Ε΄ Μυσταγωγική Κατήχηση. Μια προσέγγιση της Θείας Λειτουργίας. Αγίου Κυρίλλου Ιεροσολύμων

Β’. Είδατε λοιπόν το διάκονο που έδωσε νερό να νιφτεί ο ιερέας και οι πρεσβύτεροι που περιτριγύριζαν το θυσιαστήριο του Θεού. Τούτο βέβαια το νερό δεν το έδωσε για να καθαρίσουν την σωματική ακαθαρσία, όχι, δεν το έδωσε γι’ αυτό. Διότι αν ήμασταν ακάθαρτοι, από συνέπεια στις αρχές μας, δεν θα τολμούσαμε να μπούμε στην Εκκλησία, να έλθουμε να διακονήσουμε τη Σύναξη της θείας Ευχαριστίας. Αλλά το νίψιμο αυτό των χεριών είναι σύμβολο του ότι πρέπει πάντοτε να είμαστε καθαροί από κάθε αμάρτημα και από κάθε ανομία. Επειδή λοιπόν τα χέρια είναι σύμβολα της πράξεως, τα νίβουμε, γιατί θέλουμε να φανερώσουμε ότι τα έργα μας είναι καθαρά και άμωμα. Δεν άκουσες το μακάριο προφήτη Δαβίδ, που σου εξήγησε το βαθύτερο νόημα αυτού του πράγματος, λέγοντας: «θα νίψω μαζί με τους αθώους τα χέρια μου και θα σταθώ ολόγυρα από το θυσιαστήριο Σου, Κύριε»; (Ψαλμ. 25, 6). Το νίψιμο λοιπόν των χεριών είναι μια μυστηριακή πράξη που σημαίνει ότι οι λειτουργοί έχουν τακτοποιήσει κάθε ευθύνη τους έναντι του Θεού για τις αμαρτίες τους, είτε διότι δεν έχουν αμαρτήσει, είτε διότι έχουν προσέλθει στο μυστήριο της μετανοίας και εξομολογήσεως για τις αμαρτίες τους.

Γ’. Στη συνέχεια λέει μεγαλόφωνα ο διάκονος. Αποδεχθείτε και προσλάβετε ο ένας τον άλλο ανεπιφύλακτα και διαβεβαιωθείτε για την αγάπη σας αυτή με τον ασπασμό, το φίλημα. Μη νομίσεις ότι εκείνο το φίλημα είναι όμοιο με τους ασπασμούς που γίνονται στις αγορές από τους κοινούς φίλους. Όχι, δεν είναι όμοιο μ’ αυτό. Αλλά αυτό το φίλημα δένει σε άγαπητική κοινωνία και κάνει ένα τις ψυχές μεταξύ τους. Ακόμα παρέχει σ’ αυτές εξολοκλήρου την αλληλοσυγχώρηση, εξασφαλίζοντάς τους την αμνησικακία. Γι’ αυτό και ο Χριστός έλεγε: «Αν πηγαίνεις στο θυσιαστήριο να προσφέρεις το δώρο σου και εκεί θυμηθείς ότι ο αδελφός σου έχει κάτι εναντίον σου, άφησε το δώρο σου στο θυσιαστήριο και πήγαινε να συνδιαλλαγείς πρώτα με τον αδελφό σου και μετά να έρθεις και να προσφέρεις το δώρο σου» (Ματθ. 5, 23-24). Το φίλημα λοιπόν, είναι σημάδι συνδιαλλαγής και γι’ αυτό είναι άγιο. Καθώς έλεγε μεγαλόφωνα κάπου κι ο μακάριος Απόστολος Παύλος: «Ας ασπαστεί ο ένας τον άλλο, με άγιο φίλημα» (Ρωμ. 16, 16 και Α’ Κορ. 16,20). Και ο Απόστολος Πέτρος έλεγε: «Ας ασπαστεί ο ένας τον άλλο με το φίλημα της αγάπης» (Α’ Πέτρ, 5, 14).

Δ’. Μετά από αυτό λέει μεγαλόφωνα ο ιερέας: «Ας στρέψουμε επάνω τις καρδιές μας». Γιατί πραγματικά αυτή την τόσο φρικτή ώρα πρέπει να έχουμε στραμμένη στον ουρανό την καρδιά μας, να βλέπει το Θεό και όχι να περιφέρεται κάτω στη γη και στα γήινα πράγματα. Έντονα και προστακτικά λοιπόν ο ιερέας, εκείνη την ώρα, μας καλεί να αφήσουμε τις βιοτικές φροντίδες και τις οικιακές μας μέριμνες και ν’ ανυψώσουμε στον ουρανό, προς το φιλάνθρωπο Θεό, την καρδιά μας.

Εσείς τότε απαντάτε στο κάλεσμα: «Έχουμε τις καρδιές μας στραμμένες προς τον Κύριον». Και μ’ αυτό που λέτε ομολογείτε ότι πραγματικά συμφωνείτε και υπακούετε στο πρόσταγμα που σας έκανε ο ιερέας. Κανένας λοιπόν να μην αποδειχθεί ότι λέει μεν με το στόμα: «Έχουμε στραμμένη την καρδιά προς τον Κύριο», τη δε διάνοιά του να την έχει γεμάτη με τις βιοτικές φροντίδες. Λοιπόν, πάντα θα πρέπει να έχουμε μνήμη Θεού. Κι αν αυτό είναι αδύνατον, εξαιτίας της ανθρώπινης ασθένειας, θα πρέπει τουλάχιστον εκείνη την ώρα να φιλοτιμηθούμε να το βιώνουμε.

Ε’. Μετά λέει ο ιερέας: «Ας ευχαριστήσουμε τον Κύριο». Γιατί πραγματικά οφείλουμε να τον ευχαριστούμε, διότι, ενώ είμαστε ανάξιοι, μας κάλεσε σε τέτοια μεγάλη χάρη κι ενώ είμαστε εχθροί Του, μας συμφιλίωσε με τον Θεό-Πατέρα και μας καταξίωσε να δεχτούμε την πνευματική υιοθεσία .

Εσείς μετά λέτε: «Είναι άξιον και δίκαιον». Γιατί όταν ευχαριστούμε κάνουμε πράγμα πρέπον και δίκαιο. Εκείνος όμως δεν έκανε για χάρη μας μόνο κάτι δίκαιο, αλλά κάτι πολύ περισσότερο από δίκαιο. Μας ευεργέτησε και μας αξίωσε να γίνουμε μέτοχοι τόσων μεγάλων αγαθών.

ΣΤ. Μετά από αυτά μνημονεύουμε τον ουρανό, τη γη, τη θάλασσα, τον ήλιο, τη σελήνη, τα αστέρια και ολόκληρη την κτίση, λογική και άλογη, ορατή και αόρατη. Μνημονεύουμε τους Αγγέλους, τους Αρχαγγέλους, τις Δυνάμεις, τις Κυριότητες τις Αρχές, τις Εξουσίες, τους Θρόνους και τα Χερουβίμ, με τα πολλά πρόσωπα, λέγοντας κατά κάποιο τρόπο, αυτό που λέει ο προφήτης Δαβίδ: «Ανυμνείστε και δώστε μεγαλωσύνη, δοξάζοντας τον Κύριο μαζί με μένα» (Ψαλμ. 33,4). Μνημονεύουμε τα Σεραφίμ, τα οποία τα είδε, με τη δύναμη και Χάρη του Αγίου Πνεύματος, ο προφήτης Ησαΐας, να παραστέκουν ολόγυρα στο θρόνο του Θεού. Και με τις δυό τους φτερούγες κάλυπταν εντελώς το πρόσωπό τους, με τις άλλες δυό κάλυπταν τα πόδια τους και με τις άλλες δύο πετούσαν και έλεγαν: «Άγιος, άγιος, άγιος Κύριος Σαβαώθ». Γι’ αυτό λοιπόν, κι εμείς χρησιμοποιούμε αυτόν τον τρόπο της δοξολογίας του Θεού, που τον παραλάβαμε από τα Σεραφίμ ώστε, αν και ακόμα βρισκόμαστε στη γη, να μετέχουμε στην υμνολογική λατρεία, που προσφέρουν στο Θεό οι υπερκόσμιες στρατιές των ασωμάτων.

Ζ’. Μετά, αφού έχουμε αγιάσει τούς εαυτούς μας, με τους πνευματικούς αυτούς ύμνους, παρακαλούμε το φιλάνθρωπο Θεό, να εξαποστείλει στα δώρα, που του προσφέραμε και τα έχουμε παραθέσει στο θυσιαστήριο, το Άγιο Πνεύμα. Και να κάνει έτσι, τον μεν άρτο Σώμα Χριστού, τον δε οίνο Αίμα Χριστού. Γιατί καθετί που θα το εγγίσει το Άγιο Πνεύμα, αλλάζει και αγιάζεται.

Η’. Μετά, όταν συμπληρωθεί η πνευματική θυσία και η χωρίς αίμα αυτή λατρεία, ενώπιον αυτής της θυσίας της εξιλεώσεως, παρακαλούμε το Θεό, για να χαρίσει ειρήνη σ’ όλες τις Εκκλησίες. Τον παρακαλούμε για τη διατήρηση και την καλή λειτουργία του κόσμου, για τους βασιλείς, για το στρατό και τους συμμάχους, για τους ασθενείς, για όσους βρίσκονται σε δυσκολίες και ταλαιπωρούνται. Με μια λέξη τον παρακαλούμε για όλους εκείνους που έχουν ανάγκη από συμπαράσταση και θεία βοήθεια, όπως έχουμε και εμείς ανάγκη, καθώς προσφέρουμε αυτή τη θυσία.

Θ’. Μετά μνημονεύουμε τους κεκοιμημένους. Πρώτα τους πατριάρχες, τους προφήτες, τους αποστόλους, τους μάρτυρες, για να δεχτεί ο Θεός, με τις ευχές και τις πρεσβείες τους, τη δέησή μας. Μετά ευχόμαστε για τους κεκοιμημένους αγίους πατέρες και επισκόπους. Και με μια λέξη, για όλους, όσους πριν από εμάς έζησαν στην Εκκλησία και τώρα βρίσκονται στον ουρανό. Το κάνουμε αυτό γιατί πιστεύουμε ότι έχουν μεγάλη ωφέλεια οι ψυχές των κεκοιμημένων, για τους οποίους γίνεται η δέηση, ενώπιον της τόσο φρικτής και αγίας θυσίας που τώρα προσφέρεται.

Ι. Αυτό θέλω να σας το κάνω καλύτερα αντιληπτό με ένα παράδειγμα. Ξέρω λοιπόν πολλούς που λένε ότι: «Τί ωφελείται η ψυχή, όταν φύγει από αυτό τον κόσμο φορτωμένη με αμαρτίες ή και χωρίς αμαρτήματα και μνημονεύεται κατά τη Θεία Λειτουργία;» Άραγε όμως, αν ένας βασιλιάς εξορίσει όσους του έφταιξαν σε κάτι και μετά όσοι δεν είχαν εξοριστεί, όσοι βρίσκονταν σε διαφορετική κατάσταση από αυτούς, έπλεκαν στεφάνι και του το πρόσφεραν για χάρη των εξόριστων, δεν θα μαλάκωνε η καρδιά του βασιλιά και δεν θα ελάφρωνε την τιμωρία των εξόριστων; Κατά τον ίδιο λοιπόν κι εμείς τρόπο, προσφέρουμε στο Θεό δεήσεις για τους κεκοιμημένους. Κι αν αυτοί ήταν αμαρτωλοί, εμείς δεν πλέκουμε στεφάνια, αλλά προσφέρουμε τον Χριστό, που θυσιάστηκε για τις αμαρτίες μας, ζητώντας και γι’ αυτούς και για μας τους ίδιους το έλεος του Θεού.

ΙΑ’. Μετά από αυτά λες κι εσύ την ευχή εκείνη, που ο Σωτήρας μας παρέδωσε στους μαθητές Του, καθώς αποκάλεσε με καθαρή συνείδηση το Θεό, Πατέρα και είπε: «Πάτερ ημών ο εν τοις ουρανοίς» (Ματθ. 6,9). Ω! πόσο μεγάλη είναι η φιλανθρωπία του Θεού! Σ’ εκείνους που έφυγαν μακρυά Του κι έπεσαν σε τόσο μεγάλες αμαρτίες, τόση αμνηστία και τόση δυνατότητα κοινωνίας στη Χάρη τους δώρισε, ώστε να μπορούν τώρα πια να τον αποκαλούν, Πατέρα. «Πατέρα μας, που βρίσκεσαι στους ουρανούς». Ουρανοί όμως μπορούν να θεωρηθούν και όσοι φόρεσαν την εικόνα του επουράνιου ανθρώπου, του Χριστού. Εκείνοι στων οποίων τις καρδιές κατοικεί και περιπατεί ο Θεός.

ΙΒ’. «Αγιασθείτω το Όνομά Σου» (Ματθ. 6, 9). Το Όνομα του Θεού είναι από τη φύση του άγιο, είτε εμείς το λέμε, είτε όχι. Επειδή όμως, εξαιτίας εκείνων που αμαρτάνουν, βεβηλώνεται πολλές φορές το Όνομα του Θεού —σύμφωνα με αυτό που λέει ο προφήτης Ησαΐας: «Εξαιτίας σας, το όνομά μου συνεχώς βλασφημείται από τα έθνη» (Ησ. 52, 5 και Ρωμ, 2, 24) — ευχόμαστε, η ζωή η δική μας, να γίνει αφορμή να δοξάζεται το Όνομα του Θεού. Όχι γιατί αυτό δεν είναι από τη φύση του άγιο και θα γίνει τώρα άγιο. Αλλά γιατί θέλουμε, μέσα μας και με τη ζωή μας, αυτό να δοξαστεί. Κι αυτό θα γίνει, όταν εμείς αγιάζουμε τον εαυτό μας, ζώντας και πράττοντας σύμφωνα με το άγιο θέλημα του Θεού.

ΙΓ’. « Ελθέτω η Βασιλεία Σου» (Ματθ, 6, 10). Είναι ιδίωμα της καθαρής ψυχής να ειπεί με παρρησία: «Ας έρθει η Βασιλεία Σου» (Ματθ. 6, 10). Γιατί όποιος άκουσε τον Απόστολο Παύλο, που λέει: «Λοιπόν, ας μη βασιλέψει η αμαρτία πάνω στο θνητό σώμα σας» (Ρωμ. 6,12) και καθάρισε τον εαυτό του από τις κακές πράξεις και λογισμούς και λόγους, εκείνος μπορεί να πει στο Θεό: «Ας έρθει η Βασιλεία Σου» (Ματθ. 6, 10).

ΙΔ’. «Γενηθήτω το θέλημά Σου, ως εν ουρανώ και επί της γης» (Ματθ. 6,10). Οι θείοι και μακάριοι άγγελοι του Θεού κάνουν το θέλημα του Θεού, καθώς ψάλλοντας έλεγε και ο προφήτης Δαβίδ: «Ευλογείτε τον Κύριο, όλοι οι άγγελοί Του, οι δυνατοί και κραταιοί, εκείνοι που εκτελούν καθετί που Εκείνος προστάζει» (Ψαλμ. 102,20). Λέγοντας λοιπόν το «ας γίνει το θέλημά Σου στη γη» είναι σαν να λες: Όπως κάνουν οι άγγελοι το θέλημά Σου, έτσι να γίνει και με μένα στη γη, Δέσποτα.

ΙΕ’. «Τον άρτον ημών τον επιούσιον, δος ημίν σήμερον» (Ματθ. 6, 11). Αυτό το κοινό ψωμί, δεν είναι αυτό που μας είναι καθημερινά απαραίτητο. Καθημερινά απαραίτητος είναι αυτός εδώ ο Άρτος της Θείας Ευχαριστίας, πράγμα που σημαίνει, ότι αυτός εδώ ο Άγιος Άρτος έχει οριστεί να τρέφει και να συντηρεί την ψυχή. Αυτός ο Άρτος δεν μένει στην κοιλιά, ούτε εκβάλλεται με τα περιττώματα. Αλλά διέρχεται όλη σου την ύπαρξη, για την ωφέλεια της ψυχής και του σώματός σου. Χρησιμοποιεί δε τη φράση «σημερινό ψωμί» αντί να πει: «της κάθε ημέρας της ζωής μας το ψωμί», με την έννοια που έδινε και ο Απόστολος Παύλος στη λέξη «σήμερον», όταν έλεγε: «Όσο διαρκεί αυτή εδώ η επίγεια ζωή» (Εβρ. 3. 13).

ΙΣΤ’. «Και άφες ημίν τα οφειλήματα ημών, ως και ημείς αφίεμεν τοις οφειλέταις ημών» (Ματθ. 6, 12). Γιατί έχουμε πολλά αμαρτήματα που τα έχουμε διαπράξει με τα λόγια και με τη διάνοια. Και άλλα πολλά κάνουμε, που είναι άξια καταδίκης και τιμωρίας: «Αν πούμε πως δεν έχουμε αμαρτίες, λέμε ψέματα», λέει ο ευαγγελιστής Ιωάννης. Και κάνουμε συμφωνία με το Θεό, παρακαλώντας Τον να μας συγχωρέσει τα αμαρτήματα, καθώς και εμείς συγχωρούμε τα αμαρτήματα του πλησίον μας. Κατανοώντας λοιπόν πόσο μεγάλα απολαμβάνουμε, αντί για εκείνα τα μικρά που αφήσαμε, ας μην αργοπορούμε, ούτε να αναβάλλουμε να συγχωρούμε ο ένας τον άλλο. Αυτά που μας κάνουν οι άλλοι είναι μικρά και ευτελή και μπορούν πολύ εύκολα και απλά να ξεδιαλυθούν. Αυτά όμως που κάνουμε εμείς στο Θεό είναι μεγάλα. Αυτά μόνο η φιλανθρωπία του Θεού μπορεί να μας τα συγχωρέσει. Πρόσεξε λοιπόν μήπως, για τα μικρά και τιποτένια αμαρτήματα, που έκαναν σε σένα οι άνθρωποι και δεν τους τα συγχώρεσες, αποκλείσεις τον εαυτό σου από τη συγχώρεση, που ο Θεός χαρίζει σε σένα, για τα πολύ βαριά σου αμαρτήματα.

ΙΖ’. «Και μη εισενέγκης ημάς εις πειρασμόν», Κύριε. (Ματθ. 6, 13). Άραγε μ’ αυτό μας διδάσκει ο Κύριος να ευχόμαστε να μην εισέλθου¬με καθόλου σε πειρασμό; Πώς τότε είπε αλλού: «Άνθρωπος που δεν έχει γευτεί πειρασμό δεν είναι δοκιμασμένος και έμπειρος;». Και αλλού πάλι: «Να θεωρήσετε μεγάλη χαρά, αδελφοί μου, το ότι περιπέσατε σε πολλούς και διάφορους πειρασμούς» (Ιακ. 1, 2). Πιθανόν με το «να μην εισέλθουμε σε πειρασμό» εννοεί το να μην καταποντιστούμε από τον πειρασμό. Γιατί ο πειρασμός μοιάζει με δυσκολοδιάβατο χείμαρρο. Όσοι λοιπόν δεν καταποντίζονται στους πειρασμούς διαβαίνουν το χείμαρρο και γίνονται σαν μερικούς τέλειους κολυμβητές, που δεν παρασύρονται καθόλου απ’ αυτόν. Όσοι όμως δεν είναι τέτοιοι, όταν εισέλθουν στους πειρασμούς, σαν σε άλλο χείμαρρο, καταποντίζονται. Για παράδειγμα, ας πάρουμε τον Ιούδα, ο οποίος εισήλθε στον πειρασμό της φιλοχρηματίας και δεν μπόρεσε να επιπλεύσει και να διασωθεί. Αλλά καταποντίστηκε και πνίγηκε και σωματικά και ψυχικά. Και ο Πέτρος εισήλθε στον πειρασμό της αρνήσεως, αλλά όταν βρέθηκε μέσα σ’ αυτόν, δεν καταποντίστηκε. Αντίθετα, πάλεψε με γενναιότητα ενάντια στον πειρασμό και γλύτωσε απ’ αυτόν.

Άκουσε πάλι κι αλλού ολόκληρο χορό αγίων, που ευχαριστεί το Θεό, γιατί γλύτωσαν από τον πειρασμό: «Μας δοκίμασες, Θεέ μου, μας πέταξες στη φωτιά των πειρασμών, όπως ρίχνουν στη φωτιά το ασήμι για να καθαριστεί. Επέτρεψες να πέσουμε στην παγίδα. Φόρτωσες στη ράχη μας φορτίο θλίψεων. Επέτρεψες σε ανθρώπους ν’ ανέβουν στα κεφάλια μας και να μας ποδοπατήσουν. Περάσαμε μέσα από καμίνι και νερό και τελικά μας έβγαλες σε τόπο αναψυχής και ανέσεως» (Ψαλμ. 65, 10-12). Βλέπεις αυτούς πόση παρρησία έχουν που πέρασαν από το χείμαρρο των πειρασμών και δεν βυθίστηκαν σ’ αυτόν; «Και μας έβγαλες» λέει, «σε αναψυχή». Το ότι έρχεται κανείς σε τόπο αναψυχής σημαίνει ότι γλύτωσε από τον πειρασμό.

ΙΗ’. «Αλλά ρύσαι ημάς από του πονηρού» (Ματθ. 6, 13). Αν το «μην επιτρέψεις να εισέλθουμε σε πειρασμό» σήμαινε το ότι ζητάμε να μην πειραστούμε καθόλου, ποτέ, δεν θα έλεγε τώρα: «Αλλά προστά¬τεψέ μας από τον πονηρό». Πονηρός ονομάζεται ο δαίμονας, από τον οποίο ευχόμαστε να γλυτώσουμε. Μετά τη συμπλήρωση αυτής της προσευχής, λες: «Αμήν», επισφραγίζοντας με το Αμήν, που σημαίνει «μακάρι και να γίνει», όλα όσα ειπώθηκαν μ’ αυτή τη θεοδίδακτη προσευχή.

ΙΘ’. Συνέχεια, μετά από αυτά, λέει ο ιερέας: «Τα Αγία, στους Αγίους». Είναι άγια τα δώρα, που έχουν τεθεί στο θυσιαστήριο, γιατί δέχτηκαν την επιφοίτηση του Αγίου Πνεύματος. Άγιοι είμαστε κι εμείς, γιατί αξιωθήκαμε να δεχτούμε το Άγιο Πνεύμα. Μετά λέτε εσείς: «Ένας είναι Άγιος, Ένας είναι Κύριος, ο Ιησούς Χριστός». Γιατί αληθινά Ένας μόνο είναι από τη φύση Του Άγιος. ‘Εμείς, αν και είμαστε άγιοι, όμως δεν είμαστε από τη φύση μας άγιοι. Αλλά γινόμαστε άγιοι, μετέχοντας στην αγιότητα του Θεού, με την κοινωνία των θείων Μυστηρίων, με την άσκηση των εντολών του Θεού και με την προσευχή.

Κ’. Μετά από αυτά ακούσατε εκείνον που έψαλε το θείο ύμνο, ο οποίος μας παρότρυνε να κοινωνήσουμε τα θεία Μυστήρια και έλεγε: «Γευθείτε και γνωρίστε έτσι, ότι ο Κύριος είναι αγαθός» (Ψαλμ. 33, 9). Μην επιτρέψετε να ανακρίνει το Μυστήριο, ο σωματικός σας λάρυγγας, αλλά κάμετε κριτή κι ερευνητή του Μυστηρίου την αδίστακτη πίστη. Γιατί, δεν γευόσαστε ψωμί και κρασί, αλλά γευόσαστε υλικά στοιχειά που είναι δυναμικά, αληθινά και πραγματικά, Σώμα και Αίμα Χριστού.

ΚΑ’. Όταν λοιπόν προσέρχεσαι να μεταλάβεις να μην έχεις τεντωμένες τις παλάμες σου, ούτε ανοιχτά τα δάχτυλά σου. Αλλά να κάνεις το αριστερό σου χέρι σαν θρόνο για να καθίσει το δεξί, γιατί αυτό το δεξί χέρι πρόκειται να δεχτεί μέσα του τον ουράνιο Βασιλιά. Αφού λοιπόν βαθουλώσεις την δεξιά σου παλάμη, δέξου το Σώμα του Χριστού, απαντώντας με το «Αμήν». Μετά, αφού προσεκτικά αγιάσεις τα μάτια σου, αγγίζοντας πάνω τους το Άγιο Σώμα, να μεταλάβεις, προσέχοντας να μην παραπέσει κανένας «μαργαρίτης». Γιατί αν σου πέσει και χάσεις ένα μαργαρίτη, να θεωρήσεις ότι έχασες ένα μέλος του σώματός σου. Πες μου λοιπόν, αν κάποιος σου έδινε ρινίσματα χρυσού, δεν θα τα κρατούσες με μεγάλη προσοχή και δεν θα τα φύλαγες, μήπως σου πέσει κάτι και το χάσεις κι έτσι ζημιωθείς οικονομικά; Δεν απαιτείται λοιπόν για την ασφάλεια αυτού του Μαργαρίτη περισσότερη προσοχή, αφού είναι πιό μεγάλης αξίας από τους πολύτιμους λίθους; Και δεν θα πρέπει να προσέξεις μην παραπέσει και το παραμικρότερο ακόμα ψίχουλο;

ΚΒ’. Στη συνέχεια αφού μεταλάβεις το Σώμα του Χριστού, πλησίασε και στο Ποτήριο που περιέχει το Αίμα Του. Όχι όμως με απλωμένα τα χέρια, αλλά σκύβοντας σαν να προσκυνάς με βαθύ σεβασμό και ευλάβεια, λέγοντας: «Αμήν», και έτσι να λάβεις και από το Αίμα του Χριστού τον αγιασμό. Και καθώς τα χείλη σου έχουν χρησθεί με το Άγιο Αίμα, να τα σφουγγίσεις με τα δάχτυλά σου, και ύστερα φέρνοντας αυτά στα μάτια και στο μέτωπο και τα άλλα σου αισθητήρια, να τα αγιάσεις.

Μετά, περιμένοντας την ευχή της απολύσεως, ευχαρίστησε το Θεό που σε καταξίωσε να κοινωνήσεις τα τόσα μεγάλα και αγιαστικά Μυστήρια.

ΚΓ’. Αυτές τις παραδόσεις να τις κρατάτε μέσα σας καθαρές κι ανόθευτες και να διαφυλάξετε τον εαυτό σας να μην σκανδαλιστεί σε κάτι που σχετίζεται με αυτές. Να μην αποκόψετε τον εαυτό σας από την θεία Κοινωνία, μήτε εξαιτίας μολυσμού και αμαρτίας να στερήσετε τον εαυτό σας, από αυτά τα ιερά και πνευματικά Μυστήρια.

«Είθε ο Θεός, που δίνει την ειρήνη, να σας κάνει ολοκληρωτικά δικούς Του. Κι ας διατηρηθεί άμεμπτη ολόκληρη η ύπαρξή σας, το πνεύμα, η ψυχή και το σώμα σας κατά τον ερχομό του Κυρίου μας Ιησού Χριστού» (Α’ Θεσ. 5, 23), στον οποίο ανήκει η δόξα, στους αιώνες των αιώνων. Αμήν.

(Αγ. Κυρίλλου Ιεροσολύμων, «Κατηχήσεις», εκδ. Ετοιμασία Ι.Μ.Τιμίου Προδρόμου – Καρέα, σ. 441-450)

ΠΗΓΗ