Βίος Ἁγίας Προφήτιδος Ἄννης, τῆς μητρὸς Σαμουὴλ τοῦ Προφήτου.

Τί σου ἐπαινέσειεν Ἄννα τις πλέον;
Τὸ καρτερόφρον; ἢ τὸ τῆς εὐτεκνίας;

Ἡ μακαρία Ἄννα ἦτον ἀπὸ τὴν πόλιν Ἀρμαθαίμ, ἐκ τοῦ βουνοῦ τοῦ Ἐφραίμ. Πέρνουσα δὲ ἄνδρα ἀπὸ τὴν φυλὴν τοῦ Λευΐ, ὀνομαζόμενον Ἑλκανᾶν, δὲν ἐγέννα παιδίον, μὲ τὸ νὰ ἦτον στεῖρα. Ὁ δὲ ἄνδρας αὐτῆς ἐπῆρε καὶ ἄλλην γυναῖκα Φεννάναν ὀνομαζομένην, ἥτις ἦτον ἀντίζηλος τῆς Ἄννης, καὶ ἐτεκνογόνει μὲ αὐτὴν καὶ εὐφραίνετο. Ἡ δὲ Ἄννα πάντοτε ὠνειδίζετο (ὡσὰν νὰ μὴν ἦτον ἀρκετὴ ἡ θλίψις, ὁποῦ ἐδοκίμαζεν ἡ μακαρία διὰ τὴν ἀτεκνίαν της). Αὐτὴ λοιπὸν ἐπειδὴ ὠνειδίζετο, τόσον ἀπὸ τὸν ἄνδρα της, ὅσον καὶ ἀπὸ τὴν Φεννάναν τὴν ἀντίζηλόν της, καὶ ἀπὸ ὅλους ἀκόμη τοὺς συγγενεῖς καὶ φίλους, τούτου χάριν ἐπαρακάλει πολλὰ τὸν Θεὸν ἡ ἀοίδιμος, διὰ νὰ λυθῇ ἡ στείρωσίς της καὶ νὰ γεννήσῃ παιδίον. Ἀλλ’ ὅμως μὲ τὰς παρακλήσεις της ταύτας, τίποτε δὲν ἐκατώρθονε, καὶ μ’ ὅλον ὁποῦ ἔπραττεν ἀόκνως τὰς ἐντολὰς τοῦ Κυρίου, τὰς ὑπὸ τοῦ Νόμου διοριζομένας. Ἔτζι γὰρ οἱ Ἅγιοι μόλις καὶ μετὰ βίας παρὰ τοῦ Κυρίου λαμβάνουν τὰ αἰτήματά των.

Πηγαίνουσα δὲ μίαν φορὰν ὁμοῦ μὲ τὸν ἄνδρα της εἰς τὴν Σηλώμ, ὁποῦ ἦτον ἡ Κιβωτὸς καὶ ἡ Σκηνὴ τοῦ Θεοῦ Παντοκράτορος, διὰ νὰ προσφέρῃ θυσίας εἰς τὸν Θεὸν μὲ τὸ χέρι τοῦ ἱερέως Ἠλεί, ἔλαβε μίαν μόνην μερίδα ἀπὸ τὰς θυσίας, μὲ τὸ νὰ μὴ εἶχε παιδίον. Ἡ δὲ Φεννάνα ἔλαβε δύω μερίδας, μὲ τὸ νὰ εἶχε τέκνα. Ὅθεν διὰ τοῦτο ἐλυπήθη μέν, δὲν ἀπεγνώσθη δέ, οὐδὲ ἐσκέπασεν ἡ ἐντροπὴ τὸ πρόσωπόν της. Ἀλλὰ μᾶλλον καλὰς ἐλπίδας ἔχουσα, τί κάμνει; Ἀφῆκε μὲν τὸν ἄνδρα της νὰ ὑπάγῃ εἰς τὸ ὁσπήτιον, αὐτὴ δὲ μόνη ἔμεινεν εἰς τὸν οἶκον Κυρίου. Καὶ πίπτουσα εἰς τὸ ἔδαφος καὶ κλαίουσα, ἔτζι ἐπροσευχήθη. «Κύριε ὁ Θεὸς τῶν Πατέρων μου, ἐὰν ἐπιβλέπων ἐπιβλέψῃς ἐπὶ τὴν ταπείνωσιν τῆς δούλης σου, καὶ μοῦ ἐνθυμηθῇς καί μοι δώσῃς καρπὸν κοιλίας, θέλω δώσω αὐτὸν εἰς ἐσένα, διὰ νὰ σὲ δουλεύῃ ὅλας τὰς ἡμέρας τῆς ζωῆς του».
Τί ἔκαμε λοιπὸν ὁ Θεός; Παρήκουσε τῆς δεήσεώς της; Μὴ γένοιτο! ἀλλ’ ἐπειδὴ εἶδεν αὐτὴν πώς δὲν ἐχωρίζετο ἀπὸ τὴν σκηνήν του, ἀλλὰ προσηύχετο πάντοτε, καὶ ἔκλαιε μὲ θερμὰ δάκρυα, ὄχι μόνον ὑπεσχέθη νὰ δώσῃ εἰς αὐτὴν καρπὸν κοιλίας, ἀλλὰ καὶ τὸ ὄνομα προεῖπε τοῦ μέλλοντος γεννηθῆναι υἱοῦ της. Εἶπε γὰρ πρὸς αὐτὴν Ἠλεὶ ὁ ἱερεύς· «Πορεύου εἰς εἰρήνην, ὁ Θεὸς Ἰσραήλ, δώη σοι πᾶν αἴτημά σου, ὃ ᾐτήσω παρ’ αὐτοῦ» (Α΄ Βασιλ. α΄, 17). Οὗτος δὲ ὁ λόγος δὲν δηλοῖ ἄλλο, πάρεξ τὸ ὄνομα τοῦ Σαμουήλ. Σαμουὴλ γὰρ Θεαίτητος ἑρμηνεύεται. Ἤγουν παρὰ Θεοῦ αἰτηθείς, ἤτοι ζητηθείς. Ὅθεν λαβοῦσα ἡ ἀοίδιμος Ἄννα τὴν πληροφορίαν παρὰ Θεοῦ, ἐκατέβαινεν ἀπὸ τὴν σκηνὴν τοῦ Θεοῦ εὐφραινομένη καὶ χορεύουσα. Καὶ λοιπὸν συλλαβοῦσα, ἐγέννησε Σαμουὴλ τὸν Προφήτην. Καὶ ἀφ’ οὗ ἀπεγαλακτίσθη, ἐπῆρεν αὐτὸν ἡ φιλόθεος μήτηρ καὶ ἀνέβη εἰς τὴν Σηλώμ. Καὶ προσπίπτουσα εἰς τὸν Θεόν, ἀπέδιδεν εἰς αὐτὸν τὰς εὐχαριστίας. Ὁ δὲ ἱερεὺς Ἠλεὶ εὐλόγησεν αὐτὴν καὶ τὸν ἄνδρα της, λέγων. Ἄμποτε νὰ σοὶ δώσῃ ὁ Κύριος ἕτερον καρπὸν κοιλίας, ἀντὶ Σαμουὴλ τοῦ υἱοῦ σου. «Ἀποτίσαι σοι Κύριος σπέρμα ἐκ τῆς γυναικὸς ταύτης, ἀντὶ τοῦ χρέους, οὗ ἔχρησας τῷ Κυρίῳ» (Α΄ Βασιλ. β΄, 20).
Ὅθεν πέρνουσα τὸν Σαμουὴλ ἐκατέβη εἰς τὸν οἶκόν της, μὲ τὸ νὰ ἦτον πολλὰ νήπιον. Ὅταν δὲ ἔγινε μειράκιον, ἤτοι ἕως εἴκοσι χρόνων (2) ἐπῆρε τοῦτον ἀπὸ τὸ χέρι, καὶ ἔφερεν εἰς τὸν Ναόν, καὶ ἀφ’ οὗ ἐπροσευχήθη εἰς τὸν Θεόν, παρέδωκεν αὐτὸν εἰς τὰς χεῖρας Ἠλεὶ τοῦ ἱερέως. Ἔκαμε δὲ εἰς αὐτὸν καὶ ἐφούδ, καὶ μικρὰν διπλοΐδα (3). Καὶ βλέπουσα τοῦτον, πῶς ἐλειτούργει καὶ ὑπηρέτει εἰς τὸν Θεὸν ἔμπροσθεν Ἠλεὶ τοῦ ἱερέως, ἔχαιρεν ὑπερβολικά. Ἐγέννησε δὲ ἀκόμη τρεῖς υἱοὺς καὶ τρεῖς θυγατέρας (4) καὶ πηγαίνουσα εἰς τὸ ἱερὸν ἐπρόσπεσεν εἰς τὸν Κύριον εὐχαριστοῦσα. Σηκωθεῖσα δὲ ἐπάνω, εἶπε τὴν ᾠδὴν ταύτην. «Ἐστερεώθη ἡ καρδία μου ἐν Κυρίῳ. Ὑψώθη κέρας μου ἐν Θεῷ μου. Ἐπλατύνθη ἐπ’ ἐχθρούς μου τὸ στόμα μου, εὐφράνθην ἐν σωτηρίῳ σου». Καὶ τὰ λοιπὰ τῆς ᾠδῆς ὅλης ἐκελάδησε λόγια, καθὸ δὲ ἦτον Προφῆτις καὶ μήτηρ Προφήτου, διὰ τοῦτο ἔλεγε προφητεύουσα «Ὅτι στεῖρα ἔτεκεν ἑπτά, καὶ ἡ πολλὴ ἐν τέκνοις ἠσθένησεν». Αὕτη μὲν γὰρ ἔχαιρε διὰ τὰ ἑπτὰ τέκνα της, ἡ δὲ Φεννάνα ἡ ἀντίζηλός της πέντε τέκνα ἔχουσα, ἢ καὶ ὀλιγώτερα, αὕτη λέγω ἀποστειρωθεῖσα, πλέον δὲν ἐγέννα. Ἡ ἀοίδιμος λοιπὸν Ἄννα μείνασα εἰς τὴν παροῦσαν ζωὴν χρόνους ἀρκετούς, καὶ εὐχαριστοῦσα πάντοτε τὸν Θεὸν καὶ προφητεύουσα, ἀπῆλθε πρὸς Κύριον.

(2) Τοῦτο δὲν ἀναφέρει ἡ Ἁγία Γραφὴ εἰς τὸ α΄ καὶ β΄ κεφάλαιον τῆς πρώτης τῶν Βασιλειῶν. Ἀλλὰ μόνον λέγει, ὅτι ὅταν ἀπεγαλακτίσθη τὸ παιδάριον, τότε ἐπροσφέρθη ὑπὸ τῆς μητρός του, καὶ ἦν λειτουργῶν τῷ προσώπῳ Κυρίου ἐνώπιον Ἠλεὶ τοῦ ἱερέως.
(3) Ὁ δὲ Σύμμαχος ἔχει «Ἐφοὺδ βὰρ καὶ ἐφεστρίδα μικράν». Ὁ δὲ Θεοδοτίων «Ἐφὼδ βὰρ καὶ ἐπιδύτην μικρόν». Τί δὲ εἶναι τὸ ἐφούδ, ἀποκρίνεται ὁ Θεοδώρητος, ὅτι διὰ τοῦ ἐνδύματος τούτου πολλὰ πράγματα μέλλοντα καὶ ἀγνοούμενα ἐπρομήνυεν ὁ Δεσπότης Θεός. Ἀπορεῖ δέ, διατί ὁ Σαμουὴλ ἐφόρει τὸ ἐφοὺδ Λευΐτης ὤν, εἰς καιρὸν ὁποῦ αὐτὸ ἦτον διωρισμένον νὰ τὸ φορῇ μόνος ὁ Ἀρχιερεύς; Λύων οὖν τὴν ἀπορίαν λέγει ὅτι εἰκὸς εἶναι νὰ ἐχάρισε τὴν χάριν ταύτην εἰς τὸν Σαμουὴλ ὁ Ἠλεί, βλέπων εἰς αὐτὸν ἐπανθοῦσαν τὴν θείαν χάριν. Διατὶ ὑπεσχέθη εἰς τὸν Θεὸν πρὸ τοῦ νὰ γεννηθῇ. Διατὶ παραδόξως ἐγεννήθη καὶ εἰς τὴν Σκηνὴν ἀνετράφη. Καὶ διατὶ ἦτον Ἅγιος καὶ θεαίτητος καὶ Ναζηραῖος.
(4) Ἡ θεία Γραφὴ λέγει, ὅτι τρεῖς υἱοὺς καὶ θυγατέρας δύω ἐγέννησε, καὶ οὐχὶ τρεῖς. Ὥστε ὁποῦ ὅλα τὰ τέκνα τῆς Ἄννης ὁμοῦ μὲ τὸν Σαμουήλ, εἶναι ἓξ καὶ ὄχι ἑπτά. Ἴσως δὲ τοῦτο εἶπεν ὁ συγγραφεὺς τοῦ Συναξαριστοῦ, διατὶ εἶπεν ἡ Ἄννα, ὅτι στεῖρα ἔτεκεν ἑπτά, τοῦ ἑπτὰ ἀντὶ πολλῶν νοουμένου. Καθὼς συνειθίζεται νὰ νοῆται ἔτζι παρὰ τῇ Ἁγίᾳ Γραφῇ. Σημείωσαι, ὅτι εἰς τὴν Ἄνναν ταύτην πέντε λόγους ἔγραψεν ὁ Χρυσοστομικὸς κάλαμος περιεχομένους ἐν τῷ πέμπτῳ τόμῳ τῆς ἐν Ἐτόνῃ ἐκδόσεως. Καὶ ὁ μὲν πρῶτος ἄρχεται οὕτως· «Ἐπειδὰν ξένον τινα καταχθέντα πρὸς ἡμᾶς». Ὁ δὲ δεύτερος· «Οὐδὲν ἄρα ἶσον εὐχῆς, ἀγαπητοί». Ὁ τρίτος· «Εἰ μὴ δοκῶ προσκορής τισιν εἶναι καὶ φορτικός». Ὁ τέταρτος· «Οὐκ οἶδα ποίοις χρήσωμαι λόγοις σήμερον». Ὁ δὲ πέμπτος· «Οἱ θησαυρὸν ἀνορύττοντες ἐν τῷ κόσμῳ, ἀγαπητοί».

Ὁσίου Νικοδήμου τοῦ Ἁγιορείτου