Ἕνας πρώην μάγος κείρεται μοναχὸς καὶ ἀναδεικνύεται ἔνθερμος ὁμολογητὴς καὶ ἔνδοξος μάρτυς Χριστοῦ
Μέσα στὴ σεπτὴ χορεία τῶν ὁσίων καὶ μαρτύρων τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας ἐξέχουσα θέση κατέχει ὁ τιμώμενος στὶς 22 Ἰανουαρίου Ἅγιος Ἀναστάσιος ὁ Πέρσης. Ὁ ἔνδοξος καὶ πολυάθλος αὐτὸς ὁσιομάρτυς τοῦ 7ου μ.Χ. αἰώνα, ἀφοῦ γνώρισε τὸν Χριστό, ἐγκατέλειψε πλούτη καὶ ἀξιώματα, ἐνεδύθηκε τὸ μοναχικὸ σχῆμα, ὁμολόγησε μὲ παρρησία τὴ χριστιανική του πίστη καὶ ἐπισφράγησε τὴν ἐπίγεια ζωή του μὲ τὸ ἔνδοξο μαρτύριό του.
Ὁ Ἅγιος Ἀναστάσιος καταγόταν ἀπὸ τὸ χωριὸ Ραζὴχ τῆς ἐπαρχίας Ρασνουνὶ τῆς Περσίας καὶ ἔζησε στὰ χρόνια του βασιλιὰ τῆς Περσίας Χοσρόη τοῦ Β΄ (590-680). Ὁ εὐγενικῆς καταγωγῆς πατέρας τοῦ ὀνομαζόταν Βὰβ καὶ ἦταν ὀνομαστὸς μάγος. Γι’ αὐτὸ καὶ ὁ γιὸς του, ὁ ὁποῖος προτοῦ βαπτισθεῖ καὶ ὀνομαστεῖ Ἀναστάσιος ὀνομαζόταν Μανγουδάτ, φοίτησε στὴν περίφημη σχολὴ τῶν μάγων, τῆς ὁποίας ἱδρυτὴς ἦταν ὁ πατέρας του, γιὰ νὰ ἀναδειχθεῖ ἰσάξιος μ’ αὐτὸν στὴ μαγικὴ τέχνη. Ὅταν ἐνηλικιώθηκε, κατετάγη στὸν στρατὸ τοῦ Χοσρόη καὶ στὸ τάγμα τῶν Τυρώνων.
Τὸ 614 ὁ βασιλιὰς Χοσρόης κατέλαβε τὰ Ἱεροσόλυμα καὶ ἀπήγαγε στὴν Περσία τὸν Τίμιο Σταυρὸ τοῦ Κυρίου. Ἡ θαυματουργικὴ φήμη τοῦ Τιμίου Σταυροῦ εἶχε διαδοθεῖ τόσο πολὺ στὴν Περσία, ὥστε τὸ ἱερὸ αὐτὸ σύμβολο τοῦ χριστιανισμοῦ προκάλεσε τὸ ἐνδιαφέρον τοῦ Μανγουδὰτ γιὰ νὰ γνωρίσει τὴ χριστιανικὴ θρησκεία. Εὐσεβεῖς χριστιανοὶ ἀνέλαβαν νὰ τὸν ἐνημερώσουν γιὰ τὸ μεγαλεῖο της χριστιανικῆς πίστεως. Τὸ γεγονὸς αὐτὸ τὸν παρακίνησε στὸ νὰ γνωρίσει τὸ μυστήριο τῆς Θείας Οἰκονομίας σὲ τέτοιο βαθμό, ὥστε ἀνθησε μέσα στὴν ψυχὴ τοῦ ὁ πόθος γιὰ τὸν Χριστὸ καὶ τὴν ἀρετή. Γι’ αὐτὸ καὶ φτάνοντας στὴ Χαλκηδόνα, ἐγκατέλειψε τὸ στράτευμα ἀποφασισμένος νὰ ἀκολουθήσει τὴν κατὰ Χριστὸν ζωή. Ἀπὸ τὴ Χαλκηδόνα ἔφτασε στὴν Ἱεράπολη καὶ ἔμεινε κοντὰ σὲ ἕναν χριστιανὸ συμπατριώτη του. Ὅταν ἄρχισε νὰ αὐξάνεται ἡ ἀγάπη του γιὰ τὸν Χριστό, ἄρχισε νὰ καταφεύγει στοὺς ναοὺς τῆς πόλης γιὰ νὰ προσευχηθεῖ καὶ νὰ ἐνημερωθεῖ γιὰ τὸν βίο καὶ τὸ μαρτύριο τῶν ἁγίων, ἐνῶ ἡ ἐπιθυμία τοῦ ἦταν νὰ βαπτισθεῖ χριστιανός. Γι’ αὐτὸ καὶ πῆγε στὰ Ἱεροσόλυμα καὶ βαπτίσθηκε χριστιανὸς ἀπὸ τὸν μετέπειτα Πατριάρχη Μόδεστο λαμβάνοντας τὸ ὄνομα Ἀναστάσιος. Στὴ συνέχεια ἐκάρη μοναχὸς στὸ μοναστήρι τοῦ ἀββᾶ Ἰουστίνου, ὅπου παράλληλα μὲ τὸ διακόνημα τοῦ μάγειρα καὶ τοῦ κηπουροῦ μελετοῦσε τὴν Ἁγία Γραφὴ καὶ τοὺς βίους τῶν ἁγίων καὶ ἐπιδιδόταν στὴν προσευχὴ καὶ τὴν ἄσκηση. Στὸ μοναστήρι ἔμεινε ἑπτὰ χρόνια, ἀλλὰ ὁ διάβολος θέλησε νὰ τοῦ ἀνακόψει τὸν ἔνθεο ζῆλο καὶ τὴν ἀνοδικὴ πορεία πρὸς τὴν ἀρετή. Μὲ τὴν βοήθεια ὅμως τῆς προσευχῆς καὶ τὴν πνευματικὴ καθοδήγηση τοῦ γέροντός του κατόρθωσε νὰ μείνει σταθερὸς στὸν πνευματικό του ἀγώνα.
Ένα ἀπροσδόκητο ὄνειρο, ποὺ τοῦ ἀποκάλυψε ὅτι θὰ μαρτυρήσει γιὰ τὸν Χριστό, τὸν παρακίνησε νὰ ἐγκαταλείψει κρυφά το μοναστήρι καὶ νὰ μεταβεῖ πρῶτα στὴ Διόσπολη, στὴ συνέχεια στὸ ὅρος Γαριζὶν καὶ τελικὰ στὴν Καισάρεια τῆς Παλαιστίνης. Ἐκεῖ πηγαίνοντας πρὸς τὸν ναὸ τῆς Ἁγίας Εὐφημίας συνάντησε συμπατριῶτες τοῦ μάγους καὶ ἄρχισε νὰ τοὺς ἐπικρίνει γιὰ τὴν πλάνη τους καὶ νὰ τοὺς καλεῖ νὰ ἐγκαταλείψουν τὴ μαγικὴ τέχνη καὶ νὰ ἀκολουθήσουν τὸν Χριστό. Μάλιστα ἐρωτηθεῖς ὁ ἴδιος, τοὺς ἀποκάλυψε ὅτι κάποτε ἦταν καὶ ἐκεῖνος μάγος καὶ ζοῦσε μέσα στὴν πλάνη, ἐνῶ τώρα εἶναι πλέον χριστιανός. Τότε οἱ Πέρσες στρατιῶτες τὸν συνέλαβαν καὶ τὸν ὁδήγησαν στὸν ἄρχοντα Μαρζαβανά. Ὁ Ἀναστάσιος ὁμολόγησε μὲ θάρρος τὴ χριστιανική του πίστη καὶ τότε ὁ τύραννος προσπάθησε νὰ τὸν μεταπείσει μὲ δῶρα καὶ ὑποσχέσεις. Ὅμως ὁ Ἀναστάσιος ἔμεινε σταθερὸς καὶ ἀκλόνητος στὸ χριστιανικό του φρόνημα. Τότε δόθηκε ἡ ἐντολὴ νὰ τοῦ δέσουν τὰ πόδια καὶ τὸν λαιμὸ μὲ σιδερένια ἁλυσίδα καὶ τὸν ὑποχρέωσαν νὰ ἀνεβάζει τεράστιες πέτρες στὸ φρούριο τῆς Καισάρειας. Μάλιστα πολλοὶ Πέρσες στρατιῶτες τὸν κατηγοροῦσαν ὅτι ἐγκατέλειψε τὴν παλιά του πίστη καὶ ἔγινε χριστιανός, οἱ δὲ κατηγορίες αὐτὲς συνοδεύονταν μὲ βιαιότητες ἐναντίον του. Ὁ Ἀναστάσιος ὁδηγήθηκε καὶ πάλι στὸν ἄρχοντα Μαρζαβανά, ὁ ὁποῖος προσπάθησε νὰ τὸν πείσει νὰ ἐπιστρέψει στὴ μαγική του τέχνη. Ὅμως ὁ Ἀναστάσιος ὁμολόγησε καὶ πάλι τὴν πίστη του στὸν Χριστὸ παρὰ τοὺς ἐκφοβισμοὺς ποὺ δέχθηκε. Ἀκολούθησε ξυλοδαρμὸς τοῦ μάρτυρος, ὁ ὁποῖος κατὰ τὴν παραμονή του στὴ φυλακὴ προσευχόταν ἀδιάλειπτα καὶ ἔψελνε ὕμνους στὸν Θεὸ περιστοιχιζόμενος ἀπὸ ἀγγέλους. Ὁ Μαρζαβανᾶς ἐνημέρωσε τὸν βασιλιὰ Χοσρόη Β΄ γιὰ τὴν ἐμμονὴ τοῦ Ἀναστασίου στὸν Χριστὸ καὶ τότε ἐκεῖνος διέταξε νὰ τὸν ἀφήσουν ἐλεύθερο, ἂν ἀρνηθεῖ τὴ χριστιανική του ἰδιότητα μὲ ἕναν μόνο λόγο. Ἀλλὰ καὶ πάλι ὁ Ἀναστάσιος ἔμεινε προσηλωμένος στὴν πίστη του, γι’ αὐτὸ καὶ ὁ τύραννος ἀποφάσισε νὰ τὸν στείλει στὴν Περσία γιὰ νὰ δικαστεῖ ἀπὸ τὸν βασιλιά. Προτοῦ φύγει, συμμετεῖχε στὴν ἑορτὴ τῆς Ὑψώσεως τοῦ Τιμίου Σταυροῦ, γεγονὸς ποὺ ἐνίσχυσε τὸν πόθο του γιὰ τὸ μαρτύριο, ἐνῶ τόνωσε καὶ τὸ θρησκευτικὸ συναίσθημα τῶν χριστιανῶν. Στὴν πορεία του πρὸς τὴν Περσία ὁ λαὸς ἐκδήλωσε τὸν σεβασμὸ καὶ τὴν τιμή του στὸ πρόσωπό του, ἐνῶ μαζί του ἦταν καὶ ἕνας ἀδελφός της μονῆς τοῦ ἀββᾶ Ἰουστίνου γιὰ νὰ τοῦ συμπαρίσταται στὸν ἀγώνα του.
Φτάνοντας ὁ Ἀναστάσιος στὴν Περσία, ὁ βασιλιὰς ἔστειλε ἕναν ἄρχοντα γιὰ νὰ τὸν ἀνακρίνει. Ὁ ἔνδοξος μάρτυς ὁμολόγησε μὲ γενναιότητα τὴν πίστη του στὸν ἕνα καὶ ἀληθινὸ Θεὸ καὶ καταδίκασε τὴν πλάνη, στὴν ὁποία βρίσκονται οἱ Πέρσες. Ἡ τολμηρὴ ὁμολογία πίστεως προκάλεσε τὴν ὀργὴ τοῦ ἄρχοντα, ὁ ὁποῖος προσπάθησε νὰ τὸν μεταπείσει. Ὁ Ἀναστάσιος ὁδηγήθηκε στὴ φυλακὴ καὶ τὴν ἑπόμενη ἡμέρα παρὰ τοὺς ἐκφοβισμοὺς καὶ τὶς ἀπειλὲς ἔμεινε καὶ πάλι ἀκλόνητος στὴν πίστη του. Μία σειρὰ ἀπὸ φρικτὰ βασανιστήρια ἀκολούθησαν γιὰ νὰ κάμψουν τὸ ἀγωνιστικὸ φρόνημα τοῦ Ἀναστασίου, ἀλλὰ ἐκεῖνος τὰ δεχόταν ὅλα μὲ ὑπομονὴ καὶ καρτερικότητα. Τότε ὁ βασιλιὰς Χοσρόης ἔδωσε τὴ διαταγὴ νὰ τὸν θανατώσουν μαζὶ μὲ τοὺς ἄλλους χριστιανούς, ποὺ βρίσκονταν μαζί του στὴ φυλακή. Περίπου ἑβδομήντα χριστιανοὶ αἰχμάλωτοι θανατώθηκαν δὶ’ ἀπαγχονισμοῦ σὲ ἕνα ποτάμι. Τὴν ἴδια τύχη εἶχε καὶ ὁ ἔνδοξος μάρτυς Ἀναστάσιος, τοῦ ὁποίου τὸ μαρτυρικὸ τέλος ἐπισφραγίσθηκε μὲ τὸν ἀποκεφαλισμό του. Τὸ γεγονὸς αὐτὸ ἔλαβε χώρα στὶς 22 Ἰανουαρίου τοῦ 627 ἢ 628 μ.Χ., ἡμέρα ἑορτασμοῦ τῆς παντιμῆς μνήμης του. Τὸ σῶμα τοῦ ἐνταφιάσθηκε μὲ τιμὲς στὸ μοναστήρι τοῦ Ἁγίου Σεργίου καὶ δέκα χρόνια ἀργότερα πραγματοποιήθηκε ἡ ἀνακομιδὴ τῶν ἱερῶν λειψάνων του, ἡ ὁποία ἑορτάζεται στὶς 24 Ἰανουαρίου. Ἡ τιμία κάρα τοῦ Ἁγίου φυλάσσεται στὴ Ρώμη στὸ Ἀββαεῖο τῶν Ἁγίων Βενεδίκτου καὶ Ἀναστασίου, τὸ δὲ ὑπόλοιπο ἱερὸ λείψανο βρίσκεται τεθησαυρισμένο στὸν ναὸ τοῦ Ἁγίου Φραγκίσκου τῆς Ἀμπέλου στὴ Βενετία.
