Παραδείγματα Μετανοίας. Ἅγιος Κύριλλος Ἰεροσολύμων

Ἂς ἔρθουμε καὶ σὲ παραδείγματα ἄλλων ἀνθρώπων ποὺ σώθηκαν μὲ τὴ μετάνοια. Ἀλλὰ ἴσως νὰ ὑπάρχει καὶ καμιὰ γυναίκα ἀνάμεσά σας ποὺ θὰ πεῖ: Ἔπεσα σὲ πορνεῖα, σὲ μοιχεία, μόλυνα τὸ σῶμα μου μὲ πολλὲς καὶ διάφορες ἀσέλγειες. Ὑπάρχει ἄραγε καὶ γιὰ μένα σωτηρία;

Θυμήσου, ἐσὺ ποὺ κάνεις αὐτὸ τὸ ἐρώτημα, τὴ Ραὰβ καὶ ἔλπιζε καὶ σὺ στὴ σωτηρία. Γιατί, ἂν σώθηκε ἐκείνη ποὺ πόρνευσε φανερὰ καὶ δημόσια, ἄραγε ὅποια πόρνευσε κάποτε, καὶ μάλιστα πρὶν δεχτεῖ τὴ Χάρη τοῦ Βαπτίσματος, δὲν μπορεῖ νὰ σωθεῖ μὲ τὴ νηστεία καὶ τὴ μετάνοια; Ἐρεύνησε καὶ ρώτησε νὰ μάθεις, πὼς σώθηκε ἐκείνη. Εἶπε μονάχα αὐτό: «μόνο ὁ Θεός σας, ὑπάρχει στὸν οὐρανὸ καὶ στὴ γῆ» (Πρβλ. Ἰησ. Ν. 2,11). Εἶπε, «ὁ Θεός σας»! Δὲν τόλμησε νὰ τὸν ὀνομάσει καὶ δικό της Θεό, ἐξαιτίας τῆς ἁμαρτωλότητάς της. Καὶ ἂν θέλεις νὰ βεβαιωθεῖς ὅτι ὁ Θεὸς τὴ συγχώρεσε καὶ τὴ δέχτηκε πάλι κοντά Του, ἔχεις γραπτὴ ὁμολογία ποὺ ἀναφέρεται στὸν Ψαλμό: «Θὰ θυμηθῶ τὴ Ραὰβ καὶ τὴ Βαβυλώνα, οἱ ὁποῖες μὲ ἀναγνωρίζουν ὡς Θεό» (Ψάλμ. 86,4). Ὤ, μεγάλη φιλανθρωπία τοῦ Θεοῦ, νὰ καταδέχεται νὰ μνημονεύει καὶ τὶς πόρνες μέσα στὴν Ἁγία Γραφή! Καὶ ὄχι ἁπλῶς νὰ τὶς μνημονεύει, ἀλλὰ καὶ νὰ λέει: «Θὰ θυμηθῶ τὴ Ραὰβ καὶ τὴ Βαβυλώνα» καὶ νὰ συμπληρώνει: «Ἐκεῖνες ποὺ μὲ ἀναγνωρίζουν ὡς Θεό».

Ὑπάρχει λοιπὸν καὶ γιὰ τοὺς ἄντρες καὶ γιὰ τὶς γυναῖκες σωτηρία καὶ εἶναι ἐκείνη ποὺ ἔρχεται μὲ τὴ μετάνοια.
Ἀκόμα καὶ ἂν ἁμαρτήσει ἕνας ὁλόκληρος λαὸς δὲν νικάει τὴ φιλανθρωπία τοῦ Θεοῦ. Ὁ Ἰσραηλιτικὸς λαὸς στράφηκε στὴν εἰδωλολατρία καὶ λάτρευσε τὸ χρυσὸ μοσχάρι καὶ ὅμως ὁ Θεὸς δὲν ἔπαυσε νὰ ἀγαπᾶ αὐτὸν τὸ λαό. Ἀρνήθηκαν οἱ ἄνθρωποι τὸ Θεό, ἀλλὰ ὁ Θεὸς δὲν ἀρνήθηκε τὸν ἑαυτό Του. (Πρβλ. Β’ Τίμ. 2, 13). ‘ Ἀσέβησαν καί, λατρεύοντας τὸ χρυσὸ μοσχάρι, εἶπαν: «Ἰσραηλιτικὲ λαέ, αὐτοὶ εἶναι οἱ θεοὶ ποῦ σὲ λύτρωσαν ἀπὸ τὴ δουλεία στοὺς Αἰγυπτίους;» (Ἐξ. 32,8). Καὶ πάλι ὅμως, ὅπως πάντα, ἔτσι καὶ τώρα, ὁ Θεὸς τοὺς ἔσωσε. Καὶ δὲν εἶχε ἁμαρτήσει μονάχα ὁ λαός, ἀλλὰ καὶ ὁ ἀρχιερέας τοὺς ὁ Ἀαρῶν. Ὁ ἴδιος ὁ Μωυσῆς λέει ὅτι ὁ Θεὸς ὀργίστηκε κατὰ τοῦ Ἀαρῶν: «Καὶ ἐγὼ δεήθηκα στὸ Θεὸ γι’ αὐτὸν καὶ ὁ Θεὸς τὸν συγχώρεσε» (Πρβλ. Δεύτ. 9, 20). Καὶ κάτι ἀκόμα. Ὁ Μωυσῆς, ζητώντας χάρη, γιὰ τὸν ἀρχιερέα ποὺ ἁμάρτησε, ἔκανε τὸν Κύριο νὰ σπλαχνιστεῖ τὸν Ἀαρῶν. Καὶ ὁ Ἰησοῦς, ὁ Μονογενὴς Υἱὸς τοῦ Θεοῦ, ὅταν μεσιτεύει γιὰ μᾶς στὸ Θεό-Πατέρα, δὲν θὰ πετύχει τὴν ἄφεση τῶν ἁμαρτιῶν μας; Πῶς εἶναι δυνατὸν νὰ μὴ στερήσει τὸν Ἀαρῶν ἀπὸ τὸ ἀρχιερατικὸ ἀξίωμα, ἂν καὶ εἶχε πέσει σὲ τέτοιο ἁμάρτημα καὶ νὰ ἐμποδίσει ὁ Θεὸς ἐσένα νὰ πάρεις τὸ δρόμο τῆς δικῆς σου σωτηρίας, τώρα ποὺ ἀφήνεις τὴν εἰδωλολατρία τῶν Ἐθνικῶν καὶ ἔρχεσαι πρὸς Αὐτόν;
Μετανόησε λοιπόν, ἄνθρωπέ μου, καὶ σὺ καὶ δὲν θὰ δυσκολευτεῖ ἡ Θεία Χάρη νὰ σὲ ἐπισκιάσει. Μόνο πρόσεξε ἀπὸ τώρα καὶ στὸ ἑξῆς, στὴ συνέχεια τῆς ζωῆς σου, νὰ μὴν πέσεις θεληματικᾶ σὲ ἁμαρτήματα. Ὁ Θεὸς εἶναι ἀληθινὰ καὶ πραγματικὰ φιλάνθρωπος καὶ δὲν θὰ μποροῦσε νὰ διηγηθεῖ κανεὶς τὸ μέγεθος τῆς φιλανθρωπίας Του, ἀκόμη καὶ ἂν ἦταν δυνατόν, ἀσταμάτητα, νὰ ὁμιλεῖ αἰωνίως. Ἀλλά, καὶ ἂν ἀκόμη ἦταν δυνατὸν νὰ μαζευτοῦν ὅλοι οἱ ἄνθρωποι ὅλων τῶν λαῶν καὶ ὅλων τῶν αἰώνων καὶ νὰ προσπαθήσουν συντονισμένα νὰ διηγηθοῦν ἕνα μόνο μέρος τῆς θείας φιλανθρωπίας καὶ πάλι δὲν θὰ τὸ κατόρθωναν. Ἐμεῖς σας ἀναφέραμε ἕνα μικρὸ μέρος ἀπ’ ὅσα ἔχουν γραφτεῖ γιὰ τὴ φιλανθρωπία, ποὺ ὁ Θεὸς ἔχει δείξει στοὺς ἀνθρώπους. Δὲν ξέρουμε βέβαια καὶ πόσα ἀκόμα ἔχει συγχωρέσει καὶ στοὺς ἀγγέλους, ἐπειδὴ καὶ οἱ ἄγγελοι ἔχουν ἀνάγκη συγχώρησης, ἀφοῦ μονάχα ἕνας εἶναι ὁ ἀναμάρτητος, ὁ Ἰησοῦς, ποὺ καθαρίζει τὶς ἁμαρτίες μας. Ἀλλὰ εἶναι ἀρκετὰ ὅσα εἴπαμε γι’ αὐτούς.
Ἂν ὅμως θέλεις νὰ σοῦ φανερώσω καὶ ἄλλα παραδείγματα βοηθητικὰ γιὰ τὴ δική μας μετάνοια, ἔλα νὰ ἐπισκεφθοῦμε τὸν μακάριο Δαβίδ. Αὐτὸς μπορεῖ νὰ γίνει καὶ σὲ σένα ὑπόδειγμα πραγματικῆς μετάνοιας. Ἔπεσε σὲ παράπτωμα ὁ μεγάλος αὐτὸς ἄνθρωπος. Μετὰ ἀπὸ τὴ μεσημεριανὴ ἀνάπαυσή του, τὸ δειλινό, καθὼς περπατοῦσε πάνω στὸ δώμα (Πρβλ. Β’ Βάσ. 11, 2), κοίταζε ὁλόγυρα καὶ ρέμβαζε. Τότε ἔπαθε κάτι ποὺ μπορεῖ νὰ συμβεῖ σὲ κάθε ἄνθρωπο. Ἔγινε ἡ ἁμαρτία, ἀλλὰ τότε συνάμα δὲν χάθηκε καὶ ἡ ἀγαθὴ διάθεση γιὰ τὴν ὁμολογία τοῦ ἁμαρτήματος. Ἦρθε ὁ προφήτης Νάθαν, ταχὺς ἐλεγκτὴς καὶ γιατρὸς τοῦ τραύματος καὶ εἶπε: «Ὀργίστηκε ὁ Θεός. Ἁμάρτησες», εἶπε ὁ ἁπλὸς ὑπήκοος στὸ βασιλιά. Ἀλλὰ ὁ πορφυροντυμένος βασιλιὰς Δαβὶδ δὲν ἀγανάκτησε, γιατί δὲν εἶχε τὴν προσοχὴ τοῦ στραμμένη σ’ αὐτὸν ποὺ τοῦ μιλοῦσε, ἀλλὰ σ’ Ἐκεῖνον ποὺ τὸν εἶχε ἀποστείλει. Δὲν τύφλωσε τὸ νοῦ του ἡ κενοδοξία καὶ δὲν ὑπερηφανευόταν, ποὺ ἦταν βασιλιὰς καὶ ἀρχιστράτηγος τῶν πολυάριθμων στρατευμένων ὑπηκόων του, γιατί ἔβλεπε μὲ τὰ νοερὰ μάτια τῆς ψυχῆς τοῦ τὸν ἀγγελικὸ στρατὸ τοῦ Κυρίου καὶ ἀτένιζε μὲ ἀγωνία καὶ θλίψη τὸν ἀόρατο Θεό, σὰν νὰ τὸν εἶχε ἔνσαρκο ἐνώπιόν του. Ἀπάντησε λοιπὸν στὸν προφήτη, ποὺ εἶχε ἔρθει νὰ τὸν βρεῖ καὶ νὰ τὸν ἐλέγξει ἢ γιὰ νὰ πῶ καλύτερα, ἀποκρίθηκε, μιλώντας διὰ μέσου τοῦ προφήτη, στὸ Θεό, ὁ ὁποῖος εἶχε ἀποστείλει τὸν προφήτη, καὶ εἶπε: «Ἁμάρτησα ἐνώπιον τοῦ Κυρίου» (Πρβλ. Β’ Βάσ. 12,13). Βλέπεις τὴν ταπεινοφροσύνη τοῦ βασιλιᾶ; Βλέπεις τὴν ἐξομολόγηση; Μήπως τὸν εἶχε ἐλέγξει κανένας ἢ μήπως εἶχαν ἀντιληφθεῖ πολλοὶ τὴν ἁμαρτία του; Σὲ λίγες ὧρες μέσα συντελέστηκε ἡ ἁμαρτία καὶ ἀμέσως παρουσιάστηκε ὁ προφήτης καὶ τὸν ἐπιτίμησε γι’ αὐτή. Ὁ βασιλιὰς ἀμέσως τὴν ὁμολόγησε καὶ ἀκριβῶς ἐπειδὴ ὁμολόγησε μὲ συναίσθηση καὶ λύπη τὴν ἁμαρτία, δέχτηκε ταυτόχρονα καὶ τὴ γιατρειά. Καὶ ὁ προφήτης Νάθαν, ὁ ὁποῖος τὸν εἶχε ἀπειλήσει, τοῦ λέει ἐκείνη τὴ στιγμή: «Ὁ Θεὸς συγχώρεσε τὴν ἁμαρτία σου». Βλέπεις τὴν τόσο γρήγορη ἀλλαγὴ τῆς ἀπόφασης τοῦ φιλάνθρωπου Θεοῦ; Στὴ συνέχεια ὅμως τοῦ λέγει. Μὲ τὴν ἁμαρτία σου ἔχεις ξεσηκώσει ἐναντίον σου τοὺς ἐχθρούς του Κυρίου σου. Γιατί καὶ πρίν, ποὺ ζοῦσες, σύμφωνα μὲ τὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ, εἶχες πολλοὺς ἐχθρούς, ἀλλὰ σὲ φρουροῦσε ἡ Χάρη τοῦ Θεοῦ, ἐξαιτίας τῆς σωφροσύνης σου. Τώρα ὅμως ποὺ πρόδωσες τὸ τόσο μεγάλο ὅπλο, ἔχεις ἕτοιμους ἐναντίον σου τοὺς ἐχθρούς, οἱ ὁποῖοι ἔχουν ἤδη ὀργανώσει στρατιωτικὴ ἐπίθεση κατὰ τοῦ Ἰσραήλ.
Μ’ αὐτὸν τὸν τρόπο λοιπὸν ὁ προφήτης ἔφερε στὸ Δαβὶδ τὸ παρήγορο μήνυμα τῆς συγχωρήσεώς του ἀπὸ τὸ Θεό. Ἀλλ’ ἐκεῖνος ὁ μακάριος, ἂν καὶ τόσο καθαρὰ καὶ δυνατὰ ἄκουσε τοὺς λόγους: «Ὁ Θεὸς συγχώρεσε τὸ ἁμάρτημά σου», ἐν τούτοις, ἂν καὶ ἦταν βασιλιάς, δὲν θέλησε νὰ ἀνακόψει τὴν διαδικασία τῆς μετάνοιάς του. Ἔβγαλε τὴ βασιλικὴ πορφύρα καὶ «φόρεσε σάκκο». Δὲν ξανακάθισε στὸν πολύτιμο καὶ χρυσοποίκιλτο θρόνο του, ἀλλὰ καθόταν πάνω στὴ στάχτη. Καὶ δὲν καθόταν μονάχα πάνω στὴ στάχτη, ἀλλὰ ἔτρωγε καὶ στάχτη, ὅπως ὁ ἴδιος λέει: «Ἔφαγα γιὰ ψωμὶ τὴ στάχτη καὶ μέσα στὸ ποτό μου ἔτρεχαν τὰ δάκρυά μου» (Ψάλμ. 101, 10). Ἀπὸ τὰ ἴδια μάτια, ποὺ ξεχύθηκε ἡ πονηρὴ καὶ παράνομη ἐπιθυμία, τώρα ἔτρεχαν ἀσταμάτητα καὶ ἐξαντλητικὰ δάκρυα μετάνοιας, ὥστε νὰ φαίνονται τελείως συντριμμένα, καὶ ἔλεγε: «Θὰ λούσω κάθε βράδυ τὸ κρεβάτι μου καὶ μὲ τὰ δάκρυά μου θὰ ποτίσω τὰ στρωσίδια μου» (Ψάλμ. 6,7). Ἐνῶ οἱ ἄρχοντες τὸν παρακαλοῦσαν νὰ φάει ψωμί, ἐκεῖνος δὲν ὑποχωροῦσε. Καὶ νήστεψε ἑπτὰ ὁλόκληρες ἡμέρες. Ἂν λοιπὸν ὁ βασιλιὰς ἔτσι ἐξομολογιόταν, ἐσὺ ὁ ἰδιώτης δὲν ἔχεις ὑποχρέωση νὰ ἐξομολογεῖσαι; Καὶ μετὰ ἀπὸ τὴν ἐπανάσταση τοῦ Ἀβεσαλώμ, ἐνῶ μποροῦσε νὰ φύγει ἀπὸ ἄλλους δρόμους, ἐκεῖνος προτίμησε νὰ περάσει ἀπὸ τὸ Ὄρος τῶν Ἐλαίων, σὰν νὰ ζητοῦσε μὲ τὸ λογισμὸ τοῦ τὸ ἔλεος ἐκείνου, τοῦ λυτρωτῆ, ποὺ ἔμελλε νὰ ἀνέβει ἀπὸ ἐκεῖ στοὺς οὐρανούς. Καὶ ἐνῶ τὸν καταριέται πολὺ βαριὰ ὁ Σεμεΐ, ὁ Δαβὶδ λέει: «Ἀφῆστε τὸν νὰ καταριέται» (Β’ Βάσ. 16,11). Γιατί, ἤδη ἤξερε ὁ Δαβίδ, ὅτι ὁποῖος συγχωρεῖ, θὰ συγχωρεθεῖ.
Βλέπεις ὅτι εἶναι πολὺ ὠφέλιμο πράγμα ἡ ἐξομολόγηση; Βλέπεις ὅτι σὲ ὅσους μετανοοῦν χαρίζεται ἡ σωτηρία; Καὶ ὁ Σολομῶν ἔπεσε στὴν ἁμαρτία. Ἀλλὰ τί εἶπε: «Ναί, ἔπεσα ἀλλὰ στὴ συνέχεια μετανόησα» (Παροιμ. 24, 32). Καὶ ὁ βασιλιὰς τῆς Σαμάρειας Ἀχαὰβ ἔπεσε σὲ μεγάλη παρανομία καὶ ἔγινε ἀπὸ τοὺς πιὸ μεγάλους εἰδωλολάτρες. Ἔγινε φονιὰς προφήτη. Ζοῦσε χωρὶς ἴχνος εὐσέβειας καὶ ἐπιθυμοῦσε νὰ ἁρπάξει ξένα ἀμπέλια καὶ χωράφια. Ἀλλὰ τότε ποὺ ὁ Ἀχαὰβ προκάλεσε τὸν φόνο τοῦ Ναβουθαί, μὲ τὴ μεσολάβηση τῆς Ἰεζάβελ, μόνο μὲ τὸ νὰ ἔρθει ὁ προφήτης Ἠλίας καὶ νὰ τὸν ἀπειλήσει, ἔσκισε τὰ ροῦχα του καὶ ντύθηκε σάκκο. (Πρβλ. Γ’ Βάσ. 20,27). Καὶ τί εἶπε ὁ φιλάνθρωπος Θεὸς στὸν Ἠλία; «Βλέπεις πὼς ἦρθε σὲ συναίσθηση τῆς παρουσίας μου καὶ κατανύχτηκε ὁ Ἀχαάβ;»(Γ’ Βάσ. 20, 29). Γιατί ἤθελε μὲ αὐτὰ τὰ λόγια νὰ ἐμπνεύσει στὸ φλογερὸ ζῆλο τοῦ προφήτη, τὴ συγκατάβαση γιὰ τὴ μετάνοια τοῦ φονιά. Δὲν θὰ τοῦ κάνω, λέει, κακὸ ὅσο ζεῖ. Καὶ ἐνῶ ἐπρόκειτο καὶ μετὰ ἀπὸ τὴ συγχώρεσή του, νὰ μὴν ἀπομακρυνθεῖ ὁ Ἀχαὰβ ἀπὸ τὴν κακία, τὸν συγχωρεῖ Ἐκεῖνος, ὁ μόνος ποὺ χαρίζει τὴν ἄφεση καὶ τὴ συγνώμη. Γνώριζε βέβαια ὁ Θεὸς τὸ τί θὰ ἔκανε στὴ συνέχεια ὁ Ἀχαάβ. Ἀλλὰ Ἐκεῖνος τοῦ δώριζε τώρα τὴ συγχώρεση, ἀδράχνοντας τὴν κατάλληλη στιγμή, κατὰ τὴν ὁποία ὁ Ἀχαὰβ ἔδειξε μεταμέλεια. Γιατί αὐτὸ εἶναι χαρακτηριστικὸ δίκαιου δικαστῆ, νὰ ἀντιμετωπίζει χωριστὰ κάθε ἀδίκημα καὶ νὰ τὸ δικάζει σύμφωνα μὲ τὶς συνθῆκες ποὺ διαπράχτηκε καὶ τὶς συνθῆκες κάτω ἀπὸ τὶς ὁποῖες ἐπιδείχτηκε ἡ μεταμέλεια.
Ὁ Ἱεροβοὰμ ἐπίσης στεκόταν μπροστὰ στὸ βωμὸ καὶ θυσίαζε στὰ εἴδωλα. Καὶ τὴ στιγμὴ ποὺ ἅπλωσε τὸ χέρι του γιὰ νὰ διατάξει νὰ συλλάβουν τὸν προφήτη ποὺ τὸν ἔλεγχε, ξεράθηκε τὸ χέρι του.
Γνωρίζοντας ὅμως, ἐμπειρικὰ πιά, γιατί τοῦ συνέβη αὐτό, εἶπε: «Προσευχήσου στὸν Κύριο γιὰ μένα» (Πρβλ. Γ’ Βάσ. 13,6). Καὶ ἐπειδὴ αὐτὰ τὰ λόγια τὰ εἶπε μὲ μετάνοια, ἀποκαταστάθηκε τὸ παράλυτο χέρι του. Ἂν λοιπὸν ὁ προφήτης γιάτρεψε τὸν Ἱεροβοάμ, ἄραγε δὲν εἶναι σὲ θέση ὁ Χριστὸς νὰ γιατρέψει καὶ σένα καὶ νὰ σ’ ἐλευθερώσει ἀπὸ τὶς ἁμαρτίες σου; Ξεπέρασε καὶ ὁ Μανασσὴς κάθε βαθμὸ παρανομίας. Πριόνισε τὸν προφήτη Ἠσαΐα, μιάνθηκε μὲ τὴν πίστη καὶ τὴ λατρεία τῶν εἰδώλων καὶ γέμισε τὴν Ἱερουσαλὴμ μὲ πλῆθος ἀπὸ ἀθώα θύματα (Πρβλ. Δ’ Βαο. 4, 16). Ἀλλὰ ὅταν μεταφέρθηκε αἰχμάλωτος στὴ Βαβυλώνα, ἐκεῖ, ὅσο τὰ βάσανά του γίνονταν μεγαλύτερα, τόσο βαθύτερη γινόταν ἡ συντριβὴ καὶ ἡ μετάνοιά του, ὥστε θεραπεύτηκε. Λέει λοιπὸν ἡ Ἁγία Γραφή: «Ταπεινώθηκε ὁ Μανασσὴς ἐνώπιόν του Κυρίου, προσευχήθηκε καὶ ὁ Κύριος τὸν ἄκουσε καὶ τοῦ χάρισε πάλι τὴ βασιλεία» (Πρβλ. Β’ Πάρλ. 33, 12-13). Καὶ ἂν σώθηκε μὲ τὴ μετάνοια ἐκεῖνος ποῦ πριόνισε τὸν προφήτη, ἐσὺ ποῦ δὲν ἔκανες κάτι τόσο φοβερό, δὲν θὰ σωθεῖς; Τὸ νοῦ σου λοιπόν, νὰ μὴν ὑποτιμήσεις τόσο ἐπιπόλαιά τη δύναμη τῆς μετάνοιας.