Ὁ Ἰωάννης ὁ Βαπτιστής, ἐπικαλούμενος καὶ Ἰωάννης ὁ Πρόδρομος εἶναι ἅγιος καὶ προφήτης τοῦ Χριστιανισμοῦ. Ἦταν σύγχρονος τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ καὶ θεωρεῖται ὅτι μὲ τὴν διδασκαλία του προετοίμασε τὸν κόσμο νὰ ὑποδεχτεῖ τὸν Μεσσία Ἰησοῦ, ἐξ οὐ καὶ ὁ χαρακτηρισμὸς “Πρόδρομος”. Ἡ διδασκαλία του ὑπῆρξε καυστικὴ ἰδιαίτερα πρὸς τὶς ἀνηθικότητες τῆς ἐξουσίας, γεγονὸς ποὺ ἐξανάγκασε τελικὰ τὸν τότε τετράρχη τῆς Γαλιλαίας Ἡρώδη τὸν Ἀντύπα ἀρχικὰ νὰ τὸν φυλακίσει καὶ στὴ συνέχεια νὰ τὸν θανατώσει μὲ ἀποκεφαλισμό.
Ὡς βιβλικὸ πρόσωπο θεωρεῖται ὅτι βρίσκεται στὸ μεταίχμιο μεταξύ της Παλαιᾶς καὶ τῆς Καινῆς Διαθήκης. Στὴν Παλαιὰ θεωρεῖται ὡς “Προφήτης” ἐνῶ στὴν Καινὴ ὡς “Πρόδρομος”. Ὁ ἐρχομὸς του προφητεύτηκε ἀπὸ τοὺς προφήτες Ἡσαΐα καί Μαλαχία (Ἠσαΐας 40,3. Μαλαχίας 3,1. Ματθαῖος 3,3 καὶ 11,13-14). Ὁ Ἰωάννης ἀναφέρεται καὶ ἀπὸ τοὺς τέσσερις Εὐαγγελιστές. Τὸ ὄνομα Ἰωάννης εἶναι ἑβραϊκὸ καὶ σημαίνει τὴ “χάρη καὶ τὴν εὔνοια τοῦ Θεοῦ”.
Βίος
Σύμφωνα μὲ τὸν Εὐαγγελιστὴ Λουκᾶ ὁ Ἰωάννης ἦταν γιὸς τοῦ ἱερέα Ζαχαρία καὶ τῆς Ἐλισάβετ ποὺ ἦταν συγγενής τῆς Θεοτόκου. Οἱ γονεῖς του ἀνῆκαν σὲ ἱερατικὲς οἰκογένειες. Ὁ πατέρας του ἦταν ἀπὸ τὴν ἱερατικὴ τάξη τοῦ Ἀβιά, ἐνῶ ἡ μητέρα του ἦταν ἀπόγονος τοῦ Ἀαρών (Λουκᾶς 1,5). Ἄν καὶ ἡ Ἐλισάβετ φερόταν στείρα ὁ ἀρχάγγελος Γαβριὴλ διαμήνυσε στὸν Ζαχαρία ὅτι τελικὰ ἡ γυναίκα του θὰ γεννήσει ἀγόρι καὶ νὰ τοῦ δώσει τὸ ὄνομα Ἰωάννης. Στὴν ἀρχὴ ὁ Ζαχαρίας δὲν πίστεψε τὰ λόγια τοῦ Γαβριὴλ καὶ ὡς τιμωρία γιὰ τὴν ἀπιστία του ἔχασε τὴν ὁμιλία του, ὅπου καὶ παρέμεινε ἄλαλος καί βουβός… Ὀκτὼ ἡμέρες μετὰ τὴν γέννηση τοῦ μωροῦ, ὅταν ζητήθηκε ἀπὸ τὸν ἴδιο νὰ φανερώσει τὸ ὄνομα τοῦ παιδιοῦ, ἐκεῖνος ἔγραψε σὲ μιὰ πινακίδα τὸ ὄνομα “Ἰωάννης” καὶ ἀμέσως ἐπανῆλθε ἡ ὁμιλία του (Λουκᾶς 1,5-25 καὶ 1,57-80).
Πατρίδα τοῦ Ἰωάννη κατὰ μία παράδοση φέρεται ἡ Χεβρῶν, κατ΄ ἄλλη ὅμως γνώμη φέρεται ἡ πόλη Ἰούττα. Μέχρι τὰ 30 του χρόνια ἔζησε ζωὴ ἀσκητικὴ στὴν ἔρημο, ἡ ὁποία ἦταν ἀφιερωμένη στὴν προσευχὴ καὶ τὴν πνευματικὴ ὁλοκλήρωση. Περί τῆς νεανικῆς ζωῆς τοῦ Ἰωάννη καὶ τοῦ ἰδιωτικοῦ του βίου καμία πληροφορία δὲν ὑπάρχει ἐκτός της πολὺ λιτῆς ἀναφορᾶς τοῦ ἴδιου τοῦ Εὐαγγελιστῆ ὅτι: “τὸ παιδίον ηὔξανε καὶ ἐκραταιοῦτο πνεύματι καὶ ἣν ἐν ταῖς ἐρήμοις ἕως ἡμέρας ἀναδείξεως αὐτοῦ πρὸς τὸν Ἰσραὴλ” (Λουκᾶς 1,80). Μὲ τὴ λέξη “ἐρήμοις” χαρακτηρίζονται τὰ διάφορα μέρη τῆς ἴδιας τῆς ἐρήμου τῆς Ἰουδαίας οἱ ὁποῖες ἔφεραν διάφορες ἐπιμέρους ὀνομασίες. Στὶς ἐρήμους αὐτὲς φαίνεται νὰ κατέφυγε ὁ Ἰωάννης, γιὰ προπαρασκευὴ τοῦ ἔργου του ὅπως παλαιότερα εἶχαν ὁμοίως καταφύγει ὁ Μωϋσῆς καὶ ὁ προφήτης Ἠλίας.
Σύμφωνα μὲ ἀναφορὰ τοῦ Εὐαγγελιστῆ Λουκᾶ ὁ Ἰωάννης ἐμφανίζεται πλέον σὲ ἡλικία 30 ἐτῶν, κατὰ θεία ἐντολή, στὴν ἔρημο τῆς Ἰουδαίας, στὸν Ἰορδάνη ποταμό. Ἐκεῖ κήρυσσε στὰ πλήθη καὶ βάπτιζε ὅσους προσέρχονταν πρὸς αὐτὸν (κατὰ Ματθαῖον). Ἡ διδασκαλία του, ποὺ συνοψίζεται στὴ γνωστὴ φράση “Μετανοεῖτε, ἤγγικεν γὰρ ἡ βασιλεία τῶν οὐρανῶν”, ἦταν οὐσιαστικὰ ἡ προετοιμασία τῆς ἔλευσης τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ.
Παράλληλα μὲ τὰ κηρύγματά του ἦταν καὶ ἡ ἐμφάνισή του καθὼς ὁ ἀσκητικὸς βίος καὶ διατροφή του. Φοροῦσε μάλλινο ἔνδυμα ἀπὸ τρίχες καμήλας καὶ καὶ στὴ μέση του φοροῦσε δερμάτινη ζώνη. Ἡ διατροφὴ του ἦταν ἄγριο μέλι καὶ ἀκρίδες (Ματθαῖος 3,1-5). Φαίνεται πὼς δὲν παρέμενε συνέχεια στὸ ἴδιο μέρος ἀλλὰ περιέρχονταν σὲ ὅλη τὴν περιοχὴ τοῦ Ἰορδάνη κηρύσσοντας βάπτισμα μετανοίας (Ματθαῖος 3,1. Μάρκος 1,4. Λουκᾶς 3,3). Βάπτιζε τοὺς μαθητές του καὶ γενικὰ ὅσους δέχονταν τὸ κήρυγμα τῆς μετανοίας. Ἐπίσης κήρυττε πὼς θὰ ἐμφανιζόταν κάποιος ποὺ θὰ λύτρωνε τὸ λαὸ Ἰσραήλ. Παρόλο ποὺ ὁ Ἰωάννης δὲν ἔκανε κανένα θαῦμα, ἐν τούτοις πολλοὶ πίστεψαν στὰ λόγια του (Ἰωάννης 10,41).
Τόσο ἡ ἐμφάνιση ὅσο καὶ ὁ ἀσκητικὸς βίος τοῦ Ἰωάννη παράλληλα μὲ τὰ κηρύγματα καὶ τὶς βαπτίσεις μετάνοιας ποὺ προέβαινε ἦταν ἑπόμενο νὰ προκαλέσει πλῆθος ἀκροατῶν ἀλλὰ καὶ πολλῶν θαυμαστῶν του ἂπ΄ ὅλη τὴ Παλαιστίνη ποὺ ἔσπευδαν νὰ τὸν ἀκούσουν, μεταξύ τῶν ὁποίων καὶ στρατιῶτες καὶ Σαδδουκαῖοι καὶ Φαρισαῖοι τοὺς ὁποίους ὅλους στὴ συνέχεια βάπτιζε στὸν Ἰορδάνη ποταμό. Ἔτσι δὲν ἄργησε αὐτὴ ἡ δράση του νὰ προκαλέσει καὶ τὴ προσοχὴ τοῦ Μεγάλου Συνεδρίου τῶν Ἑβραίων ποὺ ἔστειλε ἀντιπροσωπεία γιὰ νὰ ἐλέγξει τί συνέβαινε καὶ νὰ μάθει περὶ αὐτοῦ, ἀπὸ τὴν ὁποία καὶ ἔλαβε ὡς ἀπάντηση σχετικὴ προφητικὴ ρήση τοῦ Προφήτη Ἠσαΐα “φωνὴ βοῶντος ἐν τῇ ἐρήμω, εὐθύνατε τὴν ὁδὸν Κυρίου” (κατὰ Ἰωάννη)
Στὸν Ἰορδάνη ποταμὸ πῆγε καὶ ὁ Ἰησοῦς Χριστὸς καὶ τοῦ ζήτησε νὰ βαπτιστεῖ. Ὁ Ἅγιος Ἰωάννης κατάλαβε ἀμέσως ποιὸν ἔχει μπροστά του καὶ τοῦ εἶπε πὼς δὲν εἶναι ἄξιος οὔτε τὰ λουριὰ ἀπὸ τὰ παπούτσια Του νὰ λύσει. Ὁ Ἰησοῦς τότε τοῦ εἶπε πὼς ἔτσι πρέπει νὰ γίνει κι ὁ Ἰωάννης τὸν βάφτισε στὰ νερὰ τοῦ Ἰορδάνη ποταμοῦ (Ματθαῖος 3,13-15. Ἰωάννης 1,29-34). Κατόπιν βάπτισε τὸν Ἰησοῦ στον Ἰορδάνη ποταμό, βλέποντας τὸ Πνεῦμα τοῦ Θεοῦ νὰ κατεβαίνει καὶ νὰ ἔρχεται πάνω Του, καὶ μιὰ φωνὴ νὰ ἀκούγεται ἀπὸ τὰ οὐράνια ποὺ ἔλεγε “Αὐτὸς εἶναι ὁ Υἱός, Αὐτὸς εἶναι ὁ ἐκλεκτός Μου” (Ματθαῖος 3,16-17. Μάρκος 1,9-11. Λουκᾶς 3,21-22).
Μετὰ ἀπὸ αὐτὸ ὁ Ἅγιος δείχνοντας τὸν Ἰησοῦ, λέει ὅτι Αὐτὸς εἶναι ὁ “ἀμνὸς τοῦ Θεοῦ” ποὺ κουβαλάει στοὺς ὤμους Του τὶς ἁμαρτίες ὅλου τοῦ κόσμου. “Ἰδὲ ὁ ἀμνὸς τοῦ Θεοῦ, ὁ αἴρων τὴν ἁμαρτίαν τοῦ κόσμου”. Δύο ἀπὸ τοὺς μαθητές του, μεταξύ τῶν ὁποίων ἦταν καὶ ὀ Ἀνδρέας καὶ ὁ Ἰωάννης, ἀργότερα ἔγιναν μαθητὲς τοῦ Ἰησοῦ (Ἰωάννης 1,35-41). Ἡ διακονία του συνεχίστηκε μὲ τὸ βάπτισμα ποὺ ἔκανε στον ποταμό Αἰνῶν, κοντὰ στὸ Σαλεὶμ (Ἰωάννης 3,23), ἐλέγχοντας καθέναν ποὺ καταπατοῦσε τὸ νόμο τοῦ Θεοῦ. Οἱ μαθητὲς του νήστευαν καὶ ἔκαναν προσευχές (Ματθαῖος 9,14. Λουκᾶς 5,33).
Η ΣΥΝΑΞΗ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΙΩΑΝΝΟΥ ΤΟΥ ΠΡΟΔΡΟΜΟΥ
|
Ἐστάλη ἀπὸ τὸν Θεὸ ὡς φωνὴ βοῶντος ἐν τῇ ἐρήμῳ, γιὰ νὰ ἀναγγείλει καὶ νὰ προετοιμάσει τὴν ἔλευση τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ καὶ ὁλοκληρώνει ὁ Ἰωάννης τὴν ἀποστολή του βαπτίζοντας τὸν Κύριο στὸν Ἰορδάνη ποταμό: Αὕτη οὖν ἡ χαρὰ ἡ ἐμὴ πεπλήρωται· ἐκεῖνον δεῖ αὐξάνειν, ἐμὲ δὲ ἐλαττοῦσθαι (Ἰω. γ´ 30). Παρ’ ὅλα αὐτά, ἀκόμη καὶ μετὰ τὴν φανέρωση τῆς χάριτος καὶ τὸν μαρτυρικό του θάνατο, ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Βαπτιστὴς παραμένει γιὰ τοὺς χριστιανοὺς ὁ «Πρόδρομος», μὲ τὴν πνευματικὴ ἔννοια, τοῦ Χριστοῦ. Πρότυπο ἐγκρατείας, παρθενίας, μετανοίας καὶ κάθαρσης ἀπὸ τὰ πάθη διὰ τῆς ἀσκήσεως καὶ τῆς προσευχῆς, καθίσταται μυσταγωγὸς τοῦ μοναχικοῦ βίου καὶ ἀδιάκοπα προετοιμάζει δι’ ἡμᾶς τὴν ὁδὸν ποὺ ὁδηγεῖ στὸν Κύριο. Ἀκολουθώντας τὸ μήνυμα μετανοίας τοῦ Τιμίου Προδρόμου μποροῦμε ἐπάξια νὰ προετοιμασθοῦμε, ὥστε νὰ λάβουμε τὸ ἅγιο Βάπτισμα καί, μιμούμενοι μετὰ τὸν φωτισμὸ τὴν ἁγία βιοτή του στὴν ἔρημο, θὰ μπορέσουμε νὰ διαφυλάξουμε τὴν χάρη καὶ νὰ τὴν κάνουμε νὰ αὐξάνει ἀδιάκοπα, ἕως ὅτου ὁ Χριστὸς σκηνώσει μέσα μας μὲ ὅλη τὴν δόξα τῆς Ἀναστάσεώς του. |
|
Η ΔΕΞΙΑ ΧΕΙΡΑ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΙΩΑΝΝΟΥ ΤΟΥ ΠΡΟΔΡΟΜΟΥ ΚΑΙ ΒΑΠΤΙΣΤΟΥ Μεταξὺ ἄλλων διηγοῦνται ὅτι οἱ εἰδωλολάτρες τῆς πόλης συνήθιζαν νὰ θυσιάζουν κάθε χρόνο μία παρθένα κόρη, ἡ ὁποία μόλις εἶχε μπεῖ στὴν ἐφηβία, σ’ ἕναν φοβερὸ δράκοντα ποὺ τὸν τιμοῦσαν ὡς θεό. Μία ἡμέρα, ὁ πατέρας τῆς δύστυχης κόρης ποὺ εἶχε ἐπιλεγεῖ γιὰ τὴν θυσία, προσέτρεξε στὴν ἐκκλησία ὅπου ἐτιμᾶτο τὸ πολύτιμο λείψανο, γιὰ νὰ ζητήσει τὴν βοήθεια τοῦ Τιμίου Προδρόμου, καὶ ἅρπαξε κρυφὰ ἕνα του δάκτυλο. Τὴν ὥρα πού, ἐνώπιον ὅλου τοῦ λαοῦ, οἱ ἱερεῖς τῶν εἰδώλων ἑτοιμάζονταν νὰ ρίξουν τὴν κόρη στὸ ὀρθάνοικτο στόμα τοῦ τέρατος, ὁ πατέρας ἔρριξε μέσα τὸ δάκτυλο τοῦ ἁγίου καὶ στὴν στιγμὴ τὸ θηρίο ἔπεσε νεκρό. Ὡς ἔκφραση εὐγνωμοσύνης ἔκτισαν ἐκεῖ μία λαμπρὴ ἐκκλησία πρὸς τιμὴ τοῦ Προδρόμου. Πολλὰ χρόνια ἀργότερα, οἱ εὐσεβεῖς αὐτοκράτορες Κωνσταντῖνος Ζ΄ καὶ Ρωμανὸς Β΄ πληροφορήθηκαν τὰ ἀναρίθμητα θαύματα ποὺ ἐπιτέλσε τὸ τίμιο λείψανο τῆς χειρὸς τοῦ Προδρόμου καὶ ἔδωσαν ἐντολὴ σ’ ἕναν διάκονο, ὀνόματι Ἰώβ, νὰ τὸ φέρει στὴν Κωνσταντινούπολη. Ἡ ὑποδοχὴ τῆς δεξιᾶς τοῦ Βαπτιστοῦ καὶ Προδρόμου τοῦ Χριστοῦ στὴν Βασιλεύουσα ἔλαβε χώρα τὸ βράδυ ἀκριβῶς τῆς παραμονῆς τῶν Θεοφανείων. Τὸ ἅγιο λείψανο τῆς δεξιᾶς του Προδρόμου βρίσκεται σήμερα κατατεθειμένο στὴν Ἱερὰ Μονὴ Διονυσίου τοῦ Ἁγίου Ὅρους, ὅπου τιμᾶται μὲ εὐλάβεια. Πηγή: Νέος Συναξαριστὴς τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας, Ἐκδόσεις ΙΝΔΙΚΤΟΣ |
Ἐπίσης, σήμερα ἑορτάζουμε καὶ τὸ Θαῦμα τοῦ Προδρόμου στὴ Χίο κατὰ τῶν Ἀγαρηνῶν. Η Ἐκκλησία μᾶς ἑορτάζει τη σύναξη τοῦ Ἰωάννη τοῦ Προδρόμου στὶς 7 Ἰανουαρίου.
Ἀπολυτίκιον Ἦχος β’.
Μνήμη δικαίου μέτ? ἐγκωμίων· σοὶ δὲ ἀρκέσει ἡ μαρτυρία τοῦ Κυρίου Πρόδρομε· ἀνεδείχθης γὰρ ὄντως καὶ Προφητῶν σεβασμιώτερος, ὅτι καὶ ἐν ρείθροις βαπτίσαι κατηξιώθης τὸν κηρυττόμενον· ὅθεν της ἀληθείας ὑπεραθλήσας, χαίρων εὐηγγελίσω καὶ τοῖς ἐν ἅδη, Θεὸν φανερωθέντα ἐν σαρκί, τὸν αἴροντα τὴν ἁμαρτίαν τοῦ κόσμου, καὶ παρέχοντα ἠμὶν τὸ μέγα ἔλεος.
Κοντάκιον Ἦχος πλάγιος β’.
Τὴν σωματικήν σου παρουσίαν δεδοικῶς ὁ Ἰορδάνης, φόβω ἀπεστρέφετο· τὴν προφητικὴν δὲ λειτουργίαν ἐκπληρῶν ὁ Ἰωάννης, τρόμω ὑπεστέλλετο· τῶν Ἀγγέλων αἳ τάξεις ἐξεπλήττοντο, ὀρῶσαί σε ἐν ρείθροις σαρκὶ βαπτιζόμενον· καὶ πάντες οἱ ἐν τῷ σκότει κατηυγάζοντο, ἀνυμνοῦντες σὲ τὸν φανέντα, καὶ φωτίσαντα τὰ πάντα.
