Βίος Ἀγίας Μάρτυρος Βάσσης καί τῶν τέκνων αὐτῆς

Μητρὸς μιᾶς κάλλιστα παιδία τρία, Σὺν μητρὶ Βάσσῃ πρὸς τομὴν ψυχὴ μία.

Βάσσα ἡ Ἁγία Μάρτυς ἤκμασε κατὰ τοὺς χρόνους τοῦ βασιλέως Μαξιμιανοῦ ἐν ἔτει σπ’ (280), κατήγετο δὲ ἐκ τῆς Ἐδέσσης. Αὕτη συζευχθεῖσα Οὐαλέριόν τινα, ἱερέα τῶν εἰδώλων, ἐγέννησεν ἐξ αὐτοῦ τρεῖς υἱούς, Θεόγνιον, ᾿Αγάπιον καὶ Πιστόν, τοὺς ὁποίους ἀνέτρεφε διὰ τῆς εἰς Θεὸν εὐσεβείας, οὖσα καὶ αὐτὴ Χριστιανὴ καὶ πιστὴ ἐκ προγόνων. Διαβληθεῖσα εἶτα ὑπὸ τοῦ ἰδίου ἀνδρός της, παρέστη μετὰ τῶν τριῶν υἱῶν αὐτῆς ἔμπροσθεν τοῦ ᾶνθυπάτου Βικαρίου, καὶ ὁμολογήσασα ἑαυτὴν Χριστιανὴν ἐρρίφθη ἐν τῇ φυλακῇ μετὰ τῶν δύο υἱῶν της. Θεόγνιος δέ, ὁ πρεσβύτερος υἱός, κρεμασθεὶς ἐξεσχίσθη. Μετὰ δὲ τοῦτον ἔφεραν καὶ τὸν δεύτερον αὐτῆς υἱὸν ’Αγάπιον καὶ ἔδειραν, τὸν ὁποῖον ἡ μήτηρ του ἐνεθάρρυνε καὶ παρεκίνει εἰς τὸ μαρτύριον· μετὰ ταῦτα ἐξέδαραν τὸ δέρμα τῆς κεφαλῆς του μέχρι τοῦ στήθους του, καὶ ἐν ὅσῳ τὸν ἐξέδερον ὁ τοῦ Χριστοῦ ᾶθλητὴς ἔλεγε τὸ ᾶξιομνημόνευτον τοῦτο ᾶπόφθεγμα· «Οὐδὲν οὕτως ἡδύ, ὡς τὸ πάσχειν ὑπὲρ Χριστοῦ», τοὐτέστιν οὐδὲν γλυκύτερον τοῦ ὑπὲρ Χριστοῦ πάσχειν.

Ὕστερον ἐφέρθη καὶ ὁ τρίτος αὐτῆς υἱός, Πιστὸς καλούμενος, καὶ ὁμολογήσας τὴν εἰς Χριστὸν πίστιν, ἔτιμωρήθη μὲ διαφόρους βασάνους καὶ ἔλαβε τὴν διὰ ξίφους ἀποκεφάλισιν μετὰ τῶν δύο ἀδελφῶν· οὕτω δὲ πάραυτα καὶ οἱ τρεῖς ἀποκεφαλισθέντες ἔτυχον οἱ μακάριοι τῶν τῆς άθλήσεως άμαράντων στεφάνων.

Ἡ δὲ μήτηρ αὐτῶν Βάσσα ἐρρίφθη εἰς τὴν φυλακήν· ἐκεῖ δὲ εὑρισκομένη ἔλαβε τροφὴν διὰ χειρὸς Ἀγγέλου καὶ ἐνεδυναμώθη δι᾿ αὐτῆς. Ἔπειτα, ἐξαγαγόντες αὐτὴν ἐκεῖθεν, τὴν προσέταξαν νὰ ἀκολουθῇ κατόπιν τοῦ Βικαρίου πορευομένου εἰς τὴν Μακεδονίαν ἐκεῖ δὲ ἠνάγκασαν τὴν Ἁγίαν νὰ δυσιάσῃ εἰς τὰ εἴδωλα, καὶ ἐπειδὴ δὲν ἐπείσθη, πρῶτον μὲν τὴν ἔβαλαν ἐν ὕδατι, εἶτα ἐν πυρᾷ, καὶ μετὰ ταῦτα τὴν ἐλιθοβόλησαν. Ἐπειδὴ δὲ ἔμεινεν ἀβλαβὴς εἰς ὅλα ταῦτα, διὰ τοῦτο ἐφέρθη εἰς τὸν ναὸν τῶν εἰδώλων, ἔνθα λαβοῦσα τὸ εἴδωλον τοῦ Διὸς ἔσεισεν αὐτὸ καὶ συνέτριψεν, ὅθεν ἐδόθη εἰς βορὰν τῶν δὴρίων, φυλαχθεῖσα δ᾽ ἐκ τούτων ἀβλαβὴς ἐρρίφθη εἰς τὴν θάλασσαν μακρὰν τῆς στερεᾶς ὡς τριάκοντα στάδια.

Καὶ τότε μὲν ἐφάνη ἡ Ἁγία εἰς τοὺς μακρόθεν ὁρῶντας καθημένη ἐπὶ θρόνου, τὸν ὁποῖον τρεῖς ἄνδρες, λάμποντες ὑπὲρ τὸν ἥλιον, ἐφάνησαν ὅτι ἔβαλον μετὰ τῆς ΄Αγίας εἰς πλοῖον· μεθ’ ἡμέρας δὲ ὀκτὼ ἀνεφάνη ἡ μάρτυς ἐπὶ τῆς νήσου Ἄλωνος (κειμένης κατὰ μέρος τοῦ Ἑλλησπόντου, καὶ τουρκιστὶ μὲν λεγομένης Πασᾶ λιμάνι, ὑποκειμένης δὲ τῷ ᾿Αρχιεπισκόπῳ Προικοννήσου). Τοῦτο μαθὼν ὁ ἐν Μακεδονίᾳ εὑρισκόμενος ἀνθύπατος παρά τινος Φιλίππου ὀνομαζομένου, ἔγραψεν εἰς τὸν κονσουλάριον τῆς Κυζίκου καὶ ἄρχοντα τῆς ἐπαρχίας Ἑλλησπόντου, παρακινῶν αὐτὸν νὰ συλλάβῃ τὴν Ἁγίαν. Ὅθεν αὐτὸς ἐρευνήσας καὶ εὑρὼν τὴν Μάρτυρα, ἐπειδὴ δὲν ἐπείσθη νὰ θυσιάσῃ εἰς τὰ εἴδωλα, προσέταξε νὰ ὀπισθοδέσωσι τὰς χεῖρας αὐτῆς καὶ νὰ συντρίψωσι τὰ μέλη της, καὶ τελευταῖον νὰ κόψωσι τὴν ἁγίαν της κεφαλήν· τούτων δὲ γενομένων παρέδωκε τὴν ψυχήν της εἰς χεῖρας Θεοῦ, παρὰ τοῦ ὁποίου ἔλαβε τοῦ μαρτυρίου τὸν ἀΐδιον στέφανον.

Μέγα Συναξαριστής τῆς Ὀρθοδόξου Ἑκκλησίας