Τό μαρτύριον τῶν εἰκοσιέξ Ὁσιομαρτύρων Ζωγραφιτῶν

 Οἱ ἐλέγξαντες τοὺς λατινόφρονας,

τὸν τὲ βασιλέα Μιχαὴλ καὶ Πατριάρχην Βέκκον,

ἐπάνωθεν τοῦ πύργου πυρὶ τελειοῦνται. 

Ὡς πυρίκαυστοι θυσίαι τῷ Κυρίω, Οἱ εἰκοσιὲξ ὠράθησαν εἰκότως.

Ἡ Θαυματουργὴ εἰκόνα τῆς Παναγίας τοῦ Ἀκαθίστου («Χαίροβο»), ποὺ βρίσκεται στὴν Ἱερὰ Μονὴ Ζωγράφου σχετίζεται μὲ τὰ γεγονότα ποὺ συνέβησαν στὸ Ἅγιο Ὅρος μὲ τὴν ἄφιξη σ’ αὐτὸ τῶν ἀπεσταλμένων τοῦ αὐτοκράτορος Μιχαὴλ Παλαιολόγου καὶ τοῦ Πάπα, γιὰ νὰ φροντίσουν γιὰ τὴν ἐφαρμογὴ τῆς «Ἕνωσης τῶν δύο Ἐκκλησιῶν» (Ὀρθοδόξων καὶ Παπικῶν), ποὺ ἀποφασίστηκε καὶ ὑπογράφτηκε στὴν Σύνοδο τοῦ Λουγδούνου (Λυὼν) τὸ 1274. Τότε Πατριάρχης ἦταν ὁ Ἰωάννης Βέκκος, ὁ ὁποῖος ἐνῶ στὴν ἀρχὴ ὀρθοδοξοῦσε, ὅσο λίγοι, στὴν συνέχεια ἄλλαξε γνώμη καὶ ἔγινε ὑποστηρικτὴς τῆς ἑνώσεως, πολέμιος τῶν ἀνθενωτικῶν καὶ ἰδιαίτερα σκληρὸς καὶ ἀμείλικτος κατὰ τῶν Ἁγιορειτῶν. 

Ὁ Μιχαὴλ Παλαιολόγος, ἄνθρωπος φιλόδοξος καὶ πανοῦργος, ὅταν στὶς 25 Ἰουλίου 1261 ὁ στρατηγὸς Ἀλέξιος Στρατηγόπουλος, κατέλαβε τὴν Πόλη, ἐποφελούμενος τὴν Ἀπουσία τῶν Λατίνων σὲ ἐκστρατεία στὸν Πόντο, ἐνήργησε ὡς ἑξῆς. Χωρὶς χρονοτριβή, στέφθηκε αὐτοκράτορας στὴν Ἁγία Σοφία, ἀφοῦ προηγουμένως φρόντισε νὰ τυφλώσει τὸν νόμιμο κληρονόμο τοῦ θρόνου Ἰωάννη Λάσκαρη. Γιὰ νὰ μπορέσει νὰ ἐξευμενίσει τοὺς Λατίνους καὶ κυρίως τὸν Πάπα, ποὺ ποτὲ δὲν θὰ συγχωροῦσε τὴν τόσο ἐξευτελιστικὴ ἀπώλεια τῆς Κων/πόλης, προχώρησε σὲ φιλοφρονήσεις, ἀναγνωρίσεις πρωτείων καὶ προνομίων, ποὺ οὐσιαστικὰ ἰσοδυναμοῦσε μὲ τὴν ὑποταγὴ τῆς Ὀρθοδόξου Ἀνατολικῆς Ἐκκλησίας στὴν Παπικὴ δικαιοδοσία. Στὴν δικαιοδοσία τοῦ Μιχαὴλ Παλαιολόγου θὰ ἔμεινε ἡ διοικητικὴ ἁρμοδιότητα καὶ ἡ πολιτειακὴ κυριαρχία τῆς αὐτοκρατορίας. Ἔτσι ἐνήργησε ὅλα ἐκεῖνα τὰ λυπηρὰ καὶ ἐπώδυνα γιὰ ἕνωση ποὺ ἐκτεταμένα εἶναι γραμμένα στὴν Βυζαντινὴ καὶ Ἐκκλησιαστικὴ Ἱστορία. Ἔτσι βρέθηκαν ἄνθρωποι τοῦ Μιχαὴλ Η΄ τοῦ Παλαιολόγου στὸ Ἅγιο Ὅρος καὶ μετὰ ἀπὸ τὸ Πρωτάτο κατευθύνθηκαν πρὸς « ἐπίσκεψη» τῆς Ἱερᾶς Μονῆς Ζωγράφου. 

Σὲ μιὰ τοποθεσία, ποὺ ἀπέχει ἀρκετὴ ἀπόσταση ἀπὸ τὸ μοναστήρι τοῦ Ζωγράφου καὶ κοντὰ σὲ ἕνα δρόμο, ποὺ ὁδηγεῖ σ’ αὐτὸ ἀσκήτευε ἕνας πολὺ ἐνάρετος γέροντας, ποὺ ἐπειδὴ αἰσθανόταν μεγάλη ψυχικὴ εὐφροσύνη ἀπὸ τὸ περιεχόμενο τῶν τροπαρίων καὶ τῶν Χαιρετισμῶν τοῦ Ἀκαθίστου Ὕμνου, ἀπόκτησε τὴν συνήθεια νὰ τὸν διαβάζει ὄρθιος μπροστὰ ἀπὸ τὴν εἰκόνα τῆς Θεοτόκου (στὴν ὁποία ἀναφερόμαστε) πολλὲς φορὲς τὸ εἰκοσιτετράωρο. Ἐκείνη τὴν μέρα καὶ ἐνῶ αὐτὸς βίωνε ὑπερκόσμιες καταστάσεις καὶ τὰ χείλη τοῦ πρόφεραν δυνατά το «Χαῖρε, Νύμφη Ἀνύμφευτε», ἄκουσε τὴν Παναγία νὰ τοῦ ἀντιφωνῆ ἀπὸ τὴν ἱερὴ εἰκόνα της. 

Ἡ Θαυματουργικὴ εἰκόνα «ΧΑΙΡΟΒΟ»

«Χαῖρε καὶ σύ, Γέρων τοῦ Θεοῦ. Μὴ φοβοῦ, ἀλλὰ ἀπελθῶν ταχέως εἰς τὴν Μονήν, ἀναγγειλον τοῖς ἀδελφοῖς καὶ τῷ Καθηγουμένω, ὅτι οἱ ἐχθροὶ ἐμοῦ τὲ καὶ τοῦ Υἱοῦ μου ἐπλησίασαν. Ὅστις οὖν ὑπάρχει ἀσθενὴς τῷ πνεύματι ἐν ὑπομονὴ κρυβήτω, ἕως τοῦ παρελθεῖν τὸν πειρασμόν. Οἱ δὲ στεφάνων μαρτυρικῶν ἐφιέμενοι παραμενέτωσαν ἐν τῇ Μονή. Ἀπελθε οὒν ταχέως...»

Μόλις συνῆλθε ὁ Γέροντας ἀπὸ τὸ θαυμαστὸ γεγονός, ἀφῆκε τὸ ἡσυχαστήριό του καὶ ἔτρεξε πρὸς τὸ μοναστήρι γιὰ νὰ ἐξαγγείλει τὰ δεινὰ ποὺ πλησιάζουν καὶ τὶς ὁδηγίες τῆς Θεομήτορος. Ἀλλὰ στὰ προπύλαια τῆς Μονῆς γνώρισε καὶ βίωσε καὶ δεύτερο θαυμαστὸ γεγονός. Στὴν πύλη τῆς Μονῆς στεκόταν καὶ τὸν περίμενε ἡ εἰκόνα τῆς Παναγίας τοῦ κελλιοῦ του, μπροστὰ στὴν ὁποία ἐδῶ καὶ χρόνια ἀπήγγειλε τοὺς Ἀρχαγγελικοὺς Χαιρετισμοὺς καὶ ἀπὸ τὴν ὁποία ἄκουσε τὴν ἴδια φωνὴ καὶ ἐντολή. Μὲ βαθύτατη συγκίνηση ἔπεσε καὶ τὴν προσκύνησε καὶ ἀφοῦ τὴν πῆρε στὰ χέρια τοῦ παρουσιάσθηκε στὸν ἡγούμενο καὶ στοὺς ἀδελφούς, ἐξιστόρησε τὸ θαῦμα καὶ γνωστοποίησε τὴν προειδοποίηση τῆς Θεοτόκου. 

Μὲ ἔντονη ἀνησυχία ἀλλὰ καὶ βαθειὰ εὐγνωμοσύνη οἱ Ζωγραφίτες πατέρες προσκύνησαν τὴν ἱερὴ καὶ θαυματουργὴ εἰκόνα καὶ ἔπραξαν ὅ,τι τοὺς ὑπέδειξε ἡ Παναγία. Οἱ ἀσθενέστεροι καὶ πιὸ δειλοὶ κρύφθηκαν στὰ γειτονικὰ δύσβατα καὶ δασώδη μέρη, εἴκοσιεξι ὅμως θαραλλέοι, μὲ πρῶτο τὸν ἡγούμενο κλείστηκαν στὸν Πύργο τῆς Μονῆς καὶ ἑτοιμάστηκαν γιὰ μαρτυρικὸ θάνατο σύμφωνα μὲ τὴν πρόρρηση τῆς Παναγίας. 

Σὲ λίγο κατέφθασαν καὶ οἱ ἑνωτικοί του αὐτοκράτορα Μιχαὴλ καὶ οἱ παπικοὶ συνοδοί τους καὶ ἄρχισε μεταξὺ αὐτῶν καὶ τῶν ἐγκλείστων διάλογος. Κολακευτικοὶ καὶ μὲ πολλὲς ὑποσχέσεις οἱ πρῶτοι, γιὰ «καλὰ καὶ ὠφέλιμα» γιὰ τὴν Μονὴ καὶ τὸ Ὅρος. Ἀπόλυτα ἀρνητικοὶ οἱ ἔγκλειστοι καὶ αὐστηρότατοι ἐπικριτικοί των ἑνωτικῶν προσπαθειῶν, ἀπορρίπτοντας πλήρως τὴν ἀποδοχὴ τοῦ Πάπα σὰν Κεφαλὴ τῆς Ἐκκλησίας καὶ σὰν ἀντιπρόσωπο τοῦ Χριστοῦ στὴν γῆ. Ἡ τελευταία δήλωσή των ἦταν ὅτι προτιμοῦσαν νὰ πεθάνουν παρὰ νὰ ἀνοίξουν τὶς Πύλες καὶ παραδώσουν τὴν Μονή τους στὴν ὑποταγὴ τοῦ Πάπα καὶ στὴν αἱρετικὴ βεβήλωση. Ὅταν τὰ ἄκουσαν αὐτὰ οἱ Λατίνοι, ἔφρυξαν ἀπὸ θυμὸ καὶ ὀργὴ καὶ ἀφοῦ περικύκλωσαν τὸν Πύργο μὲ μεγάλες ποσότητες φρυγάνων καὶ ξύλων τὸν ἐπυρπόλησαν. Οἱ πατέρες προσευχόμενοι κάηκαν, πεθαίνοντας μὲ φρικτὸ τρόπο. Τὸ γεγονὸς αὐτὸ συνέβη τὴν 10η Ὀκτωβρίου τοῦ 1274, ἡμερομηνία κατὰ τὴν ὁποία ἡ Ἐκκλησία ἑορτάζει τὴν μνήμη τους σὰν ἱερομάρτυρες. Σὲ κώδικα τῆς Μονῆς ὑπάρχει κατάλογος ποὺ εἶναι γραμμένα τὰ ὀνόματα τῶν ἱερομαρτύρων. 

Ὅταν μετὰ τὴν συμφορὰ καὶ τὴν ἀπομάκρυνση τῶν κακούργων ἐπέστρεψαν οἱ πατέρες ποὺ εἶχαν κρυφθεῖ, ἀπομακρύνοντας τὰ ἀποκαΐδια ἀπὸ τὸν Πύργο καὶ τὰ ἅγια λείψανα τῶν μαρτύρων, βρῆκαν ἀκέραια καὶ ἄβλαπτη τὴν Θαυματουργὴ εἰκόνα τῆς Παναγίας, ποὺ εἶχαν πάρει μαζί τους ὅταν κλείστηκαν στὸν Πύργο γιὰ βοήθεια καὶ ἐνθάρρυνση στὸ μαρτύριό τους. Μὲ πολλὴ εὐλάβεια τὴν μετέφεραν καὶ τὴν τοποθέτησαν στὸ τέμπλο τοῦ ἱεροῦ ναοῦ τῆς Κοιμήσεως τῆς Θεοτόκου, ὅπου ὑπάρχει μέχρι σήμερα. Οἱ Ζωγραφίτες πατέρες φροντίζουν ὥστε τὸ κανδήλι της νὰ καίει «ἀκοιμήτως». Τὴν ἀποκαλοῦν «Χαίροβο», ποὺ εἶναι τὸ Ἀρχαγγελικὸ Χαῖρε, στὰ βουλγαρικά. Χαίροβο ἐπίσης ἀποκαλοῦν καὶ τὴν τοποθεσία ποὺ ἡσύχαζε ὁ ἅγιος ἐκεῖνος Γέροντας, ποὺ καταξιώθηκε τοῦ Θεομητορικοῦ χαιρετισμοῦ. Πρὸς τιμὴν τῆς Ἀειπαρθένου καὶ σὲ ἀνάμνηση τοῦ θαύματος καὶ τῆς εὔνοιας πρὸς τὴν Μονή, καθιερώθηκε στὶς θεῖες λειτουργίες ἀντὶ τοῦ Κοινωνικοῦ νὰ διαβάζεται μπροστὰ ἀπὸ τὴν θαυματουργὴ εἰκόνα ὁ Ἀκάθιστος Ὕμνος.

πηγή