, μὲ τὴν ὁποία προσφέρουμε ἢ ἀφιερώνουμε κάτι στὸν Θεό. Προσευχόμαστε λοιπόν, ὅταν ἀρνούμαστε τὸν κόσμο καὶ δεσμευόμαστε ἀπέναντι τοῦ Θεοῦ, νὰ νεκρώσουμε τὸν ἑαυτόν μας, γιὰ καθετὶ κοσμικό, γιὰ ὅ,τι δήλ. ἀφορᾶ τὶς πράξεις καὶ τὸν τρόπο ζωῆς μας. Καὶ αὐτὸ τὸ κάνουμε, γιὰ νὰ ὑπηρετήσουμε τὸν Κύριο, μὲ ὅλη τὴν θέρμη τῆς ψυχῆς μας. Προσευχόμαστε, ὅταν περιφρονοῦμε τὴν δόξα τοῦ κόσμου καὶ τὰ ἐπίγεια πλούτη, γιὰ νὰ προσκολληθοῦμε ἀνεμπόδιστα στὸν Κύριο, μὲ συντριβὴ καρδιᾶς καὶ μὲ ταπεινὸ φρόνημα. Προσευχόμαστε, ὅταν ἀφιερώνουμε ὁριστικὰ καὶ ἀμετάκλητα τὴν ἁγνότητα τοῦ σώματός μας καὶ ὅταν ὑποσχόμαστε νὰ ξεριζώσουμε ἐντελῶς ἀπὸ τὴν καρδιά μας τὶς ρίζες τοῦ θυμοῦ καὶ τῆς λύπης, οἱ ὁποῖες ὁδηγοῦν στὸν θάνατο γ) Ἐντεύξεις ειναι οἱ γεμάτες θέρμη προσευχὲς ποὺ κάνουμε πρὸς τὸν Θεό, γιὰ χάρη τῶν συνανθρώπων μας και δ) ἔχουμε τις Ευχαριστίες. Καθὼς ἡ ψυχὴ ἀναλογίζεται τὶς πλουσιοπάροχες εὐεργεσίες ποὺ ἔχει δεχτεῖ στὸ παρελθὸν ἀπὸ τὸν Θεὸ καὶ καθὼς ἀτενίζει αὐτές, ξεχειλίζει ἀπὸ ἀπέραντη εὐγνωμοσύνη καὶ Τὸν εὐχαριστεῖ μὲ ὅλη τὴν δύναμή του. (Ἀββᾶς Ἰσαάκ)
Ὁ Κύριος δὲν εὐαρεστεῖτε ἀπὸ τὴν συμπεριφορά μας αὐτή, ὅταν δήλ. ἐμεῖς περιφρονοῦμε τὴν λύπη τοῦ ἀδερφοῦ μας, λύπη ἐξαιτίας τῆς συμπεριφορᾶς μας. Τότε ὁ Κύριος δὲν θέλει κὰν νὰ δεχτεῖ τὰ δῶρα μας. Δὲν μᾶς ἐπιτρέπει δήλ. νὰ Τοῦ προσφέρουμε τὶς προσευχές μας, ὅσο ἀκόμα δὲν προσπαθοῦμε νὰ συνδιαλλαγοῦμε καὶ νὰ βγάλουμε ἀπὸ τὴν καρδιὰ τοῦ ἀδερφοῦ τὴν θλίψη, εἴτε αὐτὴ εἶναι δικαιολογημένη, εἴτε ὄχι. Ὁ Κύριος δὲν λέει: “Ἀφῆστε ἐδῶ τὴν προσφορά σας καὶ πηγαίνετε νὰ συμφιλιωθεῖτε μὲ τὸν ἀδερφό σας, ἂν αὐτὸς ἔχει δικαιολογημένα παράπονα ἀπὸ ἐσᾶς”, ἀλλὰ λέει: “Ἐὰν θυμηθεῖς, ὅτι ὁ ἀδερφός σου ἔχει κάτι ἐναντίον σου”. Αὐτὸ σημαίνει, ὅτι ἀκόμα καὶ αὐτὸ ποὺ προκάλεσε τὴν ψυχικὴ ἀναστάτωση τοῦ ἀδερφοῦ σας εἶναι ἀσήμαντο, ἐφόσον ἦρθε στὸ νοῦ σας, νὰ ξέρετε, ὅτι δὲν πρέπει νὰ προσφέρετε στὸν Κύριο τὰ πνευματικὰ δῶρα τῶν προσευχῶν σας, πρὶν νὰ σφουγγίσετε μὲ γλυκύτητα ἀπὸ τὴν καρδιὰ τοῦ ἀδερφοῦ σας τὴν θλίψη, ὅποια καὶ ἂν εἶναι ἡ αἰτία ποὺ τὴν προκάλεσε. (Ἀββᾶς Ἰωσήφ)